ضوابط کلی طراحی کارخانه ی صنایع غذایی

[masi eng 47,044]

- موقعيت جغرافيايي ∗ :

در مسير سيلهاي 100 ساله قرار نداشته باشد.

- منطقه اي كه كارخانه احداث مي شود نزديك به جاده آسفالته و برق سراسري باشد. - محل كارخانه نزديك به مناطق مسكوني نباشداز آنجا كه بسياري از مناطق كشور ما زلزله خيز است دقت كافي به عمل آيد تا كارخانه درمنطقه زلزله خيز احداث نشود ودر صورت احداث ضوابط نظام مهندسي در مناطق زلزله خيز رعايت شده و ساختمانها در صورت لزوم مقاوم به زلزله طراحي و احداث شوند. ∗ موارد مشخص شده با علامت ستاره ( * ) به معناي توصيه مي باشد و اجراي آن در پيشرفت و بهبود مستمر كارخانه تاثير بسزايي خواهد داشت .

عوامل اقتصادي * :

- نزديك بودن به بازار مواد اوليه - نزديك بودن به بازار فروش - در دسترس بودن منابع آبي كافي ، سالم و بهداشتي ( مورد تاييد آزمايشگاههاي ذيصلاح) ، سوخت و انرژي

محوطه كارخانه :

- بايد داراي ديواركشي با ارتفاع مناسب باشد، به گونه اي كه مانع از ورود حيوانات به محوطه كارخانه شده و حتي المقدور مانع از اثرات سوء شرايط جوي نامساعد گردد. - كليه خيابانها و پياده روها و محلهاي عبور و مرور داخل محوطه كارخانه باي د با آسفالت يا پوشش مناسب ديگري پوشيده شده و شيب كليه قسمتها بنحوي باشد كه هيچگونه تجمع آبي ايجاد نگردد. - جاده منتهي به كارخانه بايد به گونه اي با آسفالت و پوشش مناسب ديگري مفروش گردد تا از ورود گل و خاك و آلودگي به داخل كارخانه جلوگيري نمايد .

- محوطه اطراف كارخانه بايد عاري از مواد زائد ، زباله، علفهاي هرز و مواد غير مفيد ديگر باشد به طوريكه مانع از انباشتگي حشرات و ساير حيوانات شود.

- محل پارك اتومبيل ها بايد ترجيحا در خارج از كارخانه بوده و در صورت وجود پاركينگ در محوطه كارخانه بايد در محل مناسبي باشد.

- فضاي سبز در مجاورت سالن توليد نبوده و نزديك به بخشهاي رفاهي ( رستوران ، كتابخانه و نمازخانه ) و اداري باشد.

- در تعيين محل تجهيزات فاضلاب ، شيب طبيعي زمين در نظر گرفته شده باشد.

شرايط فني و بهداشتي ساختمان وسالن توليد :

- ساختمانهاي واحد توليدي بايد بر اساس مقررات و ضوابط مندرج در استانداردهاي ملي ايران به شماره هاي 519 و 2800 طراحي و بنا گرديده و موارد ذيل رعايت شود.

∗ موارد مشخص شده با علامت ستاره ( * ) به معناي توصيه مي باشد و اجراي آن در پيشرفت و بهبود مستمر كارخانه تاثير بسزايي خواهد داشت .

شرايط ساختمان

ساختمان كارخانه بايد به گونه اي بنا شده باشد كه در آن :

1-بخشهاي پاك (clean) و ناپاك (unclean) از هم جدا باشد.

2- ازآلودگي محصول جلوگيري شود.

3- در مقابل ورود و لانه گزيني حشرات و پرندگان به طور موثري حفاظت شود.

4- در برابر برف وباران شديد ( خصوصا“ در نواحي سردسير ) استحكام كافي داشته و ناودانها و راه آبهاي كافي به خصوص در مناطقي كه بارندگي زياد است وجود داشته باشد.

5- ساختمان جهت راحتي و استفاده از سيستمهاي حمل ونقل ، ماشينها و تجهيزات ارتفاع كافي داشته باشد.

