نقد و بررسی تفاوت رهبـــر و مـــدیر

[Emerald_s 764]

در ابتدا بهتر است از هر کدام تعریفی ارائه دهیم:

 

تعريف رهبرى:

فرآيند نفوذ در ديگران و برانگيختن آنها براى همکارى با يکديگر در جهت تحقق هدف هاى گروهى را «رهبري» مى گويند. يا مى توان گفت: رهبرى استفاده از فرآيند ارتباطات در موقعيتى خاص براى اعمال نفوذ در ميان افراد و جهت دادن آنها به سوى مقاصدى مشخص است. و يا رهبرى فرآيند نفوذ در ديگران است به طورى که آنها با اشتياق و جديت در دستيابى به اهداف سازمانى تلاش نمايند.

«رهبري» را اصولاً «هنر نفوذ در ديگران» مى دانند. بدين معنى که پيروان به دلخواه نه از روى اجبار، از رهبر اطاعت مى کنند. بنابراين، منظور از رهبرى به طور عام، تأثير گذارى بر افراد و انگيزش آنان به طورى است که از روى ميل، علاقه و با اشتياق براى دستيابى به هدف هاى گروهى تلاش کنند.

 

تعريف مديريت:

فرآيند برنامه ريزي، سازماندهي، هدايت و نظارت بر کار اعضاى سازمان و کاربرد کليه منابع قابل دسترسى براى رسيدن به هدفهاى تعيين شده سازمان را «مديريت» مى گويند.

«مديريت» به عـــنوان « هنر انجام دادن کارها به وسيله ديگران» نيز تعريف شده است. چرا که مدير با اتخاذ تدابيرى براى انجام کارها توسط ديگران و نه شخص مدير به اهداف سازمان نايل مى شود.

 

تفاوت رهبری و مدیریت: بسیاری از مديران سازمان ها، از تفاوت ميان رهبرى و مديريت آگاهى ندارند و همين امـــــر باعث مى شود که در اجراى وظايف سازمانى خود ، به اشتباه عمل کنند.

رهبرى همان مديريت نيست. اگر چه بسيارى از مديران رهبرند و بسيارى از رهبران مدير، ولى فعاليت هاى رهبرى و مديريت فعاليت هاى يکسانى نيست. بايد توجه داشت که «مديريت» با «رهبري» تفاوت هاى عمده اى دارد که بايد مديران در اجراى وظايف خود به اين تفاوت ها توجه داشته باشند.

[Emerald_s 764]

براى آشنايى مديران، به چند مورد از تفاوت هاى يک «مدير» با يک «رهبر» در يک سازمان اشاره مى کنند:

1- مديران در پست خود منصوب شده اند. آنان قدرت قانونى دارند که اجازه مى دهد در مواقع ضرورى به ديگران پاداش دهند يا آنان را تنبيه کنند. در حالى که يک رهبر ممکن است منصوب شده و يا از درون گروه پديد آمده باشد و اين اجازه را نداشته باشد که در مواضع ضرورى ديگران را تشويق يا تنبيه کند چرا که قدرت قانونى ندارد. 2- توانايى تاثيرگذارى مديران بر افراد سازمان، بر مبناى اختيار رسمى است که از پست سازمانى آنها ناشى شده است در حالى که رهبران مى توانند بر عملکرد ديگران تاثير بگذارند بدون آنکه قدرت تاثيرگذارى آنان از اختيار رسمى ناشى شده باشد.

3- مدير اداره مى کند در حالى که رهبر ابداع مى کند.

4- «مديريت» يک رونوشت است در حالى که «رهبري» يک اصل است.

5- مدير امور را نگهدارى مى کند در حالى که رهبر آنها را بهبود مى بخشد.

6- مدير روى سيستمها و ساختار تمرکز دارد ولى رهبر روى افراد تمرکز مى کند. در واقع مديريت به فرآيندهاى سازمانى توجهى حساب شده دارد در حالى که رهبرى به کارکنان به عنوان افراد انسانى توجه واقعى دارد.

