moein.s 18,983 اشتراک گذاری ارسال شده در 31 مرداد، ۱۳۹۱ آزاده عابدين ، سعيده غلامعلي ،حميدرضا اسلامپور مقدمه محله‌ها بطور سنتي كاركردهاي اجتماعي مهمي داشته‌اند. هويت‌يابي (احساس تمايز) تداوم و ثبات، احساس تعلق جمعي، مشاركت‌يابي و بسيج داوطلبانه منابع و امكانات انساني و مالي ... از جمله اين كاركردها به شمار مي‌روند، بگونه‌اي كه محله به مثابه يك واحد اجتماعي بزرگتر از خانواده تلقي مي‌شود. در گذشته ساخت كالبدي محله باعث تقويت اين كاركردها مي‌شد زيرا معابر، ميدان عمومي، بازار و مسجد محلي و ... همه بگونه‌اي طراحي شده بودند كه امكان ملاقات و گفتگوي دائمي، حمايت مالي، پاتوق، همه انديشي تعاون را فراهم مي‌كرد و هر محله يك مجموعه زيستي كامل به شمار مي‌رفت. اما در ساخت جديد شهرها محله‌ها فاقد معنا، ساختار و كاركرد سنتي خود هستند. معابر بيشتر براي تردد خودروها طراحي شده‌اند. محله‌ها هويت و تشخص ويژه‌اي ندارند و محله‌ها فاقد مراكز و نهادهاي تشكل مالي و تعلق جمعي و توليد و اشاعه فرهنگي‌اند از سوي ديگر اين نيازها و تنوع كالاها و خدمات موردنياز خانوارها آنقدر گسترش يافته كه امكان تأمين و تدارك آنها در محله وجود ندارد و تلاش براي كسب آنها، مشكلات عديده‌اي چون افزايش ترافيك، حمل و نقل درون شهري و آلودگي‌هاي زيست‌محيطي را در پي دارد. حد و مرز محله محله‌ي شمس‌آباد در محدوده‌ي شرقي تهران در منطقه‌ي 4 شهرداري واقع شده است. اين محله از شرق به دره دارآباد از شمال به حاشيه‌ي جنوبي تپه‌هاي لويزان و از جنوب به مجيديه‌ي شمالي و از غرب به كاظم‌آباد محدود مي‌شود. اما بطور دقيقتر محدوده‌ي آنرا مي‌توان از جنوب، ميدان بهشتي و خيابان نهاندست و از غرب، استاد حسن بنا و از شرق، بزرگراه امام علي و از شمال، بزرگراه زين‌الدين (همت شرق) دانست. تاريخ تأسيس و پيدايش محله بر اساس گفته‌هاي برخي از آژانسهاي مسكن سابقه‌دار در محله اولين ساخت و سازها در اين محل بعد از پيروزي انقلاب اسلامي و با توسعه مهاجرت روستائيان به شهرها و تبديل زمينهاي كشاورزي به واحدهاي مسكوني آغاز شده است. لذا مي‌توان گفت كه اين محل در مقايسه با محله‌هاي سنتي تهران(همچون مبارك‌آباد، دولاب، بهارستان و ...) محلهاي نوپا با سابقه‌اي حداكثر 30 ساله است. همچنين قيمت آپارتمان در اين محله بين متري900000 تومان تا 1200000 تومان در نوسان است. تركيب فعلي محله از لحاظ جمعيت جمعيت محله با استناد به آمار موجود در شهرداري 27665 نفر و وسعت محله را حدوداً 1000000 مترمربع و فضاي سبز موجود در محله را 508462 مترمربع اعلام كرده‌اند. تحولات محله از لحاظ كالبدي، اقتصادي و اجتماعي و پيش‌بيني آينده 1- اين محله بطور كامل بر اساس اصول جديد شهرسازي ساخته شده است. خيابان اصلي (شمالي- جنوبي) خيابان ريحاني بصورت محوري گذر اصلي محله را تشكيل ميدهد و دو سوي آن كوچه‌هاي زيادي به موازات هم بر اين خيابان بصورت