جستجو در تالارهای گفتگو

پس از اجرای اصلاحات ارضی، در ایران اراضی کشاورزی که در برخی نواحی متوسط آن بین ۱۰-۵ هکتار بالغ می‌شد، اکنون پس از یک نسل کوچک‌تر گردیده و برای کشاورز جوانی که می‌خواهد از مزایای زندگی بهتر بهره‌مند شود درآمدلازمه را نداشته و اصولا قادر به تامین زندگی یک خانوار روستایی نخواهد بود، که خود یکی از دلایل کوچ کشاورزان به شهر‌ها یا مهاجرت آن‌ها برای کشت به سایر مناطق مستعد از این مسئله اساسی سرچشمه می‌گیرد.دلایل اهمیت کشت در گلخانه عبارتند از: ۱- با ایجاد گلخانه و بهره برداری فشرده و استفاده تکنیکهای جدید حتی کشاورزانی که اراضی کوچک مقدار محدودی آب در اختیار دارند، قادر به کسب درآمد کافی خواهند شد، یعنی با افزایش عملکرد در واحد سطح منافع مکفی عاید آن‌ها خواهد شد. ۲- زود رسی در بازار سبزی و صیفی عامل مهمی در مسب درآمد است که پرورش دهنده با تجهیزات به وجود آورده قادر شد حداقل یک ماه در اکثر مناطق تولید زود رسی به وجود آورده و در پاره‌ای نواحی در هر زمان از سال که مایل باشد تولید را عرضه نماید. ۳- کیفیت محصولات گلخانه‌ای به دلیل استفاده بذور خالص بسیار بالا بوده و در بساط فروشندگان بمثابه نگین درخشش دارد که خود به اهمیت اقتصادی این تولید کمک می‌کند. ۴- صرفه جوبی در آب به دلیل سیستمهای تحت فشار نیز از جمله امکانات مساعد تولید در گلخانه است. ۵- نیروی انسانی مورد نیاز برای تولید ۲۰ تن محصول در گلخانه نسبت به تولید در هوای آزاد یک سوم کاهش می‌یابد.مدیریت گلخانه روش‌های معمول کشت در هوای آزاد بر اساس مساعد بودن شرایط محیط صورت می‌گیرد معمولا در اکثر مناطق کشور کاشت در بهار و برداشت در اواخر نابستان و در صورت مساعد بودن هوا تا اوایل پاییز به طول می‌انجامد در روش‌های معمول کشت تمامی عملیات کاشت تا برداشت تابع شرایط محیطی است. در صورتی که بخواهیم تولید خارج از فصل داشته باشیم باید با به کار گیریی روش‌هایی عوامل محیطی مناسب رشد گیاه (دما. رطوبت نسبی و نور) را تحت کنترل داشته باشیم. که برای این منظور از گلخانه Greenhouse استفاده می‌کنیم، استفاده از گلخانه به منظور تولید خارج از فصل سبزی‌های گلخا نه‌ای انجام می‌شود و اهمیت به سزایی در علوم باغبانی دارد.اهداف کشت گلخانه‌ای: تولید محصول در محلی که در آن محصول تولید نمی‌شود تولید در زمانی که کشت محصول در هوای آزاد غیر ممکن استمزایایی کشت گلخانه‌ای: ۱- افزایش تولید در واحد سطح (به عبارت دیگر ۱۰ برابر هوای آزاد) به این معنی که مثلا در مورد خیار تولید ۲۰ کیلو گرم خیار در هر متر مربع در گلخانه به جای تولید ۲ کیلوگرم در‌‌ همان یک متر مربع در هوای آزاد ۲- تولید بیش از یک محصول در سال (که در مورد خیار تولید سه بار در سال و همچنین در مورد گوجه فرنگی تولید دو بار در سال ممکن می‌باشد) ۳- افزایش کیفیت محصول تولیدی (که با کنترل دقیق و بهتر آفات و بیماری‌ها با روش‌های کنترل بیولوژیکی و کاهش مصرف سموم که باعث افزایش کیفیت محصول و افزایش صادرات و حفظ محیط زیست می‌شود ۴- صرفه جویی در مصرف آب (با روش آبیاری تحت فشار) ۵- استفاده از اراضی غیر قابل کشت با سیستم هیدرو پونیک (مانند گلخانه‌های پرورش سبزی در کیش) ۶- عدم وابستگی تولید به شرایط محیطی و امکان بازار یابی مناسب و تنظیم برتامه کشت مطابق با نیاز بازار (مثلا در مورد خیار طوری برنامه تنظیم شود که زمان برداشت اواخر اسفند ماه باشد) ۷- تواوم کار و تولید محصول در تمام فصل‌های سال با توجه با امکان کنترل عوامل محیطی و تنظیم شرایط مورد نیاز گیاه ۸- ایجاد فرصت‌های شغلی مناسب برای جوانان و کار آموختگان کشاورزی و استفاده از اوقات فراغت کشاورزان در فصل‌های پاییز و زمستان.معایب کشت گلخانه‌ای: ۱- هزینه اولیه آن زیاد است و قسمت عظیم این هزینه صرف احداث گلخانه می‌شود که البته در صورت سودمند بودن محصول تولیدی این هزینه حداکثر در سه سال برگشت داده می‌شود. ۲- نیاز به مراقبت دایمی (برخلاف کشت در هوای آزاد که با مراقبت کمتر می‌توان به سود قابل توجهی دست یافت) در کشت گلخانه‌ای حتی لحظه‌ای غفلت می‌تواند خسارت جبران ناپذیری وارد کند (مثلا کاهش شدید دما در گلخانه در یک شب سرد زمستانی می‌تواند باعث نابودی کامل محصولات گلخانه‌ای شود)در صورت تصمیم به کشت گلخانه‌ای چه باید کرد؟ ۱- مشخص کردن بازار فروش sell your crope before planting)) باید مشخص شود محصول تولید در کجا به فروش خواهد رسید ۲- تعیین زمان‌های مختلف سال از نظر میزان فروش محصول تولیدی، زمان کسادی و اشباع بازار، و زمان خلاء و نیاز شدید بازاز ۳- تعیین نوع و ویژگی محصول مورد نیاز که مورد پسند مصرف کننده‌‌ همان منطقه باشد (مثلا تولید کوجه فرنگی ریز یا درشت، تولید فلفل زرد، سیاه ویا….) ۴- جمع آوری اطلاعات هوا‌شناسی منطقه مورد کشت (میانگین ده ساله حداقل دما در سرد‌ترین شب سال و میانگین حداکثر دما در گرم‌ترین روز سال، میانگین ده سال بارندگی، تعداد روز‌های آفتابی، روز‌های ابری، روز‌های یخبندان،….) ۵- تعیین جهت‌های جغرافیایی و جهت وزش باد‌های غالب در منطقه ۶- نوع خاک از نظر بافت، ساختمان، PHخاک، ECخاک و عناصر پر مصرف و کم مصرف، میزان آهک، ظرفیت تبادل کاتیونی، و…. ۷- وضعیت آب منطقه از نظر کمی و کیفی که برای هر متر مربع بستر خاکی گلخانه حدود یک متر مکعب آب باید در دسترس باشد و نیز باید مواد حل شده جامد در آب مانند بیکربنات سدیم، کلر، فلور آب، در حد مطلوب باشد ۸- مسافت گلخانه تا بازار مصرف ۹- دستمزد کارگر در منطقه مورد احداث گلخانه ۱۰- جمع آوریاطلاعات علمی در مورد کاشت داشت و برداشت و آفات بیماری‌ها و انبار داری محصول مورد کشور ۱۱- بازدید از گلخانه‌های اطراف جهت جمع آوری اطلاعات علمی و تجربی آنان به منظور جلوگیری از تکرار اشتباه دیگران و…هزینه‌های ثابت گلخانه: ۱- هزینه احداث ۲- هزینه تاسیسات گرم کننده ۳- هزینه تاسیسات خنک کننده ۴- هزینه تاسیسات آبیاری ۵- خرید سمپاشهزینه‌های جاری: ۱- هزینه آب. برق. گازوئیل. تلفن و… ۲- هزینه بذر ۳- خرید کود ۴- هزینه کارگری (از کاشت تا برداشت) کل هزینه‌ها = هزینه‌های ثابت + هزینه‌های جاری سود = فروش کل (عملکرد کل * قیمت) – کل هزینهآموزش پرورش خیار گلخانه‌ای (درختی) اسکلت بخشی از گلخانه است که پوشش پلاستیکی یا شیشه‌ای را نگه می‌دارد. اسکلت گلخانه باید محکم و سبک بود و در عین حال ارزان و با دوام باشد و تا حد امکان سایه کمتری داشته باشد. در حال حاضر اسکلت گلاخنه را بیشتر با آهن گالوانیزه و یا آلومینیم می‌سازند و در بعضی موارد از چوب هم استفاده می‌شود که هم ارزان‌تر است و هم ساخت آن آسان‌تر است، ولی این اسکلت‌ها زود می‌پوسند و در ضمن برای استحکام بیشتر باید از قطعات چوبی ضخیمتری استفاده کرد که این امر سبب کاهش نفوذ نور آفتاب بداخل گلخانه می‌گردد.