7- مدير از اجراى يک شغل اطمينان حاصل مى کند، در حالى که رهبر مراقب فردى است که آن شغل را اجرا مى کند و به او توجه دارد.

8- مدير نظارت مى کند، ولى رهبر اعتماد مى پراکند.

9- مدير ديدگاه محدودى دارد، ولى رهبر از ديدگاه وسيعى برخوردار است.

10- مدير «چگونه و چه وقت» را مى پرسد، در حالى که رهبر «چه چيز و چرا» را مى پرسد.

11- مدير نظر به انتهاى خط دارد، ولى رهبر چشم به افق دارد.

12- مدير پيروى مى کند، در حالى که رهبر سرچشمه مى گيرد.

13- مدير وضع موجود را مى پذيرد، ولى رهبر با وضع موجود در جدال است.

14- مدير سرباز قديمى خوبى است، اما رهبر آدم خودش است.

15- مدير کارها را درست انجام مى دهد، در حالى که رهبر کارهاى درست را، انجام مى دهد.

[Emerald_s 764]

از جمله خصوصيات عمده اى که براى رهبران ذکر مى شود، مى توان به موارد زير اشاره کرد:

1- هوش: تحقيقات انجام شده بر روى رهبران موفق سازمانى نشان مى دهد که هوش آنان از ميانگين هوش پيروان و زيردستانشان بيشتر است.

 

2- خصوصيات ظاهرى و فيزيکى مانند قد، سيما و حرکات دست.

 

3- بلوغ اجتماعى و وسعت ديد: رهبران از جهت عاطفى با ثبات و داراى اعتماد به نفس اند و نسبت به مسايل و رويدادهاى اطراف خود ديد و بينش وسيعى دارند.

 

4- رهبران شخصيت برونگرا دارند.

 

5- انگيزه هاى توفيق طلبى و نيل به هدف: رهبران داراى انگيزه هاى قوى براى موفقيت هستند و توفيق طلب اند.

 

6- خصوصيات شغلى مانند پشتکار و تلاش و ابداع و ابتکار

 

7- خصوصيات اجتماعى مانند مرتبه اجتماعى و سياسى

 

8- انسانگرايى: انسانگرايى و تاکيد بر ارزش انسانها خصوصيت بارز ديگر رهبران موفق است.

[Emerald_s 764]

تفاوتهاي مدير با رهبر

 

مدير: افراد را وادار مي كند. رهبر: به افراد انگيزه مي دهد.

 

مدير: امر و نهي مي كند. رهبر: ارشاد و تشويق مي كند.

 

مدير: كارها را تصحيح مي كند. رهبر: كارهاي صحيح را تأييد و هدايت مي كند.

 

مدير: ايده هاي خود را مطرح مي كند. رهبر: باعث ايجاد ايده مي شود.

 

مدير: در قضاوت سريع است. رهبر: در فهم مطلب و شرايط موفق است.

 

مدير: اول صحبت مي كند. رهبر: اول گوش مي دهد.

 

مدير: مهلت تعيين مي كند. رهبر: مهلت مي دهد افراد برنامه ريزي كنند.

 

مدير: به مقام و اقتدارش وابسته است. رهبر: به شخصيت و اراده خود متكي است.

 

مدير: ايجاد ترس مي كند. رهبر: حمايت و پشتيباني مي كند.

 

مدير: تعيين مي كند چه چيز مورد نياز است. رهبر: مي پرسد چه چيز مورد نياز است.

 

مدير: هميشه مي گويد : « من » رهبر: هميشه مي گويد : « ما »

 

مدير: نشان مي دهد چه كسي اشتباه مي كند. رهبر: نشان مي دهد چه چيزي غلط است.

 

 

مدير: مي گويد به من احترام بگذاريد. رهبر: مي گويد به يكديگر احترام بگذاريد.

 

 

 

منبع: وبلاگ دانشگاه آزاد اسلامی واحد اسلامشهر