نکاتی پیرامون پرورش قرقاول

[دختری از شمال 1,020]

در ابتدا باید توجه داشت که هرچند تجربه‌های حاصله طی چندین سال پرورش در جای خود مفید و موثر خواهد بود، اما همیشه ممکن است با مواردی متفاوت از قبل روبه‌رو شویم. چنان‌که کسب موفقیت طی یک دوره پرورش به معنی عاری از مشکل بودن سایر دوره‌ها و مراحل نخواهد بود. اما پیشگیری قبل از درمان توصیه‌ای است بسیار ارزنده که می‌تواند به‌عنوان عاملی بازدارنده در بروز هرگونه مشکل و رویداد مدنظر قرار گیرد.

 

فضای پرورش

 

بستر پرورش باید حتی‌المقدور سر پوشیده و دارای کف بتنی باشد. اما برای جوجه‌ها یا گله‌های محدود، کف چوبی هم مناسب به نظر مي‌رسد که متضمن شرایطی نظیر کیفیت چوب و فواصل تمییزکاری کف آن است. در صورتی که قبلا در بستر، ماکیانی از قبیل مرغ یا بوقلمون نگهداری می‌شده است، باید کاملا کف بستر را از هرگونه مواد ضایعاتی و کود زدوده و گندزدایی نمود. به هر حال پس از هر نوبت پرورش باید سالن را تمییز و ضدعفونی نموده و چند روزی قبل از جایگزین جوجه های جدید، دمای آن را به حد مطلوب رسانده و بستر را خشک و بدون رطوبت نگه داشت. زیرا بستر خیس یا مرطوب آغاز شیوع بیماری‌هایی نظیر کوکسدیوز بوده که درمان آن چندان سهل نيست.

 

منابع گرمازا

 

برای جوجه‌های ۱-۳۰ روزه می‌توان از منابع گرمازا نظیر لامپ یا هیترهای آویزان استفاده نمود. برای مثال از لامپ‌های حرارتی ۲۵۰ وات می‌توان برای ۲۵۰ جوجه استفاده نمود. اما گزینه ایده‌آل اين است که از لامپ‌های حرارتی پشت جیوه‌ای قرمز استفاده نمود. زیرا از مزیت‌هایی همانند مصرف کم‌تر برق (۶۰ وات)، نور قرمز (ضد قارچ و باکتری) و همچنین گرمای بیش‌تر برخوردار است. به‌منظور تنظیم فاصله منابع گرمازا تا کف سالن، باید وضعیت جوجه‌ها را بررسی نمود، به طوری که اگر جوجه‌ها در زیر منبع حرارتی تجمع کرده‌اند، باید فاصله را کاهش‌ (افزایش دما) و در صورتی که به اطراف پراکنده شده‌اند، فاصله را افزایش داد (کاهش دما). در اكثر موارد مشکلات ناشی از سرما است، اما باید توجه داشت که گرمای بیش از حد موجب خشکی عضلات جوجه‌ها و مرگ زودرس آن‌ها می‌گردد. در صورت استفاده از لامپ حرارتی باید در نظر داشت چنان‌چه هر یک از لامپ‌ها سوخته باشد یا اتصالی در مدار آن‌ها ایجاد گردد، منجر به افت دما مي‌گردد که در مواقع بحرانی جوجه‌ها روی هم ریخته و درصدی از تلفات ناشي از خفگی را در پی خواهد داشت.

 

گارد یا محافظ جوجه‌ها

این مبحث تنها مربوط به جوجه‌های ۱-۱۰ روزه است، به طوری که باید با ایجاد گارد از جنس توری یا سایر وسایل همانند مقوا یا بلوک سفال، جوجه‌ها را نزدیک منبع حرارتی نگه داشت. این عمل باید تا زمانی ادامه یابد که جوجه‌ها به طور کامل با فضا آشنا شده و در صورت رها شدن از داخل محفظه گارد، قادر به پیدا کردن منبع حرارتی باشند. ارتفاع گارد باید قریب به ۳۰ سانتی‌متر و شکل آن به صورت مدور باشد، به طوری که چهار گوشه بستر که محل اصلی جمع شدن جوجه‌هاست حذف گردد. گارد (محافظ) را باید زمانی برداشت که جوجه‌ها قادر به پریدن از روی آن باشند که اغلب ۱۰روزگی به بعد است. فضای گارد را باید همیشه تمییز نگه داشت و از خیس شدن یا کثیفی بیش از حد آن جلوگیری نمود.