در حال حاضر دو نوع گلخانه رواج دارد: ۱- گلخانه دو طرفه ۲- گلخانه کوآنستدر گلخانه‌های دو طرفه دیوارهای جانبی عمودی هستند و سقف آن‌ها حالت مثلثی دارد. در گلخانه کوآنست از کمانهای لوله‌ای یا چوبی (بیشتر لوله‌های فولادی) استفاده می‌شود در این روش کمان‌ها را که دارای قوسی حدود ۱۸۰° هستند بموازات هم و بفواصل مشخص (۱. ۵-۳. ۵ m) در زمین فرو می‌کنند و کمان‌ها بوسیله تیرهای افقی که در امتداد طولی گلخانه قرار دارند بهم اتصال می‌یابند و مستحکم می‌شوند. فاصله تیرهای افقی که بطور موازی در روی کمان‌ها قرار گرفته و اولین کمان را به آخرین کمان وصل می‌کنند، ۱۰۰-۱۵۰ cm است. به این ترتیب یک فضای درونی بزرگ و واحد بوجود می‌آید. برای پوشاندن گلخانه کوآنست معمولاً از پلاستیک استفاده می‌کنند. بدین منظور در فواصل بین لوله‌های افقی و بفاصله ۲۵-۳۰cm سیمهای گالوانیزه به موازات لوله‌های افقی نصب می‌کنند که برای پوشش پلاستیکی سطح مناسبی بوجود می‌آورند و پس از پوشاندن گلخانه با پلاستیک تعدادی از همین سیم‌ها روی پوشش پلاستیکی نصب می‌شوند تا پوشش گلخانه مستحکمتر شود.در هنگام ساخت گلخانه باید نکات زیر را در نظر گرفت: ۱. اگر سطح گلخانه خیلی وسیع باشد کنترل درجه حرارت و تهویه آن مشکل می‌باشد. لذا بهتر است سطح کشت در واحدهای کوچک و جداگانه ۳۰۰-۵۰۰ m۲ تفسیم شود. ۲. ارتفاع داربستی که بوته‌های خیار به آن بسته می‌شود حدودm ۲ است. بنابراین ارتفاع دیواره‌های جانبی گلخانه باید حداقل ۲ m باشد ۳. شیب سقف باید به اندازه‌ای باشد که استحکام کافی داشته باشد و آب باران و برف را روی خود نگه ندارد. از طرفی اگر ارتفاع خیلی باشد فضای اضافه گلخانه بیشتر شده و هزینه گرم کردن آن افزایش می‌یابد. لذا شیب را باید حدود ۲۵-۳۰% گرفت. البته در گلخانه کوآنست بدلیل انحنای سقف این مشکل تا حدود زیادی رفع می‌شود. ۴. در بعضی مواقع لازم است که هوای گلخانه را خارج کنیم و چون هوای گرم سبک است و معمولاً زیر سقف می‌ایستد بهتر است در سقف گلخانه دریچه‌هایی تعبیه شود که در مواقع لازم این دریچه‌ها باز شده و هوای گرم خارج شود. در گلخانه‌های کوآنست باز و بسته کردن این دریچه‌ها مشکل است. لذا در دیواره‌های جانبی گلخانه و به فاصله ۱-۱. ۵ m از سطح زمین دریچه‌هایی را جاسازی می‌کنند و در مواقع لزوم آن‌ها را باز می‌کنند. در ضمن در دو انتهای گلخانه و در نزدیکی سقف دو پنکه (فن) قرار می‌دهند که هوای گرم زیر سقف را خارج کنند. ۵. برای اینکه در هنگام ورود به گلخانه با باز کردن در ورودی هوای گلخانه بطور ناگهانی عوض نشود بعد از در ورودی یک اتاقک کوچک تعبیه می‌شود که ابتدا وارد این اتاقک می‌شویم و سپس به در اصلی گلخانه می‌رسیم و با باز کردن آن وارد فضای گلخانه می‌شویم. ۶. در محاسبات گلخانه‌ها معمولاً وزن برف را در نظر نمی‌گیرند. چون برف در اثر گرمای گلخانه آب می‌شود. ولی در مناطقی که خطر ریزش برف سنگین وجود دارد باید پس از بارش گلخانه را گرم کنیم این برف سریعاً آب شود. در غیر اینصورت و بخصوص در گلخانه‌های دوطرفه خطر خوابیدن سقف وجود دارد. ۷. معمولاً گلخانه‌های دو طرفه که دارای دیواره‌های جانبی عمودی هستند در برابر باد به شکل مانع عمل می‌کنند و لذا بادهای شدید به آن خسارت می‌زنند. ولی گلخانه‌های کوآنست به دلیل قوسی شکل بودن جریان باد را ملایم می‌کنند. به علاوه گلخانه‌های کوآنست به دلیل انحنایی که دارند برف و باران را روی خود نگه نمی‌دارند و آب را به راحتی جاری می‌کنند. لذا در بیشتر نقاط جهان استفاده از گلخانه‌های کوآنست عمومیت بیشتری یافته است.پوشش گلخانه: مهم‌ترین خصوصیت پوشش گلخانه این است که بیشترین مقدار نور و حرارت آفتاب را از خود عبور داده و به گیاه برساند. در هیچ یک ازانواع پوشش‌ها انتقال نور و حرارت صد درصد نیست زیرا در هر حال مقداری از نور، منعکس شده و یا جذب پوشش می‌شود. بین پوششهای مختلف شیشه از نظر عبور نور مقام اول را دارد و پوشش پلاستیکی بعد از شیشه در مقام دوم قرار دارد. پوشش شیشه‌ای: کیفیت و مرغوبیت شیشه و نیز ابعاد آن در میزان عبور نور تأثیر دارد. هر چه درصد آهن در شیشه بیشتر باشد، شیشه کدر‌تر شده و درصد نور کمتری را از خود عبور می‌دهد. قطعات بزرگ‌تر شیشه از نظر عبور نور بهتر از قطعات کوچک است زیرا بع قاب آهنی یا چوب کمتری نیاز دارد و سایه اندازی کمتری در گلخانه انجام می‌شود. ولی شیشه‌های بزرگ در برابر برف و باد مقاومت کمتری دارند و زود‌تر می‌شکنند. درز بین شیشه‌ها و قالبهای فلزی اکثراً مقداری هوا را از خود عبور می‌دهند. به همین دلیل پوشش شیشه‌ای دائماً تهویه مختصری در گلخانه ایجاد نموده و به علت خارج کردن رطوبت اضافی کمتر از پوشش پلاستیکی عرق می‌کند. امروزه گلخانه با پوشش شیشه‌ای از پرهزینه‌ترین انواع گلخانه‌ها است و اگر چه چنین ساختمانهایی صر سال یا با نگهداری صحیح حتی بیش از این دوام می‌آورند ولی هزینه بالای ساخت و نگهداری آن‌ها به اضافه مشکل‌تر بودن احداث آن‌ها نسبت به پوششهای پلاستیکی سبب شده است که اکثر تولیدکنندگان محصولات گلخانه‌ای روی به استفاده از این پوشش پلاستیکی بیاورند.پوشش پلاستیکی: برای پوشاندن گلخانه‌ها از ورقه‌های نازک پلاستیکی مانند پلی اتیلن، پلی استر، پلی کلرید وینیل (P. V. C) پلی فلوئوریدوینیل (P. V. F) استفاده می‌شود. امروزه به دو دلیل از پلی اتیلن استفاده می‌شود: ۱. این پلاستیک را می‌توان روی اسکلتهای دائمی گلخانه به کار برد که خود صرفه جویی قابل ملاحظه‌ای با توجه به هزینه گلخانه‌های شیشه‌ای است. حتی می‌توان پلاستیک را روی اسکلتهای کم دوام نظیر آنهایی که در گلخانه‌های کوآنست بکار می‌روند مورد استفاده قرار داد. ۲. هزینه حرارتی این گلخانه‌ها در مقایسه با گلخانه‌های یک لایه‌ای یا گلخانه‌های FRP به میزان ۴۰% پائین‌تر است. پلی اتیلن بیشترین مورد استفاده را در پوشش گلخانه‌ها دارد. تقریباً تمام گلخانه‌های اخیر دولایه‌اند. لایه بیرونی معمولاً۶ mm ضخامت دارد. درحالیکه لایه دورنی ممکن است۰. ۱-۰. ۵mm ضخامت داشته باشند. پلی اتیلن مورد استفاده برای پوشاندن گلخانه حاوی ماده ضد (UV) (اشعه ماورای بنفش) هستند. درغیراینصورت چنین ورقه نازکی فقط می‌توانست به مدت یک فصل گرم دوام بیاورد. طول عمر معمول این ورقه‌ها ۳ سال است و اخیراً نوعی ورقه پلاستیکی تولید شده است که ۴ سال عمر دارد و به بازار نیز عرضه شده است. پوشش پلی اتیلنی در زمستان سرد‌تر از هوای داخل گلخانه است. وقتیکه هوای گرم و مرطوب گلخانه با پلی اتیلن سرد تماس پیدا می‌کند سرد می‌شود. در نتیجه بخار آب روی سطح پلی اتیلن به مایع تبدیل شده و از آنجاکه سطح، دافع آب است قطرات آب به پائین لغزیده و به هم می‌پیوندند. گیاهان مرطوب سریع‌تر بیمار می‌شوند و باعث گسترش بیماری‌ها می‌شوند و در عین حال با افزایش رطوبت خاک میزان اکسیژن آن کمتر می‌شود. اگر سطح پلاستیک آب را سریع‌تر دفع می‌کرد، بخار متراکم به صورت قطرات ریز در می‌آمد که بسرعت به طرف سطح زمین جاری می‌شد. اسپری کردن سطح با یک ماده پاک کننده این تاثیر سودمند را خواهد داشت. ولی ماده پاک کننده خیلی سریع از روی سطح شسته می‌شود. مایعی بنام Sun clear وجود دارد که وقتی با اب رقیق می‌شود و در سطح پلاستیک اسپری شود، دوام خواهد داشت و کار ماده پاک کننده را می‌کند.