رفتن به مطلب

اثرات و خطرات مصرف سموم شیمیایی بر سلامت انسان


ارسال های توصیه شده

هر چند کنترل عوامل خسارت زا با استفاده از آفت کشها در بخش کشاورزی سودمند و ضروری است اما بی توجهی و افراط در مصرف آفت کشها باعث خسارات قابل توجهی در موجودات زنده و ایجاد بیماری و مرگ در انسان ها می شود.این مشکلات ناشی از تماس مستقیم و غیر مستقیم انسان با آفت کشها است. افرادی که در تماس مستقیم با این مواد شیمیایی قرار می گیرند بیشتر در معرض خطر قرار دارند این افراد شامل کشاورزان و خانواده آنها و کارگرانی هستند که در بخش کشاورزی یا در کارخانه تولید سم کار می کنند، کارگرانی که در معرض تماس با سموم شیمیایی قرار دارند.

اولین محل تماس سم در انسان پوست است، به محض اینکه بدن در معرض سم قرار می گیرد، سم در بدن جذب می گردد و یا بدون جذب شدن تنها در پوست باقی می ماند.جذب آفت کش در بدن می تواند باعث بروز مشکلاتی برای سلامتی انسان بشود. مشکلاتی مانند سوزش چشم، مشکلات دستگاه تنفسی و مسمومیت حاد که ممکن است به مرگ بیانجامد. در صورت عدم جذب و باقی ماندن سموم روی پوست حساسیت های پوستی اتفاق می افتد.

تماس غیر مستقیم با سموم شیمیایی ناشی از خوردن غذاهایی است که سموم آفت کش در آن نفوذ کرده اند این امر می تواند باعث افزایش مقدار مواد سمی در بدن انسان گردد بدن انسان دارای سیستم های تنظیم کننده متعددی است، این سیستمهای تنظیمی باعث می شود که تمام اجزا بدن در پاسخ به محرک های بیرونی واکنش مشخصی را نشان دهد. این نوع تنظیم، به نام خود پایداری شناخته شده است و برای تمامی فرآیندهای جسمی بدون اطلاع و آگاهی بروز می نمایند، هنگامی که در اثر شرایط محیطی (گرما یا سرمای زیاد) یا شرایط درونی (بیماری یا مسمومیت) بدن قادر به تنظیم نباشد، علائم غیر معمول و بیماری ظاهر می گردد. بنابراین نشانه ها و علائم مسمومیت آفت کش ها اغلب شبیه به انواع مختلفی از عوارض بیماریها هستند به عنوان مثال : سر درد، تب، تهوع، استفراغ و اسهال علائم معمولی بیماری هستند که در شرایط متفاوت ایجاد می گردد. خود پایداری بدن به وسیله عکس العمل بیرونی یا درونی بدن به محرک ها دچار عدم تعادل می شود که به ماهیت درونی عامل تحریک و نیز به مقدار و مدت تاثیر استرس بستگی دارد، وقتی تحریک بسیار یا مدت دار باشد خود پایداری و خود تنظیمی نمی تواند حفظ یا بازگردانده شود و بیماری در این زمان بروز می نماید. علائم مسمومیت شیمیایی اغلب شبیه علائمی هستند که به وسیله عوامل زیستی مثل باکتری ها و یا ویروس ها بروز می نماید.

سموم شیمیایی چگونه بر سلامت انسان تاثیر می گذارند؟

سموم شیمیایی با تغییر سرعت فعالیت های مختلف بدن، افزایش آنها ( افزایش تپش قلب و تعریق) یا کاهش آنها (توقف کامل تنفس) عمل می کنند. مثلا افرادی که در معرض حشره کش مالاتیون قرار می گیرند دچار تعریق و تعرق زیادی میشوند این پدیده در اثر یک سری از رخدادهای فیزیولوژیکی در بدن اتفاق می افتد که به عنوان پاسخی به مواد شیمیایی وارد شده در بدن است. در نتیجه :

1-این تغییر بیوشیمیایی به تغییر سلولی می انجامد (افزایش فعالیت عصبی)

2-تغییر سلولی موجب تغییرات فیزیولوژیکی می شود که علائم مسمومیت مشاهده یا در سیستم های فیزیولوژیکی خاص بدن ( اندام ها یا دستگاه های بدن ) احساس می شود.

