رفتن به مطلب

عقرب های ایران


ارسال های توصیه شده

کژدم یا عقرب و یا دراز دم نام یکی از گونه‌های بندپایان رده عنکبوتیان است که دارای ۸ پا و نیشی با زهر کشنده می‌باشد. نیش عقرب در نوک دم آن قرار دارد. عقرب‌ها شب‌ها به آرامی به فعالیت‌های زیستی خود می‌پردازند و بیشتر در آب و هوایی گرم فعال هستند. این جانوران دارای چنگالهای خارداری هستند که در واقع قسمتی از دهان آنها محسوب می‌شود. آنها قادرند که ماده سمی خطرناکی از قسمت عقب بدنشان به طرف مهاجمین بپاشند. این جانور بیشتر در شب شکار می‌کند و پاهای بلند جلویی خود را برای پیدا کردن غذا به‌کار برده و پس از یافتن غذا آن را به‌وسیله چنگال‌هایش می‌گیرد. کژدم‌ها اغلب در طول روز در زیر سنگ‌ها یا در سوراخ زمین پنهان می‌گردند. این بخش از سایت در دست تکمیل است و بزودی اطلاعات 60 گونه عقرب موجود در ایران در اختیار علاقمندان قرار خواهد گرفت.

لینک به دیدگاه

آشنایی با عقرب ها

کژدم یا عقرب و یا دراز دم نام یکی از گونه‌های بندپایان رده عنکبوتیان است که دارای ۸ پا و نیشی با زهر کشنده می‌باشد. نیش عقرب در نوک دم آن قرار دارد. عقرب‌ها شب‌ها به آرامی به فعالیت‌های زیستی خود می‌پردازند و بیشتر در آب و هوایی گرم فعال هستند. این جانوران دارای چنگالهای خارداری هستند که در واقع قسمتی از دهان آنها محسوب می‌شود. آنها قادرند که ماده سمی خطرناکی از قسمت عقب بدنشان به طرف مهاجمین بپاشند. این جانور بیشتر در شب شکار می‌کند و پاهای بلند جلویی خود را برای پیدا کردن غذا به‌کار برده و پس از یافتن غذا آن را به‌وسیله چنگال‌هایش می‌گیرد. کژدم‌ها اغلب در طول روز در زیر سنگ‌ها یا در سوراخ زمین پنهان می‌گردند. شکل و محل زندگی کژدم‌ها رنگ‌های مختلفی مثل زرد مایل به قهوه‌ای، قهوه‌ای، خاکستری و سیاه دارند و اندازه آنها بین ۱۸ تا ۵/۱ سانتی‌متر مختلف است. ولی بواسطه شکل بدنی خود که حالتی تخت و صاف دارد، می‌تواند از شکاف‌هائی به عرض ۳ میلی‌متر نیز عبور کنند و خود را وارد خانه سازند. کژدم‌ها در محیط خارج از خانه در شکاف و درز بین سنگ‌ها، زیر پوست درختان، بین هیزم‌ها و مانند آن یافت می‌شوند و در محیط داخل خانه حمام، دستشوئی، آشپزخانه و محیط‌های مرطوب دیده می‌شوند. این جانوران در طول روز در گوشه‌ای بی‌حرکت و پنهانند و در طی شب فعالیت خود را آغاز می‌کنند و به‌دنبال شکار خود می‌روند و سم خود را از طریق نیش که در انتهای دم آنها وجود دارد به شکار خود تزریق می‌کنند.

لینک به دیدگاه

شکار کژدم‌ها اغلب حشرات موذی را به دام می‌اندازند و از این نظر اهمیت دارند. آنها اغلب سوسک‌های سیاه و اگر بتوانند قورباغه‌ها را نیز شکار می‌کنند. آنها پس از شکار، طعمه را ابتدا نیش می‌زنند سپس با حرکات کلیسر یا به عبارتی آروارههای خود شروع به خرد کردن بدن طعمه می‌کنند و در این موقع بر اثر ترشح آنزیمی آن را به صورت مایع در می‌آورند. در ناحیه دهان دارای پرزهایی هستند که به صورت فیلتر عمل می‌کنند و از ورود ذرات غذایی کوچک به مری جلوگیری می‌کنند زیرا مواد غذایی فقط باید به صورت مایع وارد شوند. بنابراین عقرب مواد سفت را به صورت تفاله‌های گلوله شده به دور می‌اندازند. به همین دلیل است که عمل خوردن غذا در عقرب‌ها به طول می‌انجامد و گاهی تا ۲۴ ساعت طول می‌کشد. همچنین عقرب‌ها به آب نیاز دارند و عقرب‌های نواحی مرطوب معمولاً آب را به صورت جداگانه می‌نوشند و عقرب‌های نواحی خشک نیز آب مورد نیاز را از بدن طعمه فراهم می‌کنند. عقرب‌ها پس از غذا خوردن، ساعت‌ها به تمیز کردن خود می‌پردازند و به وسیله مایعی که از دهان ترشح می‌کنند، به تمیز کردن پاها و کلیسرهای خود می‌پردازند. عقرب‌ها گرسنگی و تشنگی مقاومت زیادی دارند به طوری که می‌توانند ماه‌ها بدون آب و غذا زنده بمانند.

لینک به دیدگاه

گونه‌ها از حدود ۲۰۰ گونه متفاوت عقرب که در سراسر دنیا پراکنده‌اند فقط حدود ۲۰ گونهٔ آنها سمی هستند و در میان آنها نوعی عقرب قرمز هندی کشنده‌ترین گونه می‌باشد که میزان کشندگی آن در ایالت‌های هند بین ۴۰ تا ۳۰ درصد گزارش شده‌است. کژدم گونه‌های زیادی دارد که در ایران دو گونه ایرانوس و خوزستانوس در ایران کشف و نام عقرب ایرانی به ثبت رسیده‌اند در ایران سه گونه کژدم خطرناک وجود دارد که گزارش‌هایی از مرگ براثر گزش آنها وجود دارد: ۱- «همی سکورپیوس لپتوروس» که عقربی زرد رنگ و کوچک است. نرها دمی بلند دارند. این عقرب در نواحی جنوبی و جنوب غربی بسیار فراوان است و در خوزستان به آن «گادیم» می‌گویند. ۲- «کمپسوبوتوس ماتهیزنی» که دارای اندازه‌ای بسیار کوچک و بدنی باریک به رنگ زرد یا آجری است. این گونه هم در نواحی جنوبی به ویژه در خوزستان فراوان است. سم این دو گونه عقرب می‌تواند گلبول‌های قرمز خون را تخریب کند. ۳- «آندرکتونوس کراسیکودا» که جثه‌ای درشت‌تر از دو گونه قبلی دارد و رنگ آن سیاه یا قهوه‌ای تیره‌است. این گونه در بیشتر نقاط ایران پراکندگی دارد.

لینک به دیدگاه

دشمنان طبیعی کژدم‌ها دو دشمن طبیعی دارند یکی از آنها یک نوع سار است و دیگری مگس و جالب تر اینکه عقرب‌ها تنها موجوداتی هستند که اشعه رادیو اکتیو تاثیری به آنها ندارد. ضعیفترین عقرب‌ها ۴۰۰۰۰ راد (واحد اندازه گیری تشعشعات تولیدکننده یون جذب شونده) را تحمل می‌کنند این عدد در مورد انسان کمتر از تنها ۶۰۰ راد می‌باشد و بدین گونه حتی از انفجار اتمی هم جان سالم به‌در می‌برند. خطرناک‌ترین کژدم برخلاف شایعه‌ای که می‌گوید خطرناک بودن عقرب به رنگ آن بستگی دارد و در برخی از نقاط ایران معتقدند که عقرب زرد خطرناک است و در برخی از نقاط دیگر عقرب سیاه را خطرناک می‌دانند، این ارزیابی قابل قبول نیست و رنگ عقرب هیچ نقشی در غلظت سم یا خطرناک بودن آن ندارد. می‌توان گفت که سم عقرب‌های نواحی خشک و گرمسیر در ایران دارای غلظت بالایی است. خوشبختانه خطرناک‌ترین عقرب‌ها هم هنگام گزش انسان معمولاً تمامی سم خود را تزریق نمی‌کنند زیرا عقرب در مصرف سم صرفه‌جویی می‌کند و همیشه در گزش اول با تزریق مختصری آنزیم سعی در دور کردن دشمن دارد، ولی چنانچه اسیر شود و راه فراری نداشته باشد مجبور به تزریق سم اصلی خود می‌شود. عقرب برای جایگزینی سم خود نیاز به تغذیه بیشتر دارد و برای همین زیاد مایل نیست که سم خود را هدر دهد. سم نوعی کژدم به نام سنتروروئید اسکالپچراتوس (Centruroides Sculpturatus) شدیداً کشنده‌است که عقزبی کوچک و زرد رنگ است با یک توبرکول کوچک روی پشت. طول این جانور ۲/۵ تا ۷/۵ سانتی متر است و به آن «عقرب جرار» نیز گفته می‌شود. خطرناک ترین نوع عقرب در ایران عقرب گاردیوم است که در منطقه خوزستان یافت می شود و سمی کشنده دارد سم سایر عقربها کشنده نیست. سم زهر کژدم مایعی بی‌رنگ و شفاف است که خاصیت قلیایی تا خنثی دارد و در واقع نوعی پروتئین است. سم از عناصری مانند کربن، ئیدروژن، ازت و گوگرد تشکیل شده‌است. سم شامل پروتئین‌های مختلفی از قبیل توکسین و آنزیم می‌شود. توکسین‌ها یا فاکتورهای سمی شامل نورووکسین (سم عصب‌گرا)، هموتوکسین و کاردیوتوکسین است. آنزیم‌ها که باعث سهولت تأثیر سم می‌شوند شامل لستیناز، هیالورونیداز، فسفولیپاز، پروتئیناز و آنزیم‌های انعقادی یا ضدانعقادی است. زهر کژدم‌ها بیشتر بر بند پایان و جانوران کوچک موثر است اما بعضی گونه‌های آن مانند «عقرب قاتل» برای انسانها هم کشنده هستند. این معلوم نیست که یک عقرب پس از مردن تا چند دقیقه می‌تواند بگزد. زهر اکثر کژدم‌های سمی باعث نابودی گلبول‌های قرمز خون می‌شود و در محل گزش نیز تغییر رنگ موضعی و تورم دردناک ایجاد می‌کند. گرچه بطور متناقص سم بعضی از انواع کشنده باعث علائم موضعی و تورم زیاد نمی‌شود ولی حتماً باید توسط پزشک معاینه شده و با تزریق سرم ضد عقرب درمان شود، کودکان و افراد سالمند نیز نسبت به سم عقرب آسیب پذیرتر بوده و نیازمند توجه بیشتری می‌باشند. علاوه بر آسیب به گلبول‌های قرمز، زهر عقرب علائم عصبی نیز ایجاد می‌کند که شامل بی‌قراری، تشنج، راه رفتن نامتعادل، آبریزش از دهان، حساسیت شدید پوست به لمس، انقباضات ماهیچه‌ای، درد شکم و کاهش کارکرد سیستم تنفسی می‌باشد که در اکثر موارد این علائم در عرض ۴۸ ساعت فروکش می‌کنند. عقرب‌گزیدگی کژدم‌های ایران بالاترین میزان گزیدن را در دنیا به خود اختصاص داده‌اند. طبق نتایج بررسی‌ها، افرادی که ۶ ساعت پس از گزش به مراکز درمانی مراجعه می‌کنند ۲ برابر کسانی که بین ۶ تا ۱۲ ساعت و ۵ برابر کسانی که بیش از ۱۲ ساعت به مرکز درمان می‌روند، شانس مرگ کمتری دارند. از آنجایی که کژدم‌ها بیشتر در مناطق گرم و شب‌ها فعال هستند رعایت نکات ایمنی در مورد جلوگیری از عقرب گزیدگی بخصوص در مناطق گرمسیری و به هنگام تاریکی هوا اهمیت دارد. مثل پوشیدن جوراب، شلوار و کفش مناسب، تکان کفش و لباس قبل از پوشیدن و غیره. پس از چند دقیقه از گزش عقرب که اغلب در ناحیه دست و پا اتفاق می‌افتد علایمی چون درد، تاول، قرمزی، تورم مشاهده می‌شود؛ سپس با گذشت چند ساعت از گزش، ممکن است علایم زیر در فرد مشاهده شود: تند شدن نبض، بالا رفتن فشار خون، سرگیجه، حالت تهوع و استفراغ، بی‌اختیاری ادرار و مدفوع، تنگی نفس، تشنج، و افزایش ترشح بزاق. عقرب گزیدگی اغلب خطرناک نیست و تنها باعث بروز علایم و نشانه‌ها موضعی در محل گزش می‌گردد. با این وجود باید کمک‌های اولیه ضروری را برای مصدومین انجام داد و خطرناک بودن یا نبودن عقرب و شدت مسمومیت را به کادر درمانی و پزشک واگذار کرد. شستشوی محل زخم با آب و صابون، بیرون آوردن وسایل تزئینی و جواهرات، استفاده از کمپرس سرد برای کاهش درد و تورم باید در وحله اول مورد توجه قرار گیرد بدین منظور می‌توان از یک تکه یخ استفاده کرد ولی هرگز نباید اندام گرفتار را در آب یخ غوطه‌ور ساخت. برای کمک‌های اولیه مؤثر باید به این نکات پرداخت: ارزیابی صحنه حادثه، دور کردن یا پرهیز از خطر، در خواست کمک در صورت لزوم؛ سپس ارزیابی اولیه مصدوم و انجام مراحل ABC و دیگر کمک‌های اولیه ضروری در صورت لزوم؛ بی حرکت نگه داشتن مصدوم و ثابت نگه داشتن عضو گزیده شده؛ کمپرس سرد البته از گذاشتن یخ به صورت مستقیم بر روی اندام باید خودداری شود؛ استفاده از دستگاه مکنده مخصوص جهت خارج کردن سم، در صورت عدم وجود دستگاه مکنده مخصوص، استفاده از ساکشن و یا مکیدن محل گزش توسط دهان انجام می‌شود در مورد بریدن و مکیدن محل زخم با دهان توافق نظر وجود ندارد. بعضی صاحب نظران با این کار مخالف هستند و عده‌ای استفاده از این روش را مجاز می‌دانند. و سپس انتقال سریع به مرکز درمانی باید توجه داشت که بهتر است بدون فوت وقت و انجام اقدامات اضافی مصدوم را هر چه سریعتر به مراکز درمانی منتقل کرد. علایم گزیدگی با عقرب «گاردیم» در ابتدا بسیار خفیف و ناچیز است و همین مسئله اغلب باعث عدم مراجعه به موقع فرد به مراکز درمانی می‌گردد. اما مراجعه به مراکز درمانی لازم و ضروری است و تاخیر می‌تواند منجر به بروز علایم مختلف مسمومیت، از بین رفتن بافت‌های بدن در محل گزش یا حتی در موارد شدید منجر به مرگ فرد گردد. گزیدگی عقرب در افراد پیر، کودکان، نوزادان و افراد مصدوم خطرناک تر است. همچنین اگر گزش متعدد یا نزدیک سر و صورت یا گردن مصدوم باشد، خطزناک‌تر از گزش اندام (دست و پا) خواهد بود. در برخی موارد و در صورت شدید بودن مسمومیت در مراکز درمانی از پادزهر سم عقرب برای خنثی‌سازی سم و درمان فرد استفاده می‌شود. البته این کار باید با دستور پزشک و تحت نظارت مستقیم او انجام شود. در برخی منابع بستن بالای محل گزش با هدف تاخیر در جذب سم توصیه شده‌است. برای این کار باید: ابتدا از پارچه، باند یا یک وسیلهٔ مناسب دیگر با عرض حداقل چهار تا پنج سانتی‌متر استفاده کرد. سپس آن را حدود پنج سانتی متر بالاتر از محل گزش (یعنی قسمتی از اندام که به تنه مصدوم نزدیک تر است) بست. پارچه یا باند باید به حدی محکم بسته شود که تنها باعث کندشدن جریان لنف و خون سیاهرگی در اندام مربوطه گردد. توجه داشته باشید که این کار به هیچ وجه نباید باعث اخلال در جریان خون سرخرگی اندام مبتلا گردد. به این منظور، پارچه یا باند باید به صورتی بسته شود که یک انگشت به راحتی از زیر آن عبور کند و همچنین باعث قطع نبض در نقاط انتهایی اندام مبتلا نگردد.

لینک به دیدگاه

سم‌گیری

 

از رایج‌ترین روش‌های سم‌گیری از کژدم‌ها، استفاده از غده سمی عقرب یا به عبارتی بند انتهایی دم عقرب است. این بند انتهایی را غده سمی می‌گویند و نباید با دیگر بندهای دم عقرب که پنج عدد هستند، اشتباه شود. برای سم گیری ابتدا غده سمی را از محل اتصال با آخرین بند دم (بند پنجم) قطع می‌کنند و آن را شستشو می‌دهند سپس در دستگاه‌های خشک کننده حدود یک ماه قرار می‌گیرد تا به طور کامل خشک شود. پس از آن غده‌ها را در هاونهای بلورین می‌کوبند تا خرد شوند سپس با آب مقطر حل می‌کنند. محلول به‌دست آمده را در سانتریفوژ قرار می‌دهند تا مایع محتوی سم جدا شود. روش دیگر برای تهیه سم که به وسیله آن سم خالص‌تری تهیه می‌شود، استفاده از دستگاه شوک الکتریکی است. به این ترتیب که با استفاده از دو سر الکترودی که در طرفین غده سمی قرار می‌گیرند، شوک الکتریکی به جانور وارد می‌کنند که باعث می‌شود سم خالص به بیرون بریزد.

 

 

تولید مثل

 

کژدم‌ها زنده‌زا بوده و اغلب از نیمه تابستان تا نیمه پاییز می‌زایند و تعداد نوزادها بسته به نوع عقرب از ۲ تا ۹۰ عدد متغیر است. در برخی از انواع عقرب‌ها، نوزادان از سر خارج می‌شوند و در برخی دیگر نوزادان از دم. نوزادان پس از تولد خود را به سطح پشتی بدن مادر می‌رسانند و دست کم تا زمان نخستین پوست‌اندازی نوزادان بر پشت کژدم مادر جابجا می‌شوند. در این هنگام اغلب، به علت گرسنگی و نبود غذا عقرب مادر از چند نوزاد خود به عنوان غذا استفاده می‌کند.

 

 

تنفس

 

نیاز کژدم‌ها به اکسیژن بسیار کم است به طوری که می‌توانند تا یک شبانه روز در عمق آب زنده بمانند یا این که ماه‌ها در یک بطری در بسته زنده بمانند.

 

 

قلب

 

کژدم‌ها قلبی لوله‌ای شکل و دراز در سطح پشتی تنه دارند که تعداد انقباض‌های آن بسته به گونه عقرب متفاوت است و از ۶۰ تا ۱۸۰ بار در دقیقه می‌زند.

 

 

خون

 

خون عقرب‌ها دارای هموسیانین می‌باشد که به صورت مایعی روشن و حاوی مقدار زیادی مس است. خون کژدم‌ها به علت وجود مس در مجاورت هوا اکسید می‌شود و از این رو به رنگ آبی یا سبز دیده می‌شود. خون عقرب‌ها سمی است به طوری که اگر آن را به یک موش تزریق کنند موجب مرگ آن می‌شود.

 

 

بینایی

 

برخلاف تصور عده‌ای که کژدم‌ها را کور می‌پندارند، این جانوران دارای قدرت بینایی هستند ولی فقط می‌توانند اجسام را در فواصل چند سانتی‌متری تشخیص دهند. کژدم‌ها دارای یک جفت چشم میانی و ۲ تا ۵ عدد چشم جانبی هستند. چشم‌های جانبی با وجود داشتن عصب بینایی فاقد قدرت دید هستند و به احتمال فقط می‌توانند نور را تشخیص دهند. نمادشناسی کژدم‌ها تقریباً در تمامی اسطوره‌های ملل مختلف نقش دارند و در نقش و نگاره‌های باستانی اغلب کشورهای مختلف با نقش عقرب برخورد می‌کنیم. این موجودات عجیب به دلیل ظاهر ترسناکی که دارند به عنوان نمادهای گوناگون کاربرد داشته و دارند. اما بیش از همه انسان کنجکاو است که درباره جانوران خطرناک به ویژه عقرب بیشتر بداند و چه بسا که همین کنجکاوی باعث شده که شایعات زیادی در رابطه با کژدم‌ها پدید آید. این شایعات بیشتر به علت نبود اطلاعات رواج پیدا می‌کند و تقریباً تمامی آنها از نظر علمی بی‌اساس هستند.

 

 

خودکشی عقرب ها

 

برخی تصور می‌کنند زمانی که عقرب در میان آتش محصور می‌شود یا در شرایط سخت قرار می‌گیرد، دم خود را بر بالای سرش می‌برد و نیش را درون سرش فرو کرده و خودکشی می‌کند. اما این باوری غلط و فقط یک افسانه‌است و پایه علمی ندارد. در حقیقت عقرب وقتی در میان آتش محصور می‌شود با حرکات نیش زدن به اطراف می‌خواهد از خود دفاع کند و به عبارتی هر آن چه که در مقابلش است را نیش بزند و در این موقع نیز می‌خواهد آتش را نیش بزند که این تصور را پدید آورده که خودش را نیش می‌زند. عقرب‌ها همانند جانوران دیگر در برابر هر شرایط سختی تا لحظه مرگ مقاومت می‌کنند و این شرایط بوجود آمده‌است که جان آنها را می‌گیرد نه این که خودشان به ناچار خودکشی کنند. اما این که چرا عقرب‌ها در میان حلقه آتش می‌میرند، به میزان مقاومت عقرب در برابر گرما بستگی دارد و علت آن بالا رفتن درجه حرارت اطراف است. به عبارت دیگر عقرب‌ها دمای بالا را نمی‌توانند تحمل کنند و بیشتر آنها در دمای ۴۰ درجه به بالا می‌میرند ولی در عوض دمای بسیار پایین و در حد صفر درجه را به خوبی تحمل می‌کنند. علت مرگ عقرب در حرارت بالا به دلیل از دست دادن سریع آب بدن، انعقاد همولنف و انسداد عروق و مجاری است.

لینک به دیدگاه

تقسیم بندی عقرب ها

الف)عقرب هاي مرطوب زي:اين عقرب ها در مکان هاي مرطوب مانند کناره ي رودخانه ها، جويبارها، مکان هاي جنگلي يا ارتفاعات پوشيده از برف زندگي مي کنند.

عقرب هاي غارزي نيز در اين گروه قرار دارند.گونه هايي از جنس مزبوتوس از تيره ي بوتيده ي ايراني درمناطق لار،گرگان،رودبار و کوههاي برغان از انواع ايراني اين گروه هستند.

ب)عقرب هاي خشک زي:اين عقرب ها ترجيح مي دهند در مناطق خشک کوهستاني وصحرايي زندگي کنند.تارس و بازي تارس عقرب هايي که دردشت زندگي مي کنند از دو طرف فشرده است.موهاي بلند و مرتب به شکل شانه دراين بندها حرکات جانور را روي خاک و شن آسان مي سازد. برخي جنس هاي تيره ي بوتيده مانند آندرکتونوزس،آپيستوبوتوس و ادنتوبوتوس از نمونه ايراني اين گروه هستند.عقرب هاي حفار نيز در اين گروه قرار دارند.از نمونه هاي ايراني عقرب هاي حفار مي توان اسکرپيوـ موروس و ادنتوبوتوس ـ دوريه را نام برد.عمق حفره ي پناهگاه اين عقرب ها گاهي به 50 سانتي متر هم مي رسد.شکل حفره،دهانه ي آن و حتي جهت جغرافيايي دهانه ي آن درعقرب هاي حفار متفاوت است.مثلاً،دهانه ي حفره ي ادنتوبوتوس نيمه بيضي و با سقف قوسي است.اين حفره به طور مايل شروع مي شود و سپس جهت عمودي به خود مي گيرد و پس از مسافت کوتاه تقريباً به حالت افقي تا انتها ادامه مي يابد.شايد شکل بناي حفره به علت آب و هواي متغيرصحرايي باشد که روزها گرم و خشک و شبها سرد است و جانوربراساس نياز، طبقه ي بالاتر يا پايين تر را براي زندگي انتخاب مي کند.

عقرب هاي خشک زي بيشتر از تيره ي بوتيده هستند و خطر گزش آنها براي انسان از انوع مرطوب زي بيشتر است. همان طورکه اشاره شد،عقرب ها شب زي هستند ومعمولاً درفصل گرما فعاليت مي کنند.درفصل هاي سرد،فعاليت بدني آنها به حداقل مي رسد. در حال استراحت يا به تعبيري خواب،جانور روي پاهاي تاشده ي خود قرار مي گيرد و دم را به حالت خميده در کنارش مي گذارد.شانه به شکم چسبيده است و انبرک ها در جلو جمع شده و انگشت ها بسته هستند.و جانور بدون کوچک ترين حرکتي مدت ها به اين حالت مي ماند.درهنگام فعاليت، عقرب روي پاها مي ايستد،انبرک ها به جلو کشيده مي شود،انگشت ها باز است و دم به حالت کماني بالاي پشت جانور قرار مي گيرد.وقتي جانور درحال حرکت است،شانه به حالت عمود بر محور بدن نوسان دارد.

لینک به دیدگاه

تواناییهای بیولوژیک عقرب ها

توانايي عقرب ها دربرابر تغييرات حرارت و رطوبت

آزمايش هاي انجام شده روي عقرب هاي ايراني نشان داده است که حتي انواع خشک زي اين جانوران نمي توانند حرارت بالاتر از 40 درجه را تحمل کنند. تواناي تحمل حرارت به درصد رطوبت محيط بستگي دارد.هرچه درصد رطوبت بالاتر باشد،تواناي جانور نسبت به تحمل حرارت کمتر مي شود.در اين آزمايش ها،زمان زنده ماندن جنس آندرکتونوس در رطوبت 31درصد و حرارت 47 درجه، حداکثر يک ساعت بود.در اين فاصله ي زماني نيمي از وزن جانور کاسته شد.درباره ي ساير عقرب ها نيز نتيجه هاي مشابهي به دست آمد.

سه عامل مرگ عقرب ها در اين آزمايش ها

1-از دست دادن سريع آب بدن،

2-انعقاد همولنف،

3-انسداد عروق و مجاري.

حالت آخر دراثر فشار مايعات دروني و استحکام پوشش کيتيني است.در واقع، افسانه ي خودکشي عقرب هايي که در آتش محصور هستند،به همين علت است.دردرجه حرارت پايين توانايي تحمل عقرب ها بيشتر است و مي توانند ساعت ها حرارت نزديک به صفررا تحمل کنند.

 

 

توانايي عقرب ها در برابر اثر پرتوها

تجربه هاي آزمايشگاهي به دست آمده دراثر تابش پرتوها روي عقرب ها، بيشتربا استفاده از پرتوهاي گاماي کبالت 60 و پرتوهاي ايکس بوده است. آزمايش هاي انجام شده نشان مي دهد که بي مهرگان در برابر اثر پرتوها از مهره داران مقاوم تر هستند.در بين بي مهرگان بندپايان و در بين بندپايان، عقرب ها از بقيه مقاوم تر هستند.قدرت مقاومت برحسب ld50 (28)و با واحد راد محاسبه مي شود.قدرت مقاومت با توجه به نوع عقرب متفاوت است و رقم هاي به دست آمده بين 40000 تا 90000 راد تغيير مي کند.جالب است که عقرب هاي تيره ي بوتيده به ويژه انواع خطرناک آنها در برابر اثر پرتوها مقاوم تر هستند. برخي صاحب نظران علت اين امر را سروتونين موجود در سم عقرب هاي مي دانند که در برابر تشعشعات ماده ي مقاومي است.

