جستجو در تالارهای گفتگو

حمل و نقل عمومي چيست؟ حمل و نقل عمومي، تمامي سيستم هاي حمل و نقلي را دربرمي گيرد كه داراي مشخصه هاي زير باشند: - مسافران در ماشين مالكيتي خودشان سفر نكنند. - سفر به صورت جمعي انجام شود نه انحصاري. به همين علت است كه در بسياري از كشورها، تاكسي را جزو حمل و نقل عمومي محسوب نمي نمايند. در ايران نيز بتدريج اين اتفاق در حال شكل گيري است. حمل و نقل عمومي معمولا به سيستم هاي ريلي و اتوبوسی اطلاق مي گردد. البته در يك تعريف فراگيرتر، هواپيماي مسافري و كشتي مسافري نيز جزو حمل و نقل عمومي محسوب مي گردد. مترادف هاي انگليسي حمل و نقل عمومي: Public transport Public transportation Public transit Mass transit عبارت Transit معمولا در ارتباط با مسافت هاي طولاني اطلاق مي شود، مانند قطارها يا اتوبوس هاي بين شهري حمل و نقل نيمه عمومي چيست؟ سيستم حمل و نقل خاصي است كه مشخصات آن مشابه حمل و نقل عمومي باشد، اما ظرفيت آن كمتر باشد مثلا ميني بوس و ون جزو حمل و نقل نيمه عمومي (paratransit) مي باشند. در اكثر كشورها حمل و نقل نيمه عمومي از مسيرها و برنامه زمان بندي خاصي تبعيت نمي كند و در سطح شهر گردش مي كند. تاكسي هايي كه به صورت مشاركتي مورد استفاده قرار مي گيرند، جزو اين سيستم محسوب مي گردند. البته در كشورهاي بسياري تاكسي از وسيله حمل و نقل نيمه عمومي نيز خارج شده و به عنوان حمل ونقل لوكس محسوب مي گردد. مثال هائی از حمل و نقل نیمه عمومی برخی کشورها حمل و نقل در ترکیه "دل موش" یک اتومبیل ون شخصی است که ظرفیت معمول آن حداقل 14 نفر است. مسیرهای دل موش مثل اتوبوس های خط واحد مشخص است. دل موش ها جدا از مسافرکشی داخل شهرهای ترکیه ، دستی هم در مسافرکشی بین شهری دارند. دل موش به زبان ترکی معنی (پر شده) یا (پرکردنی) را می دهد. این اسم به دلیل شباهتی است که این ون ها با مسافرکش های شخصی خودمان دارند، دل موش ها تا پر نشوند راه نمی افتند! دل موشی که راه می افتد پر از مسافر است و مسافرانی که بین راه سوار می شوند باید زحمت ایستادن را به خود بدهند. البته در ترکیه به دلیل گرانی بنزین ، کرایه های تاکسی بسیار بالاست و دل موش ها کرایه خیلی کمتری دارند و برای مسافران به صرفه است که کمی سختی بکشند و به مقصد برسند. حمل و نقل در هنگ کنگ "ماکسی کب عصای" ( نه تاکسی ، نه اتوبوس) دست هنگ کنگی هاست. هنگ کنگ خیابانهای تنگ و باریک زیادی دارد و اتوبوس ها فقط در مسیرهای خاصی می توانند رفت و آمد کنند و کرایه تاکسی ها هم به صرفه نیست. آنجا همه طرفدار ماکسی کب یا مینی بوس تاکسی هستند. ون های ماکسی کب که بیشتر مینی بوس هستند تا ون ، حداکثر 16 صندلی دارند و جالب اینجاست که بیشتر از 16 نفر هم سوار نمی کنند، یعنی مسافر ایستاده ممنوع است . کرایه ماکسی کب کمی بیشتر از کرایه اتوبوس هاست ولی سرعت عمل آنها بالاست و مسافر سریع تر به مقصد می رسد. 2 مدل ماکسی کب یا