بازسازی شهر بم بر اساس منشور توسعه پایدار

در پی زمین لرزه سال ۱۳۸۲ شهر بم، برنامه بازسازی شهر بم براساس «منشور توسعه پایدار» در راستای نیل به اهداف سه گانه هویت، مشارکت و پایداری بم تدوین شد.

بازسازی شهر بم

باید توجه داشت که زلزله بم، در ۵ دی سال ۱۳۸۲، نقطه عطفی در بازسازی شهری در ایران بوده و برنامه بازسازی آن، با در نظر گرفتن عناصری چون هویت، مشارکت و پایداری، سعی در برقراری پیوند میان بازسازی و طراحی شهری و در نتیجه بازگرداندن هویت شهری بم، تشویق مردم به آغاز دوباره زندگی در شهر و همچنین تقویت مناظر عینی و ذهنی شهروندان در راستای افزایش تاب آوری این شهر داشته است. در بررسی تاب آوری بازسازی شهر بم، این پژوهش به سه بخش کلی تقسیم شده است:

الف: تغییرات کالبدی اغراق آمیز در راستای افزایش پایداری و مقاومت کالبد

ب: احیای هویت از دست رفته شهر و همچنین

ج: بازتوانی و تطبیق پذیری تقسیم شده است.

در بازسازی پس از زمین لرزه سال ۸۲، توجه به کاربری های زمین در اطراف سایت های انتخاب شده در بخش تجاری، در راستای افزایش تاب آوری، موفق عمل کرده است. چرا که برقراری کسب وکار پس از گذشت مدت کوتاهی از زمان وقوع زلزله در خیابان کاشانی (بازار یکطرفه) بازتوانی را تسریع نموده و کم شدن زمان انقطاع فعالیت ها در زمان بازسازی خیابان کاشانی و بازار سنتی با نقل مکان واحدهای تجاری به پارکینگ اداره برق، در راستای افزایش پایداری و در نتیجه تاب آور شدن این بخش از بازسازی نقش مهمی ایفا کرده است.

با توجه به بررسی های انجام شده، در داخل یا نزدیکی بخش های مسکونی محدوده انتخاب شده پیش از زمین لرزه سال ۸۲، فضاهای باز چندعملکردی از جمله پارک ها کمتر وجود دارند. در بازسازی نیز کمتر اقدامی در راستای افزایش تعداد آنها صورت گرفته است. بنابراین، اگرچه با توجه به متخلخل بودن این بخش ها به واسطه وجود نخلستان ها، آسیب پذیری کالبدی محدوده در برابر تنشهای ناشی از زلزله کمتر می باشد، اما به نظر می رسد، انعطاف پذیری کم فضاها و کمبود فضاهای باز چندعملکردی عمومی، در زمان بروز بحران، مشکلاتی را پیش روی موقعیت یابی سایت های اسکان اضطراری قرار داده و باعث افزایش زمان بازتوانی در بازسازی می گردد.

تخریب های گسترده پس از زلزله سال ۸۲ در محدوده مورد بررسی، عمدتاً با از بین بردن مناظر عینی مطلوب، همچنین ساختار شهری و محوطه آرایی، هویت شهر را در بخش کالبدی تحت تاثیر قرار داده اند. به منظور احیای هویت از دست رفته علی رغم بازسازی کالبد و اصلاح منظر عینی، می بایست واکنش عاطفی ذهن فرد نسبت به محیط (منظر ذهنی- ارزیابانه) نیز در بازسازی تاب آور مورد توجه قرار گیرد؛ از این رو، آیین ها و مراسم، همچنین بازار سنتی در منظر عینی و ذهنی افراد مورد بررسی قرار گرفته است.

منابع

فلاحی، علیرضا و جلالی، تارا (۱۳۹۲)، بازسازی تاب آور از دیدگاه طراحی شهری، پس از زلزله ۱۳۸۲ بم، نشریه معماری و شهرسازی هنرهای زیبا، دوره ۱۸،شماره ۳

منبع: نواندیشان

ادامه مطلب