درباره ي مقاومت کلي عقرب ها در برابر اثر پرتوها نظريه هاي متفاوتي وجود دارد.مثلاً اثر پرتوهاي يونيزه با شدت تقسيم سلولي ارتباط مستقيم دارد.يعني،هرچه شکل ظاهري سلول ثابت تر و تغييرات دروني کمتر باشد، اثر پرتوهاي يونيزه روي اين نوع سلول کمتر است.درعقرب ها، تقسيم رشد سلولي (ميتوز)فقط در مرحله ي پوست اندازي انجام مي گيرد و در مراحل ديگر سلول وضع ثابتي دارد.به همين دليل، مقاومت عقرب ها در برابر اثر پرتوها را ناشي از اين مسئله مي دانند.برخي نيز معتقدند که هر چه هسته ي سلولي کوچک تر و در نتيجه مقدار dna کمتر باشد،سلول در براب اثر پرتوها مقاوم تر است. شايد به علت کوچکي هسته ي سلولي است که عقرب ها چنين مقاومتي دارند.همچنين،وجود مقدار زياد اسيد آمينه ي تورين درهموسيانين عقرب ها که عامل محافظي در برابر تشعشعات است، دليل مقاوم بودن اين جانوران مي دانند.متأسفانه هنوز علت مقاومت طبيعي عقرب ها دربرابر عواملي مانند گرسنگي، تشنگي، سرما، بي اکسيژني و پرتوهاي يونيزه به درستي روشن نيست.

لینک به دیدگاه

ساختمان بدن عقرب ها

راسته ي عقرب ها از رده ي عنکبوتيان و شاخه ي بندپايان هستند که آثار آنها روي کره ي زمين از دوره ي سيلورين يعني، حدود 420 ميلوين سال پيش،به صورت سنگواره پيدا شده است.اين مسئله نشان دهنده ي وجود عقرب ها پيش از پيدا شدن دايناسورها است. به طر کل،راسته ي عقرب ها شامل 28 خانواده است که حدود نصف اين خانواده ها منقرض شده اند.گونه هاي زنده ي فعلي شامل 14 خانواده هستند که بيش از 1600 گونه را شامل مي شوند و در بيش از 200 جنس گروه بندي شده اند. عقرب ها از قرن ها قبل به علت داشتن مشخصات ظاهري ويژه براي انسان شناخته شده هستند.اين جانوران در تمام دنيا پراکنده اند و در بيابان ها، جنگل ها، چمنزارها، سواحل درياها و اطراف رودخانه ها و کوهها ديده شده اند. عقرب ها بدن نسبتاً پهن و کشيده دارند و اندازه ي آنها از 3 تا 10 سانتي متر متفاوت است، ولي بزرگ ترين آنها نوع آفريقايي است که طول آن به 21 سانتي مترهم مي رسد. بدن عقرب ها مثل ساير جانوران رده ي عنکبوتيان از بخشي در جلو به نام سرسينه و بخش ديگري در عقب به نام شکم تشکيل مي شود. قسمت عقب به دو قسمت مياني و خلفي تقسيم مي شود که شامل شکم و دم است. سرسينه يک تکه به نظر مي رسد،ولي دو قسمت ميان و خلفي به صورت بند بندديده مي شوند.در طرفين سرسينه انبرک ها و پاها و در جلوي آن آرواره هاي دهاني قرار دارند.تمام اين اعضا بندبند هستند. در سطح پشتي سرسينه چشم هاي مياني و جانبي قرار گرفته اند.سطح شکمي تقريباً به طور کامل به وسيله ي آخرين بند انبرک ها، پاها، ضمايم آنها و پلاک منفردي به نام استرنم پوشيده شده است.هربند ناحيه ي مياني درسطح پشتي ترگيت و در سطح شکمي استرنيت ناميده مي شود.در سطح پشتي هفت بند و درسطح شکمي فقط پنج بند قابل شمارش است.در سطح شکمي مياني اعضايي نظيرشکاف هاي تنفسي، شانه ها و سرپوش تناسلي ديده مي شوند.قسمت خلفي يا دم باريک تر از تنه و از پنج بند تشکيل شده است.غده ي سمي و نيش درانتهاي قسمت خلفي قرار گرفته اند.

 

 

سرسينه و ضمايم آن

اين بخش سفالوتراکس نيزناميده مي شود که قدامي ترين قسمت بدن عقرب است و با پوشش کيتيني و ذوزنقه اي شکل يک تکه اي به نام سپرسري پوشيده شده است.ممکن است سپرسري ساده يا داري تزئيناتي باشد. در طرفين محور طولي سرسينه و درموقعيت مياني ـ قدامي دو برآمدگي ديده مي شود که حامل دو چشم بزرگ مياني است.2 تا 5 چشم کناري در زاويه ي کناري ـ قدامي سرسينه به شکل برآمدگي هاي کوچک و شفافي ديده مي شوند. عقرب هاي غازي بدون چشم هستند.لبه ي قدامي سرسينه که پيشاني نام دارد، ممکن است مستقيم،محدب يا مقعر باشد. لبه ي خلفي سپرسري با اولين بند ناحيه ي شکم در ارتباط است.حدود سرسينه در سطح شکمي کاملاً مشخص نيست و به طول کامل با کوکساي پاها پوشيده شده است.فقط کوکساي پاي چهارم حد خلفي اين قسمت را در سطح شکمي مشخص مي سازد.ضمايم ناحيه ي سرسينه شش جفت و در ناحيه ي شکمي قرار دارند.

 

 

ضمايم ناحيه ي شکمي

1-کليسر يا آرواره ي دهاني

 

کليسرهاي به صورت دو گيره ي کوچک و کاملاً متحرک در قدامي ترين ناحيه ي شکمي سرسينه قرار دارند. کليسريها براي قطعه قطعه کردن طعمه به کارمي روند.کليسر شامل سه بند است.دو بند قدامي گيره ي کوچکي را تشکيل مي دهند که يک انگشت ثابت و يک انگشت متحرک دارد.اين دو انگشت افقي هستند و در حالت طبيعي از بالاي سرسينه ديده مي شوند.انگشت ثابت حجيم و سطح شکمي آن که از موهاي متراکمي پوشيده شده است،ديواره ي فوقاني محوطه ي دهاني را تشکيل مي دهند.انگشت متحرک خميده و مانند انگشت ثابت به دندانه مجهزاست و ممکن است بسته به نوع عقرب تک شاخه يا دو شاخه باشد.سطح شکمي درانگشت متحرک نيز پوشيده از مو است. بند سوم يا بند قاعده اي زيرسينه قرار دارد.سطح داخلي اين بند به وسيله ي پرده ي کيتيني نرم به دو قسمت تقسيم شده است.

 

2-انبرک ها يا پاتزـ ماشو آرز

 

انبرک ها نسبت به ساير ضمايم رشد بيشتري دارند.هرانبرک از شش بند تشکيل شده است.اين بندها مانند بندهاي پا،نام هاي مختلفي دارند.عقرب شناسان کشورهاي مختلف به انبرک و بندهاي آن نام هاي مختلفي داده اند. اولين بند هرانبرک که مستقيم به بدن وصل مي شود، کوکسا يا هانش نام دارد که در مجموع ديواره هاي جانبي محوطه ي دهاني را تشکيل مي دهد.کوکساي انبرک ها درجلو و طول محوربدني آزادند، اما در بخش خلفي به کوکساي پاهاي اول و دوم متصل مي شوند.سطح داخلي آنها که با محوطه ي دهاني درارتباط است، پوشيده ازمو است. در برخي عقرب ها،ماننده هترومتروس،درسطحي از اين بندها که با بند مشابه در پاهاي اول ارتباط دارد،چند خارک سخت و خميده ديده مي شود.جانور با کشيدن اين خارک ها روي کوکساي پاهاي اول صدا ايجاد مي کند. بندهاي دوم تا چهارم به ترتيب عبارت اند از:تروکانتر پرفمور و فمور. دو بند آخر،يعني بندهاي پنجم و ششم، به گيره ي نسبتاً بزرگي تبديل شده است.يکي از اين بندها که متحرک است، انگشت متحرک يا پست ـ تارس و بند ديگر انگشت ثابت يا تي بيا ناميده مي شوند.

انگشتان فقط حرکات عمودي دارند و مانند گيره هاي کليسر،دستگاه ترشح سم ندارند. درانتهاي هرانگشت يک دندان نوک تيز وجود دارد.انگشت ثابت با انتهاي حجيم خود به نام دست در مجموع تي بيو تارس ناميده مي شود.برحسب تيره، دست ها شکل هاي متفاوتي دارند.به طورمثال، درتيره ي بوتيده، تخم مرغي شکل يا نيمه پهن و در تيره ي اسکرپيونيده، به صورت پهن ديده مي شوند.اندازه ي انگشت ها برحسب نرو ماده بودن عقرب متفاوت است. سطح داخلي هرانگشت با رديف هايي از دندانه پوشيده شده است.ممکن است در خارج يا داخل هررديف يک گرانول فرعي نيز ديده شود.زير دندان انتهايي انگشت متحرک، گرانول هايي به صورت دسته هاي دو تايي،سه تايي، چهارتايي يا بيشتر ديده مي شوند.بندهاي انبرک ها تزئينات مختلف ديگر،از جمله تريکوبتري ها يا تارهاي حساس دارند که به آنها اشاره خواهد شد.تريکوبتري ها که از نظرطبقه بندي اهميت بسياري دارند،در عقرب ها فقط روي انگشت ثابت،فمور و پرفمور انبرک ها ديده مي شوند.انبرک ها وسيله اي براي گرفتن و نگهداري طعمه هستند.تحرک زياد تروکانترامکان جابه جايي زيادي به اين عضو داده شده است.

