راز تكامل و بقاي ماهيان كشف شد

[masi eng 47,044]

[h=2]راز تكامل و بقاي ماهيان كشف شد[/h]

به گزارش ايرنا از نشريه ساينس، بهره‌مندي ماهيان از يك سامانه اكسيژن‌رساني مبتني بر هموگلوبين، مزيتي است كه موجب بقا و تكامل ماهيان از ماقبل تاريخ تا كنون شده است.

چهار ميليون سال قبل، اقيانوس‌ها هيچ شباهتي به اقيانوس‌هاي كنوني نداشتند. در آن زمان ميزان اكسيژن محلول در آب بسيار كم بود و آب اقيانوس‌ها از مواد اسيدي و دي‌اكسيد كربن اشباع شده بود؛ با وجود اين ماهيان توانستند در آن شرايط بقاي خود را حفظ كنند و به نحو چشمگيري تكامل يابند.

سلاح پنهان ماهيان در برابر اين شرايط زيستي، يك سامانه جذب اكسيژن از هموگلوبين موجود در خون است. هموگلوبين نوعي پروتئين غني از آهن است كه اكسيژن را به مغز، قلب و ساير اندام‌ها مي‌رساند. در زمان تكامل آبزيان و بدل شدن آن‌ها به اولين حيوانات، اين توانايي از ماهيان به جانداران ساكن خشكي‏، از جمله به انسان‌هاي اوليه به ارث رسيد.

هموگلوبين موجود در خون، اكسيژن را از ريه انسان و آبشش ماهي جذب و به اندام‌هاي مختلف بدن منتقل مي‌كند. ميزان اسيد موجود در اين اندام‌ها شاخصي براي آزادسازي اكسيژن توسط هموگلوبين در آن‌ها است.

ماهيان مجهز به مكانيسمي هستند كه ميزان اكسيژن آزاد شده در اندام‌ها را حتي در شرايطي كه اكسيژن محلول در آب بسيار پايين باشد، به حداكثر ممكن مي‌رساند.

توانايي فوق‌العاده ماهيان براي اكسيژن‌رساني به مغز و ساير اندام‌ها امتيازي بود كه موجب موفقيت بي‌نظير آن‌ها در بقا و تكامل شد. به‌گونه‌اي كه هم‌اكنون ماهيان بيش از نصف گونه‌هاي مهره‌داران شناخته شده در زمين را تشكيل مي‌دهند.

دانشمندان با بررسي نحوه خون‌رساني در بدن ماهي قزل‌آلاي رنگين‌كمان به وجود اين سامانه اكسيژن‌رساني در بدن ماهيان پي بردند. اين ماهي قادر است در مدت كوتاهي ميزان اكسيژن دريافتي يك اندام را تا دو برابر افزايش دهد.

محققان معتقدند اين كشف جديد مي‌تواند راه را براي مطالعه و احتمالاً تغيير نحوه اكسيژن‌رساني به اندام‌هاي انسان فراهم كند.

هموگلوبين پروتئيني است كه متشكل از آهن (hematin) و يك پروتئين ساده به نام globin است.

اين پروتئين در ريه با اكسيژن تركيب مي شود تا فرآيند اكسيژن رساني را انجام دهد.

پروتئين هموگلوبين يك فاكتور خوني بسيار مهم و تعيين كننده در اكثر بيماري ها و به ويژه تالاسمي است.

برخي از رايج ترين علايم كمبود هموگلوبين عبارتند از :

• احساس خستگي

• سردرد

• سرگيجه

• عدم تمركز

• ضربان قلب سريع و نامنظم

• پوست، لثه و ناخن رنگ پريده

برخي از علايم نادر كمبود هموگلوبين عبارتند از :

• تورم بازو و پا

• سوزش سر معده

• تعريق بيش از حد

• استفراغ

• مدفوع خوني

برخي از علايم كمبود هموگلوبين در كودكان عبارتند از :

• رنگ پريدگي

• افزايش ضربان قلب

• توسعه ضعيف سيستم عصبي

• آشفتگي رفتاري

• كاهش تمركز

تعيين دقيق ميزان هموگلوبين، با يك آزمايش ساده خون امكان پذير است.

گزارش كامل اين تحقيقات در شماره اخير نشريه Science به چاپ رسيده است.