همان مینی بوس تاکسی در هنگ کنگ مسافر می کشند : سبز و قرمز. جالب اینجاست که رنگ بدنه هر دو مدل کرم رنگ است و فقط رنگ سقف آنها را از هم جدا می سازد. مینی بوس های قرمز مثل تاکسی های خودمانند ، اما مینی بوس های سبز مسیرهای مشخصی دارند که کرایه آنها ثابت است و مسافر باید به محض سوار شدن آن را پرداخت کند تا راننده با خیال راحت پا روی پدال گاز بگذارند. حمل و نقل در تانزانیا ریشه کلمه "(دالا دالا)" به واژه (دالا) برمی گردد که به معنی 5 است. طبق گفته ها وقتی اولین بار در دهه 1960 میلادی ، سر و کله تاکسی های ون و دار و دسته اش در تانزانیا پیدا شد، کرایه معمول آنها 5 سنت بود و از آن دالا مشهور شدند. البته بعدها کرایه بیشتر شد و اسم های بهتری هم روی این تاکسی ها گذاشتند، مثلا" چون بیشتر ناوگان دالا دالاها را تویوتاهای هایس تشکیل می دادند به آنها هایس تاکسی هم گفتند، ولی دالا دالا مشهورترین لقب این تاکسی های بیچاره است. دالا دالا از آن دسته تاکسی هاست که اگر لبریز از مسافر هم باشد باز هم جلو پای شما ترمز می کند. شما وقتی که سوار دالا دالا می شوید با صحنه عجیب و غریبی روبه رو می شوید، توی دالا دالا صندلی معنی زیادی ندارد.هر کس یک جا نشسته و تلاش می کند که قلمرو خودش را حفظ کند. داخل دالا دالا همه چیز پیدا می شود. از گوسفند و مرغ گفته تا آخرین مدل وسایل برقی، یعنی از شیر مرغ تا جان آدمیزاد با این ماشین جابجا می شود. حمل و نقل در(آفریقا) کنیا "ماتاتو" از لغت (تاتو tatu) اقتباس شده که به معنی عدد 3 است. این تاکسی ها هم به نرخ قیمتشان اسم گذاری شده اند. وقتی در دهه 1960 میلادی تاکسی های ون (ایسوزو) به کنیا رسیدند، کرایه آنها 30 سنت یا 3 شیلینگ بود و از آن به بعد به تاکسی 30سنتی مشهور شدند. ماتاتوهای کنیا به 2 دلیل مشهور شدند : اول رنگ آمیزی غلیظی است که صاحبان ماتاتو به ماشین هایشان می زنند. اما موضوع دوم که نام تاکسی های ماتاتو را بر سر زبان انداخته، سیستم صوتی پیشرفته ای است که روی این ماشین ها سوار می کنند. یک ماتاتو هر چقدرهم کهنه و زهوار در رفته باشد نباید از سیستم صوتی پیشرفته بقیه ماشین ها عقب بیفتد. مردم آفریقا علاقه زیادی به آهنگ های تند و پر از ضرب و دهل دارند و رانندگان ماتاتو اعتقاد دارند که هر چه صدای موزیک اتومبیلشان بلندتر باشد، مشتری بیشتری جذب می کنند. به هر حال این هم شیوه ای برای جلب مسافران است که در آفریقا طرفداران پر و پا قرص دارد. بوش تاکسی در آفریقا ممکن است"بوش تاکسی" اتومبیل منحصر به فرد یا عجیبی نباشد اما وظیفه آن کاملا" منحصر به فرد است. محل کسب و کار این تاکسی در قلب آفریقا ، منطقه ای که خشکی هوا بیداد می کند، می باشد. نزدیک 90 درصد جاده های آن خاکی اند و فقر داستان همیشگی مردمان می شود. جایی که فقط ماشین های ساده و بی در و پیکر مثل همین بوش تاکسی دوام می آورند. (Bush) در اصطلاح به معنی بیشه و بوته زار است