سلنيوم ، پايان فراموشي

[parikoochooloo 10,748]

تحقيقات جديد نشان مي دهد، مي توان با مصرف انواع مغزها بويژه مغز بادام، حافظه و قدرت تمرکز را تقويت کرد.

پژوهشگران چيني با تحقيق بر روي 2000 فرد بالغ دريافتند، افرادي که در رژيم غذايي آنان ماده معدني سلنيوم به اندازه کافي وجود ندارد، در مقايسه با افرادي که مقادير کافي از اين ماده را مصرف مي کنند، از نظر کارايي مغزي 10 سال پيرتر هستند.

به گفته پژوهشگران، مي توان با مصرف روزانه يک عدد بادام اين نياز غذايي بدن را تامين و به افزايش کارايي حافظه و ذهن کمک کرد.

سلنيوم فعاليت آنتي اکسيدان ها را افزايش مي دهد و از ذهن در برابر آسيب « DNA » و آسيبهاي حافظه محافظت مي کند؛ اين ماده علاوه بر تقويت حافظه، در پيشگيري از بروز بيماري هاي قلبي، سرطان و آرتروز نيز تاثير بسيار زيادي دارد.

ماهي و آردي که موادمغذي از آن جدا نشده باشد، از منابع سلنيوم هستند، اما بادام بهترين منبع تامين کننده اين ماده به شمار مي رود و سلنيوم به مقدار زياد در بادام يافت مي شود.

سلنيوم چيست ؟

سلنيوم يکي از املاح معدني کمياب و ضروري براي بدن مي باشد. سلنيوم به عنوان يک جزو مهم پراکسيدازگلوتاتيون شناخته شده است. در يک رژيم غذايي مناسب، غلظت سلنيوم در بافت هاي مختلف ثابت مي ماند. بيشترين غلظت آن در کبد و کليه مي باشد.

دفع کليوي مهمترين روش حذف سلنيوم از بدن مي باشد. مقدار اندکي از سلنيوم از راه مدفوع دفع مي شود. اشکال غير آلي سلنيوم شامل سديم سلنات و سديم سلنيت ( sodium selenite ) مي باشد.

عملکرد سلنيوم در بدن

- بيشتر پروتئين هاي حاوي سلنيوم داراي عملکرد آنزيمي مي باشند (سلنوپروتئين).

- سلنيوم نقش شناخته شده اي در سيستم آنزيمي پراکسيداز گلوتاتيون دارد. اين سيستم، سيستم دفاعي عمده آنتي اکسيداني در بدن مي باشد.

- آنزيم هاي آنتي اکسيداني وابسته به سلنيوم آسيبهاي ناشي از مشتقات واکنشي اکسيژن مانند پراکسيد هيدروژن را کاهش مي دهد.

- سلنيوم به فلزات متصل مي شود و خطرات آنها را کاهش مي دهد.

- وجود سلنيوم در خون مادر از ورود سم به بدن جنين جلوگيري مي کند. محققان فنلاندي در دانشگاه کيوپيو، با بررسي نمونه هاي خون زنان باردار به اين نتيجه رسيده اند که ماده سلنيوم موجود در خون آنان، در حفاظت از جنين در برابر فلزات سمي سنگين، مثل کادميم که در دود سيگار يافت مي شود، مؤثر است. اين محققان در آزمايشهاي خود مشاهده کردند که مقدار سلنيوم موجود در بند ناف که مستقيماً به بدن جنين وارد مي شود، بيش از ميزان اين ماده در بدن خود زنان باردار است و با بالا رفتن ميزان يک ماده سمي نظير کادميم در بند ناف، بر ميزان سلنيوم نيز افزوده مي شود.