نتیجه دیگری که از این اسپری کردن بدست می‌آید، جلوگیری از کاهش انتقال نور است. در شب هر چیز گرم مثل گیاهان انرژی نورانی مادون قرمز (تابشی) به اطراف می‌تاباند. این وضعیت باعث می‌شود که مقادیر زیادی از گرما در گلخانه‌ها از دست برود. پلی اتیلن مانع ضعیفی در برابر نور مادون قرمز (IR) است. بکار بردن مواد نگهدارنده مادون قرمز (IR) در ساختن پلی اتیلن باعث نگهداری حدوداً نصف گرمای تابشی خواهد شد. در شبهای صاف و سرد به این وسطه می‌توان تا حدود ۲۵% از کل گرمای تابشی که از دست می‌رود را در گلخانه نگه داشت و در شبهای ابری فقط می‌توان حدود ۱۵% را ذخیره کرد.نوری که در عمل فتوسنتز مورد استفاده قرار می‌گیرد تابش موثر (PAR) نامیده می‌شود که دارای طول موج ۴۰۰-۷۰۰ نانوم‌تر است. انتقال PAR را می‌توان با توجه به نوع و مواد شیمایی اضافه شده در پلی اتیلن تغییر داد. پلی اتیلنهایی که از عبور نور ماورای بنفش جلوگیری می‌کنند بطور متوسط حدود ۷۸% از PAR را منتقل می‌کنند. پلی اتیلنهایی که مانع عبور IR می‌شوند و اتلاف انرژی تابشی را کاهش می‌دهند حدوداً ۸۲% از PAR را منتقل می‌کنند. مقدار نور عبور یافته از میان دو لایه‌ای که گلخانه را پوشانده است در حدود مربع کسری اعشاری (کوچک‌تر از واحد) است که از یک لایه می‌گذرد.پوشش دولایه: امروزه عملاً تمام گلخانه‌های مدرن دارای پوشش پلاستیکی از سیستم هوای فشرده بین دولایه استفاده می‌کنند. دولایه پلاستیک که یکی از آن‌ها مستقیماً روس سطح خارجی ورقه دیگر قرار می‌گیرند، توسط بالشتکی از هوای فشرده از یکدیگر جدا می‌شوند. لایه خارجی پلاستیک جهت کاهش نور ماوراءبنفش (U. V) باید ۰. ۱۵۲mm ضخامت داشته باشد در حالیکه لایه درونی فقط نیاز به ۰. ۱۰۲mm ضخامت دارد زیرا نور U. V در این محل کمتر است. میزان کششی که به پلاستیک جهت نصب وارد می‌شود مهم است. زیرا پوشش پلاستیکی با تغییرات درجه حرارت منقبض و منبسط می‌شود. وقتیکه پوشش در یک روز سرد نصب می‌شود باید آنرا سخت کشید. در یک روز گرم با درجه حرارتی نزدیک به ۲۷ °c باید به اندازه ۵-۸ cm در یک طرف از سرتاسر طول گلخانه (کوآنست با طول۶. ۱ m) پلاستیک را آزاد گذاشت (کمتر کشید) تا در موقع انقباض در هوای سرد پاره نشود. اگر در هوای گرم پلاستیک محکم کشیده شود در هوای سرد زمستان پوشش پلاستیکی در نقاط اتصال پاره خواهد شد و برعکس در هوای سرد اگر ورقه محکم کشیده نشود شل شدن بیش از حد در هوای گرم باعث بوجود آمدن فضای اضافی هوا در بین دولایه خواهد شد. یک کمپرسور هوا در داخل گلخانه برای دمیدن هوا بین دولایه پلاستیکی تعبیه می‌شود. معمولاً کمپرسور روی دیوار انتهایی گلخانه نصب می‌شود، سوراخی در دیوار انتهایی متصل به کمپرسور ایجاد می‌شود بطوریکه هوای تغذیه کننده کمپرسور از بیرون تامین می‌شود.خاک مناسب برای خیار درختی: خاک مورد استفاده در گلخانه‌های کشت خیار بایستی دارای بافت سبک (Sandy loam) بوده و از نفوذپذیری خوبی برخوردار باشد. این نوع خاک هر چه از نظر داشتن هوموس تقویت گردد کاشت خیار در آن دارای عملکرد بهتری خواهد بود. تقویت خاکهای سبک را می‌توان با کودهای حیوانی تامین نمود.اگر خاک قابل استفاده کمی سنگین باشد می‌توان با اضافه کردن مقداری شن شسته عاری از آهک و گچ به همراه کمپوست بطوریکه از نظر مصرف میزان مورد نیاز جنبه اقتصادی جنبه اقتصادی داشته باشد آنرا اصلاح نمود. همچنین در صورت نفوذپذیری کم آب یا زه دار بودن خاک می‌توان از لوله‌های مشبک پلی اتیلن و نصب در زیر پشته‌های خاک نیز استفاده نمود. این روش می‌تواند زهکشی لازم را برای خاک تامین نماید. خاکهای نسبتاً سنگین و یا خاکهایی که دارای نمک زیاد باشند اصلاً مناسب نمی‌باشند زیرا تهویه، آبشویی و ضدعفونی اینگونه خاک‌ها بسیار مشکل می‌باشد و مطمئناً به رشد ریشه نیز صدمه می‌زند. تجربه خیارکاری در خاکهای سبک بیابانی (سرخه) که املاح آهکی و گچی در حداقل باشد و درصد شن آن بیش از ۵۰% باشد نشان داده است که اینگونه خاک‌ها بهترین بستر‌ها بوده و در آن محصول خوبی تولید شده است. در انتخاب بسترهای خاکی چنانچه بستر زیرین (بیش از عمق ۲۵ cm) آن‌ها سخت و غیرقابل نفوذ باشد بایشتی با استفاده از زیرشکنهای مناسب این لایه شکسته شود و یا از کاشت خیار صرفنظر نمود. قابلیت جذب عناصر به وسیله PH بستر محیط ریشه تعیین و مشخص می‌شود. در PH پائین نسبت عناصر قابل جذب و محلول آهن، منگنز و آلومنیوم بیشتر بوده و در نتیجه همه آن‌ها باعث تثبیت و غیر قابل استفاده شدن فسفر می‌شود. همچنین میزان کلسیم، منیزیم، گوگرد و ملیبدن قابل استفاده نیز در PH پائین کاهش می‌یابد. از طرفی مقدار فسفر، آهن، منگنز، روی، مس و بر در PH بالا محدود می‌شود.سایر بستر‌ها: بسترهای خاکی همراه با مواد دیگر: اینگونه بستر‌ها توده‌هایی از کاه و کلش و پیت، کمپوست و از این قبیل می‌باشند که روی پشته‌ها قرار می‌گیرند و یا با خاک پشته‌ها مخلوط می‌گردند. در این بستر‌ها ریشه‌ها به خوبی توسعه پیدا می‌کنند و گرمای محیط ریشه و Co۲ لازم نیز به میزان کافی تولید می‌گردد. ازجمله این بستر‌ها کاه پوسیده روی پشته‌ها است.در اینگونه بستر‌ها هر ردیف آن بوسیله بسته‌های کاه پرس شده پوشیده می‌شود. بدین طریق که پهنای بسته‌ها روی زمین و عرض آن‌ها در امتداد یکدیگر قرار گرفته باشند. در هر ۱۰۰۰ m۲ حدود ۱۰ Ton کاه و به تعداد ۵۶۰ بسته کاه ۱۸ Kg مصرف می‌گردد. برای آماده سازی اینگونه بستر‌ها برای هر بسته حدود ۳۰ Lit آب مورد نیاز است. کودهای شیمیایی مورد نیاز برای هر کیلو کاه مجموعه‌ای از کودهای زیر است که بطور یکنواخت روی توده کاه‌ها پخش می‌شوند. نیترات آمونیوم و آهک سوپر فسفات تریبل نیترات پتاسیم سولفات منیزیمآنگاه در چند نوبت و به میزان ۲-۳ Lit برای هر بسته روی آن‌ها به آهستگی آبیاری شود. در این زمان دمای گلخانه نبایستی از ۱۵° c پائین‌تر رود. با این وصف بعد از مدتی دمای توده کاه به ۳۸° c می‌رسد. در این روش استفاده از کاه گندم برای واریته‌های خیار طولانی رشد و کاه جو بای خیارهای با طول رشد کوتاه استفاده می‌شود. بسترهای آبکشت: بسترهایی که صرفاً از محلول مواد غذایی کامل استفاده می‌شود و نیازی به خاک نمی‌باشد و فقط از نگهدارندهای واسطه‌ای مثل بسته‌های حاوی پشم سنگ و یا پیت خالص و یا ماسه و شن شسته که روی بتن تعبیه شده‌اند می‌توان استفاده نمود. در این سیستم‌ها هزینه‌های ضدعفونی قابل توجه نمی‌باشد ولی تأمین انواع مواد غذایی مورد نیاز بطور مداوم نیاز به اصلاح و کنترل دارد، ضمن اینکه نگهداری بوته در این گونه بسترهای سست باعث افزایش هزینه‌ها می‌گردد. در این روش ریشه‌ها به خوبی توسعه پیدا نمی‌کنند و گرمای لازم و Co۲ مورد نیاز در محیط ریشه نیز بوجود نمی‌آید.