و بوش تاکسی اتومبیلی است که در بیشه های آفریقا مسافرکشی می کند. بیشتر این تاکسی ها از اروپا و ژاپن به آفریقا وارد می شوند. محل فعالیت بوش تاکسی ها در مرکز و غرب آفریقاست. کشورهایی مثل کنیا، نیجریه ، مالی ، آنگولا ، توگو، سنگال ، کنگو و کامرون جزو مشتری های پر و پا قرص بوش تاکسی اند. اولین کاری که روی بوش تاکسی ها انجام می دهند این است که صندلی های استاندارد برداشته می شود و به جای آن صندلی های کوچک تر و یا حتی نیمکت به روی اتومبیل سوار می کنند تا ظرفیت مسافران بالا رود، مثلا" در پژو 3 ردیف صندلی تعبیه می کنند. به طور معمول 2 مسافر در صندلی جلو کنار دست راننده می نشینند. (مثل پیکان خودمان ) اما از اینجا به بعد موضوع کمی فرق می کند چون در هر یک از 2 ردیف عقبی ، 4 مسافر سوار می شوند یعنی روی هم رفته 11 نفر داخل یک ماشین استیشن فشرده می شوند. علاوه بر این صندلی های کوچک، جاهای دیگری هم در این اتومبیل ها پیدا می شود که مردم به طور عادی روی آنها سوار می شوند مثل سقف اتومبیل یا حتی روی کاپوت ماشین . البته این موضوع در کشورهای فقیر مثل کنگو انجام می شود و در کشورهای پولدارتر مثل نیجریه صندلی های استاندارد روی بوش تاکسی نصب شده و مردم مطابق ظرفیت استاندارد اتومبیل سوار آن می شوند.

شهر استانبول با دارا بودن جمعيتي بالغ بر بيش از 10 ميليون نفر، پرجمعيت ترين شهر تركيه و يكي از ابرشهرهاي جهان مي باشد. از لحاظ جغرافيايي اين شهر در راستاي شرقي-غربي در دوسوي تنگه بسفر امتداد يافته است. سيستم حمل و نقل عمومي در اين شهر از مودهاي گوناگوني تشكيل گرديده است. با اين وجود تعداد اندك خودروها در مقايسه با جمعيت اين شهر قابل توجه مي باشد. تعداد خودروهاي شخصي در استانبول برابر با يك ميليون بوده و اين در حاليست كه به عنوان مثال در شهر تهران كه داراي جمعيت و وسعت كمتري در مقايسه با استانبول مي باشد بالغ بر بيش از سه ميليون خودرو تردد مي نمايند. در نتيجه شهر استانبول داراي مشكل آلودگي هوا نمي باشد. حمل و نقل عمومي در اين شهر مبتني بر تاكسي اختصاصي، تاكسيهاي ون اشتراكي، ميني بوس، اتوبوس، تراموا، قطار سبك شهري، قطار كابلي و انواع قايق و كشتي هاي مسافربري مي باشد. تاكسيهاي اين شهر تماما به رنگ زرد بوده و محاسبه نرخ كرايه با استفاده از تاكسي متر انجام مي گيرد. با اين وجود كرايه تاكسي در اين شهر نسبتا گران مي باشد. نرخ اوليه تاكسي متر در بدو ورود به وسيله در حدود 2 دلار مي باشد و پس از طي يك مسير 10 كيلومتري در حدود 20 الي 30 دلار با توجه به وضعيت ترافيك مي بايست پرداخت نمود. اين تاكسيها فقط به صورت اختصاصي اقدام به سوار نمودن مسافر مي نمايند. تاكسي در استانبول تاكسيهاي ون در شهر استانبول به نام "دل موش" ناميده ميشوند نيز زرد رنگ بوده و ظرفيت 10 سرنشين را دارا بوده و به صورت اشتراكي مورد استفاده مسافران قرار مي گيرند. اين تاكسيها در خطوط مشخصي حركت مي