اين امر حکايت از آن دارد که بندناف، سلنيوم بيشتري را از بدن مادر جذب مي کند، تا کادميمي را که در آستانه ورود به بدن جنين است، پاک کند. محققان فنلاندي در مطالعه روي زنان باردار در استوني مشاهده کرده اند، آن دسته از خانمهاي بارداري که در غذاي مصرفي آنها، مقدار سلنيوم کمتر از حد متعارف است، در ماه هاي آخر بارداري تراز اين ماده در خونشان تا حدود 15 درصد افت مي کند.

فوايدغذايي و درماني سلنيوم

1 - باروري

سلنيوم براي باروري مردان اهميت دارد؛ زيرا در بيوسنتز تستوسترون و تکامل طبيعي اسپرماتوزوئيد لازم مي باشد. مطالعات اخير وجود دو ترکيب سلنو پروتئيني خاص را در اسپرم به اثبات رسانده است. يکي از آنها گلوتاتيون پراکسيداز مي باشد که در هسته اسپرم مي باشد که کاربرد ساختاري و آنزيماتيک دارد.

2 - سيستم ايمني

مکمل هاي سلنيوم، از RNA در برابر آسيبهاي اکسيداتيو محافظت مي کنند، همچنين سلنيوم يک نقش کليدي در عملکرد سيستم ايمني دارد؛ زيرا تعداد رسپتورهاي اينترلوکين ( 2 - IL ) را در سطح سلولهاي T افزايش مي دهد. سلولهاي T پاتو ژنهاي مهاجم را از بين مي برند.

3 - آرتريت

سلنيوم علاوه بر اينکه يک آنتي اکسيدان مي باشد، يک عامل ضد التهاب نيز مي باشد. بررسي روي بيماران مبتلا به آرتريت روماتيسمي نشان داده است که ميزان سلنيوم خون آنها کاهش يافته است.

4 - مغز

سلنيوم در ساخت يک ماده شيميايي در مغز به نام نوروترانسميتر نقش مهمي ايفا مي کند و با کمبود سلنيوم خطر جنون و ضعف افزايش مي يابد.

طبق مطالعات انجام شده، افت عملکرد مغز در افراد بالاي 65 سال با کمبود سلنيوم در رژيم غذايي دو برابر بيشتر است. کمبود سلنيوم با بيماريهاي پارکينسون وآلزايمر نيز مرتبط است. بر اساس گزارشي، بيماران مبتلا به آلزايمر که روزانه از مکمل هاي سلنيوم مصرف مي کردند، پيشرفت بيماري در آنها کند شده بود.

5 - آب مرواريد

سلنيوم مي تواند چشم ها را در برابر بيماري آب مرواريد محافظت کند.

6 - خلق و خو

کمبود سلنيوم مي تواند منجر به افسردگي، بي حوصلگي، اضطراب و پرخاشگري گردد.

7 - پيري

سلنيوم به عنوان يک آنتي اکسيدان روند پيري را کند مي نمايد. طبق يک تئوري علت پيري از بين رفتن سلولهاي سالم توسط راديکالهاي آزاد مي باشد و اگر بدن به اندازه کافي آنتي اکسيدان توليد نکند، آسيبها روي هم انباشته شده و روند پيري سرعت مي گيرد.

8 - بيماريهاي قلبي

سلنيوم خطر بيماريهاي قلبي را کاهش مي دهد. رگهاي خوني آسيب ديده مستعد تشکيل پلاک کلسترول و لخته شدن مي باشد که بتدريج مي تواند موجب حملات قلبي شود. سلنيوم به عنوان يک آنتي اکسيدان ضمن اکسيداسيون ليپوپروتئينهاي با دانسيته کم ( LDL ) رگهاي خوني را از آسيبهاي ناشي از آن حفظ مي کند.

9 - پيشگيري از سرطان

طبق مطالعات انجام شده، مصرف سلنيوم در پيشگيري از سرطان اثرات مثبتي را نشان داده است. مکمل هاي سلنيوم خطر سرطان ريه را تا 46 درصد سرطان کولون را تا 58 درصد و سرطان پرو ستات را تا 63 درصد و تمام انواع سرطانها را 37 درصد کاهش مي دهد.

