یاس خوشه ایSyringia vulgaris

[masi eng 47,044]

یاس خوشه ای با نام علمی Syringia vulgaris به خانواده Oleaceae و راسته Lamiales تعلق دارند و بومی شبه جزیزه بالکان است که معمولا در فضای آزاد کاشته می شود. یاس بنفش درختچه و یا درختی کوچک با چند ساقه اصلی است که میتواند تا 7-6 متر ارتفاع بیابد و قطر ساقه ها به 20 سانتیمتر برسد. پوست تنه خاکستری یا خاکستری – قهوه‌ای است و ساقه‌های جوانتر سبز رنگ هستند. برگها 12-4 سانتیمتر طول و 8-3 سانتیمتر عرض دارند. گلهای بسیار زیبای این گیاه هر یک 10-6 میلیمتر طول دارند و تعداد زیادی از گلها بر روی یک محور که 18-8 سانتیمتر طول دارد قرار گرفته‌اند و منظره‌ای بسیار زیبا ایجاد می کنند.

 

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام

اصطلاحا گفته می شود که گل آذین (مجموعه گلهای) این گیاه خوشه ای است. گلهای این گیاه معمولا بنفش رنگ (طیفهای مختلفی از رنگ بنفش ) هستند اما ارقامی با رنگ سفید و صورتی نیز جود دارد اما به هر حال رنگ اکثر ارقام بنفش رنگ است و به همین دلیل گاهی این گیاه یاس بنفش نیز نامیده می شود. گلها عطری شیرین دارند و در اواخر بهار و یا اوایل تابستان شکوفا می شوند.البته توجه داشته باشید که ارقامی نیز وجود دارند که دیرتر و یا زودتر گل می دهند. میوه های این گیاه کپسولهایی کوچک به طول 2-1 سانتیمتر است که قهوه ای رنگ هستند و در درون هر میوه دو عدد بذر وجود دارد. این گیاه در زبان انگلیسی Common Lilac و یا Lilac خوانده میشود.

[masi eng 47,044]

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام

تصویر فوق: برگ گیاه

 

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام

تصویر فوق: تشکیل شدن میوه بعد از گلها. این میوه ها در اصطلاح گیاهشناسی نوعی کپسول هستند که در زمان رسیدن قهوه ای رنگ می شوند و درون هر یک دو عدد بذر وجود دارد.

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام

تصاویر فوق: ارقام مختلفی از یاس بنفش. همانطور که ملاحظه می کنید این گیاه رنگهای دیگری همانند سفید و صورتی نیز دارد اما به دلیل اینکه اغلب ارقام آن طیف های گوناگونی از رنگ بنفش را دارند با نام یاس بنفش شناخته شده اند.

[masi eng 47,044]

آبیاری:

 

یاس بنفش به آبیاری متوسط نیاز دارد یعنی اگر اجازه دهید که سطح خاک تقریبا خشک شود و سپس گیاه را آب دهید مشکلی برای گیاه پیش نمی آید. البته سعی کنید که گیاهان جوان خشکی نکشند اما گیاهان بالغ اصولا مقاومتی بیشتر در برابر خشکی خاک دارند و مدت زمان طولانی تری این مسئله را نسبت به گیاهان جوان تحمل می کنند. از طرفی آبیاری بیش از اندازه و خیس بودن همیشگی خاک پای گیاه نه تنها کمکی به رشد گیاه نمی کند بلکه می تواند منجر به کاهش گلدهی گیاه و همچنین خفگی و پوسیدگی ریشه ها شود که این مسئله را می توان در برگسار گیاه به شکل زردی برگها و ریزش آنان مشاهده کرد.

نور:

این گیاه به نور مستقیم آفتاب حداقل به میزان 8-6 ساعت در طول روز نیاز دارد. کمبود نور موجب بلند شدن ساقه ها و زیاد شدن فاصله برگها از یکدیگر، پریدگی رنگ برگسار ، عدم گلدهی و یا خوشه هایی با تعداد گل اندک و همچنین فاصله بیشتر میان گلهای موجود بر روی گل آذین می شود. زیاد بودن نور معمولا به این گیاه آسیب نمی رساند مگر آنکه گیاه جوان باشد و هنوز در خاک محل کاشت مستقر نشده باشد. با آبیاری منظم و جلوگیری از خشکی کشیدن گیاه در چنین شرایطی می توان مانع از صدمه آفتاب به این گیاه شد اما به هر حال احتمال سوختن نوک و حاشیه برگها به دلیل آفتاب شدید در شرایطی که هوا گرم است وجود دارد.دما: یاس بنفش به سرمای زمستانه مقاوم است و برخی ارقام آن دما را تا حدود 30- نیز تحمل می کنند اما به هر حال برگهای جوان می توانند در اثر سرمای ابتدای بهار صدمه دیده و خشک و سیاه شوند اما گیاه از بین نخواهد رفت. حتی این گیاه برای گلدهی مناسب در فصل رشد نیاز به سرمای زمستانه دارد و در مناطقی که زمستانهایی ملایم و معتدل دارند گلدهی این گیاه چندان خوب نیست. پایین ترین دمایی که گیاه بدون مشکل به رشد خود ادامه می دهد حدود 15 درجه است و همچنین تا حدود 25 درجه نیز گلدهی به خوبی صورت می گیرد. با گرمتر شدن هوا کمی از گلدهی کاسته می شود و خوشه های گل ممکن است به آن پرپشتی که در هوای خنکتر ایجاد می شدند ، به چشم نیایند.

