جستجو در تالارهای گفتگو

آب و هوای مناسب زعفران زعفران گیاهی است نیمه گرمسیری و در نقاطی که دارای زمستان ملایم و تابستان گرم و خشک باشد به‌خوبی می‌روید. مقاومت زعفران در مقابل سرما زیاد است، ولی چون دوران رشد آن مصادف با پايیز و زمستان و اوایل بهار است، طبعا در این ایام به هوای مناسب و معتدلی نیاز دارد. در دوره خواب یا استراحت گیاه (تابستان) بارندگی یا آبیاری برای آن مضر است؛ بنا بر این، کشت و کار آن در مناطق گیلان و مازندران و مناطق گرم جنوب کشور معمول نیست. اراضی آفتاب‌گیر و بدون درخت که در معرض بادهای سرد نیز نباشند برای رشد زعفران مناسب است. با وجود این، در برخی از روستاهای بیرجند و قاین در زیر سایه بوته‌های زرشک و درخت‌هاي بادام که در تابستان کم‌تر آبیاری می‌شوند کاشته می‌شود. حداکثر دمای این گیاه بین 40 تا 35 درجه سانتی‌گراد است و در ارتفاع بین 1300 تا 2300 متر از سطح دریا عملکرد خوبی نشان داده است. خاک مناسب پرورش زعفران از آن‌جا که پیاز زعفران مدت نسبتا زیادی (7 - 5 سال) در زمین می‌ماند، خاک زمین باید سبک یا ترکیبی از شن و رس باشد که پیاز بتواند در این مدت علاوه بر تامین مواد غذایی، در مقابل شرایط خاص منطقه‌ای نیز مقاومت نماید. بنا بر این، براي رشد و نمو مناسب گیاه، تولید محصول مرغوب، زمین‌های حاصل‌خیز و زه‌کشی شده بدون درخت با خاک (لومی، لیمونی، رسی و شنی) و آهک‌دار که ph آن بین 7-8 باشد بر زمین‌های شور، فقیر و مرطوب و اسیدی ارجحيت دارد. زعفران در زمین‌هاي دارای قلوه سنگ، علف هرز یا مواد آلی پوسیده نشده محصول خوبی نمی‌دهد. تهیه زمین در تهیه زمین براي کاشت زعفران بايد دقت خاصی مبذول داشت. ابتدا در فرصتي مناسب در پايیز یا زمستان زمین مورد نظر را شخم عمیق می‌زنند. در صورتی که شرایط مناسب نبوده یا دسترسی به تراکتور مقدور نباشد، می‌توان شخم را در پایان بهار یا اوایل تیر نیز انجام داد. در تهیه زمین به طریق سنتی، در اوایل بهار پس از قطع باران‌های بهاره، زمین را با گاوآهن ایرانی شخم می‌زنند. بعد از 15 - 10 روز مجددا نسبت به شخم زدن زمین اقدام می‌کنند. اگر زمین هنوز دارای کلوخ بود، گاوآهن را باز کرده و کلوخ‌ها را با استفاده از ماله خرد می‌کنند. بعد از دو یا سه هفته مجددا زمین را دوبار در جهات عمود بر هم شخم می‌زنند. قبل از شخم سوم برای هر 100 متر مربع زمین، 10 - 5 بار الاغ کود حیوانی پوسیده پخش می‌نمایند. کشاورزان به خوبی دریافتند که شخم مکرر، صرف‌نظر از تهیه بستر مناسب براي کشت، زمین را تاحدودی از وجود علف هرز پاک می‌سازد. در این طریق، زمین را کرت‌بندی كرده و طول و عرض کرت‌ها را نسبت به شیب زمین و قدرت آب تعیین می‌کنند. معمولا طول و عرض کرت‌ها در حد بین 4×10 تا 100×10 متر است. در زراعت مکانیزه زعفران، زمین را در پاییز سال قبل از کشت با گاوآهن شخم عمیق می‌زنند. در بهار پس از قطع باران‌های بهاری، خاک را با شخم متوسط، ضمن سله‌شکنی از وجود علف هرز نيز پاک می‌کنند. در مرداد یا شهریور پس از پخش 40 -80 تن کود حیوانی و 200 کیلوگرم فسفات آمونیوم زمین را به صورت فارو درمی‌آورند و برای کشت آماده می‌کنند. البته متخصصین تغذیه توصیه می‌کنند حدود 250 کیلوگرم سولفات پتاسیم نیز در این مرحله با خاک مخلوط شود. انتخاب پیاز و زمان کشت زعفران احداث مزارع جدید زعفران فقط به‌وسیله پیاز آن مقدور و معمول است؛ بنا بر این، تهیه و انتخاب پیاز مرغوب براي کاشت در ایجاد و گسترش کشت حايز اهمیت است. پیاز زعفران