همچنين ميزان مرگ و مير ناشي از سرطان را تا 50 درصد کاهش مي دهد.

10 - نقش کليدي عنصر سلنيوم در کار غده تيروئيد

پژوهشکده بين المللي دانشگاه برلين در آلمان، مدتي است که مشغول تحقيق بر روي عوامل مؤثر در بروز کم کاري غده تيروئيد است. اين گروه در آخرين مقاله خود در سال 2005 ميلادي عنوان مي کند که کم کاري غده تيروئيد پيامد يک اختلال ژنتيکي است. در اين تحقيق چهار کودک از دو خانواده متفاوت و از دو نقطه مختلف دنيا بررسي شده اند. دو کودک از خانواده اي درعربستان سعودي و دو کودک از خانوده اي در ايرلند. اين کودکان همگي مبتلا به کم کاري تيروئيد بوده اند. بررسي و تحقيق ژنتيکي که روي اين کودکان انجام شده است، نشان مي دهد يک اشکال ژنتيکي ميان اين کودکان مشترک است. اين اشکال کوچک ژنتيکي سبب مي شود که ميزان عنصر سلنيوم در خون کاهش يابد و اين کمبود با کم کار شدن غده تيروئيد ارتباط مستقيم دارد.

سلنيوم عنصر مهمي است که ميزان آن در بدن هر فرد تنها در حدود 10 تا 15 ميلي گرم است. اما همين مقدار بسيار ناچيز نقش مؤثري در کنترل مهمترين فعاليتهاي بدني برعهده دارد. کمبود سلنيوم قدرت دفاعي بدن را کاهش مي دهد و موجب ضعف کار عضلات قلبي مي شود که خطر ابتلا به سکته را افزايش مي دهد. ريزش شديد و يک باره موها نيز از پيامدهاي کمبود اين عنصر است. سلنيوم در حبوبات، خشکبار، فرآورده هاي لبني بخصوص پنير، ماهي و گوشت به وفور يافت مي شود.

کمبود سلنيوم مشکلي است که در ارتباط با اختلالات تيروئيدي اغلب ناديده گرفته مي شود، در حالي که نقش اين عنصر در کنترل فعاليتهاي تيروئيدي به اندازه عنصر يد مهم است. يد از مواد اوليه اي است که در ترکيب هورمونهاي تيروئيدي شرکت مي کند.

پيش از اين متخصصان متوجه شده بودند که کم کاري غده تيروييد تا حد زيادي ريشه ژنتيکي دارد. از اين رو پزشکان توصيه مي کنند، چنانچه يکي از اعضاي فاميل دچار کم کاري تيروئيد است، بستگان نزديک او به طور مرتب با آزمايش خون، فاکتورهاي هورموني مربوط به فعاليت غده تيروييد خود را کنترل کنند.

منابع غذايي

در بيشتر کشورها، غذاهاي گياهي، منبع عمده سلنيوم بوده و مقدار آن متناسب با ترکيب خاک تغيير مي کند. در ايالات متحده، گوشت و نان مهمترين منابع سلنيوم غذايي مي باشند. تخم مرغ، آجيل برازيل، جو، سير، نان سبوس دار و برنج قهوه اي از منابع ديگر غذايي سلنيوم مي باشند.

ماهي و ميگو

سلنيوم يکي از عناصر ضروري و مهم براي متابوليسم و سيستم ايمني بدن است که در حفاظت سلولها و بافتهاي بدن از راديکالهاي آزاد نقش قابل توجهي دارد. به طوري که اين ماده با اثر آنتي اکسيداني خود نقش چشمگيري در پيشگيري از سرطان دارد و همچنين سلنيوم در بازسازي و ترميم بخشهاي تخريب شده DNA نقش مثبتي داشته و در جلوگيري از تأثير سموم بر کبد مؤثر است. ميگو و ماهي به لحاظ دارا بودن سلنيوم نسبت به گوشت قرمز و مرغ برتري دارند. مطالعات نشان داده، مصرف روزانه 120 گرم ميگو تقريباً 80 درصد نياز روزانه سلنيوم را تأمين مي کند. اين عنصر همچنين در جلوگيري از پيري زودرس مؤثر است.