خاک:

یاس بنفش در مورد خاک چندان سخت گیر نیست . اما وجود زهکش مناسب و عدم سنگین و یا سبک بودن خاک می تواند به رشد آن کمک کند. بنابراین در زمانی که خاک این گیاه را آماده می کنید اگر در زمان پر کردن گودال محل کاشت از مخلوط خاک برگ+خاک معمولی+کود بسیار پوسده گاوی استفاده شود، محیط خوبی برای رشد ایجاد می کند. توجه داشته باشید که کود حتما باید بسیار پوسیده باشد در غیر اینصورت موجب سوختن ریشه های گیاه می شود که اثر آنرا می توان به شکل کاهش رشد عمومی گیاه و پریدگی رنگ و پژمردگی عمومی برگسار مشاهده کرد. با شروع فصل بهار می توانید یک لایه خاک برگ+کود پوسیده دامی بر روی سطخ خاک در زیر درخت پخش کنید تا علاوه بر جلوگیری از گرم شدن بیش از اندازه سطح خاک به دلیل تابش نور آفتاب، مواد غذایی موجود در موارد یاد شده به تدریج وارد خاک شده و مورد استفاده گیاه قرار گیرد. کوددهی بیش از اندازه این گیاه یکی از موانع گلدهی مناسب آن به شمار می رود . بنابراین اگر می خواهید از کود شیمیایی استفاده کنید فرمولهای ملایم همانند 10-10-10 در اوایل فصل رشد استفاده کنید اما بیش از آن توصیه نشده است.

تکثیر:

بدرهای گیاه را می توان در عمق 5 سانتیمتری در مخلوط خاکی سبک و مرطوب کاشت و ظرف محتوی آنان را 90-60 روز در یخچال قرار داد. یعنی برای جوانه زنی بذرهای گیاه دوره سرمایی مرطوب مورد نیاز است. برای رفع این نیاز می توان بذرها را در فصل پاییز مستقیما در خاک باغچه کاشت تا چنین نیازی در طی فصل زمستان برطرف شود. 4-3 سال طول می کشد تا گیاه حاصل از بذر بتواند گل بدهد. کاشت بذر اکثرا برای تولید پایه این گیاه و استفاده از آن در شیوه تکثیر از طریق پیوند زنی استفاده می شود. زیرا گفته می شود گیاه حاصل از کاشت بذر از سیستم ریشه ای قوی تری نسبت به گیاه حاصل از کاشت قلمه برخورد دار است. بنابراین بعد از کاشت بذر و رشد گیاه جوان، از گیاه دیگری که گلدهی باکیفیت و باکمیت بالایی دارد پبوندک تهیه شده و بر روی پایه حاصل از رشد بذر پیوند می شود. عمل پیوند روشهای مختلفی دارد و در مورد گیاهان یاس بنفش از پیوند اسکنه استفاده می شود . در این پیوند بعد از سربرداری از پایه، یک شکاف یا دو شکاف عمود بر هر در مقطع عرضی پایه ایجاد شده و پیوندکها که در اصل ساقه هایی کوچک حاوی چند جوانه هستند در شکاف ها قرار داده می شوند به گونه ای که لایه های زاینده پایه و پیوندک روی هم قرار گیرند. قلمه نیمه رسیده یا نیمه چوبی که در اواسط تابستان تهیه میشود راه دیگر تکثیر این گیاه است.طول مناسب قلمه ها حدود 15 سانتیمتر است و استفاده از هورمونهای ریشه زایی به روند ریشه دهی قلمه ها کمک می کند. قلمه ها را می توان در بستری سبک که رطوبت نگه می دارد همانند پرلایت ، کوکوپیت + پرلایت، خاک برگ + پرلایت و ...کاشت و در مکانی به دور از نور مستقیم آفتاب قرار داد. مراقب عدم خشک شدن بستر کاشت باشید. ریشه زایی 6-3 هفته طول می کشد. پاجوشهای برآمده از ریشه های این گیاه راه دیگر تکثیر آن هستند که می توان از گیاه مادری آنان را جدا کرد و به شکل گیاهی مستقل آنان را کشت کرد. این گیاهان در طی 3 سال می توانند بالغ شوند و گلدهی خوبی داشته باشند. البته توجه کنید که اگر گیاه شما از نوع پیوندی است، گیاهی که از این طریق تکثیر می شود به طور کل با گیاه مادری متفاوت است زیرا از سیستم ریشه گیاه برآمده و با خصوصیت آنچه که در قسمت هوایی گیاه فعالیت و گلدهی دارد متفاوت است. خوابانیدن شاخه راه دیگر تکثیر این گیاه است که میتوانید یک شاخه را خم کرده و قسمتی از آنرا در زیر خاک مدفون کنید . این عمل را می توانید در بهار انجام دهید. قسمتی که در زیر خاک مدفون است تا پاییز ریشه داده و می توان آنرا به عنوان گیاهی مستقل از گیاه مادری جدا کرد.

