رفتن به مطلب

گرمایش زمین: اخطار طبیعت به بشر


ارسال های توصیه شده

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

 

 

اگر پدربزرگها و مادربزرگهای ما، داستان دورانی را تعریف می کردند که از غبار دود بر آسمان و ترافیک خیابان خبری نبود، زمانی که نسل ما پدربزرگ و مادربزرگ شود، داستانهای تازه تری برای نوه ها خواهد داشت.

نسل ما می تواند از دورانی روایت کند که یخ های قطبی هنوز آب نشده بودند، بهار و زمستان هر سال سر موعد مشخصی سر می رسید، توفان های سهمگین و ویرانگر به واقعه ای رایج و فراگیر بدل نشده بود، نواحی گرمسیر زیر بارش سنگین برف پوشیده نمی شدند، تنوع جانوران را می شد خارج از مستندهای حیات وحش هم مشاهده کرد و سروکله پشه های مالاریا در قاره اروپا پیدا نشده بود.

با روندی که زمین روز به روز گرم می شود، چنین تصویری دور از ذهن نیست. هراس از چنین آینده ای است که ال گور، معاون پیشین رئیس جمهور آمریکا را با لئوناردو دی کاپریو، ستاره هالیوود همصدا می کند تا هر دو از همان نگرانی و دغدغه ای بگویند که امروزه در دستور کار همه مجامع جهانی، از سازمان ملل گرفته تا اجلاس هشت کشور صنعتی جهان جای گرفته است: نگرانی از تغییرات آب و هوایی و گرمایش زمین.

 

● گلخانه‌ای که زیاد گرم می‌شود

 

دمای متوسط سطح زمین در قرن گذشته چیزی حدود ۱۸/۰ ± ۷۴/۰ درجه سانتیگراد افزایش داشته است که بخش اعظم این تغییرات، از نیمه قرن بیستم به بعد و با توسعه و پیشرفت صنایع و افزایش تولید و انتشار گازهای گلخانه‌ای- به ویژه دی اکسید کربن- رخ داده است.

مدل‌های جوی ارائه شده نشان می‌دهد که اگر میزان این گازها به همین روال افزایش یابد، دمای زمین در محدوده سال‌های ۱۹۰۰ تا ۲۱۰۰ میلادی- که ما تقریباً در نیمه‌ی این فاصله‌ی زمانی هستیم- از ۱ تا ۴/۶ درجه سانتیگراد گرمتر خواهد شد. در این صورت نسل بشر با مشکلات عدیده‌ای مواجه خواهد شد.

تحقیقات حاکی از آن است که حتی اگر میزان دی اکسید کربن را در همین سطح کنونی ثابت نگه داریم، بازهم شاهد افزایش دمایی حدود ۵/۰ درجه سانتیگراد خواهیم بود.

مهم‌ترین گازهای گلخانه‌ای عبارتند از: بخار آب، دی اکسید کربن، متان و اوزون. در میان آنها بخار آب و دی اکسید کربن به دلیل اثر گلخانه‌ای بیشتری که دارند از اهمیت و توجه بالاتری برخوردارند.

اثر گلخانه‌ای به خودی خود برای بقای زمین امری ضروری است. همانطور که می‌دانیم، زمین گرمای مورد نیاز خود را از نور خورشید تأمین می‌کند. بخشی ازاین انرژی، در زمان تابش نور به زمین، جذب شده و باقی آن انعکاس پیدا کرده و باز می‌گردد. اما در بین راه، گازهای گلخانه ای مانند شیشه‌های یک گلخانه عمل کرده و اجازه خروج کامل این انرژی را نمی‌دهند و بدین وسیله مقدار گرمای بیشتری را برای زمین حفظ می‌کنند.

در صورت فقدان اثر گلخانه‌ای دمای زمین حدود ۳۰ درجه سانتیگراد سردتر از دمای کنونی خود و مکانی غیرقابل زیست بود. اما بدیهی است که افزایش میزان این گازها، باعث ذخیره شدن بیش از حد گرما شده و چرخه از حالت طبیعی خود خارج می‌شود.

● تغییرات و نشانه‌ها

 

گرمایش زمین چه چیز را با خود به همراه می‌آورد و چگونه زندگی موجودات زنده را به خطر می‌اندازد؟

تغییرات آب و هوا - موج گرما، دوره‌ گرمای غیرمعمول در مناطق مختلف، تغییر زمانی فصل‌ها، بارش باران و برف سنگین، سیلاب‌ها و توفان‌های غیر منتظره.

