کنترل موضعی جریان خون بوسیله بافتها
یکی از پایهایترین اصول عمل گردش خون توانایی هر بافت در کنترل جریان خون خود بطور متناسب با نیازهای متابولیکی است. علاوه بر آن ، هر گاه نیاز بافت به خون تغییر کند، جریان خون از آن تغییر پیروی میکند. بعضی از نیازهای اختصاصی بافتها به جریان خون کدامند؟
• رساندن اکسیژن به بافتها
• رساندن سایر مواد غذایی مانند گلوکز ، اسید آمینه ، اسیدهای چرب و ... .
• خارج کردن co2 از بافتها
• خارج کردن یون هیدروژن از بافتها
• حفظ غلظت مناسب یونهای دیگر در بافتها
• حمل هورمونهای مختلف و سایر مواد ویژه به بافتهای مختلف
بعضی از اندامها نیز نیازهای ویژهای دارند مثلا ، میزان جریان خون به پوست تعیین کننده درجه دفع گرما از بدن بوده و از این راه به کنترل دمای بدن کمک میکند. رساندن مقادیر کافی پلاسمای خون به کلیهها به این اندام اجازه میدهد تا فراوردههای زائد بدن را به خارج دفع کند. بعضی از این عوامل کنترل فوقالعاده شدیدی بر روی میزان جریان خون موضعی اعمال میکنند.
تغییرات جریان خون در بافتها و اندامهای مختلف
بطور کلی هر چه شدت متابولیسم در اندامی بیشتر باشد جریان خون آن اندام بیشتر خواهد بود. مقادیر زیادی خون در اندامهای غدهای مختلف جریان مییابد. مانند چند صد میلیلیتر در دقیقه به ازای صد گرم تیروئید یا غدد فوق کلیوی و 95 میلی لیتر در دقیقه برای 100 گرم کبد. هچنین 360 میلی لیتر در دقیقه برای 100 گرم کلیه.
که این مقدار فوقالعاده زیاد جریان خون برای کلیهها لازم است، بتوانند عمل خود را که تمیز کردن خون از فرآوردههای زاید است به انجام برسانند. تعجب آورتر از همه کمی جریان خون در عضلات بدن در حال استراحت است. با وجود اینکه این عضلات بین 30 تا 40 درصد توده کل بدن را تشکیل میدهند. در حال استراحت فعالیت متابولیک عضلات میتواند تا 60 برابر میزان جریان خون تا 20 برابر افزایش یابد و به 80 میلیلیتر در دقیقه برای هر 100 گرم برسد.