پرورش ماهی قزل آلای رنگین کمان

[mani24 29,665]

مقدمه:

با توجه به افزایش جمعیت جهان ونابودی منابع طبیعی دراثر آلودگی های بوجود امده توسط بشرو بهره برداری ناپایدار از منابع طبیعی ، کمبود غذا بزرگترین خطری است که جوامع بشری را تهدید می کند. بنابراین نیاز به غذا به ویژه پروتئین بیش از گذشته احساس می شود.

این باعث شده است بشر به مصرف آبزیان از جمله ماهیها،سخت پوستان،نرم تنان و سایر آبزیان روی آورد.همچنین کاهش ذخایر آبزی بشر را بر آن داشته تا برای پرورش گسترده آبزیان درمحیطهای آبی کوچک و محدود اقدام کن

 

 

بنا به دلایل متعددی پرورش ماهی بر پرورش دیگر دامهای اهلی که مصرف خوراکی دارند برتری دارد که می توان به موارد زیر اشاره کرد :

-1 ضریب تبدیل غذایی در ماهی 5/1 برابر طیور و دو برابر گوسفند و گاو است که دلیل آن نیاز کمتر ماهی به مصرف انرژی برای گرم کردن بدن وغلبه بر نیروی جاذبه است.

-2 ماهی را می توان در تراکم زیاد نیز پرورش داد .

-3پرورش ماهی، روشی بسیار موثر در مصرف مواد زائد کشاورزی و دامپروری است

-4گوشت ماهی ارزش غذائی بسیار بالایی دارد)درصد پروتئین قابل هضم بالا و چربی های غیر اشباع به ویژه امگا3 و امگا6 ومقادیر قابل توجهی از اسیدهای آمینه ضروری مثل لیزین و متیونین ویک اسید چرب اختصاصی است که باعث کاهش کلسترول خون می شود (

تاریخچه:

پرورش ماهی از گذشته های دور مورد توجه بشر بوده وقدمت آن به 2000 سال قبل از میلاد مسیح می رسد . چنانچه در یونان و روم ماهی را از آبگیر های طبیعی صید و آنهارا در استخرهای مصنوعی پرورش می دادند. از نکات قابل توجه آنکه ارسطو در نوشته های خود از پرورش ماهی به عنوان یک شغل پر منفعت یاد کرده است.

پرورش ماهی به صورت مصنوعی در کشور چین آغاز شد وسابقه پرورش در این کشور به بیش از 3 هزار سال قبل در منطقه (ین دیناستی) مربوط می شود وحدود 460 سال قبل از میلاد در منطقه (وارینگ کینگ دام) پرورش ماهی تا حد خوبی توسعه یافته بود. فان لی اولین فردی بود که اصول پرورش ماهیان آب شیرین را تدوین کرد.

با توجه به قدمت پرورش ماهی در دنیا , این فعالیت در ایران با تکثیر تاسما هیان در سال 1301 وپرورش ماهی قزل آلای رنگین کمان از سال 1338 آغاز شده است.

طبقه بندی ماهیها:

ماهیهارده‌ای از پستانداران هستند که خود به دو زیر رده ماهیهای غضروفی و استخوانی تقسیم می‌شوند.

برخی از ماهیها ساکن آبهای شیرین و برخی ساکن آبهای شور هستند. ماهیهای ساکن آبهای شیرین دارای راسته‌های متعدد هستند.یکی از راسته‌ها ، راسته آزاد ماهی شکلان (Salmoni formes) است و تیره آزاد ماهیان که قزل‌آلا جزء آن است ، یکی از تیره‌های این راسته است.

امروزه ماهی شناسان ماهی های آبهای شیرین را بر اساس نیاز حرارتی آنها به سه گروه تقسیم مینمایند.

الف – ماهیان مناطق حاره ای

 

این ماهیان فقط در آبهای گرم می توانند زندگی کنند. به عنوان مثال ماهی های تیلاپیا وقتی که درجه حرارت آب به پائین تر از12 درجه سانتیگراد تنزل می کند تلف می شوند.

ب – ماهیان آبهای گرم

 

اغلب این ماهیان محدوده حرارتی وسیعی را تحمل می نمایند ولی رشد آنها در دمای 10 درجه متوقف و یا کند می شود. مهمترین گروه ماهیان گرم آبی عبارتند از خانواده کپور ماهیان چینی و کپور ماهیان هندی

ج - ماهیان سرد آبی

 

این ماهیان قادر به تحمل درجه حرارت بیش از 25 درجه سانتیگراد به مدت طولانی نیستند. مهمترین گروه ماهیان سرد آبی مورد پرورش آزاد ماهیان می باشند.

خصوصیات تیره آزاد ماهیان Salmonidae

ماهیان ماده این تیره فاقد مجرای تخم‌بر هستند و تخم پس از رسیدگی در حفره شکمی افتاده و سپس از مجرای تناسلی به خارج هدایت می‌شود. از اینرو می‌توان باکشیدن دست در زیر شکم ماهی مولد رسیده، تخمها را به آسانی از بدن آن خارج نمود. ماهیان این خانواده در آبهای سرد واکسیژن فراوان زندگی می‌کنند.