به طور مثال شاید بتوان از بارش سنگین برف در شهر رشت، در سال ۱۳۸۳ شمسی و یا توفان‌های سال ۲۰۰۳ شهر لندن و توفان کاترینا در ایالات متحده در سال ۲۰۰۵ نام برد.

در کنار این موارد، خشکسالی و آتش‌سوزی‌های کم سابقه را نیز باید از زمره این تغییرات دانست.

ذوب شدن یخ‌ها و گرم شدن اقیانوس‌ها - بالا رفتن دما باعث ذوب قابل توجه یخ‌های قطب شمال و جنوب و همچنین پس‌رفت یخچال‌های طبیعی دنیا، از جمله بزرگترین آنها در رشته کوه هیمالایا، شده است.

ذوب یخ‌ها و به همراه آن انبساط آب دریاها به سبب گرمای بیش از حد، باعث بالا آمدن سطح دریاها شده و پیش بینی می‌شود در قرن آینده تا حدود یک متر از سواحل سرتاسر جهان را زیر آب ببرد.

تبخیر سریع آب‌های شیرین و کم شدن منابع قابل شرب نیز برای انسان‌ها مشکلی اساسی خواهد بود.

گیاهان و جانوران نیز از گزند این تغییرات در امان نیستند. گرم شدن زمین باعث نابودی بسیاری از گونه‌های گیاهی و جانوری می‌شود. بنابر گزارش مجله نشنال جئوگرافیک، تا سال ۲۰۵۰ میلادی بیش از یک میلیون گونه گیاهی و جانوری در معرض انقراض خواهند بود.

گونه‌های مختلف جانوری منطقه‌ی زیست خود را تغییر می‌دهند، زمان رویش گیاهان عوض می‌شود و کوچ پرندگان و دیگر جانوران از مناطق سردسیر به گرمسیر دچار اختلال و بی نظمی می‌گردد.

نمونه بارز این مسأله، نصف شدن جمعیت پنگوئن‌ها در قطب شمال است که طی سال‌های ۱۹۵۰ تا ۲۰۰۱ میلادی اتفاق افتاده. ویا از بین رفتن صخره‌های مرجانی در اقیانوس‌ها به عنوان مثالی دیگر.

آیا تحول در دنیای جانوران می‌تواند برای انسان خطری جدی تلقی شود؟ تصور کنید پشه مالاریا به علت گرم شدن زمین منطقه زیست خود را به مناطق مختلف گسترش دهد.

● پیمان‌های سبز بین‌المللی

 

نخستین فردی که تحقیق در مورد افزایش دمای زمین را آغاز کرد، شیمیدانی سوئدی به نام آرینوس بود که بیش از صد سال پیش می‌زیست. اما حدود صد سال طول کشید تا جامعه‌ بین‌المللی با تصویب قوانین و معاهده‌های خاص رسماً به این مسئله توجه نشان دهد.

نخستین توافق بین‌المللی برای کاهش گازهای گلخانه‌ای (به ویژه دی اکسید کربن)، توسط کنوانسیون بنیاد تغییرات جوی سازمان ملل (UNFCCC) در سال ۱۹۹۷ میلادی و در قالب متممی که به نام پیمان کیوتو معروف است، تصویب شد.

در حال حاضر بیش از ۱۶۰ کشور این پیمان را تصویب کرده‌اند (چیزی حدود ۵۵% انتشار دهندگان گازهای گلخانه‌ای). اما ایالات متحده آمریکا که بزرگترین تولیدکننده‌ این گازهاست، پیمان را به طور رسمی نپذیرفته است.

استرالیا و قزاقستان نیز حاضر به پذیرفتن این پیمان نشدند. مخالفان پیمان، درباره برآورد میزان گازهای گلخانه ای که توسط کشورهای مختلف تولید می شود و محدودیت هایی که برای هر کشور تعیین شده اختلاف نظر دارند و نگران هستند که اجرای این پیمان، به اقتصاد و بازار کار لطمه بزند.

کشورهایی نظیر چین و هند نیز که از تولیدکنندگان بزرگ این ‌گازها هستند، با وجود تصویب آن، به دلیل اینکه جزو کشورهای در حال توسعه حساب می‌شوند از تعهد به شروط آن معاف شدند. در نتیجه، این معاهده عملاً کارایی لازم را نداشته است.