گیاه‌شناسی خیار: نام علمی: کوکومیس ساتیوس نام گیاه در زبانهای خارجی: فرانسه: کوکومبورو انگلیسی: کیوکامبر آلمانی: گورکاصل و قدمت گیاه: اصل این گیاه نیز مانند دیگرگیاهان خانواده کدوئیان از جنوب شرق آسیا می‌باشد یعنی درهندوستان وچین جنوبی و مرکزی کاشت خیار از ۳ تا ۴ هزار سال قبل معمول بوده است.مشخصات گیاه‌شناسی بوته خیار: بوته خیار گیاهی است یکساله از خانواده کدوئیان و نام علمی آن کوکومیس ساتیووس می‌باشد. برگ بوته خیار نسبتا کوچک و رنگ آن سبز روشن است. بریدگیهای کم عمق برگ خیار را به پنج قسمت یا لوب مثلثی شکل تقسیم می‌کند و قسمت وسط دارای نوک تیزی می‌باشد. گل‌ها نر یا ماده هستند که روی یک پایه قرار دارند یعنی گیاه خیار یک پایه است. تعداد گلهای نر همیشه زیاد‌تر از گلهای ماده بوده و قبل از گلهای ماده ظاهر می‌شود. طول عمر بوته خیار کوتاه‌تر از طول عمر سایر گیاهان این خانواده بوده و احتیاج آن به گرما نیز کمتر می‌باشد به حدی که پاره‌ای از متخصصین آن را بین گیاهان فصل خنک قرار می‌دهند در عمل هم خیار میوه بهار و پاییز است مخصوصا در نواحی گرم که بوته خیار در تابستان خشک شده از بین می‌رود. تمام انواع خیار دارای هفت جفت کروموزوم می‌باشد. در خیارهای اصلاح شده و مخصوص کشت در گلخانه، بوته‌های خیار تولید گلهای ماده می‌نماید و این ارقام به نام ماده گل معروف می‌باشند. به دلیل ماده گل بودن این ارقام راندمان در بوته‌ها نسبت به انواع یک پایه‌ای که دارای گله‌های نر و ماده بر روی یک بوته می‌باشد بسیار بالا می‌باشد.مشخصات بذر خیار گلخانه‌ای: برای پرورش خیار در گلخانه صرفاً باید از بذور پارتنوکارپیک استفاده کرد و از کاشت بذور معمولی در گلخانه اجتناب کرد. لازم به ذکر می‌باشد که پارتنوکارپیکی عبارت است از تشکیل و رشد میوه بدون تلقیح تخمک‌ها. این پدیده به نحوی گسترده در سبزیجات خانواده کدوئیان بخصوص خیار بروز می‌کند. در واریته‌های معمولی گلهای نر و ماده جدا از هم بوده و گلهای نر زود‌تر از گلهای ماده ظاهر می‌گردند. ولی در عوض واریته‌های پارتنوکارپیک گل نر وجود نداشته و گلهای ماده بدون عمل گرده افشانی و لقاح تولید میوه می‌کند. در این نوع خیار نیازی به گرده افشانی نیست و میوه بصورت پارتنوکارپیک تشکیل می‌شود، لذا چنانچه حشراتی از بیرون گلخانه گرده گل بوته دیگر خیارهای هوایی را به روی گل ماده بوته خیار داخل گلخانه بنشانند خیار تولیدی از کیفیت ظاهری پائین‌تر برخوردار خواهد بود.در بعضی از واریته‌های خیار داربستی طول میوه ممکن تا ۵۰ cm برسد که با توجه به ذائقه و بازارپسندی مصرف کنندگان ایرانی هم اکنون واریته‌هایی کشت می‌گردد که طول میوه آن‌ها حداکثر به ۳۰ cm برسد. میوه این نوع خیار دارای پوستی خوراکی، بدون تخم و بدون ایجاد نفخ می‌باشد. بذر خیار گلخانه‌ای معمولاً با روشهای علمی و بسیار پرهزینه ژنتیکی تولید می‌شود و به همین دلیل قیمت آن بسیار گران بوده و بصورت عددی بفروش می‌رسد. این بذر‌ها در هوای آزاد بخوبی نمی‌تواند بخوبی گلخانه میوه تولید کند زیرا در اثر تلقیح با گرده سایر ارقام، تولیدی یکنواخت نداشته و میوه آن از شکل اصلی خود خارج شده و بدفرم و بدشکل می‌شود. خیار پارتنوکارپیک دارای ارقام متعددی است که بسیاری از آن‌ها فاقد شکل و رنگ و اندازه مورد پسند بازار ایران است. بنابراین از بین واریته‌های متعددی که به بازار عرضه می‌شوند باید انواعی را که برای کاشت در ایران مناسبند انتخاب نمود. واریته‌هایی از قبیل دومینوس جی. آر. اس، دومینوس جی. آر. اچ، هیلارس، سینا، بیلانکو، خیار دولاب و خیار اصفهان در ایران نتایج چشمگیر و مرغوبیت بی‌سابقه‌ای نشان داده‌اند. چند واریته از خیارهای بلند اروپایی مانند سندرا نیز در ایران آزمایش شده که طول آن‌ها به ۳۵-۴۰ cm می‌رسد. اگرچه بذر پارتنوکارپیک بسیار گران بوده و هزینه کاشت و نگهداری نسبتاً بالایی دارد ولی با توجه به عملکرد بالا و قیمت گران خیار گلخانه‌ای، نه تنها این هزینه‌ها جبران می‌شوند بلکه سود سرشاری هم نصیب تولید کنندگان می‌گردد. برای انتخاب بذر خیار درختی بهتر است از بذرهایی استفاده گردد که بیش از ۶ ماه از تولید آن‌ها گذشته باشد زیرا بذر خیار دوره خواب کوتاهی دارد که در آن ایام ممکن است جوانه نزند، ضمن اینکه گذشت بیش از دو سال نیز از نظر قوه نامیه مناسب نمی‌باشد. تلخی موجود در میوه‌های خیار در اثر ماده‌ای بنام کوکوربیتاسین که در ته آن‌ها وجود دارد و در ریشه ساخته می‌شود اما در خیارهای هیبرید گلخانه‌ای دیده نشده و یا خیلی به ندرت اتفاق افتاده است. دانیتو بذری تک گل و رویال بذری چند گل است که قابل کاشت در اکثر فصول سال است. نسیم فقط برای کاشت در تابستان و مناطق گرم کشور مثل یزد قابل استفاده است این بذر بذری پر گل و کم برگ است.مراحل مختلف کشت خیار درختی: انتخاب زمان کشت قبل از هر اقدامی در مورد کشت خیار ابتدا بهتر است اطلاعاتی از قبیل آمار هوا‌شناسی منطقه نظرات و تجربیات مهندسین کشاورزی و کشاورزان با تجربه و مهم‌ترین مورد قیمت این محصول در بازار کسب کرده و آنگاه زمان کشت را انتخاب نمایید زیرا زمان کشت در بهره برداری محصول تاثیر مستقیم داشته و باعث بالا رفتن روحیه کار و تلاش می‌گردد. مثلا در مناطق جنوبی کشور زمان کشت از اوائل مهرماه شروع می‌شود و در خرداد ماه سال بعد برداشت محصول پایان می‌یابد. و در مناطق شمالی و مرکزی کشور که در آذر ماه و دی ماه دارای هوای ابری و سرد می‌باشند زمان کشت را به نحوی انتخاب می‌کنند که این زمان یا آخر فصل برداشت و یا آغاز کشت باشد. به طور کلی زمان‌هایی که شرایط جوی نامساعد است باید از دوره کشت حذف گردد و اگر چنین کاری صورت نگیرد و زمانهای نامساعد در میان زمان برداشت قرار گیرد کشت با مشکلات عدیده‌ای روبرو می‌شود.انتخاب بذر: بعد از انتخاب زمان کشت باید بذر مناسب و خوبی انتخاب کنیم که بر اساس تقسیم بندی اقلیم‌های مناسب صورت می‌گیرد. مثلا برای مناطق جنوبی که زمان کشت از اوائل مهرماه شروع می‌شود و تا آخر خرداد سال بعد می‌توان برداشت محصول داشت و یا مناطق شمالی و مرکزی که کار کشت از اوائل دی ماه شروع می‌شود بذرهای تک گل پیشنهاد می‌شود که دارای برگ‌های کوچک و مقاوم به سرما بوده و جهت دوره‌های طولانی مناسب می‌باشد ولی در اقلیم‌های که دو فصل کشت دارند بهتر است از واریته‌های پرگل که محصول زیادی در زمان کوتاه دارنداستفاده گردد.شایان ذکر است که بسیاری از کشاورزان بدون توجه به نوع واریته و زمان کشت آن و تنها به علت پر گل بودن آن اقدام به کشت در فصولی می‌نمایند که مناسب حال آن بذر نیست در نتیجه با مشکلاتی مواجه می‌شوند که برای آن‌ها اندکی ناشناخته و غریب می‌نماید. کشاورزانی که آشنایی با خواص واریته‌های مختلف ندارند اشتباه عمده‌ای را مرتکب می‌شوند و آن این است که واریته‌های پر گلی را که برای فصول بهاره کشت نموده‌اند و محصول خوب و زیادی برداشت کرده‌اند مجددا برای کشت پائیزه انتخاب می‌کنند. با شروع فصل سرما و کوتاه شدن طول روز تعداد زیادی میوه‌های کوچک در هر بوته مشاهده می‌کنند که به علت ریز ماندن میوه‌ها بر روی ساقه محصولی برداشت نمی‌کنند و با تصوراتی که دارند کود و سم را به گیاه تحمیل می‌کنند در حالی که بذر‌های تک گل بوده و از آن میوه کمتری مشاهده می‌کنند اما محصول بیشتری برداشت می‌شود.