6- ∗در برابر زلزله و تكانهاي شديد مقاوم بوده وحتي الامكان از تيركها يا ستونهاي كمتري در داخل سالن توليد استفاده شود تا امكان ايجاد خطوط جديد توليد و توسعه كارخانه امكان پذير باشد.

محل ورود و خروج كارگران :

محل ورود و خروج كارگران بايد داراي پرده هوا يا پرده مكانيكي بوده و براي جلوگيري از ورود حشرات و جوندگان در مواقع عادي بسته بوده و رفت و آمد كارگران از درهاي مجهز به توري هاي سيمي كه به طور خودكار بسته مي شوند صورت گيرد . و چنانچه از درهاي بزرگ استفاده مي شود بايد درب كوچكي در ميان آن تعبيه شود . در صورت امكان اين محل مجهز به حوضچه ضدعفوني كفش كارگران باشد.

ویژگيهاي سالن توليد و بسته بندي :

مي بايست حد فاصل رختكن و سالن توليد از پاگرد مناسب اس تفاده شود و در صورت امكان در مدخل سالن توليد حوضچه ضدعفوني حاوي مواد ضدعفوني و يا از اسفنج ضدعفوني به گونه اي تعبيه گردد كه كليه كاركنان مجبور به عبور از آن باشند. و در صورت عدم وجود حوضچه ، بايد كاركنان از كفش هاي مخصوص داخل سالن توليد استفاده نمايند. ∗ موارد مشخص شده با علامت ستاره ( * ) به معناي توصيه مي باشد و اجراي آن در پيشرفت و بهبود مستمر كارخانه تاثير بسزايي خواهد داشت .

1- درها :

- كليه درها بايد قابل شستشو و ضدعفوني بوده و جنس آنها از مواد زنگ نزن و نفوذ ناپذيربه آب باشند. - درب سالنها بايد داراي سطوح صاف و رنگ روشن باشد.

- درها همگي كاملا چفت شده ( Sealed ) و براي جلوگيري از ورود حشرات و جوندگان به خوبي بسته شوند ( ناحيه زيرين دربها هم سطح با كف باشد ).و در صورت باز شدن دربها به محيط ناپاك ( un clean ) بايد به طور خودكار باز و بسته شوند در صورت شيشه اي بودن هيچ گونه شكستگي و ترك خوردگي نداشته باشند.

2- پنجره ها :

- كليه پنجره ها بايد داراي اندازه مناسبي بوده و به گونه اي طراحي شود كه از ورود و تجمع گرد و غبار و آلودگي به داخل سالن توليد ممانعت نمايد. - از شيشه هاي ايمن ساخته شود و يا توسط چسب ايمن سازي شود به گونه اي كه هنگام شكستن داخل ماده غذايي نريزد.

- فاصله پنجره ها از كف حداقل يك متر باشد و لبه پنجره ها به طرف داخل بايد شيب 45 درجه داشته باشد تا از تجمع آب در زير پايه يا قاب فلزي پنجره وزنگ زدگي آن و همچنين تجمع مواد مختلف و آلودگي ها ممانعت شود و نظافت آن آسان و ساده باشد - كليه پنجره هاي داخل سالن هاي توليد و فراوري بايد بصورت ثابت (غير قابل بازشدن ) بوده و پنجره هاي موج ود در ساير قسمت ها در صورت باز شو بودن بايد مجهز به توري هاي ريز بافت و قابل شستشو و ضد زنگ باشند.

3- كف كارخانه :

1- كف كارخانه بايد كاملاً مقاوم و نفوذ ناپذير، صاف و بدون خلل و فرج ، ترك و شيار و ترجيحا ضد اسيد باشد.

2- قابل شستشو داراي شيب كافي به سمت مسير فاضلاب باشد تا از تجمع آب در سطح كف كارخانه جلوكيري شود.

3- رنگ آن بهتر است از نوع روشن انتخاب شود.

4- ∗ پي ريزي كف سالن و انبارها بايد بگونه اي باشد كه تحمل فشار ناشي از سنگيني ماشين آلات و بار وارده بر آنرا داشته باشد.

