رفتن به مطلب

انواع ترک در بناهای تاریخی


ارسال های توصیه شده

یکی از مشکلات اساسی در برخورد با بناهای تاریخی کشور مشکلات ناشی از ترک در ساختمان ها میباشد، ترک ها یا بصورت مستقیم یا غیر مستقیم باعث ایجاد عدم تعادل هایی در بناهای تاریخی میشوند. شناسایی منشاء ترک نیز یکی از کارهای مهم در مقوله مرمت می باشد. در زیر یک دسته بندی کلی از انواع ترکها در بناهای تاریخی را مشاهده خواهیم کرد.

 

انواع ترک ها

  • ترک های ناشی از نشست طبیعی زمین:

با توجه به مطالب بالا، در بناهای تاریخی و قدیمی، ساخت و ساز فشاری بر قشرها و لایه های زمین تحمیل میکند و این عمل تا زمانی ادامه میابد که تعادلی نسبی بین بار وارده و مقاومت زمین برقرار شود.در نتیجه این نشست ها و ایجاد تعادل ثانوی بین بنا و زمین ترک هایی در بناها اتفاق می افتد، این نوع ترک ها را می توان در بناهای جدید و طی ماه های اولیه ساخت آن مشاهده نمود.

 

  • ترک بر اثر نشست زمین در زیر پی بنا:

عناصری که بارشان به زمین منتقل می شود، نیروی موثر فشاری بر زمین وارد می کنند که این نیرو در لایه زیرین پی از میان نمیرود، بلکه از سطح پی آغاز شده، رفته رفته با اندازه های کاهنده در زیرمین گسترده میشود. تغییرات حاصل بر اثر فشارهای آبهای زیرزمینی، اکسید شدن لایه های ذغالی، نشست آب از لوله های زه کشی (فاضلاب)، بوجود آمدن رطوبت در زیر پی ها موجب ایجاد ترک در پی و در بنا میشود.

 

  • ترك ناشي از خشك شدن لايه های بنا در زمان احداث و عوامل جوي در طول زمان:

در هنگام احداث هر بنا، رطوبت طبيعي در ملات و ساير مصالح بنايي وجود داردة اين رطوبت به مرور زمان از بين ميرود و در نتيجه موجب ايجاد ترك در بنا ميگردد. همچنين بر اثر تغير عوامل جوي و كاهش يا افزايش ميزان رطوبت، ترك نيز پديدار ميشود.

 

  • ترك ناشي از جابجايي ناگهاني لايه های زمين:

عوامل طبيعي مانند زلزله و بادهاي شديد موجب جابجايي لايه هاي زمين شده و بدنبال خود تركهاي زيادي را در بناها بوجود مي آورند. شدت تركها گاهي به جدايي كامل اتصالات منجر مي گردد.

 

  • ترك بر اثر كاهش يا افزايش بارهاي وارده بر پي ها:

عناصر و اجزاء بناهاي قديمي بصورت فشاري عمل مي كنند، در نتيجه تعادلي را در بارگذاري موجب مي شوند، اين تعدل تمام نيروهاي رانشي و فشاري را خنثي كرده و بار بنا را بصورت صحيح از مركز ثقل پايه ها و ديوارها به زمين منتقل مي كنند. هرگونه تغيير در بارگذاري (كم يا زياد كردم) در اين تعادل اختلال ايجاد مي كند و در نتيجه بنا دچار تركهاي شديد مي گردد.براي مثال اگر نيروي فشاري بار عمودي مناره ها از كناره هاي ايوانها حذف شود، نيروهاي رانشي تاقهاي ايوان در پايه هاي جانبي باربر زنده شده و موجب رانش پايه هاي مي گردد.

 

  • ترك بر اثر وارد آمدن نيروهاي رانشي به بنا:

با توجه به اينكه اجزاء بناهاي قديمي اكثراً بصورت فشاري عمل مي كنند و تمام نيروهاي رانشي توسط نيروهاي فشاري خنثي شده و به زمين منتقل مي شوند، چنانچه نيرويي بدون در نظر گرفتن تعادل بنا در جهات مختلف به آن وارد گردد، خوبخود تعادل موجود در ساختمان برهم مي ريزد و در نتيجه تركها و جابجايي ها ظاهر مي گردند.

 

  • ترك ناشي از لرزشهاي پيرامون بنا مانند ترافيك، انفجار، حفاري و غيره:

هرگونه عامل خارجي مانند احداث خيابان و ايجاد ترافيك سنگين همراه با صدا و لرزش، احداث كارخانه ها، انفجارها و عمليات حفاري در تعادل طبيعي بنا كه اجزاء آن بصورت فشاري عمل مي كنند، اختلال ايجاد مي كنند.

 

  • ترك بر اثر تغيير فشار آبهاي زيرزميني و تغيير ميزان رطوبت در بخش زير پی ها:

هرگونه تغيير در تعادل قشرهاي زيرين پي از نظر كاخش يا افزايش فشار آب و رطوبت موجود در آن موجوب بروز اختلالاتي در پي ها و همينطور كلي بنا مي گردد كه با نشست پي و ايجاد ترك در بنا همراه است. كنترل و ثابت نگه داشتن آبهاي زيرزمين تا حد امكان براي حفاظت بناهاي تاريخي ضروري است.