شرقي- غربي عمود مي‌شوند. عرض كوچه‌ها يكسان نيست برخي 8 متري و برخي 12 متري‌اند تعدادي كوچه باريك هم در اين ميان وجود دارد. گذر اصلي محله 2 كاركرد اصلي دارد اول عبور و مرور خودروها و وسايل نقليه، دوم خريد و تأمين مايحتاج زندگي. خيابان ريحاني را مي‌توان تا حدي راسته ميوه‌فروشي‌ها در ميان چند ناحيه همجوار دانست زيرا 3 ميوه‌فروشي بزرگ در اين خيابان واقع شده كه محل مراجعه و خريد بسياري از ساكنين ساير محله‌ها هم هست و خود عامل مهمي در افزايش تردد و رفت و آمد و توقف خودروها شده است. از سوي ديگر گذر اصلي محله يكي از مسيرهاي اصلي براي عبور از شمال شرق (پاسداران، مبارك‌آباد...) به رسالت است كه خود زمينه تردد خودروهاي عبوري از جمله برخي تاكسي‌ها و مسافركش‌ها شده است اما از سوي ديگر رفت و آمد ساكنين محله به ميدان رسالت و يا پاسداران را بسيار تسهيل كرده است. حدود و مرز اين محله با دقت موردانتظار همچون بسياري از محلات ديگر مشخص نيست. به همين دليل شايد بتوان با تعيين محدوده تقريبي آن كه در ابتداي اين نوشته آمد جمعيت محله را تقريباً برآورد كرد. با توجه به ساخت و سازهاي فراوان و قيمت نسبتاً مناسب و دسترسي به راههاي اصلي شهر پيش‌بيني مي‌شود در آينده محله با رشد جمعيت روبرو شود. ويژگي‌هاي افراد ساكن محله افراد ساكن در اين محله ويژگي خاص يا تعلق به مذهب ديگري كه آنها را از بقيه متمايز كند ندارند. ساكنين اين محله را دو گروه اصلي تشكيل مي‌دهند: - ساكنين قديمي كه از حدود 30 سال بيشتر در اراضي كشاورزي اين محله ساختمان‌سازي كرده و ساكن شده‌اند. - ساكنين جديد كه عمدتاً طي 8 سال اخير با رونق بخش ساختمان و تبديل واحدهاي مسكوني 2 طبقه قديمي به آپارتمانهاي 4 يا 5 طبقه، واحد مسكوني خريداري كرده و در آن ساكن شده‌اند. در اغلب موارد در آپارتمانها 1، 2 يا 3 واحد مسكوني در اختيار مالك اوليه و يا فرزندان قرار دارد و بقيه به خانواده‌هاي جديد فروخته شده است. لذا در هر كوچه‌اي تعداد محدودي خانوار هستند كه سالهاي زيادي است همديگر را مي‌شناسند و تعلق محلهاي و همسايگي دارند و تعداد زيادي خانوارهايي كه هيچ آشنايي با يكديگر در درون يا برون آپارتمان خود ندارند. وضع درآمد و منزلت اجتماعي ساكنان ساكنين اين محله اغلب كارمندان اداري دولتي و خصوصي و صاحبان حرف و مشاغل آزاد و كسب و كارهاي كوچك هستند. به همين دليل مي‌توان آنها را از گروه متوسطي دانست كه مالك يك آپارتمان (80-100) متري و يك خودرو متوسط (50 تا 100 ميليون ريالي) هستند. البته در اين ميان تعداد كمي نيز از طبقه‌ي بالا يا متوسط رو به بالا به لحاظ مالي وجود دارد. از نظر منزلت اجتماعي اگر شاخص اصلي منزلت اجتماعي را تحصيلات بالا تلقي كنيم سطح افراد به لحاظ تحصيلات نيز متوسط است. وضعيت محله از لحاظ خدمات و اسباب آسايش شهري همه خدمات شهري موردنياز در اين محله وجود دارد. آب، برق، گاز و فاضلاب و تلفن در