نحوه کشت: پس از انتخاب بذر باید فکر نحوه کشت باشیم به طور کلی در مقابل ما دو راه برای کشت بذر قرار دارد. یکی کشت مستقیم و کشت به صورت خزانه که از این دو راه به خاطر صرفه جویی در استفاده از امکانات گلخانه‌ای و مراقبت بیشتر و بهتر تا جوانه زدن از کشت در خزانه بهره گیری کرد. برای کشت مستقیم زمین باید رطوبت کافی داشته و به اصطلاح گاورو باشد و بهتر است زیر و روی بذر به مقدار مورد نیاز بیته موس ریخته شود. بهترین خاک برای کشت در گلدانهای نشاء ماده‌ای طبیعی به نام بیته موس می‌باشد که در بازار انواع خارجی و ایرانی آن یافت می‌شود. اگر محل قرار گرفتن سینی نشاء داراینور و رطوبت کافی وجود داشته باشد پس از ۴ تا ۸ روز بذر جوانه می‌زند و چنانچه شرایط مناسب نبوده و عوامل نور و گرما و رطوبت به صورت دلخواه نباشد اولا در زمان جوانه زنی تاخیر ایجاد می‌شود و ثانیا در جریان رشد گیاه نیز اختلالاتی پدیدار خواهد شد. توصیه می‌شود این نوع بذر‌ها را به علت گرانی آن‌ها ۴۸ساعت قبل از کاشت در زمین و یا گلدان در یک پارچه نخی و یا پنبه‌ای نگهداری کرد. باید دقت کرد قبل از این کار بذر‌ها ابتدا در آب ولرم خیسانده شوند از طرفی باید مراقبت‌های لازم را به عمل آورد تا گیاه جوان بدون آفت و بیماری به زمین منتقل شودتهیه زمین: تهیه زمین به نجو مطلوب برای کشت بذر اهمیت دارد. زمین خیار باید با شخم عمیق برگردانده شود و همانطوریکه در مبحث کوددهی قبل از کاشت توضیح داده شد با کودهای لازم تقویت شود. بوته‌های خیار را می‌توان یک ردیفه و یا دو ردیفه کاشت ولی کشت دو ردیفه متداول‌تر است. فواصل بین ردیف‌ها و بوته‌ها به عوامل زیادی از قبیل عرض گلخانه، محل تیرک‌ها و ستون‌ها و… بستگی دارد. ولی در ‌‌نهایت باید فواصل را طوری تنظیم کرد که تراکم در واحد سطح از حد معینی تجاوز نکند در غیراینصورت بروز انواع بیماری‌ها و کمبود‌ها در اثر انبوه بودن شاخ و برگ اجتناب ناپذیر است. چراکه با افزایش شاخ و برگ، دریافت نور برای تمام بوته‌ها یکسان نخواهد بود. معمولاً فواصل را طوری تعیین می‌کنند که تراکم متوسط بوته‌ها ۲. ۵-۳ بوته در متر مربع باشد. البته خیارهای بلند اروپایی حدود ۱. ۵-۲ بوته در متر مربع هم کافی است.کشت و تعیین فواصل تولید نشاء: بالا بودن قیمت بذور هیبرید سبزی و صیفی به دلیل دارا بودن کیفیت بالا، امکان استفاده از روشهای سنتی در کشت این بذور را غیر ممکن می‌سازد. کشورهای پیشرفته بذور F۱ تولید و به کشورهای دیگر صادر می‌نمایند. در مورد خیار پس از تهیه بذور دورگ می‌توان اقدام به کشت بذر و سپس استفاده از نشای آن نمود.فواصل کشت: بسیاری از پرورش دهندگان تصور می‌کنند با افزایش تعداد بوته در واحد سطح، قادر به برداشت محصول بیشتری خواهند بود ولی اشتباه می‌نمایند زیرا نه تنها امکان برداشت بیشتر محصول می‌سر نیست بلکه عملیات نگهداری کند‌تر و امکان بروز بیماری‌ها بیشتر خواهد شد. در هر حال تراکم کشت بستگی به عواملی مانند نوع خاک و زمان کشت دارد، در خاک قوی، کشت تابستانه که شاخ و برگ گیاهان بیشتر از حد معمول از نرمال است تراکم بوته کمتر خواهد بود. ولی در کشت زمستانه و خاک سبک این تراکم می‌تواند کمی بیشتر شود که متوسط پیشنهادی بین ۲ تا ۵/۲ بوته در متر مربع خواهد بود، بدین ترتیب که به ازای هر سه خط کش با فاصله ۷۰ سانتی م‌تر، یک راهرو دسترسی یک متری باید در نظر گرفت.فواصل کاشت: فواصل کاشت در سیستم آبیاری جوی و پشته: عرض جوی ۴۰-۵۰cm و عرض پشته حدود ۱۰۰cm است. بوته‌ها در دو طرف جوی و ۵cm دور‌تر از لبه جوی کشت می‌شوند. با توجه به فواصل گفته شده، فاصله ردیف‌ها در دو طرف جوی ۵۰-۶۰cm و در دو طرف پشته ۹۰cm خواهد بود. فاصله بوته‌ها در روی هر ردیف ۴۰cm می‌باشد. باید دقت کرد که فاصله ردیف‌ها در دو طرف پشته‌ها از ۹۰ cm کمتر نشود. زیرا در غیر اینصورت نور کافی به بوته‌ها نمی‌رسد و رفت و آمد مشکل می‌شود.فواصل کاشت در سیستم آبیاری قطره‌ای: در آبیاری قطره‌ای جوی وجود ندارد و بجای آن یک لوله پلاستیکی که در فواصل معینی دارای سوراخ می‌باشد برای آبیاری استفاده می‌شود. ردیفهای خیار در دو طرف لوله آبیاری قطره‌ای بفاصله ۵۰-۶۰ cm کاشته می‌شوند و از این دو ردیف تا دو ردیف بعدی۹۰cm فاصله منظور می‌شود. در آبیاری قطره‌ای بجای جوی از یک نوار برجسته خاک که سطح آن حدود ۶-۱۰ cm از سطح پشته بالا‌تر است ایجد می‌شود و لوله آبیاری در وسط این نوار خاک قرار می‌گیرد. عرض نوار خاک برجسته حدود ۷۰ cm است و بوته‌ها از هر طرف ۱۰ cm داخل نوار گذاشته می‌شوند.البته فواصل گفته شده همیشه ثابت نیستند و در نقاط مختلف بنابر نظر کار‌شناسان و تولید کنندگان ممکن است تغییراتی داشته باشند. اکثراً تصور می‌شود که هر چه تعداد بوته خیار در واحد سطح بیشتر باشد میزان محصول نیز به‌‌ همان نسبت افزایش می‌یابد. البته این رابطه تا حد معینی درست است ولی همانطوریکه قبلاً هم گفته شد چنانچه تعداد بوته‌ها از حد مطلوب بیشتر شود انبوهی شاخ و برگ مانع رسیدن نور شده و موجب کاهش کیفیت میوه و توسعه بیماری‌ها می‌گردد و در ضمن در مقدار برداشت نیز تأثیر می‌گذارد. در کشت پائیزه که به علت در پیش بودن سرما رشد بوته نسبتاً محدود است توصیه می‌شود که تراکم بوته را ۱۰% بیشتر می‌گیرند و در کشت بهاره که هوا رو به گرمی می‌رود و بوته‌ها رشد بهتری دارند تراکم مناسب ۱۰% کمتر از حد متوسط می‌باشد.پوشش خاک: در آبیاری قطره‌ای روی خاک را با یک لایه پلاستیک (پلی اتیلن) می‌پوشانند و دو طرف نوار پلاستیک را حدود ۱۰ cm زیر خاک می‌کنند. سپس در محل کاشت بذر روی پلاستیک یک بریدگی مثلثی شکل ایجاد کرده بذر را زیر بریدگی می‌کارند. بوته خیار بعد از سبز شدن از محل بریدگی پلاستیک خارج می‌شود و بقیه قسمتهای خاک زیر پوشش پلاستیک محفوظ می‌ماند. پوشش پلاستیک شفاف معمولی باعث حفظ رطوبت و حرارت خاک می‌شود. در شرایط عادی درجه حرارت خاک زیر پوشش بطور متوسط ۴-۵° c از خاک بدون پوشش بیشتر است. در نتیجه ریشه‌ها بهتر رشد کرده و نمو خیار تسریع می‌کنند. درصورتیکه از نوار پلاستیک مشکی یا قهوه‌ای رنگ برای پوشش پشته‌ها استفاده شود از رشد علفهای هرز نیز جلوگیری شده و هزینه وجین بطور قابل ملاحظه‌ای کاهش می‌یابد.بستن بوته: با ظهور ۴ برگ حقیقی گیاه، ساقه باید به نخهای آویزان شده از سقف بسته شود، بوته‌ها در یک جهت به دور نخ کنفی پیچانده شده و هر چند روز یکبار تجدید خواهند شد، در غیر اینصورت ساقه خم شده و پس از زمانی کوتاه برگرداندن مجدد آن باعث خسارت به قسمتهای میوه دهنده انتهایی گیاه خواهد شد.