علايم و نشانه هاي کمبود

- در بيماري کشان و کاشين - بک، کمبود سلنيوم وجود دارد. بيماري کشان، کارديوميوپاتي حاد يا مزمن است که عمدتاً در اطفال و خانم هاي جوان ديده مي شود. بيماري کاشين -بک موجب استئوآرتريت شديد مي گردد و در دوران پيش از نوجواني اتفاق مي افتد.

- علايم کمبود سلنيوم شامل درد عضلاني، ضعف، از دست دادن پيگمان مو و پوست و سفيد شدن بستر ناخن مي باشد.

افراد با نياز هاي خاص

- کمبود باليني سلنيوم در بيماراني که به طور مزمن از راه تغذيه وريدي و بدون افزودن سلنيوم، تغذيه مي شوند، ديده مي شود.

- بيماراني که از بي نظمي هاي گوارشي مانند بيماري کرون و سندرم روده کوتاه رنج مي برند، در خطر کمبود سلنيوم هستند.

تداخل دارويي

- کارايي سلنيوم به وسيله ويتامين E و مواد آنتي اکسيدان ديگر، افزايش مي يابد.

- جذب سلنيوم با مصرف دوز بالاي ويتامين C ، روي و فلزات سنگين کاهش مي يابد.

- داروهاي شيمي درماني مانند سيس پلاتين، ممکن است نياز به سلنيوم را افزايش دهند.

انواع آنتي اکسيدان ها

به نظر مي رسد آنتي اکسيدان هاي بدست آمده از منابع غذايي اهميت بسزايي در کنترل صدمه وارده از سوي راديکالهاي آزاد دارند.هر ماده غذايي بر حسب ساختار و عملکرد آنتي اکسيداني اش منحصر به فرد است.

ويتامين E و C ، بتاکاروتن، سلنيوم، املاح معدني همچون منگنز و روي همگي جزو آنتي اکسيدانهاي شناخته شده هستند. همچنين برخي آنزيم ها مانند سوپراکسيد دسموتاز، کاتالاز و گلوتاسيون پراکسيداز نيز به عنوان خط دفاعي اوليه بدن در برابر راديکالهاي آزاد عمل مي کنند.

ميزان مناسب دريافت آنتي اکسيدان ها

انجمن قلب آمريکا مصرف مکملهاي آنتي اکسيداني را به افراد توصيه نمي کند، تا اطلاعات بيشتري در اين زمينه به دست آيد. در عوض پيشنهاد مي کند همه سعي کنند روزانه تنوعي از غذاها را از همه گروههاي غذايي اصلي مصرف کنند. همچنين ويتامين C و E ، سلنيوم و کاروتنوئيدهايي مانند بتاکاروتن را بايد از مواد غذايي و نه از مکملها دريافت کرد. پس از بررسي اطلاعات موجود در زمينه اثرات سودمند يا مضر آنتي اکسيدانها محققان به اين نتيجه رسيدند که مدرک کافي براي تأييد مصرف زياد اين مواد مغذي براي مقابله با بيماري هاي حاد ندارند. در واقع آنها هشدار داده اند که دوزهاي بشدت بالاي آنتي اکسيدان ها ممکن است به بدن صدمه برسانند و مشکلاتي از جمله اسهال، خونريزي و احتمال واکنشهاي سمي را ايجاد کند.

آنتي اکسيدان ها در چه موادي يافت مي شوند؟

بهترين منبع دريافت آنتي اکسيدان ها مواد غذايي هستند.