دسترس است. خط تلفن با حدود 3 ماه انتظار قابل خريد است و امكان برخورداري از خطوط دوم و سوم تلفن براي ساير خدمات (مانند اينترنت و ...) وجود دارد. آب و برق با مشكلاتي از قبيل قطع دائمي، تركيدگي، كمبود فشار و ... مواجه نيست. زباله‌هاي بطور منظم و هر شب جمع‌آوري مي‌شوند و شبكه ارتباطي مناسب(كوچه‌هاي نسبتاً عريض فقدان كوچه‌هاي بن‌بست و...) جمع‌آوري زباله را تسهيل‌‌كرده است و اخيراً همراه با ساير محله‌ها به سيستم مكانيزه تبديل شده است. جلوه‌هاي نامناسب انباشت زباله، فاضلاب روان، گرفتگي جويها و ... در محله ديده نمي‌شود. محله تميز است و هم در كوچه‌ها و هم در گذر اصلي درختان با نظم مناسبي قرار گرفته‌اند. تقريباً همه كالاها و خدمات موردنياز در اين محله در دسترس و با قيمت مناسبي قابل خريداري است. اما گروههايي كه تمايل به فضاي بازاري متنوع، بزرگ و كالاهايي با كيفيت يا زيبايي خاص هستند به ساير مراكز چون مراكز خريد پاسداران، پاساژ گلستان در ميدان هروي، فروشگاه شهروند در ميدان آرژانتين يا بازار ميدان هفت حوض مراجعه مي‌كنند كه هم فال است و هم تماشا. فضاي اجتماعي حاكم در اين محله ايجاب مي‌كند كه به كودكان و سالمندان به عنوان شهروند اجتماعي كم‌توان‌تر احترام گذارده شود و به گفته‌ي اهالي محله جوانترها در عبور از كوچه و خيابان ملاحظه‌‌ي سالمندان را مي‌كنند و به حقوق كودكان نيز احترام مي‌گذارند. بطور كلي فضاي اجتماعي حاكم فضاي سالمي است. همچنين پارك ملت واقع در كوچه‌ي صباح شرقي پاركي است كه سالمندان زيادي در آن حضور دارند. امكانات گذران اوقات فراغت در اين محله هيچ مركز توليد و اشاعه فرهنگي مدرن (خانه فرهنگ، فرهنگسرا، باشگاه فرهنگي) وجود ندارد اما به تازگي چند مركز كوچك بدنسازي بانوان (ايروبيك) در محله تأسيس شده است. از جمله يكي از آنها در جوار استخر عمومي روبازي است كه در تابستانها نسبتاً رونق دارد و در ضلع شمال شرقي محله قرار گرفته است. (كوچه صباح شرقي كه پارك ملت هم در آن واقع است)مدارس ابتدايي، راهنمايي و دبيرستان دخترانه و پسرانه (عمدتاً دولتي) در محله در دسترس خانواده‌هاست اما برخي كه از سطح مالي بهتر و بالاتري برخوردارند فرزندان خود را در مدارس غيرانتفاعي ساير محله‌ها(پاسداران، احتشاميه و ...) ثبت‌نام كرده‌اند. 2 يا 3 ويدئوكلوپ در محله وجود دارد 2 مركز گيم‌نت و كافي‌نت هم در ميدان ملت وجود دارد. زمينهاي فوتبال يا واليبال محلهاي وجود ندارد. تنها مركز تفريحي محله پارك ملت در ضلع شمال شرقي محله و در جوار استخر عمومي روباز (كوچه صباح شرقي) است كه وسايلي براي بازي كودكان و جايي براي قدم‌زدن و تفريح سالمندان دارد. پارك ديگري هم در ضلع جنوب غربي ميدان ملت واقع است. لذا عموماً مردم فضاي تفريح و سرگرمي خود را خارج از محله جستجو مي‌كنند به ويژه كه در ضلع شمالي محله و در جوار مبارك‌آباد، پارك صدف، فرهنگسراي صدف در دسترس