بسته به مکانیسم بیوشیمیایی ویژه، یک فعالیت یکسان ممکن است اثرات خیلی وسیعی در بدن داشته باشد، و یا ممکن است سبب تغییرات محدودی در فعالیت های فیزیولوژیکی در یک ناحیه خاصی از بدن گردد. برای مثال سم مالاتیون موجب غیر فعال شدن آنزیمی می شود که رابطه بین اعصاب است.

سمیت

سمیت واژه ای عمومی است و شامل اثرات زیان آوری است که توسط آفت کش ها ایجاد می شود. این اثرات زیان بار می تواند، شامل گروهی از علائم ساده همچون سردرد، تهوع و یا علائم شدید مثل کما، تشنج و حتی مرگ باشد. اغلب

مسمومیت های ناشی از سموم اگر به سرعت مورد توجه قرار گیرند بهبود پذیرند و باعث صدمه دائمی نمی شوند اما ممکن است بهبودی کامل در دراز مدت حاصل آید. آفت کش ها می توانند بر روی یک سیستم و عضو خاص در بدن تاثیر بگذارند، یا ممکن است روی مجموعه ای از اندام های بدن اثرات سوء خود را نشان دهند.

گاهی مسمومیت براساس تاثیر گذاری بر دستگاه های مختلف بدن به گروه های دیگری نیز تقسیم می شوند.

 

 

 

 

 

 

 

[table]

[tr]

[td]طبقه بندی مسمومیت

[/td]

[td=width: 142]اندام های تحت تاثیر

[/td]

[td=width: 347]علائم عمومی مسمومیت

[/td]

[/tr]

[tr]

[td=width: 127]تنفسی

[/td]

[td=width: 142]بینی، نای و شش ها

[/td]

[td=width: 347]سوزش، سرفه، خفگی و تنگی نفس

[/td]

[/tr]

[tr]

[td=width: 127]گوارشی

[/td]

[td=width: 142]معده و روده

[/td]

[td=width: 347]تهوع، استفراغ و اسهال

[/td]

[/tr]

[tr]

[td=width: 127]داخلی

[/td]

[td=width: 142]کلیه ها

[/td]

[td=width: 347]پشت درد، اوره بیشتر یا کمتر از حد نرمال

[/td]

[/tr]

[tr]

[td=width: 127]عصبی

[/td]

[td=width: 142]مغز و نخاع

[/td]

[td=width: 347]سردرد، سر گیجه، اختلالات رفتاری، افسردگی و تشنجات اغمایی

[/td]

[/tr]

[tr]

[td=width: 127]خونی

[/td]

[td=width: 142]خون

[/td]

[td=width: 347]کم خونی ( خستگی و ضعف )

[/td]

[/tr]

[tr]

[td=width: 127]پوستی

[/td]

[td=width: 142]پوست و چشم ها

[/td]

[td=width: 347]خارش، سرخی و تورم

[/td]

[/tr]

[tr]

[td=width: 127]تولید مثل

[/td]

[td=width: 142]تخم دان ها، بیضه ها

[/td]

[td=width: 347]ناباروری و سقط جنین

[/td]

[/tr]

[/table]

 

به جهت اینکه تعداد واکنش های بدن به محرک های شیمیایی و غیر شیمیایی کم است، علائم و نشانه های مشخصی بروز پیدا می کند. در بیشتر موارد تعیین اینکه آیا بیماری در اثر قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی رخ داده (مثل ویروس آنفلوآنزا ) غیر ممکن است.

تاریخ قرار گرفتن در معرض و تماس با یک ماده شیمیایی یک سر نخ مهم در کمک به تعیین عامل بیماری است، اگرچه تاریخچه بیماری به طور قطعی نمی تواند ثابت کند که ماده شیمیایی عامل بیماری است.

برای اثبات اثر مواد شیمیایی روی بدن پیدا شدن ماده شیمیایی در خون و اندازه گیری میزان آن جهت پی بردن به بیماری زا بودن آن بسیار مهم است.

