تغییرات و دگرگونی های اجتماعی
● تغییر اجتماعی
تغییر اجتماعی ، عبارت است از پدیده های قابل رویت و قابل بررسی در مدت زمانی کوتاه ، به صورتی که هر شخص معمولی نیز در طول زندگی خود یا در طول دوره کوتاهی از زندگی خود ، می تواندیک تغییر را شخصا تعقیب کند، نتیجه قطعی آن را ببیند یا نتیجه موقتی آن را در یابد. علاوه بر این تغییر اجتماعی در محدوده محیط جغرافیایی و اجتماعی معینی صورت می پذیرد و در این مورد ، تفاوتش با تحول اجتماعی در این است که آن را می توان در چارچوب یک محدوده جغرافیایی یا در کادر اجتماعی ـ فرهنگی خیلی محدودتری مطالعه کرد.
● طبقه بندی تغییرات اجتماعی
۱) تغییر ذاتی
۲) تغییر اکتسابی
یکی از مفید ترین روشهای بررسی تغییر اجتماعی ، توجه به منبع تغییر است . وقتی که منبع تغییر ، در داخل نظام اجتماعی مورد واکاوی قرار گیرد ، تغییر را ذاتی و هنگامی که منبع ، ایده های جدید خارج از نظام اجتماعی باشد ، تغییر را اکتسابی می نامیم.
اینک به شرح تغییرات فوق می پردازیم :
▪ تغییر ذاتی:
این گونه تغییر زمانی به وقوع می پیوندد که اعضای نظام اجتماعی ، بدون کمترین تاثیر خارجی ، ایده های جدید را به وجود آورند (ابداع کنند) و این ایده ها ، درون نظام گسترش یابند . تغییر ذاتی ، پدیده ای درون نظام است .
▪ تغییر اکتسابی :
نوع دیگر تغییر اجتماعی است و زمانی به وجود می آید که منابعی از خارج از نظام ، ایده جدید را معرفی کنند . تغییر اکتسابی ، پدیده ای بین نظام است . بر حسب این که منشا تشخیص نیاز برای تغییر ، خارج از نظام اجتماعی باشد یا داخل آن , تغییر خارجی می تواند انتخابی یا هدایت شده باشد.