آثار طبیعی ملی ایران

[masi eng 47,044]

[h=2]آثار طبیعی ملی ایران[/h]

پدیده ها یا مجموعه های گیاهی و جانوری به نسبت کوچک، جالب، کم نظیر، استثنایی، غیر متعارف و غیر قابل جایگزین که دارای ارزشهای حفاظتی، علمی و تاریخی یا طبیعی باشند، با هدف حفظ و حراست به عنوان اثر طبیعی ملی انتخاب می شوند. اقدامات حفاظتی در مورد این پدیده ها، باید تضمین کننده پایداری بهره برداری غیر مصرفی از آنها در طول زمان باشد.

 

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام

[masi eng 47,044]

[h=2]اثر طبیعی و ملی خشكه داران[/h]

اثر طبیعی ملی خشکه داران با مساحتی بالغ بر254 هکتار در سال 1354طی مصوبه شماره 116 مورخ21/5/54 شورایعالی محیط زیست به مجموعه مناطق تحت مدیریت سازمان پیوست.

 

موقعیت جغرافیایی:

 

اثر طبیعی ملی خشکه داران با 4063284 تا 4066056عرض جغرافیایی و 505085 تا 506585 طول جغرافیایی در استان مازندران واقع گردیده است.

 

ویژگیهای منطقه:

 

این اثر در ارتفاع متوسط 22- متر از سطح دریا واقع و متوسط دما و بارندگی سالیانه 16 درجه سانتیگراد و 1100 میلیمترمیباشد به همین دلیل این منطقه دارای اقلیم خیلی مرطوب معتدل میباشد.ضمنا بخشهایی از این منطقه حالت تالابی دارد و از مناطق مهم لانه سازی و جوجه آوری بسیاری از پرندگان نیز به شمار می آید.

پوشش جنگلی منطقه از گونه های توسکای قشلاقی، سفید پلت، اوجا، انجیلی، شمشاد، انار وحشی، ازگیل، ولیک، لرگ، آلوچه و تمشک تشکیل شده است و از گونه های مهم جانوری میتوان از: گراز، گرگ، شغال، روباه معمولی، حواصیل شب، حواصیل خاکستری، قرقاول، باکلان بزرگ، اگرت سفید، توکا، ابیا، بوتیمار کوچک و انواع پرندگان شکاری نام برد.

 

 

اثر طبيعي ملي خشكه داران در استان مازندران و بين 43/36 الي 44/36عرض شمالي و 04/51 الي 03/51 طول شرقي واقع شده است. مساحت آن در حدود 254 هكتارمي باشد.

پوشش گياهي: انار ,‌ ازگيل ,‌سرخ وليك , سياه وليك ,‌آلوچه جنگلي و تمشك , آقطي , سفيد پلت و توسكا, لرك ,‌ انجيلي ,‌‌اوجا, ليلكي, توسكا ييلاقي و درختچه هاي شمشاد

پرندگان : انواع حواصيل.

 

دركيلومتر 30 محور تنكابن به چالوس به بعد از شهر عباس آباد و قبل از سلمانشهر دركنار جاده واقع شده و تنها 120 متر باد ريا فاصله دارد. اين منطقه حفاظت شده به عنوان تنها جنگل جلگه اي و بكر و از آخرين بازمانده هاي اكوسيستم هاي جنگلي جلگه اي شمال ايران با مساحت تقريبي 2600000 مترمربع مساحت بشمارمي رود.

 

انواع مختلف گونه هاي جانوري و گياهي مانند توسكا از نوع كرك كه در ايران رو به انقراض است سه قلو انجيلي ،‌انار ، ممرز، بلوط ،‌ليلكي يا كرات خرمندي ،‌لرگ ،‌ملج ،‌انوع مهم شمشاد ،‌ازگيل جنكلي و ياس وحشي مي باشد گونه هاي متنوع و فراوان جانوري نيز از قديم در قديم در آن مي زيستند و درحال حاضر زيستگاه حيوانات وحشي نظير شغال ،‌گرگ ،‌خوك ،‌گربه وحشي و پرندگاني مثل حواصيل خاكستري ،‌قره ،‌غاز ،مرغابيها ،‌دارغاز باكلان ،‌اگوت بزرگ و كوچك مي باشد.

 

خشكه داران با شرايط مذكور و برخورداري از ساحل زيباي درياي خزر و مجاورت با شهرهاي توريستي و امكانات اقامتي و پذيرايي از جمله بهترين مناطق براي اجراي تور مي باشد درحاشيه اين منطقه نيز يك موزه تاريخي طبيعي ايجاد شده كه مجموعه تاكسيدرمي از حيوانات وحش شمال ايران را به نمايش گذارده و همواره مورد استقابل محققان و دانش پژوهان است با هماهنگي اداره محيط زيست مي توان از اين جاذبه بازديد كرد .

[masi eng 47,044]

[h=2]اثر طبیعی و ملی دهلران[/h]

اثرطبيعي در شهرستان دهلران بين 20/47 الي 17/37 طول شرقي و 43/32 الي 41/32 عرض شمالي واقع شده است . مساحت آن در حدود 1483 هكتار است. اثر طبيعي ملي دهلران به دليل خصوصيات ويژه و منحصر بفرد ( چشمه قير , آب گرم ,‌ غار خفاش ) و همچنين زيستگاه منحصر بفرد گونه حمايت شده خفاش مورد حفاظت و كنترل اداره كل حفاظت محيط زيست ايلام قرار گرفته است.

پستانداران : خفاش و زيستگاه آن غار خفاش يكي از آثار سه گانه دهلران مي باشد.

چشمه‌هاي قير دهلران:

اين چشمه‌ها در شمال شرقي دهلران و به فاصله تقريبي 7 كيلومتري از آن در نزديكي ساختمان مخروبه‌ي شركت نفت ودر منطقه‌اي دشتي در پاي دامنه‌ي سياه كوه واقع شده است.از اين چشمه‌ها قير به صورت روان همراه با آب از زمين مي‌جوشد و پس ازبه هم آميختن حوضچه‌ي طبيعي سياه‌رنگي تشكيل مي‌دهد واز طريق يك راه خروجي از حوضچه جدا ميشود.آب خروجي از چشمه‌ي مركزي سرد بوده واز چشمه اي كه در فاصله‌ي 700متري از چشمه‌ي اصلي قرار دارد آب گرم گوگرد دار مي‌جوشد.اين چشمه‌ها آبباريكه‌اي را به وجود مي‌آورندكه قير سيال را با خود حمل مي كنند،به نحوي كه نواحي اطراف اين چشمه‌ها انباشته از قير است.آب چشمه‌ها لكه هاي سبزي را دردل دشت مجاور سياه كوه به وجود آورده‌اند كه نشان از وجود منابع آبي مذكور دارد. چشمه ي مركزي داراي قطري معادل 9متر وعمق تقريبي 50 سانتي متر مي‌باشدكه بسته به تغييرات آب وهوايي قطر حوضچه تغيير پيدا مي‌كند. ارتفاع اين اثر طبيعي از سطح درياي آزاد 240متر مي‌باشد.

چشمه هاي آبگرم دهلران:

چشمه هاي آبگرم با خواص درماني و گوگردي در فاصله 3 کيلومتري از شهر دهلران در دامنه کوه سياهکوه ونزديک به غارخفاش قراردارد. اين چشمه آبگرم با دماي حدود 50 درجه سانتيگراد داراي چشمه هاي بهداشتي آبگرم و استخرهاي لجن درماني بوده که از اهميت درماني خاصي برخورداراست.

آب اين چشمه ها در طول روز با توجه به انعکاس نورخورشيد به صورت هفت رنگ خودرانشان مي دهد. از خواص درماني اين چشمه براي رماتيسم، حساسيت، دمل، زخمها وهمچنين شکستگي استخوان و کوفتگي بسيارموثراست. اما کساني که دچار ناراحتي هاي قلبي هستند به علت گوگرد زياد در منطقه بايد ازچشمه استفاده نکنند هم اکنون شهرداري تاسيساتي در آنجا احداث نموده است که به خصوص در ايام بهار و زمستان مورد استفاده قرارمي گيرد اين چشمه هاي آبگرم به صورت رودخانه در پايين دشت سرد شده و به نام سرگرو يا سرگراب براي مصارف کشاورزي و گوسفندان استفاده مي شود و حتي اين تغيير رنگ روزانه آب گرم به صورت يک ضرب المثل محلي در آمده که مي گويند افرادي که داراي ماهيت نيستند مانند آب گرم دهلران هستي که روزانه به چند رنگ تغييرمي کند هنوز بررسي علمي و فراگيري درباره آن انجام نشده وهم اکنون حمامي ازسوي شهرداري دهلران احداث گرديده ولي با توجه به اين که با روش هاي علمي انجام نگرديده درحال فرسوده شدن به علت گوگرد زياد است.

بيشتراوقات به ويژه در هواي معتدل بوي گوگردي اين چشمه ها فضاي شهر را در برمي گيرد و جريان اين آب درجنوب غربي دهلران منطقه شوره زاري را به وجود آورده که پوشيده ازگياهان گزاست.

