نواندیشان | بهترین سایت علمی آموزشی کشور
یک بررسی جدید بر روی dna میتوکندری در سلول‌های مگس سرکه شواهدی در این باره در اختیار گذاشته است که چرا افراد مونث در حیوانات و انسان‌ها طول عمر بیشتری دارند. به گزارش لایو ساینس تودی پژوهشگران دانشگاه موناش استرالیا و دانشگاه لانکستر بریتانیا در مقاله‌ای که در شماره ۲ اوت جورنال “زیست‌شناسی معاصر” منتشر کرده‌اند، می‌گویند مگس‌های سرکه مذکر جهش‌های ژنتیکی در dna میتوکندری‌شان دارند که بر سرعت پیر شدن و طول عمر آنها اثر می‌گذارد.
میتوکندری‌ها اندامک‌های درون سلولی تولیدکننده انرژی و دارای dna خاص خود به جز dna درون هسته سلول هستند که معمولا آن را معادل ژنوم محسوب می‌کنیم. در تقریبا همه گونههای جانوری dna میتوکندری به طور انحصاری از مادر به کودک می‌رسد، و پدر نقشی در آن ندارد.
به گفته این پژوهشگران این وراثت مستقیم از مادر ممکن است باعث تجمع جهش‌های زیانبار شود. در شرایط معمول انتخاب طبیعی با مانع شدن احتمال انتقال این نوع جهش‌ها به فرزندان مانع از باقی ماندن جهش‌های زیانبار می‌شود. اما اگر یک جهش در dna میتوکندریایی تنها برای افراد مذکر مضر باشد و زیانی به افراد مونث نرساند، امکانی برای جلوگیری از انتقال این جهش از مادر به دختران و پسرانش وجود ندارد.
این پژوهشگران می‌گویند:“اگر جهش میتوکندریایی رخ دهد که برای افراد مونث خوش‌خیم یا سودمند باشد، این جهش در معرض انتخاب طبیعی قرار نخواهد گرفت، و به نسل بعدی منتقل خواهد شد. نتیجه تچمع گروهی از جهش‌ها است که به افراد مونث آسیبی نمی‌رسانند، اما به طول عمر کوتاه‌تر افراد مذکر می‌انجامند.”
این پژوهشگران برای اثبات این ایده به بررسی مگس‌های سرکه پرداختند. آنها مگس‌های سرگه دارای ژنوم هسته‌ای استانداردشده، یعنی مگس‌های دارای dna سلولی مشابه را گرفتند و dna میتوکندریایی از ۱۳جمعیت مگس سرکه از سراسر جهان را درون dna میتوکندری آنها قرار دادند.
سپس طول عمر هر یک از گونههای مگس سرکه ایجاد شده را ثبت کردند. تنها تفاوتی که میان این گونههای مگس سرکه وجوداشت در منشا میتوکندری آنها بود. یافته‌ها آنها نشان‌دهنده تفاوت زیادی میان طول عمر مگس‌های نر بود، در حالیکه چنین تفاوتی میان ماده‌ها وجود نداشت.
این پژوهشگران می‌گویند: “گوناگونی زیادی از لحاظ طول عمر افراد مذکر و سالمندی آنها وجود دارد، در حالیکه چنین گوناگونی در پارامترهای سالمندی افراد مونث وجود ندارد. این یافته‌ها شواهد قوی بر این نظر فراهم می‌کند که جهش‌های فراوانی درون ژنوم میتوکندریایی وجود دارد که بر پیری افراد مذکر تاثیر می‌گذارند، اما اثری بر سالمندی افراد مونث ندارند.”
از آنجایی که وراثت dna میتوکندریایی در میان گونه‌ها مشابه است، کارشناسان می‌گویند انتظار دارند نتایج مشابهی را در افراد مذکر در انسان‌ها هم بدست آید.
فرضیه فعلی درباره عمر بیشتر زنان نسبت به مردان این است که مردان بیشتر دست به رفتارهای پرخطر می‌زنند یا میزان بیشتر هورمون تستوسترون اثر زیانباری بر طول عمر آنها دارد. اما حشراتی مانند مگس سرکه نه تستوسترون دارند و نه نرهای‌شان دست به رفتارهای پرخطر می‌زنند، بنابراین این جانوران نقطه شروع خوبی برای شناخت علت ژنتیکی تفاوت طول عمر میان افراد مذکر و مونث هستند.