4- زهكشي كف كارخانه و كانالهاي فاضلاب:

- بايد متناسب با ظرفيت ميزان پساب كارخانه طراحي شده و در برابر جوندگان به خوبي محافظت شود. - داراي شيب مناسبي در حد 5-10 درجه بر خلاف جريان كار (از محل پاك به ناپاك ) باشد. همچنين حتي المقدور از ساختن آبروهاي عميق بايد اجتناب كرد زيرا تميز كردن آنها مشكل مي باشد - آب روها بايد داراي ديواره هاي كناري صاف و عمودي بوده و محل اتصال ديواره به كف مدور و نيم دايره باشد تا مقادير كم آب نيز به راحتي جريان يافته و تميز كردن آن نيز آسان تر باشد - قسمتهاي سرپوشيده آب روها بايد داراي عمقي حدود Cm20-15 و عرض 30-15سانتي مترباشند تا آب و مواد زائد به راحتي عبور كرده و تميز كردن آن نيز آسان باشد. - پوشش ومحافظ فلزي روي آب روها بايد كمتر از يك متر طول داشته باشند تا برداشتن و حمل و نقل آن آسان باشد.

- همچنين پوشش كانال بايد مشبك و از نوع ضد زنگ بوده و در محلهاي ي كه امكان جمع ب و ضايعات وجود دارد از كف شوي مناسب ( شتر گلودار ) استفاده شود.

∗ موارد مشخص شده با علامت ستاره ( * ) به معناي توصيه مي باشد و اجراي آن در پيشرفت و بهبود مستمر كارخانه تاثير بسزايي خواهد داشت .

5- ديوارها :

ارتفاع ديوارها بايد متناسب با حجم سالنها ، دستگاهها و تجهيزات قابل نصب در آنها بوده و داراي استحكام كافي باشند.

بايد صاف ، بدون ترك ، داراي رنگ روشن قابل شستشو ، تميز كردن و مقاوم به خورندگي باشد . ( به خصوص در سالن عمل آوري و توليد )

ديوارها بايد طوري ساخته شود كه علاوه بر استحكام ، از نفوذ حشرات ، جوندگان و ساير عوامل زيان بار جلوگيري كند.

ديوارها بايد تا ارتفاع حداقل 4 متر كاشي ، سنگ و يا سراميك شده باشد و در صورتي كه تمام ديواركاشي نشده است ما بقي ديوار با سيمان صاف ، صيقلي به رنگ روشن باشد.

محلهاي اتصال به ديوار همجوار ، سقف يا كف كارخانه بدون زاويه و مدور باشند .

غير قابل نفوذ به رطوبت و حرارت باشد.( بدون استفاده از ديوار دوجداره تو خالي )

كليد و پريزهاي تعبيه شده روي ديوار بايد ضد آب و قابل تميز كردن باشند.

از ساختن ديوارهاي دوجداره جهت ممانعت از لانه گزيني جوندگان بايد اجتناب كرد.

تمامي ديوارهاي بتوني داخلي بايد با سيمان ضد آب پوشش داده شده باشند تا تمامي درزها و شكافها ’پر شده و از تجمع گرد و غبار و اسپور كپكها جلوگيري شود.

6- سقف ها :

- بايد داراي ظاهري مناسب و ارتفاع كافي و قابل تميز كردن باشد. - در برابر نفوذ يا لانه گزيني حشرات مقاوم بوده و مانع تجمع گرد و خاك و بخارات آب شده و امكان رشد قارچها در سطوح آن به حداقل برسد. - بالا ي خطوط توليد داراي پوشش مناسب ، قابل شستشو و تميز كردن باشد تا هيچگونه آلودگي يا اجزاء خارجي به محصول وارد نگردد. - پوشش سقف بايد به نحوي در نظر گرفته شود كه در مقابل عوامل جوي پايدار بوده و تاثيري در محيط داخل نداشته باشد. - عايق بندي سقف سالنها وانبارها با يد طوري باشد كه از نفوذ رطوبت و حرارت به داخل جلوگيري نمايد.