اين منطقه درسايت گردشگري شهرستان دهلران قراردارد، حتي گل ها و گياهان منطقه در سايت مربوطه ازشهرستان دهلران تااطراف چشمه هاي آبگرم از اهميت خاصي با توجه به وجود آبگرم برخوردار است. اين چشمه ها داراي آبي است که با خواص گوگردي از دل زمين مي جوشد ودر مسير رودخانه نيز آب معدني جريان دارد. سالانه خصوصا در ايام نوروز و زمستان هزاران نفر از اطراف و اکناف و شهرستان ها و استان هاي همجوار منطقه را مورد بازديد قرار مي دهند.

در چند سال گذشته هم با تجهيز آن و سروسامان گرفتن اين آبگرم در جذب گردش هر چند اندک اقداماتي مثبت انجام گرفته است. نياز است دولت به کمک سرمايه گذاران خصوصي ومشتاق و در جهت ايجاد تاسيسات و امکانات رفاهي و تفريحي جهت جذب توريسم خارجي وداخلي ونزديکي به کشورعراق ازآن استفاده متناسب شود.

 

غارخفاش

غارخفاش يکي ازپديده هاي نادر طبيعي کشور و حتي در بين کشورهاي منطقه استکه حدود 1 کيلومتر از چشمه هاي آبگرم فاصله دارد.

اين غار طبيعي که حدود 265 متر طول دارد و داراي استالاکيت ها و استالاکميت هاي فراواني است در اين غار ده ها گونه ازخفاش دمدار، خفاش بال پهن وجود دارد ونکته قابل توجه در اين غار دو چيز است که بسيارحائز اهميت است.

الف: فراواني خفاش دراين غار که تعداد آنها به ده ها هزارمي رسد. اين خفاش ها در هنگام غروب از اين غار به صورت دسته هاي بزرگ خارج شده و در اين هنگام فضاي جالبي رابه وجود مي آورند اين خفاش ها مسافتي 3 کيلومتري تا شهر را طي مي کنند و در سال هاي قبل که خانه ها اکثرا گلي و زياد نبوده در بعضي خانه هاي قديمي مي ماندند اما هم اکنون بعد از طي مساحت زيادبه غاربرمي گردند.

ب: وجود لايه هاي فضله حيواني ناشي ازفضولات خفاش ها که در طول دوران تاريخي که مجموعا روي هم انباشته شده است. البته اين نوع فضله به عنوان قوي ترين کود حيواني در زراعت کشاورزي و ساير موارد مورد توجه قرار گرفته است و مشهور است که در تپه هاي تاريخي علي کش و محمدجعفرکه توسط هيات باستان شناسي در سال هاي قبل از انقلاب مورد کاوش واقع شده است از اين فضله در بخش کشاورزي استفاده شده است و در تاريخ آمده است که دهلران درکنارتپه علي کش اولين مهد تمدن کشاورزي درغرب فلات ايران است. اين غار به عنوان يکي از غارهاي مهم ودست نخورده جهان به عنوان اولين غارخفاش و مورد توجه گردشگران و محققان ودانشمندان قرارداشته است.

اين غار در سه کيلومتري شمال شرقي شهر دهلران در دامنه کوهي مشرف به دره و چشمه هاي آب گرم دهلران واقع شده است. اين غار به علت زندگي ميليون ها خفاش درداخل آن، به غار خفاش معروف شده است. خفاش هاي آن از نوع دم دار و بزرگ هستند. اين غار دهليزهاي وسيعي دارد که عمق بعضي از قسمت هاي آن به 400 متر مي رسد.

غار خفاش دهلران يکي از غارهاي تاريخي عصر غارنشيني است که بعدها به زيستگاه خفاش تبديل شده است.

موضوع مورد توجه اين غار وجود توده عظيم و ضخيم فضله خفاش در کف غار است که طي هزاران سال پديد آمده است و کشاورزان از آن براي تقويت زمين هاي زراعي استفاده مي کنند. غار خفاش در فهرست آثار ملي ثبت شده و مورد حفاظت و مراقبت است.

[masi eng 47,044]

اثر طبیعی ملی سوسن سفید با مساحتی بالغ بر 6/0 هکتار در سال 1355طی مصوبه شماره 71 مورخ 6/5/55 شورایعالی محیط زیست به مجموعه مناطق تحت مدیریت سازمان پیوست.

 

موقعیت جغرافیایی:

این اثر با 4061010 تا 4066290 عرض جغرافیایی و 392825 تا 393768 طول جغرافیایی در داماش از توابع شهرستان رودبار و در استان گیلان واقع گردیده است.

 

ویژگیهای منطقه:

این اثر رویشگاه و ذخیره گاه ژنتیکی گیاه کمیاب و منحصر به فرد سوسن سفید یا سوسن چلچراغ است. این اثر در ماه خرداد دوستداران و طبیعت گردان فراوانی را به سوی خود جلب مینماید. از گونه های مهم گیاهی میتوان از آقطی؛ گزنه؛ بنفشه؛ سرخس؛ گل قاصد؛ شبدر وحشی و سرخ ولیک نام برد. نام برد.

 

 

در میان انواع سوسن ، معروف ترین آن ها نزد ایرانیان سوسن سفید Lilium candidum &nbsp ) یا سوسن آزاد است که به نام سوسن ده زبان یا سوسن گل دراز نیز شناخته شده است . هر چند که به نظر می رسد که گاه به خاطر فراوانی و تشابه گل زنبق ( / زنبک یا چمبک ) با سوسن سپید ، زنبق سفید از تیره Iridaceae را نیز بجای سوسن آزاد یا سوسن سپید از تیره Liliaceae گرفته و به کار برده اند و یا سوسن زرد را نیز سوسن رشتی یا زنبق رشتی نیز نامیده اند .

 

با این همه یکی از گونه های نادر گل سوسن که بومی برخی مناطق شمالی ایران زمین است ، سوسن چلچراغ نام گرفته است :

 

تیره: لی لیوم Lilium

 

نام علمی Lilium ledebouri

 

نام بومی و ملی : سوسن چلچراغ

 

· چرایی نام نهادن : از آنجا که شکوفه‌های این گل با رنگ سفید به صورت واژگون باز می شوند نام سوسن چلچراغی به خود گرفته است.انتهای گلبرگ های آن پوشیده از دانه‌های برجسته و پرچم های آن بسیار بلند است.

 

· درازا : نزدیک به یک متر

 

· گل دهی: خرداد ماه و اوایل تیرماه

 

· رویشگاه بومی : این گیاه به طور خودرو در دو نقطه از جهان می روید :

 

1- داماش از توابع جیرنده عمارلو در استان گیلان 2- لنکران در جمهوری آذربایجان

 

در سال ۱۳۵۴ خورشیدی گياه شناسى به نام « لدربورى » ‏Lederbouri‏ در منطقه ‏داماش موفق به شناسايى اين گونه نادر شد و پس از آن ‏‏« سوسن چلچراغ » مورد توجه قرار گرفت.

 

‏ سوسن چلچراغ به غير از روستاى كوچک داماش در‎ ‎منطقه رودبار در بخش عمارلو و منطقه لنكران ‏جمهورى آذربايجان در هيچ كجاى جهان يافت نشده است؛ پس از معرفى ‏اين گل به دولت ايران در همان زمان از سوى شوراى عالى محيط زيست ‏در زمره آثار زيست محيطى ملى كشور به ثبت رسيد و طى اين سال ها ‏رويشگاه سوسن چلچراغ در روستاى داماش به مساحت ۴ هكتار تحت ‏حفاظت قرار گرفته است.‏‏

 

زمان ‏رويش اين گل در‎ ‎خردادماه و اوايل تيرماه است كه به صورت گلي با ‏قامت بلند به شكل واژگون شكفته ‎می شودو از همین روی سوسن چلچراغ نام گرفته است. اين گل با‎ ‎رنگی سفيد باز ‏شده و انتهای گلبرگ هاي آن پوشيده از دانه های برجسته و پرچم های‎ آن بسيار بلند است.

 

سوسن چلچراغ به دليل اين همه زيبايي و ارزش، از سال 1355 رسما‏‎ ‎توسط سازمان حفاظت محيط زيست مورد حفاظت قرار گرفت و در ‏فهرست آثار ملي طبيعي كشور‎ ‎ثبت شده است. با توجه به نادر بودن اين گل ملی ‏ثبت شده در فهرست ميراث طبيعي، سازمان محيط‎ ‎زيست اطراف رویشگاه طبیعی سوسن چلچراغ را محصور نموده و اعلام کرده است که هر گونه بهره برداري از آنجا تنها ‏با مجوز رسمي از‎ ‎دفتر نظارت و بازرسي سازمان محيط زيست كشور ‏ممكن خواهد بود.

