نيروي انساني ، قدرت نهفته سازماني

[spow 44,195]

توجه به كاركنان به عنوان بزرگترين و مهمترين سرمايه سازمان مسئله اي است كه در دو دهه اخير رشد فراواني داشته است. اين جنبش نيز مانند شماري ديگر از جنبشهاي كارآمد مديريت، سودمندي و كاربري بالايي دارد و هم اكنون در سراسر كشورهاي صنعتي و پيشرفته جهان نفوذ كرده و در مباني و اصول كار و ارتباط با كاركنان تحولي شگرف ايجاد كرده است.

انديشه هاي تازه و دگرگوني هاي ريشه اي كه در قلمروي مديريت منابع انساني پديد آمده بي آنكه با ايستادگي يا مقاومتي مواجه شود، به آساني پذيرفته شده و راه را براي بهره گيري بالاتر از توان تخصصي كاركنان سازمان هموار كرده است.

بسياري از تحولات سالهاي كنوني كه در قالب نامتمركز كردن نظام مديريت، كاهش لايه هاي سازماني، مشاركت كاركنان در فرايند تصميم گيري و اموري از اين دست پديد آمده اند، همگي به دليل آن است كه نگرش سازمانها نسبت به نيروي كار دگرگون شده و كاركنان سازمان از تعريف كهنه و نارساي دوره پس از انقلاب صنعتي رها شده و با تعريف تازه »منابع پر ارزش« شناخته مي شوند. هم اكنون سازمانهاي صنعتي، بازرگاني و حتي خدماتي بيش از پيش براي بالا بردن درجه بهره وري خود به افزايش توان تخصصي، رضايت و دلبستگي منابع ا نساني خود روي آورده اند و بهره وري را با بهبود بخشيدن به كيفيت زندگي كاري مربوط ساخته اند.

اميد است متن حاضر، نيم نگاهي مثبت و موثر در شناخت مسايل انساني باشد.

 

ارزش كاركنان خود را بدانيد

انسان موجودي اجتماعي است و ارتباط با ديگران در نهاد او نهفته است. نيروي انساني، بزرگترين دارايي هر سازماني محسوب مي شود كه علاوه بر بعد فيزيكي داراي بعد معنوي است. پس بكوشيد آنان را دريابيد و بفهميد كه در درون آنان چه مي گذرد. شايد بتوانيد با كاستن از لايه هاي سطحي و ارتباطي بين خود و آنان به ايده هاي طلايي آنان دست يابيد. افراد مي توانند سازمان شما را بسازند يا ويران كنند. آنان مي توانند براي رسيدن به اهداف شما و سازمان نقشي سازنده يا مخرب داشته باشند. اگر مديران بدرستي اين موضوع را درك كنند، آن وقت مي توانند از زاويه اي مناسب تر به كاركنان خويش بنگرند.

مدير موفق به كاركنان خود به عنوان ابزار و ماشين نمي نگرد، بلكه به تواناييهاي روحي و فكري آنان اطمينان دارد و مي داند كه داراي ظرفيت هاي مختلفي براي انجام دادن امور گوناگون هستند. تواناييهاي پنهان بشر نامحدود است. كاركنان مي توانند ابداع كننده روشها و شيوه هاي جديد و عملكرد بهتر امور سازماني باشند. آنان مي توانند مشكلات و نقاط ضعف سازمان را كاهش دهند و نتايجي شگفت آور را براي شركت به ارمغان بياورند. اما آنان مانند بسياري چيزهاي با ارزش ديگر مي توانند شكننده باشند. آگاه باشيد و با دقت و احتياط با آنان گرفتار كنيد. بكوشيد احساسات آنان را درك كنيد و به ارزشهاي اين داريي هاي گرانبها پي ببريد.