فاکتورهای تعیین کننده در مسمومیت با سموم کشاورزی

معیارهای مختلفی جهت اندازه گیری سمیت مواد شیمیایی وضع شده است یکی از این معیارها اندازه (دز) کشنده پنجاه درصد یا ld50 است که معمولا بر روی ظرف های حاوی سموم درج می شود. واژه ld50 شدت سمیتی است که از طریق جذب پوستی و یا دهانی برای کشتن 50% کل حیوانات تحت آزمایش آن سم مورد نیاز است. آفت کش های خیلی سمی ld50 خیلی کمی دارند و بالا رفتن ld50 سموم دلیلی بر کاهش خطرات آن سم خاص است.

اندازه مصرف آفت کش نیز در مسمومیت ایجاد شده بوسیله سم تعیین کننده است. اگر مقدار بیشتری از سم جذب بدن شده باشد مسمومیت حاصله از سموم با سمیت پایین نیز جدی خواهد بود. کنترل مقدار سم یکی از اصول ایمنی استفاده از آفت کش ها است، باید توجه داشته باشیم چه مقدار از یک آفت کش کشنده است، مقدار خیلی پایین اغلب آفت کش ها بدون تاثیر است.

بروز علائم مسمومیت آفت کش ها نه تنها به دز سم بستگی دارد بلکه به مدت قرار گرفتن در معرض سم نیز وابسته است. ضمنا برای اکثر آفت کش ها اثرات مسمومیت مشاهده از طریق تماس تصادفی و کم با سم ممکن است کاملا متفاوت از تماس های تکراری باشد.

علائم مسمومیت تکراری با سم به آرامی توسعه می یابد و در اکثر موارد ممکن است علائم مسمومیت مشابه با علائم بیماری های مزمن باشد، تشخیص اینکه مسمومیت با آفت کش هاست یا بیماری باید با انجام آزمایشات مشخص گردد.

تعیین کننده نهایی در مسمومیت ایجاد شده توسط سموم، مسیر ورود سم به بدن است، مسمومیت با آفت کش از طریق خوردن، استنشاق یا جذب از راه پوست اتفاق می افتد. بیشتر مواد شیمیایی توسط هر سه روش بیان شده در مقدار بالای سم ایجاد مسمومیت می کند.

تماس و نفوذ پوستی عمومی ترین راه نفوذ سم به بدن می باشد و اگر مقدار معینی از آفت کش به بدن وارد شده باشد اثرات سمی بطور عادی دیده خواهد شد. اثرات مشاهده شده در اکثر حالات محدود به علائمی مثل خارش و حساسیت پوست می باشند.

آفت کش ها و سرطان

با توجه به توضیحاتی که در قبل ارائه گردید آنچه در ادامه می آید مختصری است از تاثیرات اثبات شده آفت کش ها بر سلامت انسان که باید مورد توجه بیشتر قرار گیرد آفت کش ها از طریق روش های مختلفی باعث ایجاد سرطان می شوند. این روش ها عبارتند از :

 

1-تاثیرات ژنتیکی : ایجاد تغییرات مستقیم در سلول و ژن انسان طبیعی

2-جهش : باعث تثبیت و تکثیر سریع غیر نرمال می شود و ممکن است باعث تحریک خاموش و آرام اما سرطانی شدن سلول های حساس هورمونی بشود.

3-تاثیرات سمی : روی سیستم ایمنی و از کار انداختن سیستم طبیعی مقابله با سرطان و بیماری ها در بدن.

دانشمندان براساس دانش کنونی به این نتیجه رسیده اند که حتی یک اندازه خیلی کم از عامل شیمیایی مسموم کننده ژنتیکی می تواند باعث تبدیل یک سلول سالم به یک سلول سرطانی بشود. همچنین احتمال بروز سرطان در کارگرانی که در معرض سموم هستند نسبت به سایر افراد دو برابر است. کشاورزانی که در محیط کارشان از سم آلاکلر استفاده می کنند 50% بیشتر از سایر افراد احتمال بروز سرطان روده را دارند و این سابقه کاربرد اگر 5 سال و یا بیشتر باشد احتمال بروز سرطان روده 5 برابر بیشتر از سایر افراد است سموم حشره کش کلردان، بو، ایندرین، آلدرین و دیلدرین احتمال بروز این نوع سرطان را 4 برابر افزایش می دهند.