 

با این همه به ‏دليل بي توجهي مسئولان اين گل در معرض انقراض‎ ‎كامل قرار گرفته ‏است و گفته می شود كه به دليل ناياب بودن گل چلچراغ در دنيا، مورد‎ ‎توجه بسياری از سودجويان بوده و گروه هايی با عنوان پژوهشگر نسبت ‏به جمع آوری و‎ ‎انتقال آن به خارج از کشور اقدام می كنند. اين در حالی است كه تاكنون ‏سازمان حفاظت محيط زيست نسبت‎ ‎به جلوگيری از اين امر، اقدام قابل ‏توجهی به عمل نياورده است و روند نابودی‎ ‎گونه های گياهی ارزشمند در ‏كشور هر روز ابعاد گسترده تری به خود می گيرد و‎ ‎ تنوع زیستی را در ایران با خطر نابودی رو به رو كرده است‎.‎

 

منابع:

 

-وب سایت محیط زیست -

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام

 

- اوستا ( کهن ترین سرود های ایرانیان ) ، گزارش : دکتر جلیل دوستخواه ، ناشر : مروارید ، تهران ، 1375

 

- بندهش هندی ، متنی به زبان پارسی میانه ( پهلوی ساسانی )،ترجمه رقیه بهزادی، موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی ، تهران ، 1368

 

- گل و گیاه در هزار سال شعر فارسی ، دکتر بهرام گرامی ، نشر سخن ،تهران ، 1386

 

- پزشکی در ایران باستان ، دکتر موبد سهراب خدابخشی ، ناشر : فروهر ، تهران ، 1376

 

- گاهشماری و جشن های ایران باستان ، هاشم رضی ، ناشر : بهجت ، تهران ، 1380

 

- فرهنگ نام های گیاهان ایران ، دکتر مظفریان ، فرهنگ معاصر ، تهران ، 1375

 

‏http://fa.wikipedia.org

 

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام

 

 

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام

[masi eng 47,044]

اثر طبیعی و ملی لاله واژگون - جعفر سپهری

 

اثر طبیعی ملی لاله واژگون با مساحتی بالغ بر380هکتار در سال 1375طی مصوبه شماره 150 مورخ 27/11/75شورایعالی محیط زیست به مجموعه مناطق تحت مدیریت سازمان پیوست.

 

موقعیت جغرافیایی:

این اثر با 3554657 تا 3556614 عرض جغرافیایی و 438183 تا 440971 طول جغرافیایی در بخش فارسان استان چهار محال بختیاری واقع گردیده است.

 

ویژگیهای منطقه:

لاله واژگون گياهي چند ساله با گلهاي بسيار زيبا از خانواده سوسن است . گلدهي لاله هاي واژگون در ماه ارديبهشت میباشد و هر ساله هزاران نفراز مردم علاقمند را به تماشا از نقاط دور و نزديك استان و خارج از استان به سوي خود جلب مي نماید. از مهمترین گونه های گیاهی به غیر از لاله واژکون میتوان از کرفس کوهی واز گونه ها-ی جانوری میتوان از کل و بز و پلنگ نام برد.

 

 

گویند این گل در آن زمان که گلوی سیاووش پاک‌نهاد با تیغ تیز گرسیوز خونریز، آن پلید دژخیم بدنهاد، آشنا می‌شد، شاهد ماجرا بود. از پس آن اندوه، گلگونه رخ، سر به زیر افکند تا آرام آرام اشک بریزد بر بیگناهی سیاووش.

گل لاله واژگون با نام علمی (Fritillaria) گیاهی است دیدنی که در هوای لطیف مرغزارهای سرسبز کوهسارهای سربلند و مغرور ایران‌زمین می‌روید. جای‌جای این خاک گهرخیز هنرزا، سرشار از دیدنی‌هایی است که در پهنه‌سار گیتی اگر یگانه نباشد، کمیاب و نایاب است.

در پاوه و اورامانات هم به این گل اشک سیاوش می‌گویند. لاله واژگون در نقش‌ سرستون‌هاي ساساني‌ها هم در موزه طاق بستان در كنار نقش پادشاه ساساني ديده مي‌شود.

یکی از جایگاه‌های رویش این گیاه زیبا، گلستان‌کوه در نزدیکی خوانسار است که این یادمان بیگناهی سیاووش را در دل خود برای آیندگان پاس داشته است. از پس زمستان با سرمای دلنشین و برف فراوان، آنک در بهار و درآغازین روزهای اردیبهشت، که ایران بهشت گیتی می‌گردد و خاکش رشک فردوس برین، سراسر گلستان‌کوه سرشار از گیاهان خوشبو و سودمندی، مانند آویشن و موسیر و گون است که هرکدام داروی بیماری و درمان دردی هستند.

دانشمندان دوازده‌هزار نوع گونه گیاهی را در ایران شناسایی نموده‌اند، که حدود پانزده درصد آن منحصر به ایران بوده و در هیچ کجای جهان، به طور طبیعی رشد و نمو ندارند. اين گياه نخستين بار در سال 1576 ميلادي به وسيله جهانگردان اروپايي از ايران به اتريش برده شد و در باغهاي ثروتمندان و خاندان سلطنتی پرورش يافت. ازسده 19 ميلادي كشت آن در هلند نيز رواج يافت. نكته جالب توجه و تاسف‌بار اينكه در ايران بيش از 170 گونه لاله به طور طبيعي رشد و نمو مي‌كند، حال آنكه هلند به سرزمين لاله‌ها مشهور است. ارتفاعات لرستان و بختیاری و بخش‌هایی از مناطق همجوار این دو استان عمده ترین رویشگاه لاله‌های واژگون هستند

در کنار دیدن این لاله‌های بی‌مانند، سرچشمه زیبا با درختان کهنسال تناور و عسل بسیار گوارا و سودمند خوانسار را فراموش نکنید.

[masi eng 47,044]

لاله‌های واژگون یکی از ۱۲ هزار گونه گیاهی شناسایی شده در کشور است که زیباییی آنها نفس را در سینه حبس کرده و کمتر کسی است که آرزوی دیدن آنها را در آغازین فصل سال نداشته باشد.

بیش از ۱۵ درصد گونه‌های گیاهی ایران منحصر به فرد بوده و به عبارت دیگر در هیچ کجای دنیا به صورت طبیعی رشد و نمو نمی‌کنند.

لاله‌های واژگون نیز یکی از گیاهان مشهور ایران است که موسم گل‌دهی و جلوه‌گری آن فرا رسیده است.

در میان لاله‌های ایران، لاله واژگون از شهرت و زیبایی منحصر بفردی برخوردار است و همه ساله عده‌ای برای تماشای این جلوه طبیعی کم نظیر راهی دامنه های زاگرس می‌شوند.

گلستان کوه در خوانسار، ارتفاعات اشترانکوه لرستان و کوه‌های صمصامی در چهار محال و بختیاری بیشترین انبوهی از این گلها را در خود جای داده اند.

این گل در ارتفاع ۱۵۰۰ متر بالا پراکنش دارد و تحت تاثیر دمای هوا از اوایل بهار در نواحی شمالی زاگرس و در نزدیکی خوانسار شروع به شکوفایی می‌کند و در مناطق جنوبی در اواسط تابستان به گل می‌نشیند.

لاله واژگون که با نامهای لاله سرنگون و اشک مریم نیز شناخته می‌شود، ۱۲۰ سانتیمتر از سطح زمین ارتفاع دارد.

این گیاه با گلهای زنگوله‌ای درشت به رنگ نارنجی مایل به قرمز به طرز زیبایی از داخل بانوشگاه‌های سیاه رنگ روی زمینه سفید آرایش یافته‌اند.

این گل سازگاری زیادی با دامنه های سنگلاخی و صخره‌ای دارد و در صورت عدم تخریب به واسطه دام و انسان حتی ۱۰ هزار شاخه از آن را در یک دشت می‌توان مشاهده کرد.

چرای احشام، تخریب زیستگاه برای ایجاد اراضی کشاورزی، برداشت مستقیم این گیاه و عرضه به بازار مهم‌ترین عوامل تهدید لاله های واژگون است.

این گیاه نخستین بار در سال ۱۵۷۶ میلادی به وسیله جهانگردان اروپایی از ایران به اتریش برده شد و در باغهای افراد ثروتمند پرورش یافت.

شیوه پرورش لاله واژگون در باغها و گلخانه‌ها در سطح وسیعی از اروپا رواج دارد در حالی که این گل در فلات ایران به طور طبیعی رشد و نمو می‌کند و این مساله ضرورت حفاظت این گونه گیاهی در ایران را بیش از پیش می‌کند.

برخی محققان معتقدند، گل لاله ابتدا از ایران به قسطنطنیه برده شد و بوس بکیوس سفیر امپراتور روم بذر لاله را از قسطنطنیه به وین انتقال داد. پس از آن اروپاییان با این گل زیبا آشنا شدند و از قرن ۱۹ میلادی کشت آن در هلند نیز رواج یافت.

نکته جالب توجه اینکه در ایران بیش از ۱۷۰ گونه لاله به طور طبیعی رشد و نمو می‌کند، حال آنکه هلند به سرزمین لاله‌ها مشهور است.

[masi eng 47,044]

اثر طبیعی ملی سرو هرزویل با مساحتی بالغ بر625/0 هکتار در سال 1366طی مصوبه شماره 113 مورخ 20/6/66 شورایعالی محیط زیست به مجموعه مناطق تحت مدیریت سازمان پیوست.

 

موقعیت جغرافیایی:

این اثر با مختصات 4066947 عرض جغرافیایی و 360720 طول جغرافیایی در استان گیلان واقع گردیده است.