 

  • ترك بر اثر تعبيه و فعاليت تأسيسات مدرن در داخل بناهاي تاريخي:

در بناهاي تاريخي و قديمي، تأسيسات در خارج از بنا احداث مي شد و سيستم تأسيسات گرمايشي و سرمايشي در داخل بنا وجود نداشت. در حال حاضر به منظور احياء بناهاي تاريخي، اين تأسيسات اجباراً به داخل بنا منتقل مي شوند. در بيشتر اين بناها، به علت اجراي نادرست اين تأسيسات و در نتيجه نشت آب از لوله ها و نفوذ آن به زير پي ها، نشست و ترك در بنا رخ مي دهد. بنابراين مداخله در بناي تاريخي و احداث تأسيسات جديد، مشروط به رعايت اصولي خاص در طراحي با نگرشي ويژه به طبيعت بناي تاريخي است.

 

  • ترك ناشي از كاهش تدريجي مقاومت و چسبندگي مصالح و ملاتها به علت فرسودگي در طول زمان:

فرسودگي و كهولت بنا همراه با عوامل جوي، تأثيرات مستقيم و عوارض منفي براي بناها بدنبال دارد. ميزان تأثير عوامل جوي از قبيل تغييرات دما و رطوبت بستگي به نوع مصالح بنا دارد. وجود اين دو عامل مقاومت بنا را در برابر نيروهاي وارده كاهش داده و موجب بروز ترك در آن مي شوند.

 

  • ترك بر اثر ساخت و ساز جديد (الحاقات) بدون توجه به پيوستگي و همبستگي سازه اي بناهاي قديمي:

با توجه به اينكه بناهاي قديمي داراي انسجام سازه اي و همچنين همبستگي در تركيب و ساختار خود هستند، هر نوع دخل و تصرف در بنا كه بي توجه به اين اصول سازه اي و تركيبي و بدون مطالعه انجام گيرد، مسلماً ضايعاتي را ايجاد مي كند كه يكي از آنها ايجاد ترك و جابجايي در سازه بنا است.

 

  • ترك بر اثر فشارهاي وارده:

تركهاي عمودي روي ديوارها، معمولاً حاصل فشارهاي وارده از تاقها و يا فشارهاي حاصل از فعل و انفعالات خود زمين هستند. اگر پي مستعد نشست باشد، اين فشارها ممكن است باعث چرخش شوند. از طرفي امكان دارد تركهاي افقي نيز بر اثر اين فشارها ايجاد شوند كه در اين صورت ديوار بر اثر استقامت زمين از دو جانب شكم داده و باعث فلج شدن آن بخش خاص و آن برش از ديوار مي شود.در ديوارهاي پشت بند، در بخش پر تركهاي افقي وجود دارند ولي قابل روئيت نيستند. اگر تغيير فشارهاي وارده در طول ديواري همگن نباشد، در نوع انحراف طولي تغيير پديد مي آيد و تركهاي عمودي بوجود مي آيند. تركهاي افقي نيز در صورتي پديد مي آيند كه نيروهاي متمركز كه بر اثر وجود تيرهاي سقف حاصل شده اند با مقاومت قابل توجه زمين مواجه شوند.

 

  • ترك در ديوار منحني:

در اين نوع ديوارها، تركها خيلي بيشتر از ديوارهاي صاف هستند، زيرا فشارهاي عمودي در جداره با تنشهاي كششي همراه هستند.

 

  • ترك در نقاط اتصال ديوارها:

نقاط اتصال ديوارها در كنج ها كه بصورت l يا t و... هستند بصورت فاحشي تحت تأثير نيروهاي متمركز قرار مي گيرند. اگر اتصال بخوبي انجام نشده باشد، امكان ايجاد ترك و انفصال بسيار زياد است. نشست هاي غيرهمگن لايه هاي مختلف زمين از دلايل بروز ترك و يا چرخش هاي شديد هستند كه معمولاً در گوشه ها و كنج هاي اتصالي بروز مي كنند.

 

  • ترك در جداره ها و ديوارهاي پر بازشو (درها و پنجره ها):

وجود بازشو در ديوار، علاوه بر افزايش نيروهاي فشاري در بخش هاي اطراف بازشوها، باعث تشكيل و پخش شبكه نيروهاي كششي و فشاري خاص مي شود كه معمولاً به انفصال قسمتي از ديوار مي انجامد. در نماهايي كه تعداد بازشوها بيشتر باشد بر اثر نشست پي ها، تعداد تركها افزايش مي يابد و اين تركها در نقاط ضعيف بيشتر قابل مشاهده هستند.

منبع

لینک به دیدگاه

به گفتگو بپیوندید

هم اکنون می توانید مطلب خود را ارسال نمایید و بعداً ثبت نام کنید. اگر حساب کاربری دارید، برای ارسال با حساب کاربری خود اکنون وارد شوید .

مهمان
ارسال پاسخ به این موضوع ...

×   شما در حال چسباندن محتوایی با قالب بندی هستید.   حذف قالب بندی

  تنها استفاده از 75 اموجی مجاز می باشد.

×   لینک شما به صورت اتوماتیک جای گذاری شد.   نمایش به صورت لینک

×   محتوای قبلی شما بازگردانی شد.   پاک کردن محتوای ویرایشگر

×   شما مستقیما نمی توانید تصویر خود را قرار دهید. یا آن را اینجا بارگذاری کنید یا از یک URL قرار دهید.

×
×
  • اضافه کردن...