سرطان پستان سالانه افزایشی 1 الی 2% را نشان می دهد و آلوده کننده های محیطی از جمله سموم کشاورزی در افزایش بروز این نوع سرطان نقش عمده ای دارند در یک تحقیق خاص ارتباط بین بروز سرطان پستان و علف کش آترازین مشخص شده است.

سرطان تیرویید نیز از جمله سرطان هایی است که احتمال بروز آن در افرادی که در معرض سمومی مثل 2-4d قرار دارند بیشتر است. تحقیقات نشان داده مصرف قارچ کش هایی مثل زینب، مانب و مانکوزب، احتمال بروز این نوع سرطان را در افراد سه برابر بیشتر می کند.

ارتباط بین سموم 2-4d و آترازین و کاپتان با نوعی از سرطان خون اثبات شده و باغدارانی که در معرض این سموم قرار دارند 3 برابر بیش از سایرین به آن مبتلا می شوند.

سالانه 8000 کودک زیر 15 سال به تومور مغز و سرطان خون مبتلا می شوند و کودکانی که والدینشان در محیطی کار می کنند که با سموم سر وکار دارند احتمال بروز سرطان خون در آنها بیشتر است.

سموم و سیستم تولید مثل در انسان

تحقیقات نشان داده است که سموم آفت کش باعث سقط جنین، عدم رشد فکری ناقص الخلقه بودن نوزاد در هنگام تولد و نقص هایی در اعمال و بافت های بدن می شوند. در تحقیقات آشکار گردیده است که سم کارباریل باعث ایجاد اشکال غیر طبیعی در اسپرم می شود. همچنین مشخص گردیده است که علف کش 2-4d برای دستگاه های تولید مثلی بدن مسمومیت زا است آزمایشات نشان داده است که بین این سم و کاهش تعداد اسپرم و افزایش اسپرم های بدن شکل ارتباط مستقیم وجود دارد.

بررسی های انجام شده روی 800 مرد نشان داد که میزان باروری مردانی که در محیط کارشان با سموم مواجه هستند در مقایسه با سایر افراد کاهش معنی داری دارد تحقیقات مشابهی در هلند روی باغداران نشان داد که این افراد مدت زمان بیشتری برای بچه دار شدن نیاز دارند این مدت در بهار و تابستان که علف کش ها بیشتر مورد استفاده قرار می گیرند تقریبا دو برابر است مشخص شده زنانی که در محیطی با آبهای آلوده با سموم زندگی می کنند در مقایسه با سایر افراد تاخیر قابل ملاحظه ای در رشد درون رحم دارد.

اثرات سموم کشاورزی در ایجاد ناقص الخلقگی

 

1-افزایش دو برابر در بروز بیماری لب شکری

2-افزایش 3 الی 4 برابر نقص در اندام های حرکتی برای کشاورزان و 2 برابر برای افرادی که در منزل سمپاشی می کنند.

3-افزایش 2 الی 3 برابر بروز اختلالات قلبی و عروقی

4-افزایش 2 الی 3 برابر بیماری ماندن بیضه ها در شکم به علت رشد ناقص و شکاف پیش آبراه آلت تناسلی مردان.

تحقیقات انجام شده در آمریکا نشان داد در کودکانی که والدینشان کار کشاورزی دارند 60 درصد احتمال بروز ناقص الخلقگی بیشتر است و برای کودکانی که در مزارع زندگی می کنند 4/2 برابر سایر افراد است.

تحقیقات در آمریکا نشان داده در مکان هایی که آب ها آلوده به علف کش آترازین است احتمال بروز انواع ناقص الخلقگی 2 الی 3 برابر، اختلالات جنسی 3 الی 4 برابر و اختلالات اندام های حرکتی 7 برابر بیشتر مکان هایی است که این آلودگی در آن وجود ندارد.

سموم کشاورزی و بیماری های پوستی

بیماری های پوستی دومین رتبه بیماری های معمول مربوط به مشاغل هستند و 15 الی 25٪ از این گزارشات مربوط به آفت کش هاست.

از گروه ضد عفونی کننده ها متیل بروماید، دیکلرو پروپن (تلون) و متام سدیم و از گروه علف کش ها پاراکوت، و از گروه قارچ کش ها سولفور-تیرام، بنومیل و کاپتان محرک ورم های پوستی هستند. از مجموعه قارچ کش ها به مواد آلرژی زا نیز معروف می باشند، مانب مانکوزب، زینب و تیرام را می توان نام برد.