3-پاها يا پاتزـ آمبولاتوآرز

پاها چهارجفت ازضمايم ديگرسرسينه هستند و در طرفين بدن قرار دارند.به طول پاها به تدريج از پاهاي قدامي به خلفي افزوده مي شود. هرپاهشت بند دارد که به ترتيب عبارت اند از:کوکسا، تروکانتر، پرفمور، فمور، تي بيا، بازي تراس، تارس و پست ـ تارس. بند کوکسا درپاهاي دوم رشد زيادي داشته و دو تيغه ي بلند به نام ماگزيلرها از آن منشعب شده است.ماگزيلرها کف حفره ي دهاني را تشکيل داده اند.در کوکساي پاي اول نيزيک تيغه ي کوچک متصل ديده مي شود.کوکساي پاهاي سوم و چهارم به طور مورب قرار دارند و بلندتر و باريک تر از کوکساي پاهاي اول و دوم هستند.دربرخي عقرب ها، مانند بليزاريوس، اين دو کوکسا به وسيله ي کيتين چين خورده اي از يکديگر جدا شده اند. تي بيا و بازي تارس اغلب به يک سيخک کم و بيش بلند مجهز هستند که در رده بندي اين جانوران استفاده مي شود.اين سيخک ها از پوشش کيتيني سفيدرنگي تشکيل شده اند که داخل آن پراز لنف است. تصور مي شود که سيخک ها به علت وجود انشعاب هاي عصبي،به حرارت حساس هستند و جانور را از تغيير درجه حرارت زمين مطلع مي سازند. سيخک تي بيا منفرد است و معمولاً درقاعده ي تي بيا و درمحل اتصال با بازي تارس ديده مي شود.اين سيخک از بدو تولد وجود دارد.سيخک هاي بازي تارس دو تاهستند و درقاعده ي بازي تارس و درمحل اتصال با تارس قرار گرفته اند.اين سيخک ها درتمام پاها و در تمام سنين ديده مي شوند.در عقرب هاي زير تيره ي بوتيده سيخک هاي بازي تارس شاخه ي کوچکي به نام دندانه ي قاعده اي دارند. سيخک هاي بازي تارس خارک هايي دارند که تعداد آنها برحسب نوع عقرب متغير است.درانواعي از عقرب ها که درشن زار زندگي مي کنند،باز تارس پهن تر و لبه هاي تيزجانبي دارد.همچنين،خارک هاي بلند شانه مانندي دارد که بخش پشتي بازي تارس آنها را مي پوشاند و باعث سهولت حرکت جانورروي شن و خاک نرم مي شود.اين رديف خارک فقط روي بازي تارس پاهاي اول،دوم و سوم ديده مي شود.

سطح زيرين تارس که با زمين تماس دارد، سل تارسال ناميده مي شود.بايد توجه داشت عقرب ها هنگام حرکت علاوه براين قسمت، روي سطح جانبي ـ داخلي تارس هم تکيه مي کنند.سل تارسال تزئيناتي از نوع خار يا خارک يا چيزي بين اين دو دارد.از سطح پشتي تارس زبانه اي به سمت جلو کشيده شده است.اين زبان را لانگت تارسال مي نامند که در گذشته براي رده بندي عقرب ها مورد توجه بوده است. پست ـ تارس قطعه کيتيني منفردي است که درانتهاي پا و بين دو پنجه قرار گرفته است و با تارس روي زمين تکيه دارد.تاندون هاي عضلات جلوآورنده و عقب کشنده ي پنجه ها به پست ـ تارس متصل است.پنجه ها به صورت دو ناخن ساده و کمي خميده و ظريف درطرفين پست ـ تارس قرار گرفته اند. ميزان خميدگي و طول پنجه هادرعقرب ها متفاوت است.برخي جانورشناسان در رده بندي عقرب ها به اين تفاوت توجه کرده اند.عقرب ها در مرحله ي نوزادي و قبل از اولين پوست اندازي،به جاي پنجه، بادکش دارند.

لینک به دیدگاه

عقرب آسیایی کوچک

محسن ادیب

[TABLE]

[TR]

[TD=class: class9, width: 55%] نام فارسی : عقرب آسیایی کوچک

نام علمی: Mesobuthus eupeus

نام انگلیسی: Lesser Asian scorpion

[/TD]

[TD=class: class9, width: 40%, align: justify] agh4.gif[/TD]

[/TR]

[/TABLE]

عقرب های غیرحفار مزبوتوس اوپوس از خانواده معروف بوتیدائه هستند که به عقرب کوچک آسیایی و یا عقرب خالدار شناخته می شوند. این گونه عقرب دارای 23 زیر گونه است که از این تعداد 9 زیر گونه در ایران موجود است. این عقرب بیشترین پراکندگی جغرافیایی را در بین خانواده بوتیدائه دارا می باشد. طول بدن در عقرب بالغ بین 40 تا 50 میلیمتر است. رنگ عقب زرد تا زرد متمایل به قهوه ای است. بخش پشتی دارای خط های طولی نامنظمی است که رنگی قهوه ای یا سیاه دارند. عقرب ماده در این گونه عموما از عقرب نر بزرگتر است. این گونه عقرب از حشرات همچون جیرجیرک وسوسک تغذیه میکند. این عقرب زمین را حفر نمیکند و فضای باز را ترجیح میدهد و اغلب در شکاف تخته سنگها و ... مخفی میشود. چنگالهای آنها بلند و باریک است و برای کشتن طعمه از نیش خود استفاده میکنند. زهر این گونه از نظر طبقه بندی زهرها در رده ضعیف قرار میگیرد. محل گزش معمولا با تورم، سوزش و درد شدید همراه است. همچنین بی حسی و خارش نیز در بعضی از موارد گزارش شده است. همچون سایر عقربها زهر این گونه دارای پروتئین نئوروتوکسیک است. همچنین چندین نمونه خاص پروتئین در زهر این عقرب شناسایی شده است که مصارف پزشکی زیادی دارد. این گونه در مناطق خشک و نیمه خشک همراه با پوشش گیاهی ضعیف و یا خیلی ضعیف زندگی میکند. پراکندگی جهانی شامل ترکیه، ارمنستان، آذربایجان، گرجستان، جنوب روسیه، شمال سوریه، شرق عراق، ایران، افغانستان، پاکستان، ترکمنستان، ازبکستان، جنوب مغولستان و شمال چین گزارش شده است. پراکندگی دراستان های خوزستان (شوش، ماهشهر و آبادان)،هرمزگان (بندرعباس)،گلستان (گرگان)،تهران (ورامین و کوههای برغان)، کردستان (سقز، مریوان و بانه)،کرمانشاه (سرپل ذهاب، قصرشیرین و پاوه)،ایلام (دهلران، ایوان و مهران)، آذربایجان غربی (چالدران ،پیرانشهر، سردشت، سلماس، ماکو، خوی، اشنویه و ارومیه)و خراسان (قوچان، درگز، سرخس، نهبندان، بیرجند، قائن، خواف، تایباد و تربت جام). از تعداد 155 عقرب جمع آوری شده از جزيره هنگام، تعداد 134 عقرب از گونه بوتتوس جاياکاری و بقيه متعلق به گونه مزوبوتوس اپئوس بودند . عدم وجود تنوع در فون عقربهای اين جزاير احتمالاً می تواند ناشی ازعوامل مختلف مانند انتقال بسيار محدود مصالح ساختمانی و يا نهال های گياهی و غيره از مناطق عقرب خيز کشور به اين مناطق و يا عدم سازگاری ساير گونه ها ی عقرب با شرايط بيو اکولوژی جزاير مذکور باشد .

لینک به دیدگاه

عقرب بلوچی

محسن ادیب

[TABLE]

[TR]

[TD=class: class9, width: 55%] نام فارسی : عقرب بلوچی

نام علمی: Androctonus baluchicus

نام انگلیسی: Baluchistan Scorpion

[/TD]

[TD=class: class9, width: 40%, align: justify] agh7.gif[/TD]

[/TR]

[/TABLE]

عقرب دم پهن (Fat tailed scorpion) نامی است که به گونه های عقرب اندرکتنوس داده شده است و دلیل آن هم پهن بودن دم این گونه عقرب نسبت به سایر گونه ها است. این خانواده دارای 18 زیر گونه است که از این تعداد 3 زیرگونه از ایران گزارش شده است. معنای لغوی اندرکتنوس به معنای قاتل مرد است که از دو کلمه andras به معنای مرد و kteinein به معنای کشتن تشکیل شده است. خانواده اندرکتونوس خطرناکترین گونه عقرب در دنیا است. این خانواده در نواحی خشک و نیمه خشک خاورمیانه و شمال آفریقا زندگی میکنند. در تقسیم بندی اندازه در دسته متوسط قرار میگیرند. زهر این خانواده دارای پروتئین قوی نئوروتوکسین است و هر ساله تعداد زیادی در اثر زهر این خانواده عقرب جان خود را از دست میدهند. در سال های اخیر کارخانجات داروسازی در جهان پادزهر این خانواده عقرب را تولید کرده اند. زیر گونه بلوچیکوس در کشورهای افغانستان، ایران و پاکستان گزارش شده است. این عقرب اولین بار توسط پوکوک (Pockok) در سال 1900 میلادی شناسایی شد. از اثرات زهر این عقرب و موارد کاربرد آن در پزشکی اطلاعات بسیار اندکی در دست هست ولی با توجه به نزدیکی بسیار زیاد ژنتیکی به عقرب اندرکتونوس استرالیس (Androctonus australis) میتوان نتیجه گیری کرد که فرد مصدوم دچار عوارضی جدی خواهد شد. طول عقرب بین 70 تا 80 میلیمتر است و ابعاد اندام شکمی عقرب نر از ماده بزرگتر است. رنگ اندام پشتی و انتهای دم عقرب قهوه ای سوخته تا سیاه است و سایر اندام ها دارای رنگ قهوه ای روشن تا تیره دارند. پراکندگی در ایران در استانهای سیستان و بلوچستان و خراسان جنوبی گزارش شده است.

