مراحل کنترل تولید در کارخانجات قند

[Mahdi Eng 22,940]

جهت کنترل تولید در کارخانجات قند سه قسمت عمده مورد کنترل قرار میگیرد یکی کنترل مواد خام ، دوم کنترل فرآیند ، سوم کنترل محصول نهایی

 

 

1-کنترل مواد خام : میتوانیم به این شکل ادعا کنیم که چنانچه کنترل مواد اولیه و کنترل فرآیند به خوبی انجام گیرد نیازی به بازرسی نهایی محصول نمی باشد بنابراین سهم عمده کنترل بر میگردد و به کنترل مواد خام و کنترل فرآیندهای تولید.

ولی در عمل به ندرت میتوان تضمین نمود که کنترل مواد اولیه و کنترل فرآیند به طور کامل صورت گرفته گرفته باشد بنابراین نیازی به بازرسی نهایی بسته به شرایط کار می تواند از بسیار کم تا بسیار زیاد متغییر باشد.

از لحاظ اقتصادی نیز مطلوب تر این است که بازرسی در مرحله نهایی کاهش ولی در عوض کنترل در مواد اولیه و سپس فرآیند تولید افزایش یابد.

در کارخانجات قند کنترل ماده خام بر میگردد به کنترل تمام مواد اولیه ای که وارد کارخانه میشود منتها در این بین ماده اولیه غالب ما چغندر خواهد بود ولی در کنار آن مواد اولیه دیگری که مورد استفاده قرار میگیرند از جمله سنگ آهک و یا کار برافین و زغال اکتیوو.. نیز بایستس مورد ارزیابی و کنترل قرار می گیرند

 

 

فعالیتهایی که در قسمت کنترل مواد خام صورت می گیرد میتوان بصورت زیر خلاصه نمود :

- نمونه گیری آماری از بچهای ورودی مواد خام . قبل از هرگونه فراوری و ثبت آزمایشات

- مرجوع نمودن بچهای مواد خامی که جهت تولید مناسب نیستند.

- صدور مجوز مصرف جهت مواد خام سالم به بخش تولید کارخانه

- ارائه دستورالعملهای خاص فراوری جهت بچهایی از مواد خام

- توصیه های لازم به بخش تدارکات برای فرآیندهای آینده

از موادی که در کنترل مواد خام بایستی در نظر داشت صرفا از دیدگاه اقتصادی و صرفه جویی در تولید نبایستی ماده خام را در نظر گرفت بلکه بایستی سلامت مصرف کننده هم اولویت بیشتری نسبت به موارد اقتصادی داشته باشد.

 

 

در هر صورت شرایط خرید ماده خام به موارد زیر تطبیق میگیرد که عباتند از :

 

1- خواص طبیعی ماده خام

ارزش غذایی یک محصول کشاورزی بستگی به واریتر ، شرایط کاشت و داشت و بر داشت درجه رسیدگی ،دارد به این صورت که در ماده خام خریداری شده بایستی نکاتی از جمله ترکیبات موجود در آن ،مد نظر قرار دارد . ( بعنوان مثال در نمونه چغندر خریداری شده عیار چغندر ، همچنین میزان سدیم و پتاسیم ، میزان ازت مضره و همچنین درجه رسیدگی میزان آفت زدگی و شکستگی از نکاتی است که در فرایند تولید موثر است

 

2-باقیمانده سموم نباتی به عنوان منبع ایجاد الودگی

چنانچه محصولات زراعی بعنوان ماده اولیه در کارخانجات مورد استفاده قرار میگیرد بایستی حتما میزان سموم باقی مانده در آن در یک حد قابل قبولی باشد .

 

3-آلودگی میکروبی

از خصوصیات دیگری که ماده خام ورودی به کارخانه بایستی داشته باشد مناسب بودن فلور میکروبی ماده خامی است که وارد کارخانه میشود . که نهایتا میتواند بر روی فرایند تولید موثر باشد

 

4-آلودگی میکروبی

ازخصوصیات دیگری که ماده خام ورودی به کارخانه بایستی داشته باشد مناسب بودن فلور میکروبی ماده خامی که وارد کارخانه میشود که وارد کارخانه میشود که نهایتا میتواند بر روی فرایند تولید موثر باشد هر جه میکروارگانیسم های موجود بر روی ماده خام تعداد کمتری باشند . مشکلات ما در فرایند تولید کمتر خواهد بود .

 

2-کنترل فرایند تولید گرچه کنترل مواد خام و کنترل فرایند بصورت مجزا مطرح می شود ولی در واقع در کنترل مواد خام میبایست محدودیتهای فراوری در مورد ماده خام در نظر گرفته میشود در هر صورت یکی از کنترل هایی که در کارخانه انجام میشود کنترل فرایند تولید است و نکاتی که در این زمینه بایستی توجه شوند عبارتند از :

-- فرمول ویا دستور ساخت

برخی از محصولات غذایی بایستی طبق استاندارد خاصی تهیه می شوند لذا یکی از کنترلهایی که مربوط به کنترل فرایند میباشد دقت در دستور ساخت محصول میباشد بعنوان مثال استفاده از افزودنیهایی که در بحثهای مختلف استفاده میشود مثلا بلانکیت هیپوسولفیت که باعث درخشندگی محصول می شود ،غیر مجاز ، سرطان زاکه در کارخانجات قند مورد استفاده قرار می گیرد بایستی طبق دستور خاصی در فرایند مورد مصرف قرار گیرد .

