جستجو در تالارهای گفتگو

روش نگارش وتدوين مقالات علمي _ پژوهشي: تعريف پژوهش پژوهش، فرايند پردازش اطلاعات است كه مهمترين ويژگي‌اش زايايي، باروري و توليد علم در تاريخ آن علم مي‏باشد و داراي هويت جمعي است. آنچه در كتب و منابع يافت مي‌شود داده‌هاست. پس از سنجش و گزينش، داده‌ها به اطلاعات تبديل مي‌شوند، با پردازش اطلاعات و تجزيه و تحليل آنها در مقاله، توليد علم صورت مي‌گيرد. پژوهش، فرايند توليد علم است برخلاف بسط اطلاعات ديگران كه توسعه است نه پژوهش. پژوهشگر مانند زنبور عسل است كه چيز جديد توليد مي‌كند نه مثل مورچه كه فقط اطلاعات را جمع مي‌كند. شأن مقاله اين است كه در مقياس تاريخ آن علم، توليد علم كند. مقاله علمي پژوهشي، بايد نوآوري داشته باشد و پيدا كردن حرف جديد در تاريخ يك علم كه قبلاً نبوده، كار دشواري است. اين نوآوري فقط در نظريه‌پردازي نيست بلكه مي‌تواند زبان جديد، روش جديد، مسأله جديد، تعريف جديد و... در تاريخ علم باشد. اگر جهت‌گيري مقاله ترويجي و اطلاع‌رساني باشد، مجلات علمي پژوهشي آن را چاپ نمي‌كنند. مراحل پژوهش در پژوهش، آغاز كار، روبرو شدن با مشكل است. محقق بايد با تاكتيك‌هاي خاصي، مشكل را به مسأله تبديل كند. سپس فرضيه بدهد، آن را آزمايش كند و به اين ترتيب، به يك نظريه برسد كه مسأله را حل كند. فرضيه، پاسخ اوليه محقق به مسأله است. البته روش آزمون در علوم مختلف، متفاوت است. اگر مشكل به مسأله تبديل نشود يك فعاليت موضوع محور انجام خواهد شد در حاليكه پژوهش يك فعاليت مسأله محور است. در تحقيقات مسأله محور، امكان مغالطه كمتر خواهد بود. بنابراين مقالات بايستي جهت‌گيري مسأله محوري و پژوهشي داشته باشند. ساختار مقالات علمي _ پژوهشي با فرض اينكه فيش‌ها و اطلاعات فراهم است، به توضيح ساختار مقاله مي‌پردازيم. هر مقاله ساختاري دارد كه متشكل است از: عنوان، چكيده، طرح مسأله(مقدمه)، بدنه اصلي مقاله، نتيجه و منابع. 1-عنوان عنوان مقاله بايستي اولاً تكراري نباشد؛ ثانياً تطويل بلاضرورت نداشته باشد؛ ثالثاً ابهام و نارسايي نداشته باشد. و رابعاً خطابي يا شعرگونه نباشد. انتخاب عنوان مثل بسته بندي يك جنس خوب است كه اگر با ملاك‌هاي صحيح صورت نگيرد جنس هم ضايع مي‌شود. در عنوان نبايد تعبيراتي همچون: "آشنايي با"، "نگاهي به"، "درآمدي بر" و امثال آنها آورده شود. عنوان بايد مشير به مسأله مورد تحقيق باشد. به عنوان نمونه اگر عنوان مقاله‌اي "تحقيقي درباره ايمان" باشد دو اشكال دارد:اولاً عبارت "تحقيقي درباره" نبايد آورده شود زيرا استدراك مي‌باشد. ثانياً عنوان، مشير به مسأله نيست. اما عناويني همچون: "تحول‌پذيري ايمان" و "طلب ايمان از اهل ايمان" عناوين درستي هستند. در عنوان مقاله پژوهشي اصل بر اختصار است برخلاف مقالات آموزشي كه عنوان بايستي توصيف‌كننده باشد و اصل بر ايضاح است نه اختصار. 