در میان آنها ، نژادهای مختلف بر حسب شرایط منطقه ای ایجاد شده‌اند که از نظر شکل بدن و نحوه زندگی باهم متفاوت هستند و به همین جهت شناسایی آنها به دلیل تنوع زیادشان مشکل است. ماهیان این خانواده یعنی قزل آلا و ماهی آزاد از نظر اقتصادی بسیار باارزش و دارای گوشتی لذیذ هستند.

گونه های مهم ماهیان قزل آلا در ایران:

در کشورما سه نوع ماهی قزل آلا وجود دارد .

الف : ماهی قزل الای رنگین کمان :

این ماهی بومی ساحل اقیانوس آرام می باشد که در سال 1880 به اروپا برده شد و به تدریج به نقاط مستعد در سراسر دنیا معرفی شد . بدن ماهی قزل آلای رنگین کمان پوشیده از خالهای سیاه ستاره ای شکل است . ماهیان بالغ در دو طرف بدن، نواری بصورت رنگین کمان دارند . که بخصوص در ماهیان نر بالغ بخوبی نمایان می گردد .

وزن ماهی قزل آلای رنگین کمان در شرایط طبیعی در بعضی از دریاچه ها به 9 کیلو گرم می رسد .

ب : ماهی قزل آلای خال قرمز :

این ماهی وابسته به آبهای کوهستانی می باشد .از لحاظ شکل و رنگ بسیار متنوع است و وجه متمایز آن با ماهی قزل آلای رنگین کمان خالهای نارنجی . قرمز می باشد . ماهی آزاد دریای خزر وابستگی نزدیکی به قزل آلای خال قرمز دارد اندازه آن بستگی به محیط ومیزان غذای طبیعی دارد و به ندرت از 45 سانتی متر تجاوز می کند .تخم ریزی در پاییزو اوایل زمستان روی بستر شنی با جریان کند آب انجام می گیرد .

در نزدیکی بستر رودخانه زندگی می کنند .و از این لحاظ با ماهی قزل آلای رنگین کمان که بیشتر وابستگی به سطح آب دارد متمایز است .

ج: قزل آلای دریایی ( ماهی آزاد دریای خزر ) :

بزرگترین نمونه مهاجر از قزل آلای دریایی در دریای خزر وجود دارد . این ماهی در مواردی در وزنی بیش از 45 کیلوگرم در زمان مهاجرت ( به منظور تخم ریزی ) در کشور آذربایجان صید شده است ) .

ماهی قزل آلای دریایی می تواند به دفعات مختلف از دریا به رودخانه های مناسب مهاجرت می کند و پس از تخم ریزی مجددا به دریا بر میگردد. ماهی جوان بسته به درجه حرارت آب و مواد غذایی 1 تا 3 سال از زندگی را در رودخانه صرف می کند و پس از رسیدن به طولی معادل 15 تا 25 سانتیمتر به طرف دریا مهاجرت می کند برخی از ماهیان پس از صرف 1 تا 3 سال زندگی در دریا ،با وزنی معادل 1 تا 2 کیلوگرم و بعضی از آنها پس از صرف 5 سال زندگی در دریا با وزنی معادل 7 تا 8 کیلو گرم اولین مهاجرت برای تخم ریزی را به آب شیرین آغاز می کنند .

معرفی ماهی قزل آلای رنگین کمان :

قزل آلای رنگین کمان از خانواده آزاد ماهیان(Salmonide) با نام علمی Onchorhynchus mykiss است و با نام انگلیسی Rainbow trout معروف است. در میان آزاد ماهیان این گونه تنها گونه ای است که برای پرورش بسیار مناسب تشخیص داده شده است،چرا که در برابر تغییرات محیطی نظیر تغییر مقدار O2 و CO2 محلول در آب،آلودگیهای کم و درجه حرارت، مقاوم بوده و از سرعت رشد مناسبی برخوردار است. به علاوه این که به راحتی از غذاهای دستی استفاده می کنند.

 

ازلحاظ ظاهری قزل آلای رنگین کمان بدن کشیده ای دارد،باله هایش توسعه یافته و تعداد آن هشت تاست. این باله ها شامل دو باله سینه ای،دو باله شکمی،یک باله مخرجی،یک باله دمی و دو باله پشتی است .

 

رنگ بدن این آبزی سبز زیتونی،در پشت تا خاکستری روشن و رنگ شکم سفید با خالهای سیاهرنگ می باشد.قزل آلای رنگین کمان دهان بزرگی دارد که هنگام صید طعمه به علت آزاد بودن استخوانهای فکی،به مقدار زیادی باز می شود و طعمه های بزرگ را شکار می کند.

این ماهی دارای یک نوارپهن به صورت رنگین کمان درهرطرف بدن است. دوره تخم ریزی ازماههای آخرزمستان تا

اواخربهار وتعداد تخمها بین 5 - 1 هزارعدد است. امروزه ماهی قزل آلای رنگین کمان به صورت ماهی شماره یک اکثر کارگاههای تکثیروپرورش ماهیان سرد آبی در بیشتر نقاط جهان درآمده است.

از خصوصیاتی مهم دیگری که این ماهی را مورد توجه قرار داده، سازش آن با شرایط پرورش متراکم است.

 

 

تفاوت شکل ظاهری درقزل آلای رنگین کمان ماده ونر