آشنائي با ديوان عالي کشور و وظايف آن

[S a d e n a 11,333]

ين ديوان عالی ترين مرجع قضائی کشور است و ناظر بر حسن اجرای قوانين در محاکم ، ايجاد وحدت رويه قضائی و مـــرجع تجـــديد نظر احکام صادره محاکم نظامی 1 می باشد. علاوه بر اين ، برابر بند 10 قانون اساسی، ديوانعالی کشور صلاحيت رسيدگی به تخلفات رئيس جمهور از وظائف قانونی را دارد. مقر اصلی اين ديوان در شهر تهران و دارای شعب متعدد است ، رئيس قوه قضائيه لدی الاقتضا ميتواند شعبی در شهرسنانها تاسيس نمايد.

در حال حاضر ديوانعالی کشور 33 شعبه دارد، دو شعبه در مشهد و بقیــه در تــهرانند. هــر شعبه با دو قاضی ( يک رئيس و يک مستشار) تشکيل می شود و می تواند يک عضو معاون داشته باشد که در صورت لزوم وظائف هر يک از دو عضو شعبه را عهده دار می شود. حق انشا رای با رئيس و مستشار است .

در کنار ديوانعالی کشور دادسرای ديوانعالی کشور يا دادستانی کل کشور متشکل از رئيس (دادستان کل کشور) و معاونان اول و دوم و تعدادی داديار است که در معيت ديوانعالی کشور انجام وظيفه می نمايد.

نحوه رسيدگی ديوانعالی کشور :

رياست ديوانعالی کشور به عهده رئيس شعبه اول است و پرونده ها به دستور او به شعب ديگر ارجاع می شود. وی می تواند اختيارات خود را در خصوص ارجاع پرونده ها و رياست جلسات هيات عمومی به رئيس يکی از شعب ديگر و يا معاون قضائی خود محول نمايد.

هر يک از اعضای شعب ديوانعالی کشور موظف است پرونده ارجاعی را با حفظ نوبت و کمال دقت مطالعه و بررسی نموده، پس از مشاوره کافی اظهار نظر نمايد.

پرونده ها به نوبت رسيدگی می شود، مگر در موارد فوری که به تشخيص رئبس، رسيدگی خارج از نوبت به عمل خواهد آمد.

اصحاب دعوی و يا وکلای آنان برای رسيدگی احضار نمی شوند، مگر آنکه شعبه ديوانعالی کشرور حضور آنان را برای ادای توضيحات لازم بداند که در اين صورت کسانی که حضورشان لازم است احضار می گردند و پس از استماع توضيحات آنها و اظهار عقيده دادستان کل کشور يا نماينده او شعبه مبادرت به صدور رای می نمايد و لی عدم حضور احضارشدگان ، بدون عذر موجه، صدور رای را به تاخير نمی اندازد.

وظائف ديوانعالی کشور :

اين ديوان وظائف متعددی به عهده دارد. مهمترين آنها عبارتند از :

1 ) - نظارت بر اجرای صحيح قوانين در محاکم و ايجاد وحدت رويه قضائی (اصل 161 قانون اساسی).

2 ) - رسيدگی به تخلف رئيس جمهور و صدور حکم درباره آن (اصل 110 قانون اساسی و قانون تعيين حدود وظائف و اخيتارات و مسئوليتهای رئيس جمهور مصوب 1365).

3 ) - رسيدگی به تقاضای تجديد نظر از احکام دادگاه کیفری استان و دادگاه نظامی 1 و نيز حل اختلاف در صلاحيت و احاله .

4 ) - رسیدگی به درخواستهای اعاده دادرسی و فرجامخواهی .5 ) - رسيدگی به درخواستهای تجديدنظر نسبت به آراء قعطی در شعبه تشخیص دیوان در اجرای تبصره 2 ماده 18 قانون تشکیل دادگاههای عمومی و انقلاب (اصلاحی 81) .دادستانی کل کشور در مورد کليه آرا متناقض اظهار نظر ابتدائی نموده و به منظور ايجاد وحدت رويه قضائی، آرا مختلف فيه شعبه های ديوان عالی يا آرا معارض دادگاههای تالی در موضوع واحد را که منجر به استنباطات گوناگون از قانون شده درهيات عمومی ديوانعالی کشور مطرح مينمايد.

هيات عمومی ديوانعالی کشور با توجه به ماهيت موضوع (حقوقی، جزائی و يا اصدار رای وحدت رويه ) آن را تقسيم بندی می کند :

1) – هيات عمومی شعب حقوقی متشکل از رئيس ديوان و روسای شعب حقوقی ديوان است و موضوعا به احکام اصراری دادگاههای تالی در موارد حقوقی رسيدگی می کند.

2) – هيات عمومی شعب کيفری با حضور رئيس ديوان و روسای شعب کيفری تشکيل و به احکام اصراری دادگاههای تالی کيفری در خصوص مسائل جزائی رسيدگی می کند.

3) – هيات عمومی وحدت رويه ديوانعالی کشور به منظور ايجاد وحدت رويه نسبت به آرا و احکام معارض صادره از شعب ديوانعالی و احکام متناقض دادگاههای تالی با حضور رئيس ديوان، روسا و مستشاران کليه شعب حقوقی و کيفری تشکيل می شود. رای صادره از سوی اين هيات برای کليه مراجع قضائی کشور لازم الاتباع است.