آنهاست. آپارتمانهاي ساخته‌شده در سطحي متوسط رو به پائين از حيث كيفيت مصالح به نماي ظاهري و امكانات دروني است. اغلب آنها با كمبود جدي پاركينگ مواجه‌اند كه خود منجر به اشغال بخش زيادي از سطح كوچه با پارك خودروهاي همسايه‌ها شده و تردد را در روزها و ساعات شلوغ با مشكلاتي مواجه مي‌كند. از سوي ديگر قيمت نسبتاً مناسب آپارتمان و دسترسي سريع و مناسب به مركز شهر جاذبه‌‌هاي زيادي را در اين محله ايجاد كرده كه با بازشدن بزرگراه همت در شمال اين محله و بزرگراه دارآباد (امام علي) در شرق و بزرگراه صياد شيرازي در نزديكي ضلع غربي اين دسترسيها بسيار بهتر و آسان‌تر شده است. به همين دليل خريد و فروش و اجاره آپارتمان و نيز ساخت و ساز و نوسازي ساختمانهاي قديمي طي سالهاي اخير از رونق بسيار زيادي در اين محله برخوردار است و حدود 10 بنگاه معاملاتي پررونق(با ساختار سنتي) در محله فعال هستند. اندازه قطعات متفاوت است. در واحدهاي جنوبي و جنوب كوچه‌ها كه اغلب بطور متوسط 90 متري است اما در واحدهاي شمالي ممكن است تا 120 مترمربع هم برسد. واحدهاي آپارتماني بزرگ و بزرگتر از 150 مترمربع.. به ندرت در اين محله يافت مي‌شود ولي واحدهايي با ساخت 70-100 متر فراواني بسياري در اين محله دارند. فضاي فرهنگي و اجتماعي محله بسيار آرام، كم‌تنش و بدور از افراط و تفريطهاي معمول در ساير محله‌هاست. رفتارها و تظاهرات فرهنگي شبه‌غربي كه در محله‌هايي مثل شهرك غرب و پاسداران و ... وجود دارد در اين محله ديده نمي‌شود. فعاليتهاي مذهبي مسجد الهادي به عنوان تنها و اصلي‌ترين مركز فعاليت مذهبي از مساجد پررونق و فعال تهران است كه در مناسبتهاي مذهبي مهم با برنامه‌هاي ويژه خود بسياري از ساكنين محل و افراد ساير محله‌ها را پذيرا مي‌شود. همچنين هيئت ثاراله كه تنها هيئت مذهبي وابسته به مسجد الهادي است و فعاليت گسترده‌اي در برپايي مراسم مذهبي در ايام خاص مذهبي دارد. مسجد كوچك ديگري در انتهاي خيابان نهاندست وجود دارد و اين دو مسجد تنها مساجد محل مي‌باشند. دسترسي به وسائط نقليه در مورد سهولت رفت و آمد به ديگر نقاط شهر در ميدان ملت ايستگاه ابتداي خط اتوبوس وجود دارد كه براي دسترسي به چندين نقطه مركزي در شهر اتوبوس دارد و در همين ميدان تاكسي‌هاي خطي و شخصي‌هاي مسافركش زيادي براي ميدان رسالت و پل سيدخندان وجود دارد همچنين براي رفتن به قسمتهاي شمال شهر شخصي‌هاي مسافركش براي ميدان هروي و چهارراه پاسداران وجود دارد نزديكترين و در دسترس‌ترين ايستگاه مترو ايستگاه مصلي يا ايستگاه ميرداماد مي‌باشد با توجه به اينكه تاكسي‌هاي تلفني با قيمتهاي خوب و مناسب هم در محل وجود دارد. بطور كلي اين منطقه به لحاظ نزديكي به دو بزرگراه رسالت و همت شرق دسترسي آسان و سريعي به ديگر نقاط شهر دارد. امنيت در اين منطقه طي گفتگو با اهالي محل از وضع خوبي برخوردار است و يكي از اهالي محل معتقد است نزديك‌بودن كلانتري به