 

ویژگیهای منطقه:

این اثر کهنسال که نامش در سفرنامه ناصر خسرو هم آمده است دارای قطر یقه و ارتفاعی برابر با 3/4 و 25 متر ودر ارتفاع 600 متری از سطح دریا ودر روستای هرزویل شهرستان رودبار واقع گردیده است.شکوه و عظمت این درخت و باورهای مذهبی جامعه؛زمینه بازدید مردم را از این اثر با ارزش فراهم آورده است.

 

 

اثر طبيعي ملي سرو هرزويل در استان گيلان و در محدوده شهر منجيل و در عرض شمالي 50/36 و 10/50 طول شرقي واقع شده است. مساحت آن در حدود 0.625 هكتار مي باشد.

 

در دل روستاي هرزويل منجيل، سروي به يادگار مانده كه به‌دليل قامت برافراشته و قدمت طولاني‌اش مورد توجه است.

 

سرو كهنسال هرزويل كه در سال 1362 توسط شوراي عالي محيط زيست به‌عنوان يك اثر طبيعي ملي ثبت شده، در نزديكي منجيل در دامنه‌ي كوه‌هاي شمالي جاده‌ي رشت - تهران كه سرسبز از درختان زيتون و رزبين است، پابر جاست.

 

سروهرزويل درختى كهنسال با ارتفاع ۳۰متر و قطر تنه چهارمتر، به روايات مختلف از ۱۰۰۰ تا۳۰۰۰سال است كه در خاك شهرك تاريخى هرزويل ريشه دوانده است. حتى ناصرخسرو قباديانى در سفرنامه اش از درخت سرو زيبا و كهنسالى در منطقه هرزويل ياد مى كند.

[masi eng 47,044]

مختصات سنگها وآب داخل غار:

 

جنس سنگها: آهك دولوميتي ورسوبي .

 

فشارهوادرغار:892ميلي بار.

 

رطوبت:70%الي80%.

 

ارتفاع آب از سطح دريا:1780متر.

 

دماي هواي داخل:13درجه بالاي صفر.

 

دماي آب غار:متغيردرفصول مختلف بين7الي10درجه.

 

هدايت جريان الكتريكيec :576

 

PH :8/6

 

اين غار آبي با جلوه‌هاي طبيعي و با قنديل‌هاي منحصر به فرد ويژه‌اي كه دارد در دامنه رشته كوه‌هايي بنام كوتر قرار دارد كه بلندترين نقطه آن از سطح درياهاي آزاد داراي ‪ ۲۲۰۰‬متر ارتفاع است. اين غار دو دهانه دارد كه ارتفاع دهانه اصلي آن در حدود ‪ ۱۷۶۵‬متر و به نام "كونه كوتر" (لانه كبوتر) به دريچه‌اي به عمق ‪ ۳۰‬متر راه دارد. دهانه دوم كه در فاصله نه چندان دور از دهانه اصلي واقع شده در حدود ‪ ۱۷۹۵‬متر ارتفاع داشته و به نام "كونه مالان" بصورت يك چاه طبيعي تا ساحل اين درياچه ‪ ۵۰‬متر ارتفاع دارد. محوطه ورودي مدخل اين غار از سطح جاده بصورت قطعه زميني هموار و نعلي شكل پوشيده از چمن است كه چندين درختچه نيز در دل صخره‌هاي غار از آن بيرون زده است. با گذر از محوطه بيروني به دهانه غار مي‌رسيم كه ارتفاع آن از كف محوطه حدود ‪ ۳۰‬متر مي‌رسد. محوطه غار به وسيله دالاني كه آن نيز يكي از شگفتي‌هاي طبيعت است به درياچه باز مي‌شود كه دراين دالان نقش‌هايي از دوران ماقبل تاريخ را مي‌توان مشاهده كرد. اين دالان با ارتفاعي حدود ‪ ۵۰‬متر بالاتر از اولين درياچه غار قرار گرفته كه با پله‌هاي سيماني طي مسير ممكن مي‌شود. درياچه اول حدود ‪ ۲۰۰‬متر مربع وسعت دارد كه در واقع اسكله غار هم محسوب مي‌شود.

 

اين درياچه نيز توسط دالان‌هايي به عرض يك تا دو متر به درياچه‌هاي ديگري منتهي شود كه ديواره و سقف تالارهاي آن مجموعه‌اي از شگفتي‌ها و عوارض زيباي طبيعي است. اين پرندگان حيواناتي خجول و حساسي هستند كه بدون توجه به حضور انسانها مشغول زندگي خود هستند. در اطراف درياچه دوم علاوه بر يك خشكي ، شبه جزيره‌اي است كه مي‌توان به راحتي از قايق برروي آن پياده شد. اين درياچه داراي گلوگاه‌ها و ايوان‌هاي بلندي است كه انتهاي يكي از گلوگاهها به تونلي مي‌رسد كه تاكنون كشف نشده است. مطالعات غارشناسان نشان مي‌دهد كه اين غار بر اثر فعاليت‌هاي زمين شناسي اواخر دوره "كرتاسه" برمي‌گردد كه قدمت آن به ‪ ۷۰‬ميليون سال قبل باز مي‌گردد. اين غار يكصد سال پيش براي اولين بار توسط "ژاك دمرگان" فرانسوي مورد كاوش و بررسي قرار گرفت. پس از آن در سال‌هاي جنگ جهاني دوم نيز اين غار توسط يك هيات انگليسي مجددا مورد مطالعه قرار گرفت ولي از يادداشت‌ها و گزارش‌هاي اين گروه تا بحال مطلبي دردست نبود تا اينكه در مهرماه ‪ ۱۳۷۳‬توسط غارشناسان ايراني بخش‌هاي مهمي از اين غار شناسايي شد. در خرداد ماه سال ‪ ۷۶‬نيز يك كميته از اعضاي غارشناسي آذربايجان غربي اين غار را مورد بازديد و مطالعه قرار دادند. كارشناسان ميراث فرهنگي معتقدند به استناد لايه‌هاي سفالي كه از منطقه دالان اصلي و تالار بزرگ و دهليز ورودي كونه‌مالان بدست آمده است اين غار از هزاره‌هاي دوم و اول قبل از ميلاد تا دوره پارتي و اسلامي و حتي زمان‌هايي از قرون وسطي مورد سكونت انسانها قرار گرفته است. بگفته تعدادي از ريش سفيدان روستاهاي اين منطقه در طول جنگ‌هاي زيادي كه در كردستان به وقوع پيوسته و نيز در زمان حمله روس‌ها به اين منطقه ساكنين روستاهاي اطراف در اين غار پناه مي‌گرفتند. موجودات زنده اين غار به غير از كبوترهاي چاهي، خفاش‌ها مي‌باشند كه قسمت‌هايي از غار را به عنوان آشيانه انتخاب كرده‌اند. به دليل تاريك بودن و نبود نور هيچ نوع جلبكي در آب درياچه اين غار رشد نكرده و به غير از جانداران ميكروسكوپي هيچ موجوي ديگري زيست نمي‌كند. براساس تحقيقات انجام شده رطوبت داخل اين غار آبي ‪ ۷۵‬درصد و دماي آب آن نيز بين ‪ ۵‬تا ‪ ۱۰‬درجه سانتيگراد است. در زمان حاضر روزانه حدود يكهزار نفر از اين پديده طبيعي زيبا و شگفت انگيز بازديد مي‌كنند.

[masi eng 47,044]

اثر طبیعی و ملی غار قوری قلعه - محي الدين خالدی

 

اثر طبیعی ملی قوری قلعه طی مصوبه شماره 202 مورخ 25/7/80 شورایعالی محیط زیست به مجموعه مناطق تحت مدیریت سازمان پیوست.

 

موقعیت جغرافیایی:

 

اثر طبیعی ملی غار قوری قلعه با مختصات3862981 عرض جغرافیایی و 637049 طول جغرافیایی در 25 کیلومتری جنوب شرقی شهر پاوه و در استان کرمانشاه واقع گردیده است.

 

ویژگیهای منطقه:

 

اثر طبیعی ملی قوری قلعه در ارتفاع 1650 متری بر دامنه کوه شاهو واقع گردیده است.این غار یکی از زیباترین غارهای کشور می باشد که دوستداران طبیعت را به خود جلب نموده است. وجود استالاگمیت و استالاکتیتها در غار بر زیباییهای آن افزوده است.آب غار جاری و مقدار آن تابع بارش در منطقه است.از گونه های شاخص جانوری میتوان از خفاش گوش موشی نام برد.

 

 

غار زيبا و اعجاب‌آور قوري قلعه هفتمين اثرطبيعي ملي ايران است كه هرسال به ويژه در ايام نوروز گردشگران بي‌شماري را از سراسر جهان به سوي خود مي‌كشاند. این غار در 85 کیلومتری جاده کرمانشاه به پاوه قرار دارد و از آن به عنوان بزرگترین غار آبی آسیا نامبرده می شود (نقل قول از سایت آنوبانینی)

 

بنابر گفته‌ي زمين شناسان، قوري قلعه ‪ ۶۵‬ميليون سال قدمت و سه‌هزار و ‪۱۴۰‬ مترعمق دارد. دماي داخل غار را ‪ ۷۰‬و رطوبت نسبي آن را ‪ ۸۹‬درصد اندازه‌گيري كرده‌اند.

