آنغوزه, Ferula, assa, Foetida

[masi eng 47,044]

 

نام فارسي آنغوزه

 

 

نام علمي:Ferula assa-foetida

نام انگليسي:Stinking assa

نام عربي:انجدان (Angudan)

 

خانواده چتریان

:Umbelliferae

گياه شناسي

:

گياه آنغوزه به نامهاي فارسيخوراکما، آنگوزاکما و کورن کما، بوته اي بزرگ، علفي و چند سالهاست کهارتفاع آن گاهي به 2/5 متر مي رسد نام محلی در دیباج بنام اشتلغاز یا اشتر غاز. ساقه آن نسبتاً محکم و ضخيم باسطحيخشناست. برگ هاي قاعده بزرگ و ضخيم هستند؛ به طوري که طول آنها تا 60 سانتيمتر مي رسد. اين برگ ها تقسيمات زيادي دارند به طوري که بهقطعاتي (لوبدار) دندانه دار تبديل مي شوند. گل هاي اين گياه زردرنگند وبه صورتگلآذين چتري در انتهاي ساقه قرار مي گيرند. ميوه ها دوفندقه اي،بيضيشکل وتقريباً مسطح مي باشند که روي هر کدام پنج خط وجود دارد وکناره هابالمانند هستند. رنگ ميوه ها قهوه اي تيره است. از ريشه ياقاعده ساقهاينگياه بر اثر تيغ زدن ماده اي به نام اولئوگم رزين به دستمي آيد کهبهآنغوزه مشهور است. آنغوزه ابتدا شيري رنگ است و مزه اي تند وتلخ ونيز بويبد و متعفني دارد که تهوع آور است؛ به همين دليل از قديمبه ناممدفوعشيطان معروف شده است.

اين گياه در ايران (استان خراسان،سمنان، بلوچستان، کرمان و نواحي جنوبي) وجود دارد

.

خواص درمانی

 

رزين آنغوزه به عنوان خلط آور،ضدنفخ، ضداسپاسم روده اي و به صورت شياف براي بهبود قولنج و همچنينسوسپانسيون آنبراي فراري دادن سگ، گربه و ديگر حيوانات وحشي مورد توجهبوده است. مصرفآنغوزه خصوصا در ميان آمريکايي هاي آفريقايي ادامه دارد. آنغوزه برايدرمانسرطان شکم، ميخچه، پينه، ادرارآور، مسکن و محرک به کارمي رفتهاست. دردرمان هاي عاميانه براي قطع قاعدگي، آسم، تشنج، خروسک،جنون وسرطاناستفاده مي شود. با اين حال، اصلي ترين کاربرد آن به صورترايحه درعطرياتمي باشد.

اين گياه با طعمي قوي تر از پياز يا سير به شکل گم رزين يامحلول همچناندردسترس است. در داروخانه ها و فروشگاه هاي مواد غذايي سالمو محلي نيزبهعنوان نگهدارنده يا ادويه به فروش مي رسد. گاهي به ميزانکم در برخيازشکلات ها، نوشابه ها، چاشني ها و سس ها به کار مي رود

.

ترکيبات مهم

:

آنغوزه حاوي تعدادي ترپن و موادمحلول درچربي است که هنوز به طور کامل شناسايي نشده اند. همچنين حاوي 20درصداسانس، 65 درصد رزين و حدود 25 درصد صمغ مي باشد.

مهمترين ترکيبات اسانس آنغوزه، ايزوبوتيل پروپانيل دي سولفايد،آلفاپي نن،کادي نن و وانيلين هستند. در واقع، آنغوزه يکي از مهم تريناولئوگم رزينهاي گياهي است که در خانواده چتريان وجود دارد. از ترکيباتکومارينيموجوددر اين اولئوگم رزين، مي توان اومبلي فرون و از ترکيباترزيني آناسيدفروليک و آزارزينوتانول را نام برد

.

داروشناختي و اثرات مهم

:

تاکنون مطالعات کلينيکي برايمشخص شدناثرات درماني آن صورت نگرفته است؛ اما در مطالعه اي که بر رويموش هايآزمايشگاهي انجام شده کلسترول سرم را پايين نياورده است.استفاده از عصاره الکلي(تنتور) باريجه سميت سلولي عليه لنفوماي سلول هاي سرطاني و لنفوسيت هاي انساني را نشان داده است

.

