مراتب علم حضورى را بیان کنید؟

[fanous 11,130]

همه علم هاى حضورى از نظر شدت و ضعف یکسان نیستند بلکه گاهى علم حضورى از قوت و شدت کافى برخوردار است و به صورت آگاهانه تحقق مى‏یابد ولى گاهى هم بصورت ضعیف و کمرنگى حاصل مى‏شود و به صورت نیمه آگاهانه و حتى ناآگاهانه در مى‏آید .

اختلاف مراتب علم حضورى گاهى معلول اختلاف مراتب وجود شخص درک کننده است‏یعنى هر قدر نفس از نظر مرتبه وجودى ضعیفتر باشد علوم حضوریش ضعیفتر و کم‏رنگتر است و هر قدر مرتبه وجودیش کاملتر شود علوم حضورى آن کاملتر و آگاهانه‏تر مى‏گردد تبیین این مطلب متوقف بر بیان مراتب وجود و همچنین مراتب تکاملى نفس است که باید در سایر علوم فلسفى اثبات شود و در اینجا مى‏توانیم بر اساس این دو اصل موضوع امکان شدت و ضعف در علوم حضورى را بپذیریم .

علم حضورى به حالات روانى نیز به صورت دیگرى قابل شدت و ضعف است مثلا بیمارى که از درد رنج مى‏برد و درد خود را با علم حضورى مى‏یابد هنگامى که دوست عزیزى را مى‏بیند و توجهش به سوى او معطوف مى‏شود دیگر شدت درد را درک نمى‏کند علت ضعف این ادراک ضعف توجه است بر عکس موقع تنهایى و بخصوص در شب تاریک که توجهى به سایر امور ندارد درد خود را با شدت بیشترى درک مى‏کند که علت آن شدت توجه است .

اختلاف مراتب علم حضورى مى‏تواند در تفسیرهاى ذهنى آنها مؤثر باشد مثلا نفس در مراحل اولیه با اینکه علم حضورى به خویشتن دارد ممکن است در اثر ضعف این علم ارتباط خود را با بدن به صورت رابطه عینیت تصور کند و در نتیجه بپندارد که حقیقت نفس همین بدن مادى یا پدیده‏هاى مربوط به آن است ولى هنگامى که مراتب کاملترى از علم حضورى برایش حاصل شد و به عبارت دیگر هنگامى که جوهر نفس تکامل یافت دیگر چنین اشتباهى رخ نمى‏دهد .

همچنین در جاى خودش ثابت‏شده که انسان نسبت به آفریدگار خویش علم حضورى دارد ولى در اثر ضعف مرتبه وجودى و نیز در اثر توجه به بدن و امور مادى این علم به صورت ناآگاهانه در مى‏آید اما با تکامل نفس و کاهش توجه به بدن و امور مادى و تقویت توجهات قلبى نسبت به خداوند متعال همان علم به مراتبى از وضوح و آگاهى مى‏رسد تا آنجا که مى‏گوید(ا یکون لغیرک من الظهور ما لیس لک؟