 

- چگونه به ارزش كاركنان پي مي بريد؟

- در صورت آگاهي از توانايي هاي كاركنان، چگونه از آن بهره مي بريد؟

- وقت خود را بيشتر صرف حفظ و مراقبت از كاركنان مي كنيد يا ابزار و ماشين‌ آلات؟

 

تاكيد به آموزش و بهسازي منابع انساني

كاركنان بايد از اصول و روشهاي انجام دادن كارها آگاهي داشته باشند. آنان تنها به همان اندازه كه مي دانند مي توانند كارها را انجام دهند. بنابراين براي بهبود و توسعه عملكرد سازمان لازم است نسبت به افزايش دارايي و توانايي افراد توجهي خاص نشان بدهيد.

انجام دادن تمامي امور به شكلي شايسته توسط همه كاركنان، بسيار آرماني به نظر مي رسد اما بندرت اتفاقي مي افتد. مديران از كاركنان دلخورند و آنان را سرزنش مي كنند، كاركنان نيز خود را فاقد صلاحيت كافي تصور مي كنند. اما بدانيد كه هر كارمندي به دو دليل، ممكن است ضعيف عمل كند و كارها را به شكل دلخواه انجام ندهد. اول به دليل عدم تمايل به كار كه تحت تاثير عوامل گوناگون است، دوم ضعف در انجام دادن امور و عدم آشنايي با اصول صحيح روش انجام كارها.

آموزش و بهسازي منابع انساني يكي از آسان ترين راه حلهايي است كه تاثيري بسيار مثبت در بهبود عملكرد افراد در سازمانها داشته است. استفاده از اين روش حتي براي حل مشكل ترين مسايل سازماني نيز موثر است. هر گاه در مورد اجراي برنامه اي خاص تصميم گيري كرديد، آن را با كاركنان در ميان بگذاريد. دانش و اطلاعات آنان را در مورد درست انجام دادن كارها بسنجيد، سپس بهترين روشهاي انجام دادن كارها را به آنان آموزش دهيد هرچند اين كار ساده به نظر مي رسد، از اهميتي فوق العاده برخوردار است و نتايجي شگفت آور را به همراه دارد. پس به تعليم و تربيت بيشتر توجه كنيد و همواره بر آموزش و بهسازي منابع انساني تاكيد كنيد.

 

- به نظر شما چه تعداد از كاركنانتان ممكن است روش صحيح انجام دادن كارها را ندانند؟

- بهترين مسايلي كه لازم است كاركنان براي انجام دادن درست كارها بدانند، چيست؟

- نيارهاي آموزشي كاركنان شما چيست؟

 

كاركنان ممتازتان را از دست ندهيد

كاركنان سرمايه هاي اصلي و واقعي مديران محسوب مي شوند. يافتن كارمندي خوب، كاري دشوار است و يافتن كارمند ممتاز از آن هم مشكل تر. پس اگر كارمندي خوب داريد ارزش آن را بدانيد و او را حفظ كنيد. امروزه بهره مند شدن از كمك ديگران شوخي تلقي مي شود، زيرا يافتن كسي كه به ديگران كمك كند، مشكل به نظر مي رسد. شركتها نيز هزينه هاي سنگيني بابت آگهي استخدام، مصاحبه و آموزش كاركنان مي پردازند تا بتوانند كارمندي بيابند كه براي سازمان مفيد و كارآمد باشد. بنابراين حفظ و مراقبت از كاركنان زحمتكش و كارآمد به هر شكل ممكن، ضروري به نظر مي رسد. كارمند خوب داشتن امتياز محسوب مي شود. آنان سختكوش هستند و كمك هايي مهم به همكاران خود مي كنند.

از كار كردن لذت مي برند و منشأ ارتقا و بهبود عملكرد سازمان

مي شوند. كسي نمي داند چرا بعضي از كاركنان اين گونه اند، هر چند دانستن آن هم چندان مهم نيست. آنچه اهميت دارد، پيدا كردن، استخدام و مراقبت از آنان است كه كاري است دشوار، البته منظور مااين نيست كه به علت نيازي كه به كاركنان داريم در مقابل درخواستهاي غيرموجه آنان سر تعظيم فرود آوريم، بلكه منظور ا از مراقبت، حفظ اصولي افرادي است كه كارشان خوب است و خيلي از سازمانها در جستجوي يافتن آنان هستند.