را می‌توان از خاک درآورد و به انبار یا مزرعه دیگری منتقل نمود. با توجه به دوره خواب یا استراحت پیاز که از اواخر اردیبهشت تا اواخر مرداد ادامه دارد می‌توان در این فاصله نسبت به بیرون آوردن پیاز اقدام کرد. بهتر است پیازها پس از بیرون آوردن از زمین کاشته شوند تا ضمن ادامه استراحت، در زمین جدید مستقر شوند. از بیرون آوردن پیازها در اواخر مرداد به بعد باید خودداری کرد، زيرا در این موقع برخي پیازها ممکن است برای ریشه دادن و جوانه زدن آماده باشند. هر قدر فاصله بیرون آوردن پیازها تا کاشت کم‌تر باشد، بهتر است. با وجود این، پیاز زعفران را چند ماه در محل سرد و خشک با ارتفاع 30 -20 سانتی‌متر می‌توان به‌صورت پخش شده نگهداری نمود، ولی این امر باعث عدم توسعه فیزیولوژیکی گل‌ها شده و باردهی سال اول کشت را شدیدا کاهش می‌دهد. پیاز زعفران را از موقع خزان بوته (اوایل خرداد تا اواسط مهر) می‌توان کشت نمود، ولی بهتر است از کاشت پیاز در اواخر تیر و اوایل مرداد خودداری شود، زیرا در این موقع هوا و زمین بسیار گرم است و بیم آن می‌رود که رطوبت پیاز موقع جابه‌جايی از بین رفته و به آن صدمه وارد شود. بر اساس تحقیقات انجام شده در مرکز پژوهش‌های صنعتی خراسان بهترین زمان کشت خرداد ماه است. نوع و مقدار کشت پیاز زعفران به‌طوری‌که گفته شد زعفران به‌وسیله غده ساقه که عبارت از پیازهای توپر (بنه) است ازدیاد می‌يابد و اندازه آن از یک فندق تا یک گردو متفاوت است. پیازهای انتخابی باید درشت‌تر، سالم‌تر و بدون زخم و خراشیدگی و عاری از هر نوع بیماری باشد. پیازها بهتر است قبل از کاشت با سموم قارچ‌کش، از قبیل سرزان، سری تیزان و گرامنیون و غیره، به‌نسبت 500 -300 گرم سم برای یک‌صد کیلو پیاز علیه بیماری‌های قارچی ضدعفونی شوند. در موقع کاشت بهتر است پولک یا لایه خشک کف پیاز به همراه مقداری از پوسته آزاد روی پیاز جدا شود تا جذب آب به‌وسیله پیاز آسان‌تر و جوانه زدن آن سریع‌تر انجام شود. مقدار کاشت پیاز بسته به ریزی و درشتی از سه تا ده تن در هکتار فرق می‌کند. فواصل کاشت معمولا 25 تا 30 سانتی‌متر از هر طرف را شامل مي‌شود. تعداد پیازهاي انتخابی براي کاشت در هر چاله سه پیاز با وزن متوسط شش گرم برای هر پیاز است. در صورتی ‌که پیازها ردیفی و در فارو کاشته شوند، به‌صورت منفرد و با فاصله 8 - 6 سانتی‌متر از یکدیگر، میزان کاشت پیاز به مقدار سه تن و در صورتی که به‌صورت سنتی و در هر چاله پنج عدد كاشته شوند، میزان کاشت پیاز به پنج تن بالغ خواهد شد. گفتنی است که در تحقیقات انجام شده بهترین پیازها، پیازهایی با اندازه بیش از 8 گرم بود. عملیات کاشت پیاز زعفران برای کاشت پیاز زعفران ابتدا چاله‌های یک ردیف را با بیل در می‌آورند و در داخل هر چاله به‌طوری‌که گفته شد از 3 - 15 پیاز قرار می‌دهند. عمق کاشت پیاز 20 -15 سانتی‌متر در نظر گرفته مي‌شود. در موقع کاشت سر پیازها باید رو به بالا قرار گیرد. پیازها در عمق 20 سانتی‌متری در زمستان از سرما و یخ‌بندان و سایر تنش‌های محیطی و در تابستان از گرمازدگی مصون می‌مانند. برای کاشت زعفران 5 -4 نفر شرکت می‌کنند؛ به این ترتیب که یک نفر با بیل چاله‌ها را در می‌آورد؛ دو نفر پیازهای قابل کشت را به‌صورت دسته‌های 3 تا 5 یا 15تايی انتخاب می‌کنند؛ نفر چهارم پیازها را در داخل چاله‌ها قرار می‌دهد و کار خود را ادامه می‌دهند تا پياز در تمام زمین کاشته شود. سرانجام سطح مزرعه را که نامسطح شده، با بیل یا ماله صاف و فشرده می‌سازند