کشف ستاره ای که نمی میرد

کشف ابرنواختی که نظریه های شناخته شده مرگ ستارگان را به چالش می کشد.

یک تیم بین المللی از ستاره شناسان که به وسیله رصدخانه لاس کمبرس رهبری ‌شد کشف عجیبی کردند: ستاره‌ای که نمی میرد و پس از انفجار بازهم می درخشد.

ابرنواخت، انفجار ستاره‌ها، چندین هزار باره مشاهده شده است و در همه موارد مرگ یک ستاره را نشان داده است. اما در تحقیقی که در هشتم نوامبر امسال در مجله Nature منتشر شد، این تیم یک استثنای جالب توجه کشف کردند، ستاره‌ای که در یک دوره پنجاه ساله چندین بار منفجر شده است. این رصد که شامل داده‌هایی از رصدخانه کِک در مائوناکا هاوایی میشود، تئوری‌های موجود فجایع کیهانی را به چالش می‌کشد.

پیتر نوگنت، محقق ارشد و معاون بخش مشارکت علمی در تحقیقات محاسباتی آزمایشگاه ملی برکلی که با این تحقیق همکار بود، می گوید: ” پس از کشف نزدیک به پنج هزار ابرنواخت در دو دهه گذشته، طیفی که در رصدخانه کک به دست آوردیم نشان داد که این ابرنواخت شبیه هیچ چیزی که قبلاً دیده بودیم نیست. درحالیکه این طیف شباهتی به انفجار ابرنواخت متلاشی شدن هسته متراکم از هیدروژن معمولی شبیه است، حداقل پنج برابر کم نور تر و درخشنده تر شده، و مدت زمان رویداد که در حالت معمولی صد روز به طول می انجامد را به بیشتر از دو سال کش می دهد.

محققین از طیف سنج تصویر با رزولوشن پایین بر روی تلسکوپ کک یک برای به دست آوردن طیف کهکشان میزبان ستاره و بر روی تلسکوپ کک دو تصویربرداری عمیق و طیف سنج چند منظوره برای به دست آوردن طیف با رزولوشن بالای خودِ ستاره غیرمعمول استفاده کردند.

ابرنواخت که iPTF14hls نامیده شد، در سپتامبر ۲۰۱۴ به وسیله شرکت پالومر ترانزینت کشف شد. در آن زمان، شبیه یک ابرنواخت معمولی بود. چند ماه بعد ستاره شناسان رصد خانه لاس کمبرس متوجه شدند که ابرنواخت بعد از اینکه محو شده بود، روشن تر می شد.

زمانی که ستاره شناسان به داده های آرشیو شده رجوع کردند با دیدن شواهدی بر انفجار در سال ۱۹۵۴ در همان موقعیت قبلی، شگفت زده شدند. این ستاره بعد از آن انفجار سالم مانده بود و دوباره در سال ۲۰۱۴ منفجر شد.

ایار آرکاوی، رهبر این پروژه و همکار پست-دکترا ناسا در رصدخانه لاس کمبرس و دانشگاه سانتا باربارا کالیفورنیا، میگوید: این ابرنواخت هرچیزی که ما در مورد چگونگی کار کردن آنها تصور میکریم میدانیم را از بین برد. این بزرگترین معمایی است که من در حدود یک دهه مطالعه بر انفجارهای ستاره‌ای با آن مواجه شده‌ام.

مطالعات نشان داد، ستاره‌ای که منفجر شد حداقل ۵۰ برابر بزرگتر از خورشید می‌باشد. ابرنواخت iPTF14hls شاید بزرگترین انفجار ستاره‌ای باشد که تاکنون دیده شده است. اندازه این انفجار میتواند دلیل این باشد که درک معمولی ما از مرگ ستارگان برای توضیح این رویداد با شکست مواجه شد.

ابرنواخت iPTF14hls امکان دارد اولین نمونه از یک جفت پالسانی بی ثباتی ابرنواخت باشد.

دانیل کاسن، دانشیار فیزیک و دپارتمان ستاره شناسی در دانشگاه برکلی و یکی از محققین آزمایشگاه لاورنس برکلی گفت: با توجه به این نظریه امکان دارد که این نتیجۀ بزرگی و گرمای زیاد ستاره باشد که در هسته خود پادماده تولید کرده باشد. همین باعث می شود که ستاره به طور ناگهانی ناپایدار شود و طی چند سال تحت تأثیر انفجارهای مکرر قرار گیرد.

چنین فرآیندی ممکن است درطول یک دهه تکرار شود تا زمانی که انفجار بزرگ و نهایی رخ دهد و در نهایت ستاره گفته شده به یک سیاه چاله تبدیل شود.

اندی هوول، رهبر گروه ابرنواخت رصدخانه لاس کمبرس و محقق همکار این پروژه گفت: این انفجارها انتظار می رفت در جهان اولیه دیده شوند و باید تا امروز منقرض می شدند. مانند این است که امروزه یک دایناسور زنده پیدا کنید. اگر پیدا کنید می پرسید که آیا واقعاً یک دایناسور است یا نه.

در واقع نظریه جفت پالسانی ناپایدار شاید نتواند به طور کامل همه داده‌هایی که از این رویداد بدست آمد را توضیح دهد. برای مثال، انرژی که از ابرنواخت آزاد شد بسیار بیشتر از آن چیزی است که نظریه پیش بینی می‌کند. این ابرنواخت به احتمال یک چیز کاملاً جدید باشد.

ستاره شناسان به رصد iPTF14hls ادامه میدهند چرا که سه سال بعد از اینکه کشف شد باقی می‌ماند.

نوگنت گفت: این رویداد اتفاقی بود که ما را وادار به خاراندن سرمان کرد. در ابتدا فکر کردیم که کاملاً معمولی و خسته کننده باشد. اما بعدش روشن باقی ماند و برای ماه‌ها هیچ تغییری نکرد. همه چیز را که کنار هم بگذاریم، از رصدمان در شرکت پالمور ترانزینت، رصدخانه کک، رصدخانه لاس کمبرس و حتی تصاویری که در سال ۱۹۵۴ گرفته شده بود، شروعی بر نمایان شدن قسمت های مختلف پازل است. خیلی دوست دارم یک انفجار دیگر مثل این را ببینم.

مترجم و ارسال کننده: علی اکبر زارعی

ادامه مطلب