 

 

 

عقرب اندروکتنوس بلوچیکوس (عقرب بلوچی)

6d4972b1-de8f-4eff-87a0-62064ec5bef9.jpg

- / 3

لینک به دیدگاه

عقرب بیابانی پاکستانی

[TABLE]

[TR]

[TD=class: class9, width: 55%] نام فارسی : عقرب بیابانی پاکستانی

نام علمی: Odontobuthus odonturus

نام انگلیسی: Pakistani Desert Scorpion

[/TD]

[TD=class: class9, width: 40%, align: justify] map%2872%29.gif[/TD]

[/TR]

[/TABLE]

پراکندگی جهانی آن در پاکستان، عمان، عراق و هندوستان گزارش شده است. پراکندگی آن در ایران دراستان های خوزستان (رامهرمز و مسجد سلیمان)، فارس (کازرون)، بوشهر،کرمانشاه (قصرشیرین، ایلام و دهلران)، هرمزگان، سیستان و بلوچستان و کرمان. این عقرب از خانواده بوتیدائه است ولی بسیاری از ویژگیهای این خانواده را ندارد. عقربهای بوتیدائه سرعت رشد زیادی دارند و غذای زیادی مصرف میکنند در صورتی که عقرب ادنتبوتوس ادنتوروس غذای بسیار کمی مصرف میکند و سرعت رشد بسیار کندی دارد. ویژگیهای رفتاری آن عقربی نسبتا خشن و تهاجمی است و حرکات بسیار سریعی دارد. طول عقرب بالغ بین 45 تا 60 میلیمتر است. در دمای 24 تا 30 درجه سانتیگراد فعالیت میکند. در مناطق ماسه ای و سنگلاخی زندگی میکنند و عقربی حفار است. تمامی قسمتهای اندامی به رنگ زرد تا قهوه ای روشن است و نوارهای تیره تری در اندام پشتی به چشم می خورد. نرها دارای ابعادی کوتاهتر و کشیده تر از ماده ها هستند. دارای سم بسیار قوی است به نحوی که محل گزش متورم و بسیار دردناک گزارش شده است. در گزش کودکان و افراد ضعیف علایم شدیدتر خواهد بود. از سم آن در موارد پزشکی استفاده می شود.

 

 

 

عقرب ادنتبوتوس ادنتوروس

e4601918-09ea-49fb-8863-835a2f437e12.jpg

 

- / 3

لینک به دیدگاه

عقرب چنگال پهن تاونسندی

محسن ادیب

[TABLE]

[TR]

[TD=class: class9, width: 55%] نام فارسی : عقرب چنگال پهن تاونسندی

نام علمی: Scorpio maurus townsendi

نام انگلیسی: Large clawed Scorpion

[/TD]

[TD=class: class9, width: 40%, align: justify] agh3%281%29.gif[/TD]

[/TR]

[/TABLE]

این گونه عقرب بومی مناطق شمال آفریقا و خاورمیانه است. این عقربها به دلیل دارا بودن چنگالهای پهن و بزرگ به عقرب چنگال پهن شهرت دارند. این عقرب، عقربی کوچک تا متوسط است و در خانواده اسکورپیونیدائه Scorpionidae قرار می گیرد. تاکنون 19 زیرگونه از این عقرب در جهان شناخته شده است که از این تعداد 2 زیر گونه townsendi و kruglovi از ایران گزارش شده است. این گونه عقرب اولین عقربی بود که از نظر علمی در جهان مورد بررسی قرار گرفت. معنای نام علمی این عقرب اسکرپیو بر گرفته از لغت اسکورپیون Scorpion به معنای عقرب و موروس به معنای تیره یا مبهم است. طول عقرب بالغ بین 60 تا 80 میلیمتر است و رنگ آنها در زیر گونه های مختلف تفاوت دارد. اغلب این گونه عقرب دارای رنگ زرد تا قرمز-قهوه ای هستند (چنگالها معمولا قرمز-قهوه ای تیره هستند). در بعضی از زیرگونه ها رنگ قهوه ای تیره تا سیاه نیز گزارش شده است. زیر گونه های این عقرب را میتوان بر اساس رنگ آنها طبقه بندی کرد هرچند این تقسیم بندی عمومیت ندارد. این گونه عقرب در مواقعی به صورت دسته جمعی مشاهده می شود ولی هر عقرب برای خود سوراخ مجزایی دارد. زهر عقرب در رده زهرهای با خطر متوسط طبقه بندی میگردد. با این حال محل گزش بسیار دردناک گزارش شده است. زهر این عقرب بر روی یک فرد سالم بی اثر است. این عقرب در مواردی از چنگال ها برای دفاع استفاده میکند و ممکن است از نیش استفاده نکند. هرچند که زهر این گونه دارای نوعی نیتروکسین ضعیف neurotoxin با نام ماروتوکسین Maurotoxin است، هیچ گونه مرگ ناشی از نیش این عقرب گزارش نشده است. در شکافهای عمیق تخته سنگها و سوراخهای عمیق زمین در نواحی بیابانی یا نیمه بیابانی با پوشش گیاهی تنک قابل مشاهده است. علاقه زیادی به حفر سوراخهای عمیق دارد. این عقرب حفار است و حفره های متفاوتی بر اساس نوع زیستگاه حفر میکند. سوراخ های حفر شده توسط عقرب بین 20 تا 70 سانتیمتر عمق دارند و انتهای سوراخ معمولا بزرگتر حفر میگردد. این عقرب به هوای گرم علاقمند است و در زمستان ها از دمای 10 تا 15 درجه به خواب زمستانی میرود. پراکندگی در استان های خوزستان، کردستان (بانه و سقز)،گیلان، فارس، آذربایجان غربی (اشنویه)، قزوین، تهران (کرج)، لوشان، رودبار، سمنان (شاهرود)، اصفهان، بوشهر، کرمانشاه (جوانرود و سرپل ذهاب)و ایلام (دهلران و ایوان). واژه townsendi به معنای بزرگتر بودن نر از ماده است. در این زیرگونه برخلاف زیرگونه های دیگر جنس نر از ماده ها بزرگتر هستند. نر و ماده فقط در هنگام جفتگیری در کنار یکدیگر دیده می شوند. این زیرگونه در سال 1900 توسط پوکک Pocock شناسایی شد.

لینک به دیدگاه

عقرب چنگال پهن کروگلوی

محسن ادیب

[TABLE]

[TR]

[TD=class: class9, width: 55%] نام فارسی : عقرب چنگال پهن کروگلوی

نام علمی: Scorpio maurus kruglovi

نام انگلیسی: Large clawed Scorpion

[/TD]

[TD=class: class9, width: 40%, align: justify] agh3%281%29.gif[/TD]

[/TR]

[/TABLE]