 

- تاكنون چه برنامه هايي براي حفظ و نگهداري كارمندان با استعداد و خلاق خود داشته ايد؟

- به نظر شما چرا طي يكسال گذشته كاركنان خوب تصميم به ترك شما گرفته اند؟

- چه تفاوتي بين كاركنان ضعيف و كاركنان خوب قايل شده ايد؟

 

كاركنان را از مشكلات و مسايل اقتصادي شركت آگاه سازيد

اطلاعات را در ميان بگذاريد و با اين عمل كاركنان خود را آموزش دهيد و تربيت كنيد. آنان را كاملاً آگاه سازيد و بدين ترتيب كمك كنيد درك كنند كه شما با چه مسايلي روبرو هستيد. اين كار باعث مي شود آنان احساس كنند در حل مسايل سازماني شريك هستند نه رقيب يا دشمن. بيشتر كاركنان از مسايل اقتصادي سازمان، به ويژه از هزينه هاي عملياتي آگاهي ندارند، عدم آگاهي از وضعيت مالي شركت ممكن است منجر به اشاعه باورهايي غلط شود. براي نمونه، شايد كارمندي تصور كند كه شركت از نظر مالي توانايي كافي براي تامين خواسته ها يا پروژه هاي مورد نظر او را دارد يا مي تواند پول بيشتري به او بپردازد.

پيامد اين گونه باورها در صورت عدم تامين انتظارات آنان، دلسردي از كار وا حساس خشم نسبت به مدير يا همكاراني است كه احساس مي شود از امتيازاتي ويژه برخوردار شده اند. بنابراين كاركنان را در حد توان و نيازشان از مسايل اقتصادي شركت آگاه سازيد. بسياري از آنان هنوز به اين باور نرسيده اند كه اگر سودي در كار نباشد، كاري براي آنان وجود نخواهد داشت مشاركت آنان در گروي اين گونه اطلاع رساني ها است.

 

- آگاهي و اطلاعات كاركنان را از وضعيت مالي شركت چگونه ارزيابي مي كنيد؟

- اطلاعات شما در مورد مسايل مالي شركت چقدر است؟

- چقدر زمان لازم داريد تا بتوانيد سميناري در مورد مسايل اقتصادي و مالي سازمان برگزار كنيد؟

 

ارزشيابي و بررسي عملكرد بايد به منظوري خاص صورت گيرد

زماني كه اقدام به ارزشيابي عملكرد كاركنان مي كنيد، لازم است به آنان بازخوردهاي واقعي و سودمندي ارايه كنيد. در غيراين صورت، ارزشيابي فقط وقت تلف كردن است. به كارمندان بگوييد دقيقاً چه انتظاري از آنان داريد و بايد چه كاري انجام دهند تا سازماني موفق داشته باشيد. سپس به آنان كمك كنيد نگرش و توانايي خود را براي بهتر بودن و بهتر انجام دادن امور در دوره هاي آينده بهبود بخشند.

ارزشيابي عملكرد ممكن است در دل بسياري از كاركنان ايجاد رعب و وحشت كند. ارزشيابي ابزاري مهم و قدرتمند براي مديران محسوب

مي شود، ضمن اينكه حاصل اين فرايند ممكن است منجر به توسعه و ارتقاي سطح تخصص و تجارب افراد شود. اما ارزشيابي در صورتي موثر خواهد بود كه به ديگران بازخورد داده شود، بازخوردي صادقانه و سودمند.