مطالعات نشان مي دهند براي حفظ سلامت در وضع ايده آل بايد حداقل روزانه پنج وعده ميوه و سبزي به عنوان بخشي از يک رژيم غذايي متعادل مصرف کرد.

در صورتي که مي خواهيد مکمل هاي آنتي اکسيداني را دريافت کنيد، حتماً با پزشک مشورت کنيد.

ويتامين E در روغن هاي گياهي، گردو، بادام زميني، بادام، زيتون، آوکادو، جوانه گندم، جگر و سبزيجات داراي برگ سبز موجود است.

منابع مناسب ويتامين C شامل مرکبات مانند پرتقال و گريپ فروت، بروکلي، انواع سبزيهاي داراي برگ سبز،گوجه فرنگي، فلفل، سيب زميني، طالبي، و توت فرنگي هستند.

از مواد غذايي حاوي بتا کاروتن مي توان به طالبي، انبه، پاپايه، کدو تنبل، فلفل، اسفناج، کلم، و زردآلو اشاره کرد.

سلنيوم را مي توانيد در غذاهاي دريايي، مرغ، برنج قهوه اي، و نان غلات سبوس دار بيابيد.

طب سنتي ايران خواص زير را به بادام نسبت مي دهد:

- بادام ملين بوده و روغن بادام ضد يبوست است. بويژه از روغن بادام مي توان رفع يبوست براي بچه ها استفاده کرد.

- بادام سينه را نرم مي کند.

- شير بادام براي رفع سرفه، ناراحتي حنجره و تنگي نفس مفيد بوده و خلط آور است.

- بادام براي درمان زخم روده ها و مثانه و اسهال مفيد است.

- بادام بو داده مقوي معده بوده و قابض است.

- بادام را آسياب کرده و با عسل مخلوط کنيد براي درد کبد و سرفه مفيد است.

- چغاله بادام لثه و ريشه دندان را تقويت مي کند.

- چغاله بادام براي خشکي دهان مفيد است.

- شکوفه بادام را دم کنيد و به عنوان مسهل براي کودکان استفاده کنيد.

- دم کرده پوست قهوه اي رنگ مغز بادام بهترين دارو براي تسکين درد و التهاب مجاري تنفسي است.

- جوشانده برگ درخت بادام براي نارسايي کبد و کيسه صفرا مفيد است.

- روغن بادام خواب آور است و بي خوابي را از بين مي برد.

- براي صاف کردن سينه و نرم شدن روده ها و از بين بردن سرفه خشک بايد روغن بادام را با شکر و کتيرا مخلوط کرده و بخوريد.

- روغن بادام را با آب گرم مخلوط کنيد؛ داروي خوبي براي رفع اسهال و دل پيچه بچه ها خواهد بود. ضمناً اين مخلوط سنگ مثانه را خارج کرده و ادرار کردن را آسان مي کند.

- براي درمان نقرس و رفع خميدگي پيران، مهره هاي پشت را با روغن بادام چرب کنيد.

- برگ تازه درخت بادام مسهل و ضد کرم است.

- برگ خشک شده درخت بادام قابض بوده و اسهال را از بين مي برد.

- روغن بادام شيرين به دليل خاصيت نرم کنندگي و ضد التهاب در کرمها و پمادها به کار مي رود.

- براي رفع بيماريهاي سينه، روغن بادام شيرين را با هم وزن آن عسل و يک زرده تخم مرغ مخلوط کنيد که به صورت خمير يکنواختي درآيد، سپس به آن جوشانده گل ختمي اضافه کرده و يک قاشق چايخوري از آن را به فاصله هر سه ساعت بخوريد.

- براي رفع خارش پوست بچه هايي که سرخک و مخملک دارند، روغن بادام را در تمام سطوح بدن آنها بماليد، خارش را تسکين مي دهد.

- ماليدن روغن بادام بر روي پوست التهاب را رفع کرده و سوختگي را درمان مي کند.

- روغن بادام اگزما را رفع مي کند.

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام