معرفی استاد میرزا محمدحسین سیفی قزوینی(عمادالکتاب)1

[Saye Noori 10,314]

 

 

محمدحسين عمادالكتاب فرزند محمد ،كه در سال 1247 شمسي در قزوين متولدگرديد. محمدحسين عمادالكتاب فرزند محمد ، در سال 1247 شمسي ، در قزوين متولدگرديد. عمادالكتاب از جمله خوشنويساني است كه در زمينه ي « نستعليق » خود را به مرتبه ي استادي رساند و به عنوان آخرين استاد اين نوع خط مطرح گرديد. از راه كتابت و تعليم خط ، امور زندگي خود را اداره مي نموده است. او همچنين علاوه بر استادي خط احمدشاه ، در دربار رضاشاه نيز سمت خوشنويس مخصوص و استادي وليعهد را به عهده داشت. وي آخرين استاد كل خط نستعليق در ايران است كه از كتيبه تا غبار را استادانه مي نوشت.

اين استاد اولين خوشنويسي است كه رسم المشق را براي استفاده ي نوآموزان ابداع و چاپ كرد. عمادالكتاب گذشته از كار خوشنويسي ، در ديگر زمينه هاي هنري نيز طبع آزمايي كرده است. او به كار نقاشي ، تذهيب ، شعر و ادبيات ، موسيقي و عكاسي علاقه داشت. سرانجام استاد محمدحسين عمادالكتاب در 26 تير 1315 شمسي در سن 75 سالگي به سراي باقي شتافت.گروه : هنررشته : خوشنويسيگرايش : نستعليقوالدين و انساب : محمدحسين عمادالكتاب فرزند محمد ، از خاندان سيفي قزوين بود ،كه در سال 1247 شمسي در قزوين متولدگرديد.

اوضاع اجتماعي و شرايط زندگي : محمدحسين عمادالكتاب در خانواده اي ديده به جهان گشود كه از جهت وضعيت اقتصادي در شرايط بسيار بدي قرار داشت. او اين شرايط را اينگونه تشريح مي كند : « ... فرزند ارشد شخصي هستم كه در وقت نزع روان از تمام علائق و رنگ و بو و داشته هاي جهان محروم و خوشبختانه داراي يك دينار نبوده و به همين جهت دو پسر و يك دختر خود را به خداي متعال مي سپارد و به درود زندگي كرده ، با كمال شرافت و پاكدامني از اين نشاه مي رود و فقط آرزوي ديدار آخرين مرا به زير خاك مي برد. »

 

تحصيلات رسمي و حرفه اي : محمدحسين عمادالكتاب از جمله خوشنويساني است كه در زمينه ي « نستعليق » خود را به مرتبه ي استادي رساند و به عنوان آخرين استاد اين نوع خط مطرح گرديد.خاطرات و وقايع تحصيل : محمدحسين عمادالكتاب در حالي پدر خود را از دست مي دهد كه در شهر بادكوبه به سر مي برده است ، به همين خاطر پدر در آخرين لحظه از ديدار پسر ارشد محروم گريد و از اين زمان به مشكلات عماد بيش از پيش افزوده گرديد. خود در اين باره چنين تعريف مي كند : « پدر مرحومم اسمش محمد و در موقع ارتحال از ديدار فرزند ارشد خود ( من ) محروم و من بنده ( كه شانزده سال مرحله از مراحل زندگاني را پيموده بودم ) در اولين شهر روسيه ( بادكوبه ) از فوت پدر بي خبر و گرفتار خدمات طاقت فرساي شخص تاجري از اهالي شيروان بودم و گاه و بي گاه در فراق پدر و مادر اشك حسرت مي سودم و بدين منوال تا يك سال بار مشقت به دوش كشيده تا آخرالامر به وطن مالوف بازگشت كرده ، از مرگ پدر آگاه و پس از چندروز پياده با قافله بي زاد و راحله عازم عتبات عاليات شدم و در كاظمين سه سال رحل اقامت افكنده و امرا معاش خود را به وسيله ي تحرير در كمال عسرت مي گذراندم و استطاعت رفتن به كربلا نداشتم.

در پايان اين مدت ، وسايل حركت فراهم و با مرحوم آقاسيدمحمدباقر حجه الاسلام به كربلا رهسپار و پنج سال مجاورت اختيار و در منتهاي اعسار امرار حيات كردم ، در اين مدت كه اوان جواني و عنفوان شباب زندگاني من بود ، غالبا مشغول تحصيل و پيوسته يك ذائقه ي مفرطي به كسب خطوط مختلفه داشتم ... ».استادان و مربيان : محمدحسين عمادالكتاب ، هنر نقاشي را نزد مهدي خان مصورالملك شبيه ساز ماهر دوره قاجاريه كه نقاشي هاي شاهنامه امير بهادري به قلم اوست ،

................

 

[Saye Noori 10,314]

همسر و فرزندان : از محمدحسين عمادالكتاب يك دختر به نام « ملوك سيفي » باقي ماند.وقايع ميانسالي : محمدحسين عمادالكتاب گذشته از آنكه به عنوان يك استاد مسلم به كار خوشنويسي مشغول بود ، اما نسبت به رويدادهاي زمانش بي تفاوت نبود ، چنانكه در سال 1344 قمري به كميته مجازات پيوست و كار نوشتن بيانيه هاي كميته را به عهده گرفت. در سال 1335 پس از دستگيري اعضاي كميته او نيز بازداشت شد ، مدتي زنداني و سپس به قم تبعيد گرديد.

زمان و علت فوت : محمدحسين عمادالكتاب در 26 تير 1315 شمسي در سن 75 سالگي به سراي باقي شتافت و در سمت جنوبي صحن حياط امامزاده عبدالله در شهر ري به خاك سپرده شد.مشاغل و سمتهاي مورد تصدي : محمدحسين عمادالكتاب پيش از دوران مشروطيت ، جزء كاتبان وزارت انطباعات بود و در زمان احمدشاه نيز مدتي به عنوان منشي در وزارت داخله خدمت نمود. وي از سال 1304 شمسي در دفتر مخصوص رضاشاه به سمت فرمان نگار مشغول خدمت شد و مامور تحرير فرامين و نامه ها گرديد. در سال 1312 شمسي از طرف انجمن آثار ملي مامور نوشتن كتيبه هاي آرامگاه فردوسي در طوس شد و بعد از آن ، كتيبه هاي دارالفنون ، دانشسراي عالي ، مدرسه رضاييه ، دانشگاه تهران و دانشگاه معقول و منقول را نوشت.فعاليتهاي آموزشي : محمدحسين عمادالكتاب از راه كتابت و تعليم خط ، امور زندگي خود را اداره مي نموده است. او همچنين علاوه بر استادي خط احمدشاه ، در دربار رضاشاه نيز سمت خوشنويس مخصوص و استادي وليعهد را به عهده داشت. وي آخرين استاد كل خط نستعليق در ايران است كه از كتيبه تا غبار را استادانه مي نوشت. او اولين خوشنويسي است كه روش نقطه گذاري را در آموزش خط ابداع كرد. او نه تنها نستعليق ، بلكه شكسته و نسخ را هم نقطه گذاري كرد.

 

استاد اولين خوشنويسي است كه رسم المشق را براي استفاده ي نوآموزان ابداع و چاپ كرد.ساير فعاليتها و برنامه هاي روزمره : محمدحسين عمادالكتاب گذشته از كار خوشنويسي ، در ديگر زمينه هاي هنري نيز طبع آزمايي كرده است. او به كار نقاشي ، تذهيب ، شعر و ادبيات ، موسيقي و عكاسي علاقه داشت.