-- ساختمان ها و فضای لازم در کارخانه

اهدافی که در این بخش مد نظر است را میتوان به دو دسته عمده تقسیم کرد :

 

 

الف - فراهم نمودن فضای مناسب و کافی جهت انبارهای مواد خام و مواد بسته بندی و محصول نهایی

بسیاری از کارخانجات به فضای لازم جهت انبارها اهمیت چندانی نمی دهند زیرا از نظر آنها این فضاها در آمدی را ایجاد نمیکند .اما شلوغی انبارها ، همواره یکی از عوامل ایجاد آلودگی و یکی از مراکز ورود اجسام خارجی در محصول نهایی خواهد بود لذا شرایط انبارها نیز از نظر درجه حرارت ، درصد رطوبت از عواملی است که می تواند بر روی کیفیت محصول اثر گذارد .

در کارخانجات قند سیلو ها یکی از انبارهای مواد خام به حساب می آیند که در آنها کنترل فضای مناسب ، همچنین کنترل درجه حرارت و رطوبت نسبی از اهمیت ویزه ای برخوردار است ، همجنین در ارتباط با محصول نهایی شرایط فضای مناسب انبار و کنترل حرارت ورطوبت اهمیت ویزه ای برخوردر است .و میتواند بر روی کیفیت شکر تا ثیر گذارد

 

 

ب- فراهم نمودن فضای لازم جهت تولید

از نکات دیگری که در کنترل تولید اهمیت دارد داشتن فضای مناسب جهت امکانات تولید است بطوریکه در کارخانجاتی که دستگاهها بطور نا مناسب و شلوغ در فضای کمی قرار می گیرند امکان کنترل میسرنمی باشد و نهایتا روی تولید محصول نهایی اثر خواهد گذاشت

-- بهداشت کارخانه

استانداردهای ضعیف در مورد نظافت کارخانه به طرق مختلف به کیفیت محصول نهایی صدمه وارد می کند بطوریکه اولا یک کارخانه کثیف نشان دهنده بی دقتی و بی لیاقتی مدیریت آن است . که به نوبه خود باعث عدم توجه پرسنل به مسائل بهداشتی و ایجاد عادت کثیف بودن خواهد بود ثانیا ماشین الات غیر تمیز و همچنین سالن های کثیف و آلودگی اماکن بهداشتی کارگران محیط مناسبی جهت ایجاد بوهای تند و زننده میکند . که ایجاد شرایط نا مناسبی را در کارخانه ممکن میکند

-- وجود جسم خارجی در محصولات

گاهی اوقات در محصولات تولید شده اجسام خارجی یافت می شوند که وجود این اجسام باعث نقص تولید خواهد بود و از مواردی است که باید حتما در کنترل فرایند دقت لازم به عمل آید .

-- دستگاها و ماشین الات

یکی از مواردی که در کنترل تولید نیاز به بررسی دارند ، ماشین آلات و دستگاهای مورد استفاده در فرایند هستند بطوریکه مرتبا دستگاها باید بازدید شوند اگر نقصی در دستگاها وجود داشته باشد باید بر طرف شود و یا نیاز به تنظیم داشته باشد بایستی دستگاه مربوطه تنظیم و مطمئن از کارایی دستگاه در حین تولید باشد

-- پرسنل تولید

از مواریدیکه در کنترل فرایند در هر کارخانه ای نیاز به بررسی و دقت لازم دارد ، پرسنل تولید هستند لذا به دلیل اینکه فرایند در هر کارخانه ای نیاز به بررسی و دقت لازم دارند اولا بایستی از آموزش کافی و لازم برخوردار باشند ثانیا از کارایی مناسبی برخوردار بوده و ثالثا مرتبا باید مورد توجه و بازرسی قرار گیرند تا وضعیت آنها مورد سنجش قرار گیرد

 

 

3- بازرسی نهایی (کنترل محصول)

بازرسی محصول نهایی نقش کوچکی در مجموعسیستم تضمین کیفیت دارد به این دلیل که کنترل اصلی بر می گردد به کنترل مواد خام و کنترل فرایند تولید و چنانچه این دو کنترل به خوبی انجام شده باشد ما مطمئن خواهیم بود که محصول نهایی از شرایط مناسبی برخوردار است ولی در غیر اینصورت محصول نهایی معیوب به حساب می آید و گاها ممکن است ما مجبور به دور ریختن آن نیز می باشیم در هر صورت محصول نهایی تحت بازرسی های متفاوتی قرار می گیرد معمولا مطلوبیت های ظاهری از جمله رنگ ، وضعیت فیزیکی محصول ، خصوصیات شیمیایی محصول و نهایتا خصوصیاتی که از نظر مصرف کننده مورد توجه است تحت بازرسی قرار میکیرد