سميت و عوارض جانبي

:

مصرف خوراکي آن در بزرگسالانسميتي نشاننداده است، ولي در کودکان مي توان ايجاد مسموميت کند. همچنيندر حد مصرفدرماني تاکنون عارضه خاصي از آن گزارش نشده، ولي ممکن است دربعضي افراد ويا با مصرف زياد آن اسهال، نفخ، سوزش هنگام ادرار، سوزشمعده، سردرد،گيجي وتشنج ايجاد شود. همچنين، صمغ آن ممکن است درماتيت هايپوستي ايجادکند. باتوجه به اينکه آنغوزه داراي خاصيت قاعده آور است،مصرف زياد آنمي تواندموجب سقط شود؛ لذا توصيه مي گردد در دوران بارداري وشيردهيمصرف نشود.

همچنين، کومارين هاي موجود در اولئوگم رزين آنغوزه ممکن است با داروهاي ضد انعقاد تداخل کند

.

موارد منع مصرف

:

زنان باردار، زنان شيرده و کودکان

 

مهم ترين اثرات گزارش شده وداروئی

:

حساسيت زا، ضد درد، ضد چسبندگيپلاکت ها،ضدعفوني کننده، ضد اسپاسم، ضد تومور، تقويت کننده قواي جنسي، ضدنفخ، محرک CNS، هضم کننده، ادرارآور، شيرافزا، خلط آور، قارچ کش، کاهشدهندهپرفشاريخون، مسهل، موتاژنيک، محرک تنفسي، مسکن، تقويت کننده معده،محرک،تقويتکننده رحم و کرم کش دفع انگلهای رودهای،تسکین ناراحتی های عصبی و افسردگی،برای رفع یبوست ،سوءهاضمه و نفخ کمی پودر این گیاه ، نمک، گشنیز را به یگ لیوان دوغ اضافه و میل کنید.

.

نکات قابل توجه

:

1-آنغوزه از گونه هاي ديگري به دست مي آيد که مهم ترين آنها فرولافوئتيدا و فرولا آلياسئا هستند.

2-بوي بسيار تند آنغوزه که شبيه سير مي باشد، مربوط به ترکيبات گوگرددار آن است.

3-براي به دست آوردن آنغوزه گياه از فصل بهار به بعد قسمتپايين ساقه (نزديک به سطح زمين) و يا اصطلاحاً يقه گياه را برش هاي عمودييا افقي ميدهند تا اولئوگم رزين(آنغوزه) به صورت شيرابه به بيرون تراوشکند. اينمادهدر مجاورت هوا سفت مي شود که پس از سفت شدن آن را جمع آوريمي کنند ودوباره گياه را تيغ مي زنند يا محل قبلي را برش ديگري مي دهندتا دوبارهاولئوگم رزين ترشح کند. اين عمل چندين بار و گاهي تا دو ماه ازفصل بهارصورت مي گيرد. آنغوزه خارج شده به دو صورت اشکي (گرد و کروي بااندازههايمختلف) و توده اي و به رنگ هاي زرد تا قهوه اي تيره است کههرچه روشنترباشد مرغوب تر و گران تر است.همچنين، نوع اشکي آنغوزه مرغوبتر وگران ترمي باشد. آنغوزه مزه اي گس و تقريباً تند و سوزاننده دارد وداراي بوينامطبوع شبيه ترکيبات گوگرددار است.4-گرچه آنغوزه استفادهمحدودي(آن هم در طبسنتي ايران) داشته، ولي يکي از اقلام مهم صادراتيفرآورده هاي گياهيايراناست که خريداران آن را با روش هاي پيچيده تجزيهمي کنند و ده هامادهارزشمند از قبيل اسانس، رزين و صمغ قابل مصرف درصنايع دارويي،بهداشتي،آرايشي و صنعتي از آن به دست مي آورند. با توجه بهاينکه تهيهآنغوزه پرزحمت و طولاني مدت است، قيمت نسبتاً گراني دارد.

5-نام عمومي آنغوزه در جهان و در تجارت آزافتيداگم است که درکتب قديميمنشأ جغرافيايي آن ايران ذکر شده و در گذشته بزرگ ترين تأمينکننده آن درجهان بوده است. گياه توليد کننده آنغوزه در بعضي قسمت هايافغانستان نيزوجود دارد؛ ولي وسعت آن در ايران از کشورهاي ديگر به مراتببيشتر است

[masi eng 47,044]

 

منبع رو عکسه