تا پیازها به خاک بچسبد. زمین کشت شده به همین صورت تا موقع آبیاری پايیزه رها می‌شود. قبل از آبیاری حدود 20 -10 تن کود حیوانی کاملا پوسیده با بیل یا چهارشاخ در سطح زمین پخش می‌نمایند. در اسپانیا کاشت زعفران به صورت دیم صورت می‌گیرد. پیازهای زعفران به‌جای کپه‌کاری داخل چهار ردیف به‌فاصله 5 تا 8 سانتی‌متر از همدیگر کاشته می‌شود. ردیف‌های کاشت از یک‌دیگر 35 -30 سانتی‌متر فاصله دارد. پس از انجام عمل کاشت روی شیارها را با ماله مي‌پوشانند و زراعت ردیفی به‌نظر می‌رسد. آبیاری پس از پایان کاشت پیازهای زعفران که حداکثر تا آخر شهریور طول می‌کشد، حدود 15 تا 10 روز بعد از کاشت اقدام به آبیاری مزرعه می‌نمایند. در نقاط مختلف خراسان بسته به وضعیت آب و هوایی منطقه از اواسط مهر تا دهه اول آبان آبیاری زعفران شروع می‌شود. با توجه به اين که گل کردن زعفران تا حدودی تابع آب اولیه است، برای این که برداشت زعفران با مشکل مواجه نشود، آب اول را در بین قطعات با فاصله چند روز تقسیم می‌کنند تا بدین‌وسیله دوران اوج گل‌دهی قطعات با یکدیگر هم‌زمان نباشد. آب اول زعفران خیلی مهم است و تمام نقاط زمین باید به طور کافی و یکنواخت آب بخورد تا گل‌های یک قطعه هم‌زمان بیرون آیند. بعد از گاورو شدن مزرعه برای سله‌شکنی از کج‌بیل و چهارشاخ فلزی یا گاوآهن ایرانی با عمق کم استفاده می‌شود. متعاقب آن زمین را ماله می‌کشند. سله شکستن زمین باعث می‌شود جوانه‌های گل با سهولت بیش‌تری از خاک بیرون آمده و رشد قوی و مطلوبی داشته باشند. پس از آبیاری اول به فاصله 20 -15 روز بعد از آن اولین گل‌های زعفران ظاهر می‌شوند. بدیهی است که مزرعه زعفران در سال اول محصول قابل توجهی نمی‌دهد. از اوایل فروردین تا زمانی که رنگ برگ‌ها به زردی مایل شود، هر 12 - 6 روز یک‌بار آبیاری انجام می‌شود. باید توجه داشت که بعد از وجین، آبیاری یک نوبت به تاخیر بیفتد تا علف‌های هرز از بین رفته و مجددا سبز نشوند. آب آخر در درشت شدن پیاز موثر است. سله‌شکنی همان‌طور که اشاره شد بعد از آبیاری اول به محض گاورو شدن زمین سطح مزرعه باید سله‌شکنی شود، به نحوی که پیازها صدمه نبینند. بهترین وسیله سله‌شکنی کج‌بیل، بیل شیاردار، گاوآهن ایرانی و کولتیواتر است. سله‌شکنی باعث می‌شود گل‌ها به‌آسانی از خاک بیرون آمده و کود حیوانی با خاک مخلوط گردد. در مواقعی که زارع نتوانسته باشد به زمین خود کود دهد قبل از آبیاری می‌توان کود لازم را در سطح خاک پخش كرد و با شخم سطحی با خاک مخلوط نمود. بعد از این عمل که در واقع حکم سله‌شکنی را دارد براي هموار نمودن زمین و چسباندن خاک به پیازها زمین را ماله می‌کشند. وجین علف‌های هرز علف‌های هرز از طریق رقابت با گیاه زعفران از نظر آب و مواد غذایی و نور خورشید سبب کاهش محصول می‌شود. علاوه بر این، ممکن است در مراحل کاشت و برداشت زعفران مزاحمت‌ ایجاد و میزبان تعدادی از بیماری‌ها و حشرات و به‌خصوص نماتد باشد. وجین مزرعه هر موقع که علف‌های هرز رشد کردند ضروری است. در مزارع زعفران اولین وجین، بعد از آبیاری دوم انجام مي‌شود و باعث از بین رفتن علف‌های هرز مزرعه زعفران می‌گردد. به‌طور معمول، اولین وجین زعفران بعد از برداشت گل‌ها و دومین وجين، در صورت لزوم، یک ماه قبل از آب سوم انجام می‌شود. در مورد مبارزه شیمیایی با علف‌های مزرعه باید توجه کرد که چون اثر علف‌کش‌ها روی گیاه آزمایش نشده است، باید حتی‌الامکان هنگام رشد بوته‌های زعغران از مصرف علف‌کش‌های شیمیایی خودداری شود.