شاگردان : محمدحسين عمادالكتاب در طول زندگي پربار خود در حدود چهارهزار نفر از كودكان را تعليم داد. بسياري از فرزندان شاهزادگان و رجال كشوري از شاگردان او بودند. مظفرالدين شاه ، احمدشاه ، محمدحسن ميرزاي وليعهد و محمدرضا پهلوي از تعليم يافتگان محضر او هستند. برجسته ترين شاگردان او كه در سطح بالايي تعليم يافتند ، عبارتند از : حسن زرين خط ، علي اكبر كاوه و مجدالكتاب گرگاني.آرا و گرايشهاي خاص : محمدحسين عمادالكتاب در تمام زمينه هاي خوشنويسي تسلط داشت ، ولي در نستعليق از كتيبه گرفته تا غبار ، استادي توانا بود. او شيوه ي خاص ميرزامحمدرضاي كلهر را دنبال مي كرد.جوائز و نشانها : محمدحسين عمادالكتاب در سال 1312 شمسي به پاس قدرداني از خدمات صادقانه ، موفق به دريافت نشان درجه يك فرهنگ از وزارت معافي ( وزارت ارشاد فعلي ) و دريافت يك قطعه مدال نفيس و باارزش از دربار رضاشاه گرديد.

..............

 

[Saye Noori 10,314]

عمادالکتاب آثاری از خود به یادگار گذاشته که بعد از این هرچه از عمر تمدن و تاریخ خط این مملکت بگذرد و تا هنگامی که از خط فارسی نشانی در عالم وجود داشته باشد هر قطعه از آنها نام شریف این استاد نابغه تاریخی خط را مخلد ساخته و در آینده بهتر از پیش عظمت وی را با لفظ تاریخ به آیندگان حکایت خواهد نمود. کتاب شاهنامه فردوسی و کتیبه‌های مقبره آن شاعر عالی‌قدر آیات باهره‌ای است که هر بیننده اهل فنی را از قدرت قلم و اعجاز انگشتان پرهنر این خطاط اعجوبه چیره دست به حیرت آورده و مسحور می‌نماید.

 

این مرد بزرگوار در طول زندگانی خود از لحاظ خدمت به جامعه و روح وطن‌پرستی محل تکریم طرفداران علم و ادب و مظهر خدمات مهم و جالب توجهی بوده و سمت فرمان‌نگاری داشته و در پاداش خدمت صادقانه خود از طرف وزارت معارف در سال ۱۳۱۳ شمسی به دریافت یک قطعه نشان درجه اول نائل آمده و قرین اعزاز و افتخار گردیده بود.

طومار عمر او در سن هفتاد و پنج‌سالگی طی شد و در تاریخ ۲۶ تیرماه سال یکهزار و سیصد و پانزده ۱۳۱۵ شمسی در تهران دیده از جهان فرو بست و به پرده غیب رفت و می‌توان ضایعه بزرگ فقدان اسف‌آور این مرد مرگ هنر خطاطی می‌باشد.

در استقصائی که در شرح احوال این استاد گفته شد دریافته شد که وی قریحه شاعری نیز داشته و گاهی تفنناً شعر می‌سروده است.

 

رباعی

ای صدر اجل ای به تو امید عباد

در عهد توام به خط مسلم چو عماد

گر گفت کسی کم ز عمادم بعناد

این صفحه و این بنان و این کلک و مداد

 

بر سنگ آرامگاه ابدی این استاد در امامزاده عبدالله اشعار ذیل نقل شده است:

دیدی آخر چسان رفت ز دار جهان

عماد سیفی که بود مرد هنرمند و راد

داشت خطی خوبتر زخط و خال بتان

بخوش خطان جهان بود مهین استاد

عمرش هفتاد و پنج در این سرای سپنج

دید بسی درد و رنج ندید روی مراد

 

 

:icon_gol:

[Saye Noori 10,314]

آثار :

 

1.تذكره تلاميذ الشعرا ويژگي اثر : مشتمل است بر شرح حال گروهي از شعراي معروف ايران به انضمام شرح حال خودش كه اين شرح حال را به شعر درآورده و به خط نستعليق زيبايي نوشته است.

2.تصوير گل و بوته ويژگي اثر : اين اثر با سياه قلم و هم آب رنگ كه شامل يك قطعه دورنماي جنگل و يك تابلو چهره ي خود او با لباس درباري در اوايل سلطنت رضاشاه است كه اين مجموعه در اختيار تنها دختر وي است.

3.طرح دست و نحوه ي قلم به دست گرفتن صحيح براي خوشنويسي به صورت سياه قلم ويژگي اثر : اين اثر در مجموعه آقاي باقر ترقي نگهداري مي شود.