این گونه عقرب بومی مناطق شمال آفریقا و خاورمیانه است. این عقربها به دلیل دارا بودن چنگالهای پهن و بزرگ به عقرب چنگال پهن شهرت دارند. این عقرب، عقربی کوچک تا متوسط است و در خانواده اسکورپیونیدائه Scorpionidae قرار می گیرد. تاکنون 19 زیرگونه از این عقرب در جهان شناخته شده است که از این تعداد 2 زیر گونه townsendi و kruglovi از ایران گزارش شده است. این گونه عقرب اولین عقربی بود که از نظر علمی در جهان مورد بررسی قرار گرفت. معنای نام علمی این عقرب اسکرپیو بر گرفته از لغت اسکورپیون Scorpion به معنای عقرب و موروس به معنای تیره یا مبهم است. طول عقرب بالغ بین 60 تا 80 میلیمتر است و رنگ آنها در زیر گونه های مختلف تفاوت دارد. اغلب این گونه عقرب دارای رنگ زرد تا قرمز-قهوه ای هستند (چنگالها معمولا قرمز-قهوه ای تیره هستند). در بعضی از زیرگونه ها رنگ قهوه ای تیره تا سیاه نیز گزارش شده است. زیر گونه های این عقرب را میتوان بر اساس رنگ آنها طبقه بندی کرد هرچند این تقسیم بندی عمومیت ندارد. این گونه عقرب در مواقعی به صورت دسته جمعی مشاهده می شود ولی هر عقرب برای خود سوراخ مجزایی دارد. زهر عقرب در رده زهرهای با خطر متوسط طبقه بندی میگردد. با این حال محل گزش بسیار دردناک گزارش شده است. زهر این عقرب بر روی یک فرد سالم بی اثر است. این عقرب در مواردی از چنگال ها برای دفاع استفاده میکند و ممکن است از نیش استفاده نکند. هرچند که زهر این گونه دارای نوعی نیتروکسین ضعیف neurotoxin با نام ماروتوکسین Maurotoxin است، هیچ گونه مرگ ناشی از نیش این عقرب گزارش نشده است. در شکافهای عمیق تخته سنگها و سوراخهای عمیق زمین در نواحی بیابانی یا نیمه بیابانی با پوشش گیاهی تنک قابل مشاهده است. علاقه زیادی به حفر سوراخهای عمیق دارد. این عقرب حفار است و حفره های متفاوتی بر اساس نوع زیستگاه حفر میکند. سوراخ های حفر شده توسط عقرب بین 20 تا 70 سانتیمتر عمق دارند و انتهای سوراخ معمولا بزرگتر حفر میگردد. این عقرب به هوای گرم علاقمند است و در زمستان ها از دمای 10 تا 15 درجه به خواب زمستانی میرود. پراکندگی در استان های خوزستان، کردستان (بانه و سقز)،گیلان، فارس، آذربایجان غربی (اشنویه)، قزوین، تهران (کرج)، لوشان، رودبار، سمنان (شاهرود)، اصفهان، بوشهر، کرمانشاه (جوانرود و سرپل ذهاب)و ایلام (دهلران و ایوان). در این زیر گونه رنگ پاها و چنگالها به رنگ زرد، انتهای تیغه چنگال قرمز قهوه ای، اندان خلفی به رنگ قهوه ای سوخته خاکستری، دم به رنگ زرد، بند آخر دارای رنگی تیره تر از سایر بندهاست

 

 

عقرب حفار اسکرپیوموروس

62185268-508f-436b-b75e-7abf21e1b43f.jpg

 

لینک به دیدگاه

عقرب دم پهن

محسن ادیب

[TABLE]

[TR]

[TD=class: class9, width: 55%] نام فارسی : عقرب دم پهن

نام علمی: Androctonus crassicauda

نام انگلیسی: fat-tailed scorpion

[/TD]

[TD=class: class9, width: 40%, align: justify] agh1.gif[/TD]

[/TR]

[/TABLE]

این عقرب در اندازه متوسط با دم صاف و تخت دارای اندازه 50 میلیمتر است. بدن به رنگ قهوه ای تیره و در مواردی سیاه رنگ است. دارای لبه های دندانه دندانه در بیشتر قسمتهای پشت شکم و موهای کوتاه تیره رنگ متعدد در قسمتهای مختلف شکمی و سایر اندام. دارای چنگال های بزرگ که در قسمت های ابتدایی بسیار پر قدرت است. به طور کلی ظاهری خشن و خوف آور دارند. بیشتر در بیابان ها و مناطق خشک و نیمه خشک با بافت ماسه ای و سنگریزه ای یافت میشوند. مواردی در باقی مانده انباشت های گیاهی و لابه لای تخته سنگها نیز مشاهده شده است. این عقرب در مناطقی از ترکیه، شمال آفریقا و خاورمیانه زیست میکند. این عقرب در شب فعالیت میکند و در هنگام روز در لای درزها و شکافها پنهان میشود. قادر است بغیر از سطوح صیقلی شیشه ای از همه سطوح بالا رود. از بی مهرگان و حشرات کوچک تغذیه میکند. در مواردی مشاهده شده است که پس از کشتن مارمولکهای کوچک، مایعات بدن آنها را میمکد. این اتفاق در مورد پستانداران کوچک نیز گزارش شده است. از نیش انتهایی دم برای دفاع و یا کشتن طعمه استفاده میکند. زهر دارای نئوروتوکسیک و کاردیوتوکسیک است و در مواردی میوتوکسیک نیز مشاهده شده است. محل گزش این عقرب بسیار دردناک است. معمولا محل گزش قرمز شده و متورم میشود. از 1 تا 24 ساعت عوارض اختلال در سیستم عصبی مشاهده شده است که میتواند بر روی کارکرد قلب تاثیر گذار باشد و فرد مصدوم را دچار خونریزی داخلی، اختلالات تنفسی و دیداری نماید. در موارد بسیار نادری مرگ انسان در اثر شوک، ایست قلبی و ایست تنفسی گزارش شده است. پراکندگی وسیع درنواحی شمال کشور تا استان های جنوبی خلیج فارس و تمام استان های کرمان، بوشهر، سمنان، خوزستان (اهواز، امیدیه، بستان، سوسنگرد،ماهشهر، خرمشهر و آبادان)، ایلام (دهلران، مهران و ایوان)، آذربایجان غربی (چالدران، خوی، ماکو، اشنویه و ارومیه)، کردستان (مریوان)،خراسان (تایباد، خواف، قائن، بیرجند و نهبندان)و کرمانشاه (جوانرود، سرپل ذهاب و قصرشیرین).

عقرب غیرحفارآندرکتنوس کراسیکودا

 

ae7d2056-0de2-4b42-ab03-cbe1e5b7bfac.jpg

لینک به دیدگاه

عقرب دم پهن آفریقایی

محسن ادیب

[TABLE]

[TR]

[TD=class: class9, width: 55%] نام فارسی : عقرب دم پهن آفریقایی

نام علمی: Androctonus australis

نام انگلیسی: North african fat tailed scorpion

[/TD]

[TD=class: class9, width: 40%, align: justify] map%2895%29.gif[/TD]

[/TR]

[/TABLE]

عقرب دم پهن آفریقایی بومی خاورمیانه و ایران نیست ولی در مناطق ماسه ای و ریگزارهای ایران گزارش شده است. این عقرب بومی آفریقای شمالی و بویژه صحرای بزرگ آفریقا است که احتمالا توسط دخالت انسانی به خاورمیانه منتقل شده است و با شرایط اقلیمی این منطقه سازگار شده است. پراکندگی جهانی این عقرب در شمال آفریقا، الجزایر، لیبی، مصر، تونس، موریتانی، سومالی و در خاورمیانه ایران، عراق، عربستان سعودی، افغانستان، هند و پاکستان است. در خاورمیانه به ندرت یافت می شود. این عقرب از خانواده بوتیدائه است. در خانواده دم پهن ها دارای بزرگترین ابعاد اندامی است و دارای گسترده ترین پراکندگی در این گونه است. رنگ کلی بدن زرد رنگ است که در قسمت پشتی دارای نوارهای عرضی تیره است. در ناحیه انتهایی دم قهوه ای تیره است. آخرین بند چنگال دارای رنگی تیره تر نسبت به بندهای دیگر است. شایان ذکر است رنگ بندی عقرب بسته به محل زندگی می تواند تفاوت داشته باشد و رنگ زرد عنوان شده عمومیت دارد. دارای موهای سیاه رنگ پراکنده ای در قسمت خلفی اندامی است. عقرب دم پهن آفریقایی از نظر ابعاد یک عقرب متوسط است. عقرب بالغ تا 10 سانتیمتر رشد میکند و دارای دمی بسیار پهن و قدرتمند است. در مناطق خشک استپی و ماسه زارها، کوهستانهای خشک و فلات های مرتفع زیست میکند. این عقرب مناطق مرطوب رای برای زندگی انتخاب نمیکند. از این رو در نوار ساحلی قابل مشاهده نیست. علاقه زیادی به حفر سوراخهای بزرگ ندارد از این رو در مناطق روستایی در لای آجرها و درز دیوارها پنهان می شود. به راحتی از شیبهای عمودی بالا می رود و عقربی شب فعال است. از حشرات، خزندگان کوچک، پستانداران کوچک و در بعضی موارد از سایر عقربها تغذیه می کند. در حالت دفاع و حمله از نیش و چنگالها با هم استفاده مینماید. این عقرب یکی از خطرناکترین عقرب های شناخته شده است. سم قوی آن هرساله باعث مرگ بسیاری از افراد می گردد. سم این عقرب بیشتر حاوی نئوروتوکسیک neurotoxic است. همچنین کاردیوتوکسیک cardiotoxic، میوتوکسیک myotoxic و هموتوکسیک hemotoxic با درصد کمتری در زهر آن وجود دارد. عقرب دارای رفتاری خشن و هجومی است. ترجمه لغوی ترکیب واژه Androctonus australis به معنای کشنده جنوبی است. برخلاف بسیاری از بندپایان و خزندگان مناطق بیابانی و ماسه ای که در هنگام توفانهای شن برای محافظت از خود سوراخی در زمین حفر میکنند و یا در زیر ماسه ها یا تحته سنگهای پناه میگیرند، این عقرب به خوبی میتواند در برابر این توفانها از خود مقاومت نشان دهد و استقامت کند بدون آنکه دچار آسیبی گردد. مقاومت این عقرب در برابر توفان به دلیل بافت منحصر بفرد اندام خلفی آن است. بافت خلفی عقرب به صورت زرهی به قطر 10 میکرو متر و طول 80 میکرو متر سرتاسر اندام خلفی را پوشانده است.