نمايند و كرايه آنها ثابت بوده و براي هر نفر در 1.5 لير جديد (در حدود 1 دلار) مي باشد. اين خودروها در طي مسير خود داراي ايستگاه نمي باشند و بنابه در خواست مسافر توقف مي نمايند. تاكسي هاي ون اشتراكي ميني بوسهاي فعال در شهر استانبول داراي ظرفيتي در حدود 15 نفر ميباشند و در مسيرهاي مشخصي حركت مي نمايند. اين خودروها نيز مانند ونها در طي مسير داراي ايستگاه مشخصي نمي باشند و بنا به درخواست مسافران جهت سوار و يا پياده شدن توقف مي نمايند. كرايه ميني بوسها نيز برابر با 1 دلار (1.5 لير جديد) است. ميني بوس در استانبول اتوبوسهاي شهر استانبول سرويس نسبتا منظمي را در سطح اين شهر به مسافران عرضه مي نمايند. برخي از اتوبوسهاي اين شهر متعلق به بخش دولتي و برخي ديگر متعلق به بخش خصوصي مي باشند اما كرايه همه اتوبوسها يكسان و برابر با 1 دلار (1.5 لير) است. مسافران جهت پرداخت كرايه يا از بليطهاي الكترونيكي استفاده مي نمايند و يا كرايه را به راننده و يا كمك وي به صورت نقدي پرداخت مي كنند. در صورت پرداخت كرايه به صورت نقدي به راننده مسافران يك كارت الكترونيكي توسط راننده در اختيار مسافر قرار مي گيرد تا آن را در محل مربوطه قرار داده و هزينه بليط كسر گردد. اتوبوسهاي شهر استانبول TTIC – شاهرخ ظهرابزاده

سابقه ساخت مونوریل به سالهای آخر قرن ۱۹ میلادی باز میگردد. زمانی که تب استفاده از ریل و وسایل نقلیهای که روی ریل حرکت میکنند در دنیا بالا گرفته بود. در همین سالها چندین طرح مطرح شد که در آن وسیلههای نقلیهای با دو چرخ فلزی روی یک ریل حرکت میکردند. شاید بتوان گفت منوریل از خاصیت مدرن بودنش هم ضرر میکند و هم بهره میبرد. آنهایی که طرفدار منوریل هستند، اغلب شیفته ظاهر مدرن آن شدهاند که نویدبخش دنیایی فانتزی در آینده است و آنهایی هم که منوریل را دوست نمیدارند، اغلب آن را فانتزیتر از آن میدانند که بتوانند به عنوان یک وسیله حمل و نقل عمومی به حساب آورند. منوریل سالیان سال است که در نقاط مختلف دنیا به عوان وسیلهای فانتزی در پارکهای بازی و سرزمینهای شگفتی به کار میرود. ایده چنین استفادهای از منوریل هم نخستین بار به ذهن والت دیزنی رسید. او در سال ۱۹۵۹ میلادی نخستین منوریل آمریکا را در پارک معروف خود، دیزنیلند راهاندازی کرد. این کار او سبب شد بازدیدکنندگان زیادی از نقاط مختلف آمریکا به دیزنیلند بیایند تا این وسیله نقلیه عجیب را ببینند و سوار شوند. اما منوریل در همین مرحله ماند و هیچگاه به طور جدی از پارکهای فانتزی خارج نشد. سالیان سال است که مردم دنیا به منوریل به چشم وسیله نقلیه آینده مینگرند. وسیله نقلیهای که در عصر سفینههای فضایی و روباتهای آدمنما مردم را جابهجا میکند. مونوریلهای جدید تکیهشان روی یک میله بلند جامد، به عنوان سطح پیشبرنده است. در حال حاضر دو تکنولوژزی برای مونوریل وجود دارد: straddle beam یا همان قطارهای تک ریلی و معلق. رایجترین نوع مونوریل