در هر حال اعتبار پیمان کیوتو در سال ۲۰۱۲ میلادی به پایان می‌رسد و گفتگو‌های بین‌المللی از ماه مه امسال (۲۰۰۷ میلادی) برای تنظیم پیمانی به مراتب موثرتر آغاز شده است.

در این اثنا هیئت بین الدولی تغییرات جوی (IPCC) با حمایت سازمان ملل به فعالیت پرداخته و بصورت مرتب با برپایی نشست‌هایی در کشورهای مختلف، مشکلات، تحقیقات، آمار و وضعیت کنونی را مورد بحث و بررسی قرار داده و با ارائه مقالات و ارزیابی‌های همه جانبه، تلاش دارد گامی در جهت یافتن راه حل هایی موثر و مناسب بردارد.

در کشورهای مختلف جهان موج جدیدی برای مقابله با این پدیده تلخ به راه افتاده است. تشویق مردم به صرفه‌جویی در مصرف انرژی و بازیافت مواد و ترغیب آنها به استفاده از منابع انرژی های پاک همچون آب و باد، کم و بیش در همه جا دیده می‌شود.

حتی در کشوری مانند ایالات متحده که پیمان کیوتو را به رسمیت نشناخته، برخی از ایالات مستقلاً دست به ابتکار عمل زده اند و برای مثال ایالت کالیفرنیا متعهد شده است که تا سال ۲۰۲۰ میلادی، میزان تولید گاز دی اکسید کربن در این ایالت را ۲۵% کاهش دهد.

 

 

لینک به دیدگاه

گرمای جهانی در چهار ماهه نخست سال ۲۰۱۰ بی سابقه بوده است

 

آنچه این روزها از آن به عنوان گرمایش جهانی (Global warming) نام برده می‌شود در حقیقت افزایش میانگین درجه حرارت زمین در نزدیکی سطح آن است. تحقیقات دانشمندان نشان می‌دهد در طول یکصد سال گذشته میانگین دمای هوا در نزدیکی سطح زمین بین ۰٫۱۸ تا ۰٫۷۴ درجه سانتیگراد افزایش یافته است.

 

اطلاعات “مرکز داده های ملی آب و هوایی سازمان اتمسفر و اقیانوس آمریکا” حاکی از آن است که چهار ماهه نخست سال جاری در سطح جهانی گرمتر از سال ۱۸۸۰ تاکنون بوده است.

 

در حقیقت از این واپسین دهه قرن نوزدهم اطلاعات آب و هوایی زمین به روش علمی جمع آوری شده اند.

 

این اطلاعات نشان می دهد در دوره ژانویه تا آوریل ۲۰۱۰ دما ۶۹/۰ درجه بالاتر از ارزش متوسط بوده است.

 

همچنین تنها در ماه آوریل دمای متوسط زمین به ۵/۱۴ درجه سانتیگراد رسیده که این میزان ۶۷/۰ درجه به بالاتر از ارزش متوسط دوره مورد بررسی رسیده است.

 

کانادا، آلاسکا، شرق آمریکا، استرالیا، جنوب آسیا، شمال آفریقا و شمال روسیه مناطقی بوده اند که با بیشترین رقم افزایش دما مواجه شدند. این در حالی است که مناطقی از زمین شامل آرژانتین، شرق روسیه، چین و مغولستان روند متضادی داشته و دمای آنها به زیر ارزش متوسط کاهش یافته است.

 

به گفته کارشناسان، وجود امواج “ال- نینو” علت اصلی گرم شدن قابل توجه اتمسفر زمین شده است. امواج “ال- نینو” جریانهای گرمی است که از سوی اقیانوس آرام می آیند و موجب افزایش دما می شوند. این امواج در دوره سالهای ۱۹۹۸-۱۹۹۷ نیز دمای زمین را افزایش دادند.

 

این افزایش دما بر روی یخهای قطبی نیز اثر گذاشته اند به طوری که در ماه آوریل توسعه این یخها به زیر ارزش متوسط رسیده است.

 

این یازدهمین سال متوالی است که یخهای قطبی در این موقعیت قرار دارند هر چند تنها در دوره سال ۲۰۰۱ گسترش این یخها یک روند صعودی به ثبت رسانده است.

 

به گفته ناسا سال ۲۰۱۰ سال بسیار گرمی خواهد بود و گرمای تابستان در این سال می تواند یادآور گرمای سالهای ۱۹۹۸، ۲۰۰۳ و ۲۰۰۵ باشد.

 

از سویی دیگر سازمان جهانی بهداشت (who) هشدار داده است که پدیده افزایش گرمای جهانی عواقب و پیامدهای ناگواری برای سلامت بشر دارد.