ميدان بهشتي امنيت اين محله را افزايش داده است همچنين سطح فرهنگي غالب افراديكه در اين محله ساكن هستند بر امينت محله بي‌تأثير نيست. راههاي ارتباط با مراكز مهم شهر بزرگراه رسالت و بزرگراه همت اصلي‌ترين راهها براي رسيدن به مراكز شهر است با توجه به اينكه در اين محل دسترسي به همت بسيار آسان و ساده امكان‌پذير است. همچنين بزرگراه امام علي(ع) و صياد شيرازي نيز در شرق و غرب محله وجود دارند و مي‌توان گفت محله از چهار طرف با چهار بزرگراه احاطه شده است. آسيب‌شناسي و جرم‌شناسي ضمن مصاحبه با يكي از افراد قديمي محل كه خود عضو هيأت علمي دانشگاه هستند در ارتباط با وجود جرم خاصي در محل ايشان اظهار داشتند خوشبختانه افراد محل با اينكه اكثريت بيشتري از آنان را مهاجرين از محلهاي ديگر تهران يا شهرهاي ديگر كشور تشكيل ميدهد ولي از قشر سالم و اهل كار و كوشش مي‌باشند حتي بخش زيادي از مهاجرين را افراد تحصيلكرده تشكيل مي‌دهند و در آپارتمان ما كه 15 واحد است دو خانواده عضو هيأت علمي دانشگاه هستند (با توجه به اين نكته كه طي مشاهده و مصاحبه در محله با چند هيأت علمي ديگر نيز به گفتگو پرداختيم كه از اهالي محل بودند) و همسران و فرزندان آنها نيز تحصيل كرده‌اند. بيشتر افراد محل در مراسم مذهبي شركت مي‌كنند و طبعاً اعتقادات محكم مانع انجام جرم مي‌شود و در اين محل كمتر مشاهده مي‌شود كه بين افراد ناهنجاري رفتاري ديده شود. بين خانمهاي نسل اول بيشتر وقار و متانت و حجاب ديده مي‌شود و طبيعتاً مادر و پدري كه تربيت صحيح داشته باشند فرزندان آنها هم (نسل دوم و سوم) به لحاظ فكري سالمترند. مي‌توان گفت اصلاً دسته يا باند خلاف كار در محل ديده نمي‌شود. همچنين جلوه‌اي از تكدي‌گري در پياده‌روها و معابر اصلي به چشم نمي‌خورد. مراكز بهداشتي و درماني محله در اين محله مركز بهداشت و بيمارستان وجود ندارد و ساكنان براي برخي از خدمات درماني مثل واكسيناسيون اطفال و استفاده از پزشك عمومي از مركز بهداشت ارشاد كه در بلوار بيژن (مجيديه‌ي شمالي) است استفاده مي‌كنند يك آزمايشگاه در ضلع غربي ميدان ملت وجود دارد و حدوداً 5 داروخانه در فواصل متعدد در محله وجود دارد. در ضلع غربي ميدان ملت يك مركز سونوگرافي و راديولوژي نيز وجود دارد و در نقاط ديگر محله پزشكان با تخصصهاي ديگر نيز ديده مي‌شود. ويژگي‌هاي خاص فرهنگي و منشأ قومي ويژگي خاص فرهنگي، منشأ قومي خاص يا مذهب ويژه‌اي در محله ديده نمي‌شود كه اين محله را از محله‌هاي ديگر تفكيك كند و فضاي اجتماعي حاكم بر محله سالم و آرام و بدور از تنش و مبتني بر انسان‌دوستي است برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید. ورود یا ثبت نام 2 نقل قول لینک به دیدگاه
ارسال های توصیه شده
به گفتگو بپیوندید
هم اکنون می توانید مطلب خود را ارسال نمایید و بعداً ثبت نام کنید. اگر حساب کاربری دارید، برای ارسال با حساب کاربری خود اکنون وارد شوید .