2-چکیده چكيده مقاله، آميزه‌اي از طرح موضوع و ضرورت موضوع است. چكيده بايد آينه تمام‌نماي مقاله باشد. فلسفه آوردن چكيده، دو مطلب است: 1. چكيده مقاله در پايگاه‌هاي اطلاع‌رساني اينترنت قرار مي‌گيرد تا ساير محققان از حاصل تلاش نويسنده بهره‌مند و مطلع گردند. 2. چكيده، محتواي مقاله را در اختيار خواننده قرار مي‌دهد تا وي تصميم بگيرد كه مقاله را بخواند يا نه. به لحاظ اخلاق حرفه‌اي نبايد وقت خواننده بي‌جهت تلف شود. چكيده‌نويسي مهارت مي‌خواهد و در آن بايستي به چند پرسش پاسخ داده شده باشد: اول اينكه مسأله‌ام چيست؟ دوم اينكه چرا طرحش كرده‌ام؟ سوم اينكه چه نظرياتي در اين زمينه وجود دارد؟ و چهارم من به چه نظريه‌اي رسيده‌ام؟ چكيده بايد نظر جامع را نشان دهد، نظريات رد شده و علت رد شدنشان را به خواننده ارائه كند. ادبيات چكيده، همان ادبيات مقاله است. چكيده نبايد گزارش يا فهرست باشد و در آن ارجاع نمي‌دهند، مثال نمي‌زنند. چكيده در حدّ يك يا دو پاراگراف و تقريباً 75 كلمه (5+75كلمه) است. چكيده را بعد از آنكه مقاله تكميل شد مي‌نويسند. 3-کلید واژه مقاله برخلاف كتاب، فهرست ندارد. كليدواژه به جاي فهرست است، كليدواژه، كليد است از جنس واژه، نه واژه‌هاي كليدي. نويسنده بايد مباحث مهم خود را به صورت تك‌واژه جستجو كند و به صورت كليدواژه نشان دهد. تعداد كليدواژه‌ها حدود 6 كلمه (1+6كلمه) است. 4-طرح مساله (مقدمه) واجب‌ترين عنصر در مقاله، طرح مسأله است. اگر طرح مسأله با مهارت صورت گيرد باعث مي‌شود نويسنده از اين شاخه به آن شاخه نپرد و به حواشي نپردازد. چهار مطلب را بايد در طرح مسأله مطرح نمود: 1. مسأله پژوهش حاضر چيست. مسأله را تعريف مي‌كنيد و اگر مشتمل بر مسائل ريزتر است ذكر مي‌نماييد. هر چه دقيق‌تر، بهتر؛ مثلاً در مورد مقاله "طلب ايمان از اهل ايمان" مسأله به اين شكل طرح مي‌شود: خداوند در آيه 136 سوره نساء مؤمنان را مخاطب خود قرار داده و ايمان آوردن را از آنها طلب مي‌فرمايد. در اين آيه شريفه از طرفي خطاب به كساني است كه متلبس به ايمانند: (يا ايها الذين آمنوا) از سوي ديگر، از آنها مي‌خواهد كه ايمان بياورند: (آمِنوا) مفهومش اين است كه مؤمنان ايمان ندارند. در حقيقت در اين آيه اجتماع سلب و ايجاب صورت پذيرفته است و اين مسأله ماست. چند تذکر الف- مشكل و مسأله از يكديگر متمايزند. عبور از مشكل به مسأله، همان طرح مسأله است كه تكنيك‌هايي دارد. ب- بايد مسأله طرح شود نه مسأله‌نما (مسأله كاذب). به عنوان نمونه، سؤال از اينكه خدا قبل از آفرينش جهان چه مي‌كرده است؟ مسأله‌نماست نه مسأله زيرا قبل از آفرينش، زمان وجود نداشته است به عبارت ديگر بايد بگوييم قبل از زماني كه زمان وجود نداشته است خدا چه مي‌كرده است؟ كه اين مسأله‌اي كاذب است. ج- در طرح مسأله بايد توجه كنيد كه آيا با مسأله روبرو هستيد يا مباني تا مباني را داخل مسأله ننماييد. مثلاً در مقاله "علوم مورد نياز اجتهاد" نبايد به مباحثي همچون اجتهاد چيست؟ تقليد چيست؟ شرايط اجتهاد و ساير مبادي تصوريه و تصديقيه به صورت مفصل پرداخته شود بلكه اين مطالب را بايد مختصر مطرح و به پي‌نوشت ارجاع داد. د- مسأله نبايد القاءكننده باشد. به عنوان نمونه نبايد مطرح شود كه: چرا جوانان، بي‌دين شده‌اند؟ اين مطلب القاءكننده است. زيرا قبل از آنكه مطلب اثبات شود به شكل مسأله طرح شده است. القاء عبارت است از جستجو از علت بدون اثبات و توصيف دقيق مطلب. ه‍- با طناب پوسيده "يا" نبايستي مسأله طرح شود. متأسفانه غالب مقالات ضعيف اين گونه‌اند. مثلاًَ: اگر عنوان مقاله‌اي "حق يا تكليف"، باشد دچار بن‏بست موهوم "يا" مي‌باشد يعني در حالي كه منع جمعي وجود ندارد اما ايهام مانعهالجمع بودن را به وجود مي‌آورد. عناوين "علم يا ثروت"، "علم يا دين"، "دين يا آزادي" نيز چنين هستند. 2. در پاراگراف دوم طرح مسأله، پيشينه و ضرورت مسأله مطرح و نوآوري آن را منعكس مي‌كنند. 3. پاراگراف سوم مشتمل بر روش مطالعه، فرضيه و پيش‌فرض‌هاست. مثلاً روش مطالعه روش تجربي است يا تاريخي يا تطبيقي يا درون‌ديني يا ... اگر پيش‌فرض‌ها مفصل هستند، بعد از طرح، بايد اولين عنوان فرعي را عبارت "پيش‌فرض‌ها" قرار دهيد. 4. در طرح مسأله، بايد ساختار مقاله مشخص شود اينكه مقاله چند بخش يا فصل دارد. طرح مسأله، كاري را كه صورت خواهد پذيرفت تبيين مي‌كند برخلاف چكيده كه كار انجام شده را بيان مي‌كند. 5- بدنه اصلی مقاله بدنه اصلي مقاله شامل مباحثي است كه تلاش مي‌كند فرضيه شما را به كرسي بنشاند، نظريات رقيب را نقد و نظريه خود را به خوبي مستدل كند. در مورد عناوين بدنه اصلي، چند نكته مهم است: 1. عنوان سرگردان نداشته باشيد؛ معلوم شود هر عنوان زيرمجموعه كدام عنوان است، در عرض عنوان قبلي است يا زيرمجموعه او. 2. پيش‌فرض‌ها بايد مطرح شوند همچنين به فرضيه‌هاي رقيب يعني پاسخ‌هايي كه تاكنون به مسأله مقاله داده شده پرداخته شود. 3. فرضيه نويسنده مطرح و اثبات گردد. 4. اشكالات احتمالي كه مي‌تواند بر مقاله وارد شود مطرح و پاسخ داده شود. 6-نتیجه نتيجه، جوابي است كه به مسأله داده‌ايم. در نتيجه، مقدمه چيني، ارجاع و دليل را نمي‌آوريم. برخي داورها نخست به سراغ چكيده و نتيجه و سپس به سراغ بدنه اصلي مقاله مي‌روند. 7-تقدیر و تشکر در صورت نياز به تقدير و تشكر از افراد يا مؤسسات، اين عمل در پايان مقاله قبل از منابع و مآخذ آورده مي‌شود. 8-منابع و ماخذ دو روش منبع‌نگاري وجود دارد اولي روش ويرتيش است كه ارجاعات را در پي‌نوشت و ديگري روش هاروارد كه ارجاعات را در درون متن مي‌دهد. منبع : آقاي دكتر قراملكي: ماهنامه آموزشي، اطلاع رساني معارف صفحات (20-24) شماره 32، دي