سه سم زینب- مانب و مانکوزب- از جمله سمومی هستند که با وجود گزارش های متعدد از معایب و ناهنجاری های ناشی از آن طی سال های اخیر در ایران تولید و در سطح وسیع مصرف میشود.

سموم کشاورزی و بیماری های تنفسی

تحقیقات روی بیش از 2000 کشاورز ارتباط بین ایجاد آسم و آفت کش های گروه فسفره و کار بامات را نشان داده است.

تحقیقات در آلمان نشان داد 40 درصد از کشاورزانی که از سموم بنومیل، کاپتان، پاراتیون، آزینفوس متیل استغاده می کنند دچار آسم می باشند.

تحقیق دیگری در روی 54 کشاورز نشان داد که برونشیت مزمن در 50 درصد از این افراد شیوع دارد و 66 درصد از آنها دچار کاهش فشار دمی و بازدمی هستند که به علت ضعیف بودن ماهیچه های سیستم تنفسی است.

سموم کشاورزی و بیماری های عصبی

تحقیقات نشان داده است که سموم پاراکوات، دیلدیرین، مانب و مانکوزب منجر به بیماری پارکینسون یا لرزش غیر ارادی اندام های بدن می شود. آشکار شده است افرادی که در حوالی مناطقی زندگی می کنند که در معرض آفت کش ها قرار دارند احتمال بروز بیماری پارکینسون در آنها بیشتر است. تحقیقات نشان داد افرادی که در معرض علف کش ها هستند 4 برابر و افرادی که در معرض حشره کش ها هستند 3 الی 4 برابر احتمال بروز بیماری پارکینسون در آنها بیشتر است.

توصیه هایی برای استفاده صحیح از آفت کش های شیمیایی

تمامی آفت کش های شیمیایی باید با احتیاط کامل به کار برده شوند، برای استفاده مطمئن و دائمی از تمامی مواد شیمیایی تذکرات ذیل را رعایت کنید.

 

1-قبل از استفاده مواد شیمیایی اطلاعات برچسب روی آن را به دقت خوانده و طبق دستور العمل اجرا کنید.

2-آفت کش ها را دور از دسترس کودکان و در ظروف در بسته و برچسب دار نگهداری کنید.

3-از کشیدن سیگار در زمان سمپاشی یا گرد پاشی خوداری کنید.

4-اگر در زمان استفاده از آفت کش یا کمی بعد از آن احساس تهوع، سردرد، سرگیجه و یا ... نمودید به پزشک مراجعه نمائید.

5-دستانتان را بعد از سمپاشی یا گرد پاشی و قبل از غذا خوردن یا سیگار کشیدن بشوئید و لباستان را تعویض کنید.

6-سعی کنید با روش های مختلف مدیریت آفات و بیماری ها در زراعت و باغ آشنایی پیدا کنید و استفاده از سموم را به عنوان آخرین راه انتخاب نمائید. تا به تامین سلامت خود و مصرف کنندگان کمک نمائید.

7-از لباسهای محافظت کننده و ماسک استفاده کنید. در صورت ریختن مواد سمی روی پوستتان فورا آن را با آب و صابون بشوئید.

لینک به دیدگاه

به گفتگو بپیوندید

هم اکنون می توانید مطلب خود را ارسال نمایید و بعداً ثبت نام کنید. اگر حساب کاربری دارید، برای ارسال با حساب کاربری خود اکنون وارد شوید .

مهمان
ارسال پاسخ به این موضوع ...

×   شما در حال چسباندن محتوایی با قالب بندی هستید.   حذف قالب بندی

  تنها استفاده از 75 اموجی مجاز می باشد.

×   لینک شما به صورت اتوماتیک جای گذاری شد.   نمایش به صورت لینک

×   محتوای قبلی شما بازگردانی شد.   پاک کردن محتوای ویرایشگر

×   شما مستقیما نمی توانید تصویر خود را قرار دهید. یا آن را اینجا بارگذاری کنید یا از یک URL قرار دهید.

×
×
  • اضافه کردن...