4.فرهنگ مختصر عربي به فارسي ويژگي اثر : عمادالكتاب در اين اثر تا حرف قاف ، قسمتي از لغات عربي را جمع كرده ، لغات عربي را به نسخ و ترجمه ي آن را به فارسي به خط نستعليق در زندان نوشته و بقيه ي آن ناتمام مانده است.

5.قطعات ، سياه مشق ها و نامه ها كتاب تقويت انگيزه در كاركنان ويژگي اثر : كتاب تقويت انگيزه در كاركنان به عنوان پايان نامه در حال چاپ ميباشد.

6. كتاب دركوچه هاي آشتي كنان ويژگي اثر : كتاب دركوچه هاي آشتي كنان در حال چاپ ميباشد

 

7. كتاب زندگي فرخي شاعر لب دوخته ويژگي اثر : كتاب زندگي فرخي شاعر لب دوخته به عنوان پايان نامه با مشاركت حسين مسرت كه مضمون اين كتاب زندگي فرخي يزدي -مبارزات وآثار اوست.

8.كتابت اوصاف الاشراف خواجه نصير طوسي ويژگي اثر : اين كتاب به سال 1306 شمسي در آلمان چاپ شده است.

10.كتابت تحفه العراقين خاقاني كتابت ترجيع بند هاتف اصفهاني كتابت حساب موسي خان ويژگي اثر : اين كتاب به سال 1274 شمسي چاپ شده است.

11.كتابت ديوان ناصرخسرو كتابت سفرنامه استانلي به آفريقا ويژگي اثر : اين كتاب در دو جلد است.

12.كتابت شاهنامه فردوسي معروف به اميربهادر كتابت صفحه اي حاوي مفردات خطوط هفتگانه ويژگي اثر : اين اثر براي پيشرفت خط مظفرالدين شاه تهيه شده با زمينه ي آبي و تذهيب چاپ اروپا كه بسيار كمياب است.

13.كتابت قانون اساسي كتابت قرآن نفيس با خط نسخ ممتاز حاشيه دار كتابت نامه ي دانشوران ناصري ويژگي اثر : اين كتاب به سال 1275 شمسي چاپ شده است

14. كتابت يك مرقع نفيس كتابي ازميكروفيلم ويژگي اثر : كتابي ازميكروفيلم كتاب شاهنامه زاگرپ منتقل شده از كتابخانه سلطنتي كرواسي توسط شخص آقاي محمدي.

15.كتيبه اطراف صحن و مقبره خانقاه صفي عليشاه كتيبه حديث ( ولايت علي بن ابيطالب و ... )در حضرت عبدالعظيم كتيبه سردر اداره كل ثبت اسناد و املاك كشور كتيبه سردر بيمارستان فيروزآبادي در شهر ري كتيبه سردر دانشسراي عالي تهران ( اكنون تربيت معلم ) كتيبه سردر ساختمان دارالفنون در خيابان ناصرخسرو كتيبه سردر مسجد سپهسالار كتيبه سردر مسجد ناصريه كتيبه سردر مسجد و مدرسه قنبرعلي خان در خيابان سيروس كتيبه هاي لوحه ي آرامگاه حكيم ابوالقاسم فردوسي در طوس منظره زندان انفرادي عمادالكتاب در نظميه ويژگي اثر : اين اثر مربوط به سال 1338 است. اصل تابلو به اندازه ي 27 × 35 سانتي متر و به شيوه ي آب رنگ است و در مجموعه ي آقاي باقر ترقي نگهداري مي شود.

16.منظومه از عطش لبريز ويژگي اثر : منظومه از عطش لبريز انتشار در سال 72 شامل اشعاري به مناسبت هاي گوناگون از جمله شهادت شهدا تيپ الغدير-شهيد جوكار-شهيد صدوقي و مرحوم خاتمي- روز درختكاري -سمينار يزد و سازندگي-همسر وزندگي شخصي.

17.نيمرخ عمادالكتاب ويژگي اثر : اين اثر به صورت سياه قلم و به اندازه ي 17 × 24 سانتي متر در كتابخانه ملي ايران نگهداري مي شود.

 

 

نمونه ای از آثار استاد