جنگل های جلگه ای شمال ایران چگونه ناپدید شدند

[sama-sh 6,913]

[h=1]جنگل های جلگه ای شمال ایران چگونه ناپدید شدند[/h]۱۴ مهر ۱۳۹۳

پایگاه خبری دیده بان محیط زیست و حیات وحش ایران: تا قبل از شروع بهره‌برداری از جنگل‌های شمال ایران توسط تجار روسی، جنگل‌های هیرکانی ازجمله جنگل های جلگه‌ای خزر کاملا بکر و دست نخورده بود.

جنگل های جلگه ای خزر جنگل هایی هستند که در مناطق پست و هموار شمال کشور روئیده و زیستگاه اصلی ببر مازندران به شمار می رفت.

جنگل های جلگه ای شمال بواسطه حضور در مناطق پست و هموار و سهولت دسترسی به آن نسبت به جنگل های کوهستانی که در شیب های تند و ارتفاعات واقع شده اند سریعتر مورد بهره برداری، تخریب و تغییر کاربری قرار گرفتند.

بهره برداری از چوب و تغییر کاربری جنگل های کوهستانی به باغات، مزارع و ویلاها بواسطه رویش در شیب های تند و ارتفاعات امکانپذیر نبود اما با توجه به هموار بودن سطح جنگل های جلگه ای تغییر کاربری این جنگل ها به مزارع، باغات و ویلاها بسیار آسان و بهره رداری از جنگل های جلگه ای با سرعت بیشتری قابل انجام بود.

از سال ۱۲۶۸ هجری شمسی که قراردادی ۵ ساله برای صدور چوب شمشاد از جنگل‌های آستارا تا استرآباد با یک تجارتخانه روسی منعقد گردید، پای تجار روس و سپس یونانی به بهره‌برداری از این منابع ارزشمند باز شد و با تشدید بهره‌برداری‌ها، کم کم جنگل‌های جلگه‌ای رو به نابودی رفت.

بدین ترتیب قسمت اعظم جنگل‌های شمشاد ایران در استان‌های گیلان، مازندران و گلستان به یغما رفت و خاک‌های بسیار غنی و حاصلخیز این جنگل‌ها رو به فرسایش گذارد.

اگر چه از سال ۱۳۳۰ به بعد تبدیل کاربری جنگل‌ها به اراضی کشاورزی رو به افزایش بود، اما سیاست تأسف‌بار بنگاه جنگل‌ها در سال ۱۳۳۵ مبنی بر واگذاری اراضی جلگه‌ای به زراعت، سال تلخی را برای جنگل‌های جلگه‌ای هیرکانی رقم زد و تخریب آنرا سرعت بخشید.

در ۱۵ آذر ۱۳۳۵ به دستور وزیر کشاورزی وقت از عده‌ای از کارشناسان خارجی و شخصیت‌های داخلی دعوت به عمل آمد تا امکان توسعه زراعت و باغبانی که مورد تقاضای مالکان بزرگ بود را بررسی نمایند. سر انجام “ژانتی” کارشناس فائو که مأمور خدمت در بنگاه جنگل‌ها بود طرح تبدیل اراضی جنگلی جلگه‌ای به زراعت را ارائه نمود که در نهایت تصویب شد و پس از آن سالانه هزاران هکتار از جنگل های جلگه‌ای نابود شدند.

پس از تصویب قانون حفاظت و بهره برداری از جنگل ها در سال ۱۳۴۱ ، این قانون تا حدودی توانست جلوی تخریب و بهره برداری از جنگل ها را بگیرد.

هم اینک تنها لکه‌هایی بسیار کوچک از جنگل‌های جلگه‌ای خزر باقیمانده است که پارک جنگلی سیسنگان، پارک جنگلی نور و پناهگاه حیات وحش سمسکنده ساری نمونه‌ای از این طبیعت باشکوه و از دست رفته می باشد.

پارک جنگلی سیسنگان بعنوان لکه کوچک باقیمانده از جنگل های جلگه ای خزر در تصویر ماهوراره ای مشخص شده است

یکی از دلایل مهم انقراض نسل ببر مازندران نیز همین نابودی جنگل های جلگه بعنوان زیستگاه اصلی ببر بود.

پس از نابودی و تبدیل جنگل های جلگه ای به زمین های زراعی تقابل انسان و ببر و به دنبال آن کشتار ببرها افزایش یافت. گروهی از ببرها نیز به جنگل های کوهستانی پناه بردند اما زندگی در جنگل های کوهستانی و شکار در این جنگل های پر شیب و مرتفع برای ببرها بسیار مشکل بود.

وضعیت کنونی جنگل‌های شمال کشور

بر اساس آمار منتشره توسط سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور، مساحت جنگل‌های شمال کشور برابر با ۲,۰۸۶,۳۷۱ هکتار است.

۵۲ درصد از جنگل‌های شمال کشور را جنگل‌های انبوه با تراکم تاج پوشش بیش از ۷۰ درصد ، ۳۳ درصد را جنگل‌های نیمه‌انبوه با تاج پوشش ۴۰ تا ۷۰ درصد و حدود ۱۳ درصد را جنگل‌های تنک با تاج پوشش ۱۰ تا ۴۰ درصد تشکیل می‌دهد. حدود دو درصد از جنگل‌های شمال نیز جنگل‌های دست‌کاشت هستند.