متاسفانه بيشتر اوقات اين برنامه سرسري گرفته مي شود و دستاوردهاي آن بسيار ناچيز است. بيشتر مواقع به علت برخورد نامناسب و غيراصولي مديران، اين مساله موجب اضطراب كاركنان مي شود، وقتي ارزشيابي كاركنان در گزارش هاي زرق و برق دار و مفصل، خلاصه شود و اطلاعاتي سرد و خشك در مورد وضعيت افراد ارايه مي دهد و يا زماني كه حاصل كار ارزشيابي تنها انجام وظيفه تلقي مي شود، تنها نتيجه ارزشيابي مجموعه اي قطور از اوراق است كه به جاي مي ماند و در واقع كاري جز اتلاف وقت نكرده ايم.

اگر براي سازمان اهدافي در نظر گرفته ايد و براي رسيدن به آن به طور جدي مي كوشيد، بايد بدانيد كه ارزشيابي عملكرد ابزار انگيزشي كارآمدي است كه در دست شماست. به گونه اي كه هم سازمان و هم كاركنان مي توانند از آن بهره برند.

 

- ارزشيابي كاركنان چگونه ممكن است سودمند واقع شود؟

- مدت زماني كه صرف نوشتن گزارش ارزشيابي مي كنيد، چقدر است؟

- چگونه مي توانيد فرآيند ارزشيابي را بهبود بخشيد؟

 

سازمانها بدون منابع انساني هيچ چيز نيستند

بدون منابع انساني سازماني وجود نخواهد داشت. بله ممكن است شما ساختمان، ماشين آلات و حساب بانكي مناسبي داشته باشيد، اما مي دانيد كه بدون كاركنان به هيچ چيز دست نخواهيد يافت. كاركنان با ارزش ترين دارايي شما محسوب مي شوند، پس به گونه اي با آنان رفتار كنيد كه در خور اين سرمايه با ارزش باشد.

در بيشتر اوقات، در مورد سازمانها، نهادها و موسسات صحبت مي كنيم، فراموش مي كنيم كه اين اسامي فقط پوسته يك مجموعه را نشان مي دهند كه بدون نيروي انساني هيچ چيز نيست، هر چند ممكن است سازمانها از ساختمان، ابزار و ماشين الات و سرمايه كافي برخوردار باشند، بدون انسان نمي توان از اين همه امكانات سازمان ساخت. ساختمان كه نمي تواند چيزي توليد كند. ماشين الات كه نمي توانند پاسخگوي مشتريان باشند. پول هم كه كاري انجام نمي دهد، مگر اينكه توسط افرادي خرج يا سرمايه گذاري شود. وقتي ما به عمق مسايل و برنامه هاي سازمانها مي نگريم، به سادگي در

مي يابيم كه آنچه واقعاً در سازمان داريم، كاركنان هستند اما معمولاً به همان سادگي هم از آنان غفلت مي كنيم.

به عنوان مدير لازم است مرتباً به خودمان يادآوري كنيم كه موجوديت سازماني ما صدقه سر وجود كاركنان است. در اين صورت مي توانيم با آنان با احترام بيشتري برخورد كنيم و توجه خود را بيشتر معطوف حمايت و مراقبت از آنان كنيم. مطمئن باشيد نتايجي خوب به دست مي آوريد و پاداش آن را خواهيد گرفت.

 

- براي بهره برداري اصولي از كاركنان چه تصميمي داريد؟

- آيا كاركنان را به عنوان با ارزش ترين عامل توليد و يا برعكس كم ارزش ترين عامل در نظر مي گيريد؟

- چه بايد كردتا منابع انساني به عنوان نقطه اتكاي شما و سازمان محسوب شوند؟

 

بهبود منابع انساني با ارايه فرصت به آنان

به كاركان فرصت رشد دهيد. اين جمله قديمي همواره سرلوحه برنامه هاي بسياري از مديران بوده و هست.

بدين معني كه به آنان دستورهايي واضح و وظايفي مشخص همراه با مسئوليت و فرصت كافي دهيد تا بتوانند در راستاي رسيدن اهداف سازماني گام بردارند و خود را در عرصه كار و تخصص و دانش شركت، رشد دهند و مطرح كنند.