این سازمان با تاکید بر این که عواقب نامطلوب و شدید پدیده فوق هم اکنون دامن‌گیر انسان‌ها شده است، اعلام کرد که اگر اقدامات فوری و جدی در جهت مقابله با این بحران صورت نگیرد، تاثیرات ناخوشایند فعلی وخیم‌تر خواهد شد.

 

شیگو اومی از مقامات ارشد این سازمان می‌گوید: تاثیرات تغییرات آب و هوایی بر سلامت انسان به طرق مختلف مشهود و با مدارک موجود قابل اثبات است. برای مثال مردم بیشتر از گذشته در اثر گرمای شدید جان خود را از دست می‌دهند، در بروز بیماریهای ناقل تغییراتی در حال وقوع است که ناشی از تغییرات بومی است و هم چنین تغییر در الگوی بلایای طبیعی نیز نگران کننده و هشداردهنده است.

 

وی افزود: هم اکنون به دلیل افزایش گرما شمار پشه‌های ناقل مالاریا بیشتر شده است و حتی افزایش نرخ ابتلا به تب دانگ در آسیا می‌تواند ناشی از افزایش دمای جهانی باشد.

 

این مقام رسمی سازمان تاکید کرد: بدون اقدام فوری از طریق تغییر در الگوی زندگی انسانها در عصر حاضر، تاثیرات نامطلوب این پدیده ناگزیر و حتی برگشت ناپذیر خواهد بود و هیچ کشوری جان سالم بدر نخواهد برد.

 

اومی افزود: هر سال ۱۵۰ هزار نفر در اثر ابتلا به مالاریا، سوء تغذیه، سل و یا وقوع سیلابها تلف می‌شوند که نیمی از این قربانیان از قاره آسیا هستند. به علاوه بالا آمدن سطح آب دریاها در مناطق جزیره‌ای باعث مهاجرت ساکنان آنها می‌شود و این مهاجرت خود پایه‌ای برای گسترش بیماری است.

 

وی خاطرنشان ساخت: کشورهای فقیر بیش از همه آسیب خواهند دید؛ چرا که به لحاظ منابع و سیستم‌های مراقبتهای بهداشتی در فقر و تنگدستی هستند و در واقع سوء تغذیه و بیماری در حال حاضر مهمترین مشکلاتی است که ملتهای فقیر جهان با آن دست به گریبان هستند

لینک به دیدگاه

هیئت بین‌الدولی تغییرات آب و هوایی (IPCC) که مرجعی معتبر در زمینه تغییرات آب و هوایی و تاثیرات گرمایش جهانی است، در گزارشی اعلام کرد: «بیشتر افزایش دمایی که از اواسط قرن بیستم در کره زمین مشاهده شده، مربوط به گازهای گلخانه‌ای است که انسان‌ها تولید کرده‌اند.»

 

البته این هیئت در گزارش خود نقش عوامل طبیعی چون آتشفشان‌های خورشیدی را رد نکرده است اما معتقد است این اثرات تا اوایل دهه ۵۰ میلادی که دنیا هنوز صنعتی نشده بود، قابل بررسی است.

 

مدل‌های تغییرات آب و هوایی که IPCC طراحی کرده است، نشان می‌دهد در فاصله سال‌های ۱۹۹۰ تا ۲۱۰۰ میلادی میانگین دمای هوای سطح زمین بین ۱٫۱ تا ۶٫۴ درجه سانتیگراد افزایش می‌یابد. هرچند اغلب بررسی‌ها تنها به نشان دادن نتایج گرمایش جهانی تا سال ۲۱۰۰ میلادی اکتفا می‌کنند، اما دانشمندان معتقدند حتی اگر میزان گازهای گلخانه‌ای جو زمین ثابت بماند، اثرات آن تا پایان هزاره سوم پابرجا خواهد بود.

 

گرمایش جهانی اثرات ناخوشایند فراوانی بر زندگی انسان‌ها و جانوران روی آن می‌گذارد. با گرم شدن زمین، یخ‌های قطبی آب می‌شوند، سطح آب دریاها بالا می‌آید و فصل‌ها شدت بیشتری می‌گیرند. یعنی زمستان‌ها سردتر از همیشه خواهد بود و تابستان‌ها گرم و خشک. این ماجرا بر کشاورزی که یکی از کلیدی‌ترین صنایع موجود روی زمین است تاثیر ناخوشایند می‌گذارد.