 

در ‪ ۷۰۰‬متري غار آبادي وجود دارد كه در ايام دور قلعه‌هايي به شكل‌هاي مختلف آن را محاصره كرده‌اند و وجه تسميه اين غار يكي از همين قلعه‌هاست كه به شكل قوري بوده است.

 

غارنوردان آمريكايي، انگليسي و فرانسوي قوري قلعه را در سالهاي ‪،۱۳۳۶‬ ‪ ۱۳۴۵‬و ‪ ۱۳۶۳‬شمسي بررسي و تقريبا ‪ ۵۵۰‬متر را از آن كشف كرده‌اند.

 

همچنين در سال ‪ ۱۳۶۸‬شمسي ، حدود يكهزارو ‪ ۳۴۰‬متر از آن توسط غارنوردان كرمانشاه شناسايي و دو فاز براي آن در نظر گرفته شد.

 

درفاز نخست غار كه ‪ ۵۰۰‬متر طول دارد، دو تالار كوهان شتر و مريم شناسايي شد. دراين تالارها شكل‌هاي مختلفي ازجمله نيم‌رخ شتر، كوهان شتر، مار، طوطي، كركس، شيرسنگي، كاخ سفيد، قلب، كشتي، برج پيزا، آسيه‌زن‌فرعون، (ابوالهول)، بابا نوئل، مجسمه فردوسي و مشابه تصوير حضرت مريم ديده مي‌شود.

 

فاز دوم غار نيز يكهزار متر طول دارد كه تالارهاي نماز، بلور و عروس در آن كشف شده است.

 

تالار نماز در ‪ ۵۵۰‬متري غار و در كنار اين تونل قرار دارد. اين تونل كه ‪ ۱۲‬متر طول و هشت متر عرض دارد، قسمت اصلي غار را تشكيل مي‌دهد و به تونل برزخ شهرت دارد واز آنجا كه سقف تونل به آب چسبيده، مانع از ادامه حفاري ها شده است.

 

در يكهزار متري غار تالار بلور و در داخل تالار نيز حوضچه‌اي فوق‌العاده زيبا وجود دارد. وجود قنديلهاي پرده‌اي در حوضچه كه با دست زدن به هركدام صداي يكي از آلات موسيقي ايجاد مي‌شود، ازجمله دلايل اين زيبايي است، به‌طوري كه بسياري از جهانگردان و كارشناسان متفق القولند كه اين حوضچه، زيباترين حوضچه دنياست.

 

تالار عروس كه يكي از هيجان انگيزترين بخشهاي غار قوري قلعه است در هزار و ‪ ۵۰۰‬متري آن واقع شده است.

 

جنس سنگ‌هاي اين تالار كريستال و براق و سفيد بوده و كساني كه برروي آنها راه مي‌روند مي‌توانند جاي پاي خود ببينند.

 

وجود چهار آبشار به ارتفاع ‪ ۱۰‬تا ‪ ۱۲‬متر در هزار و ‪ ۷۰۰‬متري غار، زيباي آنرا به اوج مي‌رساند.

 

قنديل هاي كريستال مانند نيز كه جنسشان از رسوبات آهكي است و از سقف آويزان شده‌اند در تمام طول غار خودنمايي مي‌كنند و در بعضي نقاط طول قنديل ها به هشت متر نيز مي‌رسد.

 

علاوه بر جذابيت و اهميت اكوتوريستي قوري قلعه اشيايي نيز در آن كشف شده است كه از جمله آنها مي‌توان به هشت عدد قاشق و بشقاب، چهارعدد كوزه بزرگ، يك عدد كوزه كوچك كه ‪ ۱۵‬سكه از دوران يزدگرد سوم و اواخر دوره ساساني در داخل آن بوده و جمجمه سر انسان را نام برد

[masi eng 47,044]

اثر طبیعی و ملی چشمه گل فشان پیرگل - محي الدين خالدي

 

گل ا فشان پیرگل در یک هزار و ۳۰۰ کیلومتری خاش با ارتفاع یک هزار و ۶۵۳ متر بین حصار کوه های تفتان نمونه ای بی بدیل از آفرینش را در این منطقه به نمایش می گذارد.گل ا فشان ها پدیده جالب و مهیجی هستند که با جزر و مد دریا از دل زمین گل به بیرون پرتاب می کنند. گستره ای ۳ هکتاری پوشیده در لفافه گل های رس و مارن، بدون هیچ گیاه و سبزی در اطراف، منحصر و تک افتاده در نزدیکی ساحل دریای آزاد، منظره ای زیبا از عارضه جغرافیایی به نمایش گذاشته است. پیرگل نام گل ا فشان مشهور خاش است. خاک حاشیه اش که ترک برداشته و خشک و نیمه خشک، تکه تکه شده، با رنگی شبیه خاک کائولین (خاک زرد) جلایی زیبا به فضای بین کوه های سپیدپوش تفتان داده است.حسین عسگری، کارشناس اداره کل محیط زیست سیستان و بلوچستان درباره گل افشان پیرگل می گوید: «در منطقه کوهستانی تفتان گل ا فشانی به ارتفاع ۱۶۵۳ متر از سطح دریا قد برافراشته و هیچ گیاه جانوری در ۳ هکتاری آن به چشم نمی خورد. این جاذبه طبیعی در دنیا نظیر ندارد و برای تماشای این پدیده می توان از هر جای از دنیا گردشگر جذب کرد.» خاش که حاوی حیات وحش جذابی است، هنوز برای جذب گردشگر شناسانده و سرمایه گذاری نشده است.

گل ا فشان پیرگل در ۹۰-۸۰ کیلومتری جنوب خاش واقع شده و در ارتفاعات کوه های تفتان می توان حیواناتی نظیر: کل و بز، قوچ و میش و هوبره - گونه در معرض خطر انقراض - و پلنگ را دید. پرندگان مهاجر نیز برای گذران زمستان در فصل سرد به سواحل جنوبی خاش می آیند. مرغابی ها، خوتکا و سرسبز از جمله این مهاجرانند. مهاجران سرزمینی که متوسط دمای سالانه اش به ۲۹‎/۹ درجه سانتی گراد می رسد و از پایتخت ۱۸۱۱ کیلومتر فاصله دارد.تعداد سوراخ های استخراج گل در پیرگل به ۱۵ عدد می رسد که بلندترین آن بیش از بقیه از خود گل تراوش می کند. گل های ساحلی که با بالا و پایین رفتن آفتاب از دهانه های پیرگل بیرون می زند

 

گل فشان ها پدیده ای طبیعی وهمانند آتشفشان هستند كه به صورت تپه ای مخروطی بوده و به جای گدازه، از دهانه آن گاز همراه با گل خارج می شود. این عارضه عمدتا در دشتها و جلگه های مشرف بر دریا دیده می شود و اغلب آنها در فاصله كمی از دریا (حداكثر ۱۵ تا ۲۰ كیلومتر) استقرار یافته اند. این پدیده ها به صورت تپه های مخروطی قرینه وگاه بی قرینه هستند كه حداكثر ارتفاع آنها به ۳۰ تا ۵۰ متر می رسد. مخروطهای مذكور گاه به صورت انفرادی و در برخی مناطق با یك یا چند مخروط كوچكتر و فرعی همراه هستند. درحال حاضر برخی از گل فشانهای ایران خاموش و یا غیرفعال هستند و برخی دیگر فعال بوده و دارای فعالیت متناوبی هستند. در فصول بارندگی، فعالیت آنها بیشتر می شود، اما گل آنها رقیق تر وسیال تر بوده و به صورت سرریز جاری می شود. در فصول خشك تر فعالیت آنها كمتر است و در عوض گل غلیظ تر و به حالت انفجاری تر بیرون می ریزد.

در قله این مخروطها و داخل كراتر آنها، دهانه های متعددی با قطر چند سانتی متر وجود دارد كه به طور متناوب ازآنها گل خاكستری یا كمی متمایل به سبز خارج شده و به سوی دامنه ها سرازیر می گردد. تناوب بیرون ریزی و فوران گل ها در طی زمان، یك ساختمان چند لایه ای را در مخروط ها و زمینهای مجاور پدیده آورده است. این لایه ها دارای ساختمان فلسی یا پولكی هستند و با یكدیگر همپوشی دارند. به گونه ای كه جدیدترین لایه در رو، و در راس مخروط قرار گرفته و قدیمی ترین لایه نیز به رنگ روشن است. همچنین گاهی جریان گل غلیظ در دامنه مخروط نقوش مینیاتوری همانند گچ بریهای قرنیز شكل را پدید می آورد.با گذشت زمان و فرا رسیدن مرحله پیری گل فشان، فاصله و تناوب فعالیت های آن كمتر می شود و غلظت گل آن افزا یش می یابد. در نتیجه گسترش افقی مخروط كاهش یافته و به ارتفاع آن افزوده می شود.