شما نياز داريد كاركنانتان را پرورش دهيد و وضعيت علمي و تخصصي آنان را بهبود بخشيد براي اين كار لازم است به آنان فرصت بدهيد. به آنان دستورهايي روشن و مشخص دهيد و كمك كنيد انتظارات خود و

خواسته هاي خود شما را درك كنند، امكانات لازم براي انجام دادن امور را در اختيار آنان بگذاريد و سپس به آنان اجازه دهيد هماهنگ با روش و مقررات موجود در راستاي اهداف سازماني حركت كنند.

كاركنان نماينده شما محسوب مي شوند. بدين معني كه كارهايي را براي شما انجام مي دهند كه شما به دلايلي نمي توانيد يا نبايد انجام دهيد. ولي در نهايت مسئوليت امور به عهده شماست. به همين دليل در واگذاري وظايف دقت بيشتري داشته باشيد و به آنان فرصت رشد بدهيد. آن وقت خواهيد ديد كه نه تنها كارهاي محوله انجام خواهد شد، بلكه شما داراي كاركنان صالح و شايسته اي هستيد كه براي تحصيل اهداف سازماني بسيار موثرند. بنابراين تاكيد مي شود به افراد مسئوليت و اختيار كافي و امكانات مناسب براي انجام دادن كارها داده شود.

 

- چگونه كاركنانتان را پرورش مي دهيد؟

- چه فرصتهايي در اختيار آنان قرار مي دهيد؟

- در صورتي كه فرصتهاي مناسب براي رشد و ارتقا به كاركنان داده ايد چه نتايجي به دست آورده ايد؟

 

بهترين منابع انساني را براي خود انتخاب كنيد.

تحقيق كنيد و بكوشيد تا بهترينها را بيابيد، جذب و استخدام كنيد. با اين كار به سادگي مي توانيد سازمانتان را به خوبي آرايش دهيد.

هدف شما چيزي جز انجام يافتن درست كارها و امور سازمان نيست. ساده ترين راه براي موفقيت در كارها، داشتن كاركناني است كه شما را در اين مسير ياري كنند. بعضي وقتها مديران دچار اين اشتباه مي شوند كه به كاركنان به عنوان يكي از ابزارهاي فرايند توليد مي نگرند. اما ديدگاه بهتري هم وجود دارد. به آنان به عنوان نيروي جادويي در سازمان بنگريد. آنان را آتشي بدانيد كه مي توانند منجر به انفجار بهره وري و كارايي در سازمان شوند. در واقع شما نياز داريد بهترين افراد را داشته باشيد. اگر چه پيدا كردن بهترينها و به كارگيري آنان مستلزم صرف زمان زيادي است و كار مشكلي به نظر مي آيد. اما به زحمتش مي ارزد و تمامي هزينه ها، وقت و زحماتي كه متحمل شده ايد جبران خواهد شد.

مديران به كمك كاركنانشان به موفقيت مي رسند و هيچ مديري به تنهايي نمي تواند به اهداف سازماني نايل شود. براي رسيدن به نتايج بزرگ، به منابع انساني كارآمد نياز داريد و به كساني كه تحت هر شرايطي به خوبي كار مي كنند. راه دقيقي براي شناخت اين گونه افراد وجود ندارد اما مي توان با نگاهي اجمالي به سابقه عملكرد آنان، احتمال انتخاب بهترينها را بالا بُرد.

بدانيد افراد موفق و كارآمد مي توانند براي شما موفقيت را به ارمغان بياورند. پس در گزينش نيروي انساني دقت كنيد و بهترينها را مقدم بشماريد.

 

- اگر شما بخواهيد كاركنان را ارزشيابي كنيد آيا مي توانيد بگوييد كه آنان بهترينها هستند؟

- چگونه مي توانيد بهترين افراد را انتخاب و استخدام كنيد؟

- چگونه مي توانيد تيم كاري خود را از بهترينها تشكيل دهيد؟