 

دانشمندان پیش‌بینی در مورد اثرات سوء گرمایش جهانی را تا آنجا پیش برده‌اند که می‌گویند با گرم شدن تدریجی زمین، به زودی نوع محصولات کشاورزی زمین‌ها هم تغییر خواهد کرد.

 

شمالی‌ها از جنوبی‌ها داغ‌ترند

 

در طول این سال‌ها دمای هوا چه بر سطح آب و چه بر سطح خشکی افزایش یافته است اما افزایش دما بر سطح خشکی به مراتب بیش از سطح آب بوده است. از سال ۱۹۷۹ میلادی تاکنون میانگین دمای هوای سطح خشکی دو برابر دمای هوای سطح آب‌ها افزایش یافته است. (سطح خشکی‌ها در هر دهه ۰٫۲۵ درجه سانتیگراد گرم‌تر شده در حالی که این رقم برای سطح آب ۰٫۱۳ درجه سانتیگراد است.)

 

اینکه چرا افزایش دمای سطح آب‌ها کمتر از خشکی‌هاست، به دو دلیل برمی‌گردد. یکی اینکه دریاها ظرفیت گرمایی بیشتری نسبت به خشکی دارند و دیگر اینکه دریا از روش‌هایی چون تبخیر می‌تواند حرارت خود را کاهش دهد.

 

به این ترتیب نیم‌کرده شمالی زمین که خشکی‌های بیشتری نسبت به نیمکره جنوبی دارد، گرمتر است.

 

تاریخ مکرر

 

کره زمین تاکنون بارها و بارها گرم و سرد شدن را تجربه کرده است. نزدیک‌ترین این تغییرات ۸۰۰ هزار سال پیش بود (۸۰۰ هزار سال در زمین‌شناسی، گذشته بسیار نزدیک محسوب می‌شود) که زمین هشت دوره یخبندان را تجربه کرد.

 

پدید آمدن سریع گازهای گلخانه‌ای در اوایل دوران ژوراسیک (حدود ۱۸۰ میلیون سال پیش) هم سبب شد میانگین درجه حرارت زمین بین پنج تا ۹ درجه سانتیگراد افزایش یابد.

 

تحقیقات کارشناسان دانشگاه انگلیسی اپن Open نشان می‌دهد گرما سرعت فرسایش سنگ‌ها را تا چهار برابر افزایش می‌دهد. همین دلیل سبب شد تا در دوران ژوراسیک، با افزایش دما، دی اکسید کربن هوا با سنگ‌ها ترکیب شود و پس از مدتی (البته نه چندان کوتاه) میزان کربن هوا به سطح متعادلش بازگردد.

 

ضررهای اقتصادی گرم شدن زمین

 

برخی از کارشناسان اقتصادی در طول این سال‌ها که بحث گرمایش جهانی در دنیا داغ شد، تلاش کردند میزان ضررهای اقتصادی این گرمایش را در جهان برآورد کنند. تاکنون بیش از یکصد تحقیق در این زمینه انجام شده است، اما هنوز نتیجه یکسان و مشخصی به دست نیامده است. این تحقیقات میزان مضرات اقتصادی گرمایش جهانی را از رقمی در حدود سه دلار برای هر تن دی اکسید کربن تا ۹۵ دلار برای هرتن برآورد کرده‌اند.

 

نتایج تحقیقات این دانشمندان اما بر یک نکته تاکید دارد: «هرچند کشورهای توسعه یافته بیشترین میزان تولید گازهای گلخانه‌ای را دارند، اما کشورهای در حال توسعه بیشترین آسیب اقتصادی را از گرم شدن زمین می‌بینند.»

لینک به دیدگاه

به گفتگو بپیوندید

هم اکنون می توانید مطلب خود را ارسال نمایید و بعداً ثبت نام کنید. اگر حساب کاربری دارید، برای ارسال با حساب کاربری خود اکنون وارد شوید .

مهمان
ارسال پاسخ به این موضوع ...

×   شما در حال چسباندن محتوایی با قالب بندی هستید.   حذف قالب بندی

  تنها استفاده از 75 اموجی مجاز می باشد.

×   لینک شما به صورت اتوماتیک جای گذاری شد.   نمایش به صورت لینک

×   محتوای قبلی شما بازگردانی شد.   پاک کردن محتوای ویرایشگر

×   شما مستقیما نمی توانید تصویر خود را قرار دهید. یا آن را اینجا بارگذاری کنید یا از یک URL قرار دهید.

×
×
  • اضافه کردن...