در زمان حال، همان Straddle Beamها هستند. در این نوع مونوریلها یک میله تقویتشده به پهنای ۶۰ تا ۹۰ سانتیمتر در میانه تحتانی قطار قرار دارد. یک لاستیک از بالا به این میله متصل است که این دو قسمت با هم تعادل قطار را حفظ میکنند. تقریبا تمام مونوریلهای مدرن با نیروی الکتریسیته کار میکنند. در برخی مونوریلها از نیروی الکترومغناطیس برای پایدار نگهداشتن قطار استفاده میشود. یعنی نیروی مغناطیسی نمیگذارد که قطار روی ریل منحرف شود یا در مونوریلهای معلق، به زمین بیفتد. استفاده از نیروی الکترومغناطیس سبب میشود مونوریلها با اطمینان بیشتری بتوانند حرکت کنند و در نتیجه سرعت هم در آنها بالا برود. هماکنون سریعترین مونوریلی که ساخته شده است، ۵۰۱ کیلومتر بر ساعت سرعت دارد. یکی از قدیمیترین مونوریلهای جهان که هنوز هم فعالیت میکند، مونوریل "ووپرتال" Wuppertal در آلمان است. این سیستم مونوریل از سال ۱۹۰۱ تاکنون فعال بوده است. البته در طراحی این سیستم اشکالاتی هم وجود دارد. مثلا نمیتوان از یک خط قطاری را روی خط دیگری فرستاد. البته قابلیت تغییر خط هنوز در بسیاری از سیستمهای مونوریل در دنیا ایجاد نشده است. یعنی یک قطار تنها میتواند روی یک مسیر حرکت کند. به همین دلیل در بسیاری از خطوط مونوریل موجود از یک سیستم چرخشی استفاده میشود که ابتدا و انتهای آن به هم متصل است و به همین دلیل نیازی به تغییر خط نیست. مزایا و معایب نخستین حسن مونوریل شاید این باشد که معمولاً سیستمهای حملونقل ریلی نسبت به انواع دیگر سیستمهای حملونقل فضای کمتری را اشغال میکنند. مونوریل هم از این قاعده مستثنی نیست. به ویژه این که مونوریلها روی زمین تنها به فضاهایی برای قرار گرفتن پایهها نیاز دارند. مونوریلهای مدرنی که از لاستیک در چرخخایشان استفاده میکنند به مراتب آرامتر و بی سرو صداتر از مونوریلهای سابق هستند. یکی دیگر از حسنهای مونوریل ایمن بودن بالای آن است. به خاطر سیستمهای به کار رفته در طراحی مونوریل، مثل سیستمهای الکترومغناطیسی، قطارهای مونوریل هیچگاه از خط خارج نمیشوند، مگر اینکه برای ریلها مشکلی پیش بیاید. اما همین حسنها خود سبب برخی عیبها هم میشوند. قطارهای مونوریل نمیتوانند روی هیچ خط ریلی دیگری حرکت کنند، در نتیجه سرویسده یبه مونوریل با کمک خطهای موجود ریلی غیرممکن است. در موارد اضطراری مسافران مونوریل نمیتوانند با سرعت از محوطه دور شوند یا حتی از آن خارج شوند، چون مونوریل بالاتر از سطح زمین ساخته میشود و فضای کافی برای فرار وجود ندارد. گاهی اوقات مسافران باید تا رسیدن قطار بعدی یا آتشنشانان منتظر باشند. در برخی خطوط مدرن مونوریل این مشکل را با ساختن راههای فرار حل کردهاند اما مشکل همچنان در فاصله پلههای فرار باقی است. قطارهای معلق هم این مشکل را با همراه کردن یک ایرکرافت aircraft تخلیه با مونوریل حل کردهاند. با این حال کارشناسان معتقدند هیچیک از این راهحلها اساسی نیست.