 

ظروف آب‌خوری و دان خوری

 

ظروف آب‌خوری و دان‌خوری، حتی‌الامکان باید از جنس پلاستیک باشد، زیرا در برابر خمیدگی یا شکستگی مقاوم بوده و به سهولت می‌توان آن را تمییز نمود. ظروف دان‌خوری جوجه‌ها در چند روز اول باید پهن و سینی مانند باشد تا به راحتی بتوانند به خوراک دسترسی داشته و همچنین پنجه‌های خود را با به هم زدن دان تقویت نمایند. اما با بالا رفتن سن جوجه‌ها باید از ظروف کشیده و دهن باریک براي جلوگیری از ضایعات و هرز رفتن خوراک استفاده نمود. در کنار ظروف دان‌خوری، برای هر ۵۰ جوجه باید ۲ تا ۳ ظرف آبخوری تعبیه نمود.

 

تغذیه

 

خوراک مصرفی در دوره پرورش، بخش اعظمی از هزینه‌های این دوره را شامل می‌شود. لذا ترکیب و چگونگی تهیه آن بسیار حايز اهمیت است. باید توجه داشت که هرگز از خوراک سایر ماکیان، بالاخص مرغ، استفاده نگردد. دان مورد استفاده جوجه قرقاول‌ها باید دارای ۲۸درصد پروتئین و در سنین بالغ ۲۴درصد باشد. همچنین از تازه بودن و ترکیب ایده‌آل دان باید اطمینان حاصل نمود. زیرا اثر مطلوب اکثر مواد معدنی و ویتامین‌های موجود در خوراک پس از مدتی طولانی از بین رفته و فاقد ارزش غذایی می‌شود. گندم، سویا و ذرت از ترکیبات اصلی خوراک قرقاول به شمار مي‌آيند.

 

دارو و درمان

بهترین اقدامات درمانی برای دوره‌های پرورش، اعمال مدیریت صحیح است، به طوری که غذای مطلوب و آب تازه بهترین ر‍‍ژیم درمانی برای حصول نتایج ایده‌آل خواهد بود. از آن‌جا که ۸۰درصد خون را آب تشکیل می‌دهد، می‌توان در نظر داشت که آب مصرفی چه تاثیری در پی خواهد داشت. آب مصرفی گله هر صبح و هر شب باید تعویض و ظروف آن هر دو روز یک‌بار تمیز و ضدعفونی گردد. در صورت اصرار به مصرف محلول‌های درمانی، می‌توان از مخلوط ویتامین الکترولیت استفاده نمود.

 

کنیبالیسم (همخواری)

 

مسئله کنیبالیسم یا پرکنی در بین ماکیان پرورشی رایج تلقی مي‌گردد که می‌توان آن را با توجه به دو نکته تحت کنترل قرار داد. محرک اولیه عمل پرکنی (همخواری) و مراتب حاد آن شلوغی گله یا فضای کوچک و نامناسب بستر است. همچنین نور شدید، تهویه نامطلوب و فقر پاره‌ای از مواد تغذیه همچون نمک می‌تواند عاملی جهت شیوع کنیبالیسم تلقی گردد. در صورت شیوع کنیبالیسم باید آن را سریع در مراحل آغازین متوقف نمود. در غیر این صورت، کنترل آن دیگر میسر نخواهد بود. هنگام مشاهده عامل کنیبالیسم باید نور بستر را با پوشاندن پنجره‌ها و منافذ درب‌ها، کم و تاریک‌تر نمود، به حدی که تنها قادر به تشخیص و یافتن ظروف آب و غذا باشند. همچنین در صورت امکان باید بستر را گسترش داده یا تعدادی از گله را به مکانی دیگر انتقال داد. چنانچه هریک از راهکارهای فوق موثر واقع نگرديد، باید گله را نوک‌چینی نمود. این عمل بسیار حساس بوده و تبحر خاص خود را می‌طلبد. به طوری که تنها باید نوک بالا را تا قسمت استخوانی قطع نمود. در صورتی که پس از نوک‌چینی، خون‌ریزی مشاهده گردد، می‌توان از نیترات نقره به‌منظور جلوگیری از خون‌ریزی استفاده نمود. اما در مبحث کنیبالیسم بهترین راهکار جلوگیری از بروز آن است. بدین منظور باید به طور متناوب گله را چک نمود. با توجه به این که کنیبالیسم از قسمت پشت شایع است، لذا از ۱۵روزگی به بعد باید هر چند روز یک‌بار تعدادی را از گله جدا نموده و وضعیت پرهای پشت آن‌ها را بررسی نمود.