 

 

عقرب

cee5df2b-0c78-4e69-993d-9e4633d3f9f3.jpg

لینک به دیدگاه

عقرب دم پهن خاورمیانه

[TABLE]

[TR]

[TD=class: class9, width: 55%] نام فارسی : عقرب دم پهن خاورمیانه

نام علمی: Androctonus finitimus

نام انگلیسی: fat-tailed scorpion

[/TD]

[TD=class: class9, width: 40%, align: justify] agh8.gif[/TD]

[/TR]

[/TABLE]

عقرب دم پهن (Fat tailed scorpion) نامی است که به گونه های عقرب اندرکتنوس از خانواده بوتیدائه داده شده است و دلیل آن هم پهن بودن دم این گونه عقرب نسبت به سایر گونه ها است. این گونه دارای 18 زیر گونه است که از این تعداد 3 زیرگونه از ایران گزارش شده است. معنای لغوی اندرکتنوس به معنای قاتل مرد است که از دو کلمه andras به معنای مرد و kteinein به معنای کشتن تشکیل شده است. خانواده اندرکتونوس خطرناکترین گونه عقرب در دنیا است. این خانواده در نواحی خشک و نیمه خشک خاورمیانه و شمال آفریقا زندگی میکنند. در تقسیم بندی اندازه در دسته متوسط قرار میگیرند. زهر این خانواده دارای پروتئین قوی نئوروتوکسین است و هر ساله تعداد زیادی در اثر زهر این خانواده عقرب جان خود را از دست میدهند. در سال های اخیر کارخانجات داروسازی در جهان پادزهر این خانواده عقرب را تولید کرده اند. زیر گونه فینیتیموس در کشورهای ایران، هند و پاکستان گزارش شده است. این زیر گونه عقرب اولین بار توسط پوکوک (Pockok) در سال 1897 میلادی در نزدیکی حیدرآباد هند شناسایی شد. از اثرات زهر این عقرب و موارد کاربرد آن در پزشکی اطلاعات بسیار اندکی در دست هست ولی با توجه به نزدیکی بسیار زیاد ژنتیکی به عقرب اندرکتونوس استرالیس (Androctonus australis) میتوان نتیجه گیری کرد که فرد مصدوم دچار عوارضی جدی خواهد شد. طول عقرب تا 70 میلیمتر است و ابعاد اندام شکمی عقرب نر از ماده بزرگتر است. رنگ اندام پشتی و انتهای دم عقرب قهوه ای روسن تا تیره است و سایر اندام ها دارای رنگ زرد و چنگال ها دارای رنگ زرد متمایل به قرمز هستند. در قسمت انتهایی دست و پاها موهایی دیده میشود. سر چنگالها به رنگ قهوه ای سوخته تا سیاه است. پراکندگی در ایران در استان سیستان و بلوچستان گزارش شده است.

 

a55bf0b0-fc27-4eb8-a414-903d76495bb5.jpg

لینک به دیدگاه

عقرب دم سیاه ایرانی

محسن ادیب

[TABLE]

[TR]

[TD=class: class9, width: 55%] نام فارسی : عقرب دم سیاه ایرانی

نام علمی: Hottentotta (Buthotus) jayakari

نام انگلیسی: Iranian Black-tailed alligator scorpion

[/TD]

[TD=class: class9, width: 40%, align: justify] agh5.gif[/TD]

[/TR]

[/TABLE]

هوتنتوتا گونه ای از عقرب ها است که به خانواده بوتیدائه تعلق دارد. این گونه به صورت گسترده ای در آفریقا (بغیر از قسمتهای وسیعی از صحرای بزرگ آفریقا) خاورمیانه شامل شبه جزیره عربستان، جنوب ترکیه، عراق ایران، افغانستان، پاکستان، هند و نپال وجود دارد. این گونه دارای 34 زیر گونه است که از این تعداد 5 زیر گونه در ایران گزارش شده است. عقرب های زیر گونه جایاکاری دارای اندازه ای متوسط هستند که طول بدن عقرب در حدود 70 تا 90 میلیمتر است. دست و پاها، ابتدای چنگالها و ابتدای دم در نقطه اتصال به بدن به رنگ زرد و چنگالها، قسمت انتهایی دم در نزدیکی نیش و پشت بدن به رنگ قهوه ای تیره و در بعضی موارد سیاه گزارش شده است. چنگالها باریک و رفتار عقرب بسیار خشن و تهاجمی است. این گونه در نواحی نیمه خشک تا مرطوب بوته ای و استپی زندگی میکند. صحراهای خشک مورد توجه این عقرب نیست و در مواردی تا ارتفاعات بالا در کوه های زاگرس نیز گزارش شده است. زهر این گونه عقرب شبیه به خانواده بوتید ها است و فرد مصدوم باید تحت مراقبت پزشکی قرار گیرد. گزارشات از افراد مصدوم نشان دهنده تاثیر سم بر سیستم تنفسی، قلبی و عروقی است. زیر گونه هوتنتونا تامولوس که در ایران زیست نمیکند و به عقرب سرخ هندی شهرت دارد دارای خطرناکترین سم در میان عقرب ها است و گزارشات فراوانی از مرگ و میر ناشی از گزش این زیر گونه از هندوستان وجو دارد. با توجه به نوع زيستگاه عقرب های حفار و غيرحفار ، پناهگاههای احتمالی آنها در جزاير ابوموسی ، تنب بزرگ ، کوچک وهنگام با استفاده از دو روش ، جستجو در روز و جمع آوری عقرب در شب ( به کمک چراغ ماورای بنفش) مورد بررسی قرار گرفت . نمونه های جمع آوری شده پس از انتقال به آزمايشگاه تعيين هويت شده و نسبت جنسی آنها تعيين گرديد. در عمليات جمع آوری عقرب ازجزيره ابو موسی و تنب بزرگ به ترتيب تعداد 311 و 134 عقرب صيد شد . اين عقربها همگی متعلق به گونه بوتتوس جاياکاری بودند . عدم وجود تنوع در فون عقربهای اين جزاير احتمالاً می تواند ناشی ازعوامل مختلف مانند انتقال بسيار محدود مصالح ساختمانی و يا نهال های گياهی و غيره از مناطق عقرب خيز کشور به اين مناطق و يا عدم سازگاری ساير گونه ها ی عقرب با شرايط بيو اکولوژی جزاير مذکور باشد .

 

عقرب بوتتوس جاياکاری

 

7605b30a-2b77-4229-8d69-ddc628914340.jpg

لینک به دیدگاه

عقرب زاگرسی

محسن ادیب

[TABLE]

[TR]

[TD=class: class9, width: 55%] نام فارسی : عقرب زاگرسی

نام علمی: Orthochirus zagrosensis

نام انگلیسی: Zagrosian scorpion

[/TD]

[TD=class: class9, width: 40%, align: justify] map%2869%29.gif[/TD]

[/TR]

[/TABLE]

گونه ای از عقرب ها است که به خانواده بوتیدائه تعلق دارد. پراکندگی جهانی آن در ایران، سوریه، عراق و ترکیه قابل مشاهده است. تا سال 2000 میلادی تصور بر این بود که این عقرب تنها در ایران پراکندگی دارد و بومی ایران است. ولی در سالهای بعد نمونه هایی از آن در عراق، سوریه و ترکیه نیز مشاهده شد. پراکندگی این عقرب در ایران در استانهای کهگیلویه و بویر احمد، فارس، اصفهان، کرمان، یزد، چهارمحال و بختیاری به ویژه در ارتفاعات زاگرس محدود می شود. این عقرب در نواحی معتدل و مرطوب، مناطق استپی، صخره ای، مناطق دارای پوشش بلوط زیست می کند. همچنین مناطق دارای خاک های آهکی مرطوب از زیستگاه های اصلی این عقرب است. ارتفاعات بلند را به سایر نواحی ترجیح می دهد. قسمت های چهارم و پنجم دم دارای بیرون زدگی های نقطه نقطه، فضای بین اتصالات قسمتهای مختلف دم صاف و بدون قسمتهای اضافی، قسمتهای انتهایی بدن بدون کرک و مو است ولی ممکن است رو و جانبین بدن دارای موهای بلند طولی باشند. (ممکن است در برجستگیهای ریز بر روی اندام خلفی، موهای سیخ به صورت کوتاه و باریک مشاهده شود.) سطح شتی اندام خلفی صاف بدون بیرون زدگی است. اندامهای خلفی و جلویی دارای رنگ سیاه تا قهوه ای سوخته، بازوی چنگالها به رنگ سیاه، چنگالها و پاها به رنگ زرد تا زرد زیتونی. طول کلی عقرب بالغ 36 تا 38 میلیمتر است.

 

عقرب اورتوچیروس زاگروسنسیز

e1466914-4d71-48ba-9754-93079902da54.jpg

 

لینک به دیدگاه

به گفتگو بپیوندید

هم اکنون می توانید مطلب خود را ارسال نمایید و بعداً ثبت نام کنید. اگر حساب کاربری دارید، برای ارسال با حساب کاربری خود اکنون وارد شوید .

مهمان
ارسال پاسخ به این موضوع ...

×   شما در حال چسباندن محتوایی با قالب بندی هستید.   حذف قالب بندی

  تنها استفاده از 75 اموجی مجاز می باشد.

×   لینک شما به صورت اتوماتیک جای گذاری شد.   نمایش به صورت لینک

×   محتوای قبلی شما بازگردانی شد.   پاک کردن محتوای ویرایشگر

×   شما مستقیما نمی توانید تصویر خود را قرار دهید. یا آن را اینجا بارگذاری کنید یا از یک URL قرار دهید.

×
×
  • اضافه کردن...