از آن پس زمان خاموشی ومرگ گل فشان فرا می رسد و فرسایش برآن غالب می گردد. عمل فرسایش در برخی موارد منجر به محو كامل گل فشان می گردد و اثری از آن بر جای نمی گذارد.اهالی محل در مورد این پدیده چندین باور را مطرح می كنند وبر اساس اعتقادات خود نامهایی را نیز برای گل فشان به كار می برند. به نظر آنها گل فشان پدیده ای طبیعی است كه با دریا در ارتباط بوده و به هنگام بالا آمدن آب دریا (مد) به ویژه در فصل تابستان، فعالیت آن به حداكثر می رسد، از این رو به آن ناف زمین یا ناف دریا نیز می گویند. عده ای بر این باورند كه فعالیت این پدیده به كشش و جاذبه اجرام سماوی به خصوص ماه وابسته است. بر این اساس معتقدند كه فعالیت آن در ابتدای ماه و نیمه ماه قمری (ماه نو، بدر) بیشتر می شود.

[masi eng 47,044]

این اثر با مساحتی بالغ بر 4077 هکتار طی مصوبه شماره 222 مورخ 21/3/81 شورایعالی محیط زیست به مجموعه مناطق تحت مدیریت سازمان پیوست.

 

موقعیت جغرافیایی:

این اثر با 4035678 تا 4019467 عرض جغرافیایی و 500859 تا 492151طول جغرافیایی در20 کیلومتری جنوب غربی شهر کلاردشت و در استان مازندران واقع گردیده است.

 

ویژگیهای منطقه:

قله علم كوه به سبب برخورداري از قابليت هاي مناسب كوهنوردي نظير قله هاي مرتفع متعدد و يخچالها و ديواره هاي صعب العبور و چشم اندازهاي بي نظير، هر ساله پذيراي هزاران گردشگر طبيعي، كوهنوردان و صخره نوردان از سراسر كشور و ساير نقاط جهان مي باشد. از گونه های جانوری میتوان از كل و بز، خرس قهوه اي، پلنگ، گرگ، شغال، روباه، كبك دري و معمولي و از گونه های گیاهی میتوان از ارس خزنده، گياهان بالشتكي نظير كلاه ميرحسن، چوبك و گون نام برد.

 

منطقه تخت سلیمان ( علم کوه ) واقع در سلسله جبال البرز و قسمت بزرگی از آن تحت عنوان البرز فزبی محسوب می گردد این ناحیه بزرگ کوهستانی با داشتن حدود تقریبی 200 قله بالای 4000 متر از شمال به سواحل دریای مازندران و از غرب به دره رودخاه کرج چالوس از شرق به منطقه الموت و سه هزار و از جنوب به منطقه طالقان محدود می گردد .

 

مسیر صعود :

برای صعود به قله اصلی علم کوه مناسبترین وساده ترین مسیر از طریق مرزن آباد به کلاردشت بخش حسن کیف و آبادی رودبارک می باشد از رودبارک رو به جنوب با وسیله نقلیه کمک دار می توان تا ونداربن و از این نقطه به تنگ گلو و حصار چال می توان رسید از ابتدای تنگ گلو تا مرکز حصار چال بطور متوسط به 3 ساعت زمان نیاز است و از حصار چال از یال شرقی موسوم به مرجیکش می توان بین 4 تا 5 ساعت به قله علم کوه صعود کرد .

 

آب و هوا :

پائیز و زمستان علم کوه مواجه با برف بسیار سنگین و طوفان و بوران و ریزش متوالی بهمن های سنگین همراه است بهار هر سال نیز این وضعیت ادامه دارد و در تابستان هوا معتدل تر می باشد با د غالب از جناح غربی و از منطقه سه هزار بر ناحیه می وزد و آب مصرفی در سرچشمه های متعدد آن بوفور یافت می گردد منطقه علم کوه چون سبلان دارای یخچال های بزرگ دائمی است که از هر سوی آنرا در بر گرفته اند .

[masi eng 47,044]

اثرطبیعی و ملی غار یخکان با مساحتی بالغ بر1217 هکتار در سال1381 طی مصوبه شماره 225 مورخ 21/3/81شورایعالی محیط زیست به مجموعه مناطق تحت مدیریت سازمان پیوست.

 

موقعیت جغرافیایی:

 

اثر طبیعی و ملیغار یخکان با 4118768تا 4113293 عرض جغرافیایی و315500تا 309843 طول جغرافیایی در منتهی الیه جنوب شرقی استان اردبیل واقع گردیده است.

 

ویژگیهای منطقه:

 

غار یخکان در ارتفاع 2500 متری و با ارتفاع حدود 60 متر فاصله از نوک قله قرار گرفته است و جنس زمین آهکی میباشد در دهانه ورودی آن که رو به شرق واقع است آثار هوازدگی فیزیکی و خرد شدن سنگها، ناشی از یخبندان به صورت واریزه به خوبی قابل مشاهده است که گاه تا حدود یکصد و پنجاه متری تا پای رودخانه نیز واریزه

گسترش یافته است. دهانه ورودی آن بسیار کوچک (40 ´ 50 سانتیمتر) می باشد که از طریق یک راهرو تنگ و باریک به طول 10 متر و به قطر حداکثر 50 سانتیمتر به تالار وسیعی منتهی می شود. ابعاد این تالار 36 * 15 متر و حداکثر ارتفاع 20-15 متر می باشد. هوای داخل غار سرد و به شدت مرطوب و نمناک می باشد. حوضچه آبی در ضلع شرقی و در ارتفاع 1.5 متری از کف غار تشکیل شده است. آب آن از جمع شدن قطرات آب ناشی از تقطیر در اثر برخورد بخار آب با دیواره سرد تأمین می شود. این حوضچه دارای آب بسیار گوارا و فوق العاده سرد می باشد. تالار اصلی از جانب ضلع غربی به وسیله راهروهایی پیچ در پیچ به تالارهای کوچک مربوط می شود. از خصوصیات ویژه این بخش از غار جریان مداوم هوای مرطوب و تشکیل بلورهای یخ به صورت قندیل و ورقه های نازک در قسمتهایی از سطوح دیوارها و سقف می باشد و به لحاظ خاصیت یخچالی آن است که به نام یخکان یا معدن یخ نامیده می شود. جالب اینکه در مواقعی که هوای بیرون گرم است انجماد صورت می گیرد و با سرد شدن هوای خارج علاوه بر اینکه یخ تشکیل نمی شود بلکه یخهای موجود نیز شروع به ذوب شدن می نمایند. روستائیان به ویژه سکنه قراء گندم آباد و جلال آباد، رکن آباد در تابستان یخ مصرفی خود را از این غار تأمین می نمایند و اعتقاد دارند که یخ غار شفا بخش است.

این غار از ارزشهای ویژه ای چون زمین شناسی واکوتوریسم وآموزشی و بیولوزیکی و باستان شناسی برخوردار است.

[masi eng 47,044]

اثر طبیعی ملی قله دماوند با مساحتی بالغ بر 2950 هکتار در سال 1381طی مصوبه شماره 221 مورخ 21/3/81 شورایعالی محیط زیست به مجموعه مناطق تحت مدیریت سازمان پیوست.

 

موقعیت جغرافیایی:

 

این اثر با 3976113 تا 3982150 عرض جغرافیایی و 596762 تا 603597 طول جغرافیایی در 90 کیلومتری شمال شرق تهران و در استان مازندران واقع گردیده است.

 

ویژگیهای منطقه:

 

این قله با 5671 ارتفاع مرتفع ترین نقطه ایران به حساب می آید. دارای شکلی مخروطی و در دهانه خاموش آن گوگرد فراوان به چشم می خورد . این قله در فرهنگ کشورمان مظهر پایداری و استواری محسوب میگردد . این اثر به دلیل ویژگیهای منحصر به فرد خود پژوهشگران و کوهنوردان فراوانی را از سراسر کشور و جهان بسوی خود جلب می نماید.از گونه های مهم گیاهی میتوان از بومادران وپیر گیاه دماوندی ؛اسپرس کوهی و گون نام برد.

 

قله دماوند به ارتفاع 5671 متر واقع در استان مازندران و قرار گرافته در جناح شمالي دره رودخانه هراز بخش لاريجان يكي از مخروط‌هاي عظيم آتشفشاني ايران مي‌باشد. اين قله از شمال به دره رودخانه نمارستاق از شرق به دره هراز و از غرب و جنوب غربي محاط به دره رودخانه دليچاي و درياچه سد لار مي‌باشد.

 

مسير صعود :

قله دماوند داراي 60 مسير اصلي و فرعي و تركيبي صعود از زواياي جغرافيايي مختلف بر روي خود مي‌باشد كه در اين ميان 4 مسير اصلي و چهار مسير فرعي مجموعا به تعداد 8 مسير صعود را مي‌توان بر روي آن نام برد كه عبارتند از :

1- مسير جنوبي 2- مسير شمالي 3- مسير غربي 4– مسير شرقي 5- مسير جنوب غربي 6- مسير جنوب شرقي 7- مسير شمال غربي 8- مسير شمال شرقي

مي‌باشند كه هر يك با توجه به موقعيت جغرافيايي خاص خود از مسيري مشخص به قله مي‌رسند.

