درخت بلند مازو با نام علمی Quercus castaneifolia

[masi eng 47,044]

بلندمازو ، درختی است از تیره راش (Fagaceae) که به طور کلی از نظر قطر و ارتفاع ، بزرگ‌ترین درخت جنگل‌های شمال محسوب می‌شود.

 

 

این درخت، مخصوص جنگل‌های قفقاز و خزری است و در جنگل‌های شمال ایران از جلگه‌های ساحلی تا ارتفاعات بالایی و از جنگل‌های گلی داغ و گلستان و گردنه چناران تا آستارا پراکنده است.

این گونه، جامعه‌هایی خالص یا آمیخته با ممرز تشکیل می‌دهد و تا ارتفاع ۲۱۰۰ متری از سطح دریا، بالا رفته است و چوب سخت و مرغوبی دارد.

بلند مازو ممکن است به قطر ‪ ۳/۵متر و ارتفاع ‪ ۴۰متر برسد و از این نظر حتی از درخت بزرگ افرا نیز پیشی می‌گیرد.

بلند مازو، نورپسند بوده و بیشتر در جنگل‌های جلگه‌ای و بر روی خاک‌های سنگین و رسی دیده می‌شود و یکی از زیباترین درختان جنگل‌های شمال است. این گونه با وجود نورپسندی ، در دوره نهالی، باید در پناه دیگر درختان و نیم سایه باشد تارشد طولی مناسبی کند، در غیر این صورت چنگالی می‌شود.

بلند مازو از نظر سرعت رشد، حالتی در حد راش و افرا دارد و بیش از ‪ ۷۰۰سال عمر می‌کند.

بلند مازو اغلب در دامنه‌های جنوبی جنگل‌های شمال که آفتاب گیرتر است می‌روید و به دلیل داشتن چوب با ارزش، مورد استفاده گسترده روستاییان قرار می‌گیرد. درجنگل‌های شمال هرچه ‌از شرق به غرب برویم، از تعداد این درخت کاسته می‌شود، به‌طوری که در گرگان، بلند مازو مناطق وسیعی را پوشانده ولی در غرب گیلان، به دلیل اسیدی بودن خاک، تعدادشان کم است.

از بلند مازو، ماده‌ای به نام " تانَن" گرفته می‌شود که در چرم‌سازی کاربرد دارد و با توجه به این که این درخت در جنگل‌های زاگرس نیز می‌روید، در قدیم و در هنگام قحطی، ساکنان آن مناطق، از بذر آن، نوعی نان درست می‌کردند.

پوست تنه درخت بلندمازو و حتی برگ آن دارای مقدار زیادی " تانن " است و مقدارآن در ‪ ۸تا ‪ ۲۵سالگی به ‪ ۱۶درصد می‌رسد. چوب این درخت، سخت و نفوذ ناپذیراست و برای تهیه تخته بشکه و درمصارف روستایی برای ساخت در و پنجره، ستون و تیر ساختمان به کار می‌رود .

شاخه های جوان آن گوشه دار و کمی خزی است که بتدریج صاف می شود و دارای عدسک های کوچک و متعدد و برجسته است، جوانه هایش شبه تخم مرغی کند با فلس های تخم مرغی کند و خزی است که با گوشوارک های باریک نخی احاطه شده است.

برگ هایش به طول 10 تا 25 سانتی متر و عرض آن 3 تا 6 سانتی متر می رسد.

در زمستان خزان می کند و دارای دم برگی بطول 2-1 سانتی متر است. شکل پهنک آن کم و بیش مشابه برگ شاه بلوط است . بیضی کشیده یا نیزه ای با انتهای تیزو کشیده و قاعده گوهای، حاشیه آن دارای 12-8 جفت دندانه های درشت منظم تیز، مسطح و موکرونه است و با سینوس های گردی از یکدیگر جدا شده اند و گاهی هم دندانه های آن موجدار، کوتاه و پهن می باشد 10-8 و یا 14 جفت رگ برگ فرعی موازی منظم آن در پشت برجسته و به دندانه ها منتهی می شوند و بار گلبرگ های اصلی زاویه ای معادل 45-42 درجه تشکیل می دهد. هر دو روی برگ ابتدا با کروک های سفید یا خاکستری پوشیده شده ولی رفته رفته روی برگ صاف و به رنگ سبز تیره و براق در می آید.

پشت آن به علت دارا بودن کرک های ستاره ای نمدی سفید بوده و گاهی صاف و سبزرنگ می شود. ابعاد آن (4-5/ )2 (15-7) سانتی متر و گاهی هم بزرگ تر است .

 

 

شاتون ماده آن دارای 3-1 گل بافلس های تخم مرغی شکل کرک دار و انتهای کشیده است. و پایک نمدی میوه آن از دو سانتی متر تجاوز نمی کند.

 

پیاله آن از داخل کرک دار ابریشمین کروی شکل به قطر و ارتفاع 3-5/2 سانتی متر می باشد خارج آن با فلس های سخت نوک دار برگشته، خزی و خاکستری رنگ پوشیده شده است. طول فلس ها بتدریج در انتهای پیاله افزایش یافته به 6 میلی متر می رسد. میوه آن بیضی شکل کشیده مو کرونه و ناف آن کمی محدب است و ثلث آن در داخل پیاله قرار دارد.

نام های محلی بلند مازو در شمال ایران:

 

بلندمازو ( لاهیجان، عمارلو، دیلمان) مازو، میزی، موزی ( در گیلان و مازندران و گرگان) سیاه مازو ( کجور) اشپر ( دراطراف رشت) پالوط ( آستارا) مایزو ( تالش )