هرس بوته‌های خیار: حذف شاخه‌های اضافه به بوته اجازه رشد طولی و تولید میوه هرچه نزدیک‌تر به ساقه اصلی را داده، بعلاوه تهویه و برداشت را تسهیل می‌نماید. هرس شامل قطع کلیه شاخه‌های فرعی که بین برگ و ساقه اصلی رشد می‌نماید تا ارتفاع ۴۰-۳۵ سانتی متری از محل یقه و بعذاً قطع جوانه انتهایی این شاخه‌ها بعد از ظهور دو برگ می‌باشد، زیرا که میوه‌های تحتانی دارای کیفیت مناسب نبوده و با خاک و گل در تماس خواهند بود، در مورد بخش دوم هرس لازم به ذکر است که میوه‌های نزدیک ساقه اصلی دارای کیفیتی مناسب‌تر از میوه‌های ساقه فرعی بوده، بنابراین با این روش عملاً سعی شده که میوه مرغوبتری تولید شود. هرس بعدی شامل قطع برگ‌های زرد شده ابتدایی بوته‌هایی است که تولید را به پایان رسانده و در تغذیه گیاه اثر ندارند، ولی باید توجه داشت که هرس برگ و شاخه‌های فرعی نمی‌تواند یکباره انجام گیرد و باید به تدریج و در طول رشد گیاه قسمت‌های اضافی را حذف نموده، در غیر اینصورت پس از چند هفته اگر یکباره ساقه و برگ‌های اضافی حذف شوند، به بوته شوک وارد شده و قادر به عرضه میوه مناسب نخواهد شد.انتقال نشاء به زمین اصلی: وقتی بذر‌ها سبز شدند و رشد کافی نمودند باید آن‌ها را به زمین گلخانه منتقل کنیم. بدین منظور حفره‌هایی که با فاصله معین و بر اساس تراکم بوته در متر مربع محاسبه شده است بر روی بستر‌ها تعبیه می‌کنیم که دقیقا به اندازه حجم خاک گلدانهای سینی نشاءمی باشد. آنگاه با احتیاط کامل نشاء را همراه با خاک گلدان از گلدان‌ها جدا کرده و در حفره‌ها قرار می‌دهیم. در اینجا باید مراقب باشیم تا به ریشه‌ها آسیبی وارد نیاید. بعد از انتقال نشاء به زمین آبیاری را شروع می‌کنیم. به یاد داشته باشیم مدت قرار گرفتن نشاء در گلدان نباید از حد معمول تجاوز کند زیرا در این صورت است که ریشه به علت حجم کم خاک دچار مشکل شده و از رشد طبیعی باز می‌ماند.محاسن استفاده از نشاء در خیار: ۱- با توجه به ارزش بذور دو رگ به خصوص انواع گلخانه‌ای مصرف بذر را به حداقل می‌رساند. ۲- رشد سریع نشأ پس از انتقال به زمین اصلی به دلیل عدم جابجایی ریشه‌ها بدون هیچگونه صدمه‌ای ادامه خواهد یافت. ۳- دستیابی به محصول زودرس به دلیل آنکه در شایس تولید نشاء امکان رسیدگی و تنظیم درجه حرارت و رطوبت در رشد سریع بذر دوره تولید را کوتاه‌تر می‌نماید. ۴- به دلیل نشای سالم مزرعه‌ای یکنواخت خواهیم داشت که مسلما «باعث تولیدی بالا‌تر و عرضه‌ای بیشتر می‌گردد.آماده سازی نشاء برای انتقال: قبل ازآنکه نشاء از محیط کنترل شده خزانه وارد زمین شود، باید چند روز گیاه را با شرایط محیط بیرونی تطبیق داده و سپس اقدام به انتقال آن نمود. این مسئله در بهار جهت عادت به سرما و در پاییز برای عادت به گرما انجام می‌شود، در این صورت هوای گلخانه را روزی چند تا چندین ساعت در شرایط عادی از هوای بیرون از گلخانه قرار می‌دهند تا درزمان جابجایی به نشا صدمه وارد نگردد.راههای مسدود نشدن قطره چکان‌ها: ۱- برای جلوگیری از انسداد از نوع فیزیکی: باید اب قبل از ورود به سیستم تصفیه شود. انسداد از نوع فیزیکی بخصوص در مواقعی رخ می‌دهد که منبع تامین اب اب سطحی‌ای مانند رودخانه باشد ۲- برای جلوگیری از انسداد از نوع شیمیایی (هنگامی رخ می‌دهد که منبع تامین اب یک منبع زیر زمینی باشد) وانسداد بیولوژیکی (باکتری هاو جلبک‌ها) می‌توان مواد شیمیایی متفاوت که اثرات مختلفی را نیز دارند به اب ابیاری اضافه کرد. فرضا با اضافه کردن اسید‌ها می‌توانیم از رسوب کلسیم و منیزیم جلوگیری کنیم (جلوگیر از انسداد شیمیایی) و با اضافه کردن کلر باعث تجزیه شدن لجن‌ها تشکیل شده توسط باکتری‌ها شویمگلخانه مناسب جهت تولید خیار: خیار گلخانه‌ای را تقریبا در همه جا می‌توان کاشت زیرا هر جا که عواممل طبیعی متاسب نباشد می‌توان شرایط مناسب را مصنوعا با استفاده تاسیسات و دستگاههای لازم ایجاد نمود. بسیاری از گلخانه‌هایی که خیار در نزدیکی شهرهای بزرگ و بازارهای مصرف وجود دارد زیرا خیار تولیدی در وضعیت مطلوب با طراوت و تازگی کافی به بازار می‌رسد و نسبت به محصول تولیدی مناطق دوردست با قیمت مناسب تری به فروش می‌رسد. از نظر هزینه تولید، مناسب‌ترین منطقه برای کشت خیار گلخانه‌ای منطقه‌ای است که زمستان ملایم داشته باشد و در فصل سرد بتوان فقط با استفاده از انرژی آفتاب و بدون احتیاج به گرمای مصنوعی، حرارت کافی برای رشد خیار را در داخل گلخانه فراهم نمود. در مناطق جنوبی ایران مانند خوزستان، جیرفت و جنوب استان فارس این شرایط فراهم است و تعداد روزهای سرد و یخبندان، زیاد نیست. اگر چند روزی هم هوا سر باشد رشد بوته خیار موقتا کاهش یافته یا متوقف می‌شود. و پس از گرم شدن هوا به حال عادی بر می‌گردد. بدیهی است در این مناطق اگر در هوای سرد، به خصوص شب‌ها وسیله‌ای برای گرم کردن گلخانه تعبیه شود بوته‌های خیار به مراتب بهتر رشد کرده و محصول زودرس‌تر، مرغوب‌تر و با فراوانی تولید می‌شود. عامل محدود کننده در جنوب ایران کوتاه بودن فصل سرد است و عملا نمی‌توان بیش از حدود ۴ ماه پوشش پلاستیکی را روی گلخانه نگه داشت. بعد از این مدت با اینکه بوته‌های خیار در بهترین وضعیت تولید قرار دارد هوا در گلخانه به شدت گرم می‌شود و باید پوشش پلاستیکی را کنار زد. از آنجا که ارقام پارتئوکارپیک برای کاشت در هوای آزاد مناسب نیست بعد از برداشتن پوشش تدریجا کیفیت وکمیت محصول کاهش می‌یابد و افزایش تدریجی درجه حرارت بوته‌ها از بین می‌رود. در نقاط ساحلی گیلان ومازندران نیز هوا در زمستان نسبتا ملایم است و با هزینه کم می‌توان خیار زمستانی را در گلخانه پرورش داد. عامل منفی در این نقاط و در بعضی از سال‌ها کمبود آفتاب است و تداوم هوای ابری و بارانی ممکن است باعث کاهش محصول و تاخیر برداشت شود. در نقاطی مانند تهران و ورامین، اصفهان، یزد، کرج، مشهد و غیره گرم کردن گلخانه در شبهای سرد و همچنین در روزهای ابری و بارانی ضروری است. در هنگام سرمای شدید، حتی در روزهای آفتابی نیز گرم کردن گلخانه لازم می‌شود. بنابراین تهیه وسایل مناسب وکافی برای ایجاد گرما از ضروریات اصلی ایجاد گلخانه در این قبیل مناطق به شمار می‌آید. بوته خیار را می‌توان در گلخانه‌های دایمی یا گلخانه‌های موقت پرورش داد. گلخانه‌های ثابت یا دایمی گلخانه‌ای است که معمولا از شیشه و فلز ساخته می‌شود و تاسیسات دایمی مانند سیستم حرارت مرکزی، آبیاری قطره‌ای، درچه‌های تهویه یا هواکش‌های متصل به ترموستات در آن‌ها نصب گردد. گلخانه‌های موقت که به آن‌ها تونلهای مرتفع نیز اطلاق می‌شود گلخانه هایست که از اسکلت سبک و ساده آهن گالوانیزه یا ندرتا اسکلت چوبی ساخته می‌شوند و پوشش آن‌ها پلاستیکی است. تونل مرتفع باید آنقدر بلند باشد بتوان به طور ایستاده در آن رفت و آمد کرد. اسکلت این گلخانه‌ها طوری ساخته شده است که در صورت نیاز بتوان آن را در فصل گرم جمع آوری کرد و در فصل سرد مجددا برپا نمود. در تونلهای مرتفع، هم از سیستم حرارت مرکزی و سایر تاسیسات دایمی و هم سیستم گرمایی موقت استفاده می‌شود. بسیاری از تونلهای پلاستیکی در مناطق مناسب، بدون گرمای مصنوعی مورد استفاده قرار می‌گیرد و به آن‌ها تونلهای سرد گفته می‌شود. کشت زیر پلاستیک که در جیرفت و خوزستان و بعضی دیگر از مناطق کشاورزی ایران معمول است نوعی استفاده از تونل سرد است منتهای ارتفاع این تونل‌ها مخصوصا نوع یک ردیفی آن‌ها نسبتا کم است و گیاه فقط قسمتی از عمر خود را درآن می‌گذراند حال آنکه در تونلهای مرتفع رشد و بار دهی زیر تونل پلاستیکی سپری می‌شود.