 

برنامه‌ريزي و اجرا :

براي صعود به قله دماوند ساده ترين مسير راه جنوبي است كه اين مسير از بخش پلور واقع در جاده هراز آغاز كه توسط يك جاده آسفالته و بخش خاكي تا منطقه‌اي بنام گوسفندسرا پيش رفته ، سپس پياده روي و صعود از اين نقطه رو به شمال آغاز و با پيمودن 3 ساعت به بارگاه سوم دماوند در ارتفاع 4100 متري مي‌رسد. از اين نقطه مسير با شيبي بسيار تند بمدت 4 تا 5 ساعت تا قله امتداد مي‌يابد. برنامه ريزي اجراي صعود به قله دماوند از مسير جنوبي بطور متوسط به دو روز زمان يا حداكثر 3 روز با ديداري از آبگرم لاريجان زمان مي‌طلبد.

 

آب و هوا :

در بهار هر سال از فروردين تا اواخر ارديبهشت داراي هواي بسيار طوفاني با بارش برف به تناوب و بسيار خطرناك براي صعود است.

از اواسط خرداد تا آخر تيرماه بهترين و جذاب‌ترين زمان براي اجراي برنامه به واسطه پايداري نسبي هوا و سرسبزي و طراوت منطقه و وجود آب فراوان در گوسفندسرا و بارگاه سوم و برف چال‌هاي كوچك و بزرگ.

از اواخر تير تا پايان شهريور ماه هواي پايدار و برف كم و ثابت شدن محدوده يخچال‌ها و كمبود آب در دامنه‌ها و بارگاه سوم.

از اوايل مهرماه تا پايان اسفند ماه داراي هواي ناپايدار طوفاني و بوراني و حجم سنگين برف در دامنه‌ها و نبود آب جاري توام است.

 

آب مصرفي :

جهت صعود به قله دماوند در فصل گرم وجود آب به ميزان كم در گوسفندسرا و در بارگاه سوم از آب ماحصل از ذوب برف‌هاي شمال جانپناه كه از 9 صبح شروع و در 5 بعدازظهر هر روز يخ مي‌زند آب ديگري در مسير صعود يافت نمي‌شود.

[masi eng 47,044]

اثر طبیعی و ملی قله سبلان - مهدی معماری

 

اثر طبیعی ملی قله سبلان با مساحتی بالغ بر 6643 هکتار در سال 1381طی مصوبه شماره 223 مورخ 21/3/81 شورایعالی محیط زیست به مجموعه مناطق تحت مدیریت سازمان پیوست.

 

موقعیت جغرافیایی:

این اثر با 4229373 تا 4242388 عرض جغرافیایی و 741942 تا 752127 طول جغرافیایی در استان اردبیل واقع گردیده است.

 

ویژگیهای منطقه:

این قله دومین قله مرتفع کشور به حساب می آید. این اثر به دلیل ویژگیهای منحصر به فرد از جمله وجود یخچالها؛ آبشارها و دره های زیبا و همچنین وجود دریاچه ای زیبا در دهانه آتشفشان اصلی جذابیت های فراوانی را به آن بخشیده است و از این رو کوهنوردان فراوانی را از سراسر کشور و جهان بسوی خود جلب می نماید.ازتنها گونه مهم جانوری میتوان از نوعی سخت پوست از خانواده کروستاسه نام برد.

 

سبلان (به ترکی آذربایجانی: ساوالان، به تالشی: سفلون) آتشفشانی خاموش است که شکل تقریبا مخروطی دارد و اکثرا از برف و یخ پوشیده شده است و چشمه های آب گرم و سرد معدنی فراوانی دارد و در حقیقت بلندترین کوه استان های آذربایجان غربی و شرقی محسوب می گردد . کوهستان عظیم وآتش فشان سبلان که به زبان آذری ساوالان خوانده می شود از کوه های متعدد بلندی چون صائین ، نرمیق ، قوشه داغ ، و… تشکیل شده است. دامنه های این کوهستان در بخش مرکزی از چهارسو به شهرستان های مشکین شهر و اهر در شمال ، تبریز در مغرب ، سراب درجنوب و اردبیل در شرق مشرف می باشد. سبلان به شکل مخروط زیبائی است و دهانه آتش فشان خاموش آن در حال حاضر به صورت دریاچه ای در آمده است. اطراف این دریاچه در تمام سال پوشیده از برف و یخ است. قله اصلی یا آتش فشان آن به نام سلطان ساوالان بلندترین نقطه آذربایجان و پس از دماوند بلندترین قله ایران است. کوهستان ساوالان از کانون های مهم آبگیر دائمی رودهای آذربایجان می باشد. دامنه های شمالی آن به دره رود قره سو و اهرچایی و دامنه های جنوبی آن به شاخه ها ی آجی چای منتهی می گردد. بنابراین سبلان بخش عمده ای از آب های حوضه رود ارس و دریاچه ارومیه را تامین می کند در دامنه های سبلان چشمه های فراوان آب گرم وآب سرد معدنی وجود دارد از جمله موئیل سویی ، شابیل ، قوتورسویی و ...که در فصول مختلف مورد استفاده اهالی مشکین شهر وگردشگران قرار می گیرد. در بالای قله سبلان حفره ای وجود دارد که دهانه آتش فشان سبلان بوده است و امروزه به صورت دریاچه ای در فصل گرم ظاهر می شود .

 

سبلان با رودها ، یخچالهای دائمی و طبیعت بکر ، نمونه ای است از هنر بی همتای خلاق آن .این کوه بنا به راوایات محل عبادت زرتشت ، پیامبر ایران باستان ، و جولانگاه بابک خرمدین بوده است .

 

مسیر صعود :

بمنظور صعود به قله بهترین مسیر از طریق شهرستان اردبیل به لاهرود و از آنجا به آب گرم قتور سویی است از آبگرم جاده ای کوهستانی و خاکی آنرا تا ارتفاع 3500 متری مکان موسوم به پناهگاه شرقی می رساند پناهگاه مکان مناسبی جهت اقامت و شب مانی محسوب می گردد صعود به قله از طریق یال شرقی با عبور از سیب های تند سنگلاخی ارتفاع گرفته در حدود 4700 متری از شیب کلی آن کاسته شده و در محل موسوم به سنگ محراب با شیبی ملایم به دهانه آتشفشان و دریاچه جذاب و با شکوه آن می رسد .

 

آب و هوا :

در بهار هر سال و بخصوص ماه های فروردین و اردیبهشت قله مواجه با هوای طوفانی است از ماه های خرداد و تیر که فصل حدود آن آغاز می گردد و تا پایان شهریور ماه هوا از پایداری بیشتری برخوردار می گردد ولی در تمامی بعدازظهرها غالباً با هوای ابری و باران در ارتفاعات توام است . و در پائیز و زمستان ها با طوفان برف سنگین آب مصرفی در تابستان و ایام صعود از ماحصل ذوب برف های قله فراهم می گردد و در پائین دست ها آب بسیار کم می باشد این آب ها از 9 صبح شروع به ذوب و جاری شدن و تا ساعت 18 هر روز یخ می زند

[masi eng 47,044]

اثر طبیعی و ملی قله تفتان - مهدی معماری

 

اثر طبیعی ملی تفتان با مساحتی بالغ بر 218 هکتار در سال 1381 طی مصوبه شماره 224 مورخ 21/3/81 شورایعالی محیط زیست به مجموعه مناطق تحت مدیریت سازمان پیوست.

 

موقعیت جغراقیایی :

این اثر با 3164342 تا 3166636 عرض جغرافیایی و 316204 تا 318168 طول جغرافیایی در استان سیستان و بلوچستان واقع گردیده است.

 

ویژگیهای منطقه:

رشته کوه تفتان به طول 12 کیلو متر و دارای قله های متعدد میباشد. سه دهانه اتشفشانی نیمه فعال که از دهانه های آن بخار؛ گازهای گوگردی دائماً در حال تصاعد می باشد چشم انداز خیره کننده ای را بوجود آورده است. گوگردی بودن منطقه از پیدایش شرایط زیستی گیاهی و جانوری ممانعت بوجود آورده است.این اثر مورد احترام اهالی منطقه بوده وکوهنوردان زیادی را همه ساله به سوی خود جلب مینماید.

 

 

تفتان قله اي با ارتفاع 4050 متر در 150 كيلومتري زاهدان واقع است اين كوه آتشفشاني نيمه فعال است كه همچنان گاز گوگرد از آن خارج ميشود .

تفتان از چهار مسیر صعود میشود غربی مسیر پناهگاه . شرقی روستایی ترشاب . شمالی روستایی تمین . شمال شرقی دو راهی سنگان و روستایی خنجک

 

ماده خروجی از قله در صورتی که با آب مخلوط شود تولید اسید سولفوریک میکند so4h2 که ماده بسار خطرناکی است که به تیز آب سلطانی هم معروف است

 

گیاه خاص منطقه بادام تلخ . پونه. درمنه . آویشن خار گلک و گرمونه که برای دل درد بسیار مفید است و تقریبا تمام ارتفاعات را پوشانده است

 

قله تفتان معمولا برف زیادی نمی گیرد اما به طور معمول می توان گفت میزان برف آن در زمستان تا زیر زانو می باشد و در طول این سالها مشکل ترین صعود آن در سال 74 بوده به خاطر برف زیادی که منطقه را پوشانده بود

 

حیواناتی که گهگاهی در این منطقه دیده می شوند روباه شغال گرگ و کبک است

 

مردم این منطقه زندگی عشایری توام با زندگی روستایی دارند به طوریکه تابستان به این منطقه کوچ می کنند و در چادرهایشان زندگی میکنند جنس این چادرها که پلاس نام دارد از موی بز و کرک ساخته می شود که آب از آنها عبور نمیکند

 

---دو دیواره به نامهای گراش خان و شصت خدا در این منطقه وجود دارد که سنگنوردان این منطقه از برای تمرینات خود از اینها استفاده می کنند که گراش خان در جاده زاهدان به خاش است و شصت خدا در جمچین.

