29 آگوست 1991 و در پي شكست كودتاي ضد گورباچف (كه زياد هم جدّي نبود) حزب كمونيست شوروي ممنوع الفعاليت شد. قبل از انحلال، گورباچف از رياست آن كناره گيري كرده بود!. اين حزب 74 سال حکومت آن جماهیریه را به دست داشت و تنها حزب اتحاد جماهیر شوروی بود. این حزب که با انقلاب بلشویکی اکتبر 1917 زمام امور را به دست گرفته بود همان اشتباهاتی را مرتکب شد که انقلاب فرانسه کرده و شکست خورده بود ازجمله عدم تنظیم برنامه از قبل برای اداره کشور و کوتاهي در پرورش مدیر واجد شرایط (مدیریت در یک جامعه سوسیالیستی و ...) برای اداره امور و اجرای برنامه ها. این حزب در طول 74 سال حکومت حتی نتوانست تفکر سوسیالیستی، مردمدوستی و رعایت قانون و حق در مردم ـ مردمی که در دوران حکومت آن به دنیا آمده و بزرگ شده بودند به وجود آورد که فساد اداری ـ اقتصادی و مافیابازی های پس از فروپاشی نتیجه آن است. پس از فروپاشی شوروی، دو حزب کمونیست در روسیه بوجود آمده است. یکی از این دو حزب که خودرا وارث اصلی حزب کمونیست شوروی می داند به قدری کوچک است که حتی یک نماینده در پارلمان (دوما) ندارد و این، نشانه نارضایی مردم از گذشته آن است. به گزارش منابع غرب، وضعيت در روسيه پس از فروپاشی شوروی بهتر از گذشته نشده است. مجله خبري نيوزويک (در شماره سی ام آگوست 2010) در گزارشي مشروح نوشته بود: روسهای صاحب حرفه و فن از وطن خود گریزانند و مهاجرت می کنند زیرا از وضعیات اداری و رفتار پلیس و ناامنی و ... روسیه راضی نیستند.
مدتي پس از انحلال، در جمهوري هاي استقلال يافته نيز احزاب كمونيست تجديد حيات كرده اند ولي همچنان خارج از حكومتند.