آفات و بیماری:

 

سفیدک پودری یکی از بیماری های شایع این گیاه است که بخصوص در اواخر تابستان برای این گیاه مشکلاتی را ایجاد می کند. بیماریهای قارچی مانند لکه برگی نیز گاهی مشاهده می شود. از آفات شایع نیز می توان به شته ، معدنچی برگ، شپشکهای سپردار و زنبورهای برنده برگ (برگها را به شکل هلالی می کند) اشاره کرد.هرس: گیاهان جوان تا 4-3 سال اولیه رشد نیازی به هرس ندارد اما یاسهای بزرگتر را می توان هرس کرد هرس را هرگز در اواخر تابستان در طی پاییز و یا زمستان انجام ندهید این کار موجب کاهش گلدهی این گیاه می شود. ساقه های گیاه که بیش از 6-5 سال عمر ندارند گلدهی مناسبی دارند و ساقه های مسن تر گلدهی کمتری دارند . گلهایی که روی ساقه های مسن تر تشکیل می شود کوچکتر کمتر و اکثرا در نوک ساقه شکل می گیرند . اینکه ساقه ها را به چه میزان می خواهید هرس کنید بستگی به سن و سال ساقه ها و همچنین تصمیم شما در رابطه با شکل و فرم کلی گیاه دارد یعنی زمانی که مثلا می خواهید گیاه بیشتر حالت درختچه ای داشته باشد تا بوته ای باید رشد ساقه های موجود در قسمت پایین گیاه را کنترل کرد و یا اگر تمایل دارد گیاه بیشرت فرم و شکل رشد بوته ای داشته باشد با عمل سرزنی می توان رشد ساقه های جانبی را تحریک کرد. البته فراموش نکنید اگر علاقه دارید که گیاه همانند درختچه ای کوچک رشد کند بهتر است که حتما چندین تنه داشته باشد و داشتن 2-1 تنه برای این گیاه مناسب نیست و موجب ضعیف شدن قسمت بالایی گیاه و عدم گلدهی مناسب آن می شود . به هر حال اصولا هرس را بعد از اتمام گلدهی گیاه انجام دهید زیرا باید بدانید که کدام شاخه گل داده است و کدام یک گل نداده است. همچنین پاجوشهای کوچکی را که از زیر سطح خاک بیرون آمده اند را قطع کنید. این پاجوشها تنها منجر به جذب انرژی گیاه و مانعی برای گلدهی بهتر آن هستند برخی پرورشدهندگان معتقدند که لزومی ندارد که هر سال عمل هرس را انجام داد . مثلا در مورد کنترل گلدهی گیاه و افزایش گلدهی توجه داشته باشید زمانی که گلدهی گیاه کاهش یافت و یا گلها ریز شدند ، می توان نسبت به هرس گیاه جهت بیشتر و درشت تر شدن گلهای آن اقدام کرد. اما برخی دیگر به هرس ساللیانه این گیاه معتدقدند.به طور کل در هرس سالیانه ساقه های شکسته ، بیمار، آنانی که موجب ازدحام مرکز گیاه شده اند و ساقه هایی را که گلدهی خوبی دیگر ندارند قطع می شوند. گفته می شود ساقه هایی که ضخامت آنان به اندازه یک مداد معمولی است از جمله ساقه ها با بهترین گلدهی هستند و باید نگهداری شوند. جدا سازی گلها بعد از پژمردگی آنان نیز عمل دیگری است که باید انجام شود تا انرژی گیاه صرف رشد بذرها نشود . با عمل هرس می توان نسبت به جوان سازی گیاه نیز اقدام کرد بدین صورت که هر چند سال یکبار می توان ساقه های بسیار مسن گیاه را تا نزدیکی سطح خاک کوتاه کرد.. اگر گیاه شما برای مدت زمان طولانی است که هرس نشده و واقعا شکل و فرم نامناسبی پیدا کرده است بهتر است هرس گیاه را برای جوان سازی در طی چند سال انجام دهید و به شکل ناگهانی تمامی ساقه های مسن گیاه را قطع نکنید زیرا این کار (قطع تمامی ساقه های مسن در یک مقطع زمانی ) منجر به شوکه شدن گیاه و رشد تعداد بیشماری پاجوش خواهد شد. بنابراین در سال اول برنامه هرس برای احیا و جوان سازی یک گیاه یاس بنففش می توانید حدود یک سوم ساقه های مسن و چوبی را از گیاه جدا کنید. در سال دوم برنامه هرس، حدود نیمی از ساقه های باقیمانده را از گیاه جدا کنید و در سال سوم این برنامه ، مابقی ساقه های مسن را قطع کنید. در سالهای بعد نیز برنامه هرس عادی را انجام دهید یعنی ساقه هایی که برای حدود دو سال متوالی گلدهی داشته اند را می توان کوتاه کرد تا رشد ساقه های جدید تحریک شود.