[masi eng 47,044]

اثر طبیعی و ملی گنبد های نمکی خرسین - مهدی معماری

غار خرسین یکی از معدود غارهای نمکی بکر و دست نخورده‌ي استان هرمزگان می‌باشد. این غار در بخش سیاهو درشمال شرقی و در فاصله ٨٠ کیلومتری مرکز استان واقع است. محیط کوه غالبا" از سنگهای ناپایدار و نمکی تشکیل شده است از اینرو پیشروی در این غار باید با احتیاط کامل انجام شود. ارتفاع دهانه غار ٣ متر، عرض دهانه ٤ متر و طول غار ١٧٨ متر می‌باشد.پس از طی چند متر وارد تالاری می‌شوید که در واقع بزرگترین و تنها تالار این غار است. پس از حدود ١٠ متر پیشروی در تالار به یک حفره و یا به اصطلاح گربه رو واقع در سمت چپ تالار می‌رسید که شما را وارد راهروی اصلی غار می‌کند.این راهرو بدون داشتن راههای فرعی و گمراه کننده تا طول ١٧٠ متری داخل غار پیش مي‌رود‌. در هنگام ورود به راهرو بسادگی متوجه شیب غار می‌شوید و این شیب بطرف بالا تا رسیدن به انتهای غار ادامه می‌یابد. به طور متوسط ارتفاع این راهرو تا پایان غار ٣ متر و عرض آن نیز در عریض ترین قسمتها بين 5 تا ١٠ متر است. در طول مسیر چند گربه رو و راهروی کوتاه و تنگ وجود دارد که پیشروی را قدری کند می‌کند. در طول مسیر قندیل‌های نمکی متعددی دیده می شوند که جزء جدا ناشدنی این غار زیبا و بکر هستند. لازم به ذکر است جریان آب شوری در غار وجود دارد که با توجه به شیب غار در فصل زمستان و بارش های شدید دارای سرعت نسبتا" زیادی به سمت خارج غار می‌باشد. پس از ١ساعت غار نوردی به انتهای غار می‌رسید. بهترین فصل برای بازدید از غار اوایل بهار و تابستان است که میزان بارندگی کم می‌باشد. به علت ریزشی و ناپایدار بودن دیواره های غار و بطور کلی محیط این کوه بازدید از غار در فصل هایی که با بارش شدید همراه می‌شود به هیچوجه توصیه نمی‌شود. از آنجائیکه آب آشامیدنی در داخل و همچنین در نزدیکی غار در دسترس نیست می‌بایست از قبل پیش بینی های لازم بعمل آید و نکات ایمنی را در خصوص غارها رعایت کنید.در سرتاسر مسیر غار قندیل ها و گنبد های نمکی وجود دارند و در میانه غار آبشار نمکی به ارتفاع 12 متر قابل رویت است. در قسمتهایی از مسیر شیب زیاد و پوشیده بودن مسیر از نمک با جریان داشتن آب از زیر پوشش نمکی پیشروی را قدری مشکل می‌کند.

[masi eng 47,044]

اثر طبیعی و ملی سرو ابرکوه - مهدی نورعلیشاهی

گويند زرتشت ، چون موسم اسپند به ابرکو رسيد ، با دست خود بذر سرو بر اين دشت فشاند و بر مردمان نويد داد که درختی در آن ميان بماند تا ببيند درفش ، فرزندش ، بهرام ، پادشاه صبح دم رستاخيز را

 

کوير ابرکوه را که درمي نوردي ، به پيرترين ساکن کويرهاي جهان خواهي رسيد. سرو 5هزار ساله ابرکوه را اگر مسن ترين موجود زنده جهان بناميم ، چندان به بيراهه نرفته ايم.

 

در ايران باستان ، کاشتن درخت از اهميت بسيار بالايي در طبقات مختلف جامعه برخوردار بوده است. در نگاره ها و آثار باستاني مانند حجاري هاي دوره هخامنشي در تخت جمشيد، نماد درخت و به طور خاص ، سرو آورده شده است.

 

در فرهنگ زرتشتيان آمده است : سرو به دليل آن که درختي هميشه سبز است ، همواره در ايران اهميت خاصي داشته است و سرو 5هزار ساله ابرقو نيز که آن را سرو زرتشت مي نامند، نمادي از همين امر به شمار مي رود.

 

غير از نگاره ها و حجاري ها در پارچه بافي ها هم به گونه اي گياه ، درخت و همان سرو خميده که بعدها در فرهنگ ايراني ترمه ناميده شده ، ديده مي شود. سرو ابرقو در ديگر هنرهاي ايراني نيز به چشم مي خورد.

 

مينياتور بهترين مجال براي شناسايي اين درخت کهنسال است که به شکلي منحصر به فرد در آثار هنرمندان اين مرز و بوم جلوه کرده است. سرو ابرقو، اين نگين سبز کوير ايرانيان در تمامي جهان به عنوان نمادي از زندگي و زيبايي معرفي شده است.

 

اين در حالي است که در کشور ما بسياري حتي از وجود اين جاذبه مسلم گردشگري بي خبرند. چندي پيش ، دانشمنداني از ژاپن و روسيه پس از بازديد از سرو ابرقو عمر آن را تا 8000 سال برآورد کردند؛ اما الکساندر روف ، دانشمند روسي عمر اين درخت را ميان 4000تا 4500سال برآورد کرده است.

 

حمدالله مستوفي هم در کتاب نزهت القلوب که در سال 740هجري قمري تاليف شده است ، درباره اين سرو آورده است : آنجا سروي است که در جهان شهرتي عظيم دارد. چنانچه سرو کشمير و بلخ شهرتي داشته و اکنون اين از آنها بلندتر و بزرگ تر است.

 

حتي برخي مورخان پارا فراتر نهاده و معتقدند نهال اين درخت را يافث ، پسر نوح کاشته است. اختلاف نظر بسيار و درباره چند هزار سال سن اين زنده ترين موجود تاريخ دنيا هم نمي تواند از اهميت اين جاذبه گردشگري کشورمان بکاهد.

 

پيرترين موجود زنده دنيا با 25متر ارتفاع ؛ 18متر محيط و 5/11 متر اندازه دور تنه در قلب ايران آرام آرام زندگي مي گذراند. با اقداماتي نظير آفت کشي و آزادسازي حريم اين سرو تاريخي که سال گذشته از سوي سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري استان يزد صورت گرفته است اکنون سرو 5هزار ساله ابرقو براحتي مي تواند نفس بکشد.

 

نگين سبز کوير ايران اين روزها به بار نشسته است تا در عين کهنسالي نشانه ديگري از زايش و باروري به نمايش بگذارد. سرو کهنسال کشورمان نياز به مراقبت بيشتري دارد، شايد توجه بيشتر به اين جاذبه گردشگري در دل کوير ايران بتواند روزي آن را به عنوان قلب گردشگري تفريحي و يا حتي گردشگري علمي در ژرفاي کوير تبديل کند.

[masi eng 47,044]

اثر طبیعی و ملی سرو سیرچ

سيرچ يکى از چهار آبادى بزرگ بخش شهداد است که در ناحيهٔ خوش آب و هواى کوهستانى بر سر راه شهداد - کرمان قرار گرفته است. فاصلهٔ آن تا شهر کرمان ۸۰ کيلومتر و تا مرکز بخش شهداد ۲۵ کيلومتر است. سيرچ از قديم محل ييلاق بخش گرمسيرى و کويرى شهداد و آبادي هاى تابعهٔ آن بوده و بهارستان نام داشت. ييلاق مذکور در ارتفاع ۱۵۵۰ مترى در درهٔ رودى به همين نام قرار دارد و جمعيت آن در تابستان به علت موقعيت تفرجگاهى به بيش از ده هزار نفر مي رسد. سيرچ چشم اندازى زيبا، پوشيده از توده هاى انبوه درختان دارد. در مرکز سيرچ چندين درخت کهنسال سرو و چنار نيز وجود دارد." ولي يكي از اين درختان بسيار كهنسال است. سيرچ زادگاه نويسنده مشهور هوشنگ مرادي كرماني است و خانه اي كه اين نويسنده شهير در آن بزرگ شده است در مجاورت همين درخت كهنسال است.دره سيرچ نيز در روز سيزده بدر پذيراي اهالي كرمان است. كمي آنطرف تر شهداد قرار دارد و ديدن كلوت هاي شهداد، قلعه شفيع آباد، آسياب )دو قلو( شهداد و شهر كوتوله ها براي كوهنوردان جذابيت خاصي دارد.