روشهای تهویه در گلخانه کشت خیار: وقتی هوا گرم می‌شود وزن مخصوص آن کاهش می‌یابد و به طرف بالا می‌رود در نتیجه هوای گرم همیشه در بالا‌ترین قسمت گلخانه جمع می‌شود. به همین جهت دریچه‌های سقفی بهترین وسیله برای خارج کردن سریع هوای گرم است. اگر در دیواره‌های گلخانه نیز به اندازه کافی دریچه وجود داشته باشد باز کردن دریچه‌های جانبی و سقفی با هم باعث می‌شود هوا، از دریچه‌های حانبی وارد شده و از سقف خارج شود. بدین ترتیب جریان هوای کافی و مداوم در گلخانه برقرار می‌شود. هنگامی که باد ملایم می‌وزد باید دریچه‌های سقفی را که در سمت مقابل جهت باد قرار دارد کاملا باز کرد. وزیدن باد از روی این دریچه‌ها نوعی مکش ایجاد می‌کند و هوای داخل گلخانه با سرعت بیشتری خارج می‌شود. در گلخانه‌های کوچک که عرض آن‌ها بیش از ۶ متر نباشد دریچه‌های سقفی به تنهایی برای خنک کردن گلخانه کافی است ولی در گلخانه‌های بزرگ وجود دو ردیف دریچه سقفی ۱*۱ متر و دو ردیف دریچه‌های جانبی ضرورت دارد که ممکن است به صورت دستی وبرقی باز و بسته شود. در گلخانه‌های پیشرفته، این دریچه‌ها به ترموستات وصل شده است و وقتی هوای گلخانه گرم می‌شود دریچه‌ها به طور اتوماتیک باز شده پس از خنک شدن هوا مجددا بسته می‌شود. تهویه گلخانه با هواکش برقی هم می‌سر است به شرطی آنکه ظرفیت هوا کش با فضای گلخانه تناسب داشته باشد. قاعده اینست که هواکش بتواند در هر دقیقه یکبار تمام هوای گلخانه را خارج نماید.خنک کردن گلخانه با کولر: در منطق گرم کشت خیار در گلخانه بدون استفاده از کولر ممکن نیست زیرا فصل معتدل فوق العاده کوتاه است و درجه حرارت محیط خیلی زود از میزان قابل تحمل برای خیار تجاوز می‌کند. در مناطق خشک ایران که درصد رطوبت نسبی پایین است. می‌توان از کولر‌های آبی استفاده کرد منتها کولرهای معمولی خانگی برای گلخانه‌های متوسط و بزرگ کافی نیست و نمی‌توند به اندازه لازم هوا را جابجا نماید.ضد عفونی خاک گلخانه و خزانه‌های تولید نشاء: ضد عفونی خاک در گلخانه‌هایی که هر ساله مورد بهره برداری واقع می‌شود امری ضروری به نظر می‌رسد، در غیر این صورت خاک آلودگی قارچی یافته و مشکلات عدیده‌ای را بوجود خواهد آورد. برای ضد عفونی خاک باید با استفاده از مواد شیمیایی و غیر شیمیایی توصیه شده استفاده نمود: - ضد عفونی خاک بوسیله حرارت - ضد عفونی خاک با مواد شیمیایی‌ (متیل بروماید و دازومِت)آبیاری: بذور را در گلدان کاشته و پس از آماده شدن به زمین اصلی منتقل می‌شود. خاک گلدان هرروز باید از نظر رطوبت مورد بررسی قرار گیرد ودر صورت نیاز آبیاری گردد، در تابستان ممکن است روزی چند بار آبیاری انجام شود ولی در زمستان هر چند روز یکبار این نیاز پدید خواهد آمد، در هر حال با استفاده از شلنگهایی که در سر آن نازل وجود دارد، برای آنکه آب به نرمی خاک گلدان را مرطوب نماید ویا آبیاری بارانی از طریق سقف عمل آبیاری انجام می‌گیرد.برنامه ریزی جهت کشت بذر: زمان کشت بذر در گلخانه باید طبق برنامه ریزی قبلی با آماده شدن زمین اصلی و دمای مساعد در محیط کشت انجام پذیرد در غیر اینصورت، توقف نشا بیش از حد در خزانه باعث ایجاد مشکلات عدیده‌ای خواهد شد که مهم‌ترین آن ضعف بوته وکاهش عملکرد آن خواهد شد. مشکلاتی که در خزانه ممکن است بوجود آید به شرح زیر است: تولید نشاء با معضلاتی برخورد دارد که رئوس آن در زیر آورده می‌شود: - زرد شدن برگ‌ها و کمی رشد نشاء - جوانه زدن غیر یکسان در خزانه - پوسیدگی ریشه - کندی رشد در خزانهبستن بوته: با ظهور ۴ برگ حقیقی گیاه، ساقه باید به نخهای آویزان شده از سقف بسته شود، بوته‌ها در یک جهت به دور نخ کنفی پیچانده شده و هر چند روز یکبار تجدید خواهند شد، در غیر اینصورت ساقه خم شده و پس از زمانی کوتاه برگرداندن مجدد آن باعث خسارت به قسمتهای میوه دهنده انتهایی گیاه خواهد شد.مشخصات ارقام گلخانه‌ای خیار: ارقام خیار گلخانه‌ای از نوع بکرزا و ماده گل می‌باشد و مهم‌ترین خصوصیات این ارقام به قرار زیر است: ۱- سازگار با شرایط کشت در گلخانه هستند. ۲- احتیاج به زنبور یا دیگرعوامل تلقیح کننده ندارند. ۳- راندمان محصول زیاد می‌باشد. ۴- با انجام هرس و جوان نمودن بوته، عمر گیاه را می‌توان چندین بار تجدید نموده و مجدداً بهره برداری نمود.کود دهی خیار: خیار گلخانه‌ای به کود زیاد و متناسب احتیاج دارد زیرا مقدار محصول گلخانه در واحد سطح به مراتب از هوای آزاد بیشتر است. بنابراین مواد غذایی موجود در خاک خیلی زود توسط بوته‌های خیار جذب و مصرف می‌شودگیاهان نیز مانند انسان‌ها برای رشد و نمو به ومواد غذایی نیاز دارند. فتوسنتز تامین کننده کربوهیدرات است و به علاوه لازم است عناصر معدنی خاصی از محیط ریشه جذب گیاه شود. جذب عناصر توسط ریشه گیاهان به صورت اختصاصی نیست، به این معنی که وود عناصر در گیاه دلیل بر ضروری بودن آن برای رشد و نمو نیست. گیاه قادر به تشخیص مواد جذب شده از خاک نیست، چون اگر چنین بود علف کش‌ها را جذب نمی‌کرد. شرایط ضروری بودن عناصر این است که فقدان عنصر، رشد زایشی و رویشی را با مشکل مواجه کند. با به کار بردن عنصر علایم کمبود بر طرف شود و عنصر مستقیما در تغذیه گیاه نه در فعالیت‌های شیمیایی یا میکروبیولوژی خاک یا محیط کشت موثر باشد. برخی از حشره کش‌ها که به خاک اضافه می‌شود از طریق سیستم آوندی به تمام قسمت‌های گیاه منتقل و در اثر تغذیه حشره از شیره گیاه منجر به مرگ آن می‌شود.۹۰ در صد وزن گیاه را آب و ۹۰ در صد وزن ماده خشک را کربن، هیدروژن و اکسیژن تشکیل می‌دهد و ۱۰ درصد باقی مانده را ۱۴ عنصر ضروری تشکیل می‌دهد. این عناصر شامل عناصر پر مصرف و کم مصرف و کلر و سدیم می‌باشد. عناصر پر مصرف: نیتروژن، فسفر، پتاسیم، کلسیم، منیزیم، گوگرد. عناصر کم مصرف: آهن، بر، منگنز، مس، روی، مولیبدن، کلر.توزیع مواد معدنی در گیاه: اگر برگ در دمای ۵۰۰ درجه سانتی گراد به مدت ۴ سات قرار داده شود مشخص می‌شود که ۹۵ – ۹۰ درصد برگ را آب تشکیل داده است و دارای ۱۰ – ۵ درصد ماده خشک می‌باشد و ۲۵ – ۱ درصد ماده خشک را مواد معدنی تشکیل می‌دهد. میزان مواد معدنی بستگی به نوع اندام یا بافت و سن آن دارد. میزان مواد معدنی در بذر بیشتر از میوه و در ریشه کوچک، بیشتر از ریشه بزرگ می‌باشد. دی اکسید کربن خاک در ترکیب با آب تشکیل اسید کربنیک می‌دهد که باعث شکستن مواد آلی خاک، ذرات خاک. کود‌ها می‌شود و باعث آزاد شدن یون‌ها و جذب آن‌ها توسط ریشه می‌گردد.ظرفیت تبادل کاتیونی: ظرفیت تبادل کاتیونی به میزان بار منفی ذرات خاک مربوط می‌شود. بر حسب واحد اکی والان بر ۱۰۰ سانتی متر مکعب بیان می‌شود. چون غلظت اکثر عناصر غذایی در داخل ریشه بیشتر از محیط رشد است. برای جذب مقادیر اضافی نیاز به انرژی است که از طریق شکستن قند حاصل می‌گردد. میزان تبادل کاتیونی رس بیشتر از مواد آلی است.شاخص شوری: اصولا کود‌ها حاوی نمک هستند و وقتی به خاک اضافه می‌شود میزان نمک خاک را افزایش می‌دهند. انتخاب کود مناسب کمک می‌کند تا غلظت نمک خاک در حد پایین حفظ شود. منظوراز شاخص شوری اثری است که کود‌های مختلف روی میزان شوری خاک دارند. شاخص شوری نتیترات سدیم را ۱۰۰ در نظر می‌گیرند و شاخص شوری سایر کود‌ها را بر اساس آن رتبه بندی می‌کنند.صدمه شوری به گیاهان: میزان غلضت املاح موجود در خاک و سلول‌های ریشه تعیین کننده انتقال مواد از محلول به داخل گیاه است و جریان آب به طرف غلظت بیشتر املاح بوده که معمولا میزان آن در محیط خاک بیشتر از سلول‌های ریشه بوده و از این جهت جریان مواد از محیط ریشه به داخل سلول‌های گیاه است.معمولا صدمه شوری اسمزی است. در اثر افزایش غلظت نمک در محیط ریشه آب از سلول‌های ریشه به محیط ریشه کشیده می‌شود در نتیجه محتوایی سلول به خارج ازآن کشیده می‌شود و گیاه دچار پلاسمولیز می‌شود. وقتی که پلاسمولیز در تعداد زیادی از سلول‌های گیاه روی می‌دهد خشکی فیزیولوژی اتفاق می‌افتد و سلولهای ریشه دچار کم آبی شدید می‌شود.روشهای کاهش نمک بستر محیط ریشه: برای کاهش میزان شوری خاک باید کود‌های شیمیایی را به مقدار مناسب مصرف کرد. اگر غلظت نمک به حدی برسد که باعث کاهش رشد شود، باید خاک را شستشو داد تا نمک اضافی از خاک خارج شود. میزان آب مورد نیاز ۲۰۳. ۸ – ۱۲۲. ۸ لیتر آب در هر متر مربع بستر می‌باشد و پس از ۳۰ دقیقه دومین آبیاری باید انجام شود تا نمک‌ها از خاک خارج شود. اگر میزان نمک خاک خیلی زیاد باشد سومین و چهارمین آبیاری نیز مورد نیاز می‌باشد. زهکشی مناسب خاک باعث خروج نمک‌ها می‌شود. به طور کلی میزان نمک‌های قابل حل در خاک می‌تواند توسط آبیاری کافی و استفاده از محیط کشت با زه کشی مناسب کنترل کرد.کود‌های مورد نیاز خیار عبارتند از: ۱- ازت: ازت از مهم‌ترین عناصر غذایی گیاه است و در رشد و باردهی آن تاثیر مستقیم دارد. در صورت کمبود ازت ابتدا برگ‌های پایینی کمرنگ شده و در صورت ادامه کمبود ازت رنگ برگ‌ها در تمام گیاه بطور یکنواخت به زردی تمایل پیدا می‌کند. ۲- فسفر: فسفر در توسعه ریشه‌ها و رشد عمومی و باردهی گیاه تاثیر دارد. به همین جهت باید قبل از کاشت به زمین داده شود تا در مراحل اولیه رشد بوته در دسترس گیاه باشد. ۳- پتاس: پتاس در اغلب خاک‌های ایران بقدر کافی وجود دارد و در صورت دادن کود دامی نیز مقدار زیادی پتاس به خاک اضافه می‌شود.راه‌های جلوگیری از بروز بیماری‌ها در داخل گلخانه ۱- سالم نگه داشتن گیاه: از کاشت پرتراکم دوری کنیمو یک محیط کاشت سالم که دارای تهویه مطلوب، رطوبت، آب، نور و مواد غذایی کافی است برای گیاه فراهم کنیم. برنامه کاشت را به طور مناسب تنظیم نماییم و به سلامت خاک توجه داشته باشیم. ۲- رعایت بهداشت در گلخانه: گیاهان بیمار را از گلخانه بیرون برده و بسوزانیم. قبل از استفاده از گلدان‌های مستعمل آن‌ها را با آب و صابون و مادهٔ سفید کننده به خوبی شسته و آب بکشیم. برگ هاب مرده را از سطح خاک جمع آوری کنیم. ۳- خاک مناسب: نشاء‌ها را در گلدان تازه بکاریم و از خاک استریل استفاده کنیم. ۴- کمک به گردش هوا در گلخانه: حشرات و بیماری‌ها دوستدار هوای راکد هستند. سعی می‌کنیم حداقل یک فن کوچک داشته باشیم که هوا را در روز حرکت دهد زمانی که گل خانه به تهویه نیاز نداشته باشد. ۵- استفاده از تناوب زراعی: برای شکستن سیکل بیماری‌ها هر چند وقت یکبار کاشت یک محصول را با محصولی دیگر عوض می‌کنیم..آفات و بیماریهای مهم خیار: تولید نشاء با معضلاتی برخورد دارد که رئوس آن در زیر آورده می‌شود: - زرد شدن برگ‌ها و کمی رشد نشاء - جوانه زدن غیر یکسان در خزانه - پوسیدگی ریشه - کندی رشد در خزانه آفات مهم خیار و طرق مبارزه باآن‌ها نباتات جالیزی توسط تعدادی از آفات عمومی و آفات اختصاصی صدمه می‌بیند از آفات عمومی شته، کنه، عنکبوتی، لارو انواع سوسک‌ها و پروانه‌ها بیش از همه به نباتات جالیز آسیب می‌رسانند از آفات اختصاصی می‌توان به عناوین زیر اشاره کرد:۱- شته جالیزی: این آفت بویژه در مناطق جنوبی و جنوب شرقی ایران صدمه و زیان شدیدی به جالیزکاری‌ها وارد می‌نماید. شته‌ها به گیاهانی مثل خیار وحتی علفهای هرز صدمه وارد می‌کنند. شته جالیزی ابتدا به صورت گروهی در زیر برگ‌ها مستقر شده و بعد تمام گیاه را به اشغال در می‌آوردو با مکیدن شیره نباتی گیاه را دچار فقر مواد کربوهیدراته نموده و‌آنرا از رشد و نمو باز می‌دارد. در گیاهان آلوده برگ‌ها پیچیده و گل‌ها می‌ریزند. طرق مبارزه: در مبارزه با شته جالیزی یکی از اقدامات مهم زراعی وجین علفهای هرز مزرعه است. زیرا علفهای هرز مزرعه اولین مکانی است که شته‌ها پس از سپری کردن زمستان روی آن مستقر شده و از آن تغذیه می‌کنند. برای مبارزه می‌توان از سموم زیر استفاده کرد: -انابازین سولفات یا سولفات نیکوتیک (۱۰-۲۰ گرم سم + ۴۰گرم روغن در ۱۰ لیتر آب) -سم تیفوس که سم فسفره‌ای است به نسبت ۴ گرم در ده لیتر آب مخلوط می‌گرددو یا به صورت گرد پاش۲- کنه عنکبوتی: این آفت یکی از شایع‌ترین و خطرناک‌ترین افات عمومی می‌باشد. در تابستان رنگ کنه عنکبوتی زرد و یا زرد مایل به سبز می‌باشد ولی مقارن پاییز و اوایل بهار رنگ آن نارنجی مایل به قرمز است. در طرفین بدن آن دو لکه سیاه مشاهده می‌شود. کنه‌ها معمولا در زیر برگ‌ها به سر برده و به کمک نیش خود از شیره گیاهان تغذیه می‌نمایند. در گیاهان آلوده کنه ابتدا نقطه‌های ریز و بیرنگی در سطح برگ‌ها ظاهر شده و پس از آن برگ‌ها به تدریج به زردی گراییده و خشک می‌شوند. نکات مهم در پیشگیری از امراض و آفات: ۱- رعایت بهداشت در گلخانه برای جلوگیری از سرایت بیماری‌ها بسیار مهم است. هر چه رفت و آمد اشخاص مختلف به گلخانه بیشتر باشد احتمال سرایت امراض بیشتر است. ۲- جلوی در ورودی، یک قطعه بزرگ اسفنج گذاشته و آن را باید مرتباً با محلول ضد عفونی کننده خیس نمود تا از انتقال خاک آلوده و عوامل بیماری زا بداخل گلخانه جلوگیری کرد. ۳- بعد از خاتمه دوره بهره برداری، تمام بوته‌های خیار دوره قبل بایستی از گلخانه خارج نمود. وجود بوته‌ها در زمین تا دوره بعدی موجب تکثیر بیماری و انتقال آن به دوره بعد می‌شود. ۴- اگر سال بعد در‌‌ همان زمین قبلی خیار کشت می‌گردد حتما خاک قبل از کشت ضد عفونی گردد. ۵- علفهای هرز داخل گلخانه مرتباً حذف و علفهای هرز دور گلخانه را حداقل تا شعاع ۲ متر مبارزه شیمیایی گردد. ۶- وقتی خاک رطوبت کافی دارد از آبیاری اضافی خودداری گردد. ۷- وجود رطوبت زیاد در فضای گلخانه باعث ایجاد و شیوع بسیاری از بیماریهای قارچی می‌گردد.۳-استفاده از سیستمهای آبیاری قطره‌ای درکاهش رطوبت هوای موجود در فضای گلخانه و کنترل دمای خاکی اثرات مثبتی به جای می‌گذارد. ۴-سیستمهای تهویه جهت خروج رطوبت اضافی نقش عمده‌ای در سلامت محصول خواهد داشت /www.agri-sunion.blogfa.com