 

انتخاب تخم برای جوجه‌کشی

به‌منظور انتخاب بهترین تخم‌ها براي جوجه‌گیری باید به مشخصاتی از گله تخم‌گذار توجه داشت که در ذیل بیان می‌گردد:

- روند توسعه نرمال گله و همچنین حصول اطمینان از شرایط بهداشت و سلامت کامل آن

- سازگار با شرایط جفتگیری (جفت نر انتخاب شده) و تولید تخم با درصد بالای نطفه‌داری

- عدم اختلال در فرایند جفتگیری

- تغذیه شده با جیره مناسب گله مولد

- عدم همخونی گله به طوری که در حد (f1) باشد

- از ذخیره و نگهداری تخم‌های بیش از حد درشت یا ریز باید خودداری نمود، زیرا تخم‌های بیش از حد درشت درصد هچ پاییني دارند و تخم‌های ریز نیز جوجه‌هایی با جثه ضعیف و کوچک به بار می‌آورند.

- از ذخیره و نگهداری تخم‌های با پوسته نازک یا ترک خورده باید خودداری نمود. زیرا این گونه تخم‌ها رطوبت مورد نیاز جهت رشد جنین را به سختی در خود نگه داشته و از سوی دیگر احتمال وقوع بیماری‌های ارگانیسمی در تخم‌های ترک خورده افزایش می‌یابد.

باید از قرار دادن تخم‌های با شکل غیرمعمول در دستگاه خودداری و تنها از تخم‌های تمیز و سالم برای جوجه‌کشی استفاده نمود. شستن تخم‌ها یا تمیز کردن آن‌ها با پارچه مرطوب توصیه نمی‌گردد، زیرا با شستن تخم پوشش محافظ آن از بین رفته و منافذی برای ورود انواع باکتری که عامل بیماری‌های ارگانیسمی است، ایجاد می‌گردد.

 

ذخیره و مراقبت از تخم

 

در بسیاری از موارد، توجهات تنها معطوف به دوره جوجه‌کشی بوده و مراقبت خاصی از تخم‌های ذخیره شده برای قرار گرفتن در دستگاه به عمل نمی‌آید. در حالی که مدت زمان ذخیره و نگهداری بیش از زمان جوجه‌کشی حايز اهمیت است. زیرا حتی در این زمان نطفه تخم به‌عنوان یک جنین، زنده و در حال زیست بوده و هرگونه غفلت و عدم رعایت نکات مربوط موجب هچ ناموفق و یا مشکلاتی اعم از مرگ جنین یا نقص عضو و مشکلات ارگانیسمی می‌گردد. لذا در مدت زمان نگهداری تخم‌ها باید نکات زیر را مد نظر قرار داد:

- تخم‌ها را باید حداقل روزی سه بار جمع‌آوری نمود. اما در صورتی که دمای روز به بالای ۸۵f رسید، باید دفعات جمع‌آوری را به پنج مرتبه افزایش داد. تخم‌ها را به طور کلی دو تا سه دفعه در صبح و يك تا دو دفعه در بعد از ظهر جمع‌آوری نمایید.

- تخم‌های دارای آلودگی اندک همانند لکه خون روی پوسته، ذرات کود چسبیده یا گرد و غبار بستر را می‌توان با ساب‌زنی توسط کاغذ سنباده نرم برای زمان جوجه‌کشی ذخیره و آماده نمود.

- تخم‌ها را باید در شرایط مرطوب و خنک (دمای ۱۵-۱۴ و رطوبت ۷۵-۷۳ درصد) نگهداری نمود.

- تخم را باید به حالتی در شانه‌های ذخیره قرار داد که انتهای کوچک تخم رو به پایین باشد.

- در صورت ذخیره تخم‌ها برای مدت زمانی بیش‌تر از ۶-۵ روز، باید آن‌ها را روزی ۲-۱ بار چرخاند و وضعیت آن‌ها را بررسی نمود. بهترین زمان برای نگهداری تخم‌ها ۸-۷ روز بوده و حداکثر تلرانس آن ۱۲-۱۱ روز است که توصیه نمی‌گردد. زیرا با گذشت زمانی بیش‌تر از آن، درصد هچ تخم‌ها افت می‌نماید. هنگام انتقال تخم‌ها از اتاق ذخیره به دستگاه، باید اندکی تامل نمود تا دمای تخم‌ها که تقریبا ۱۵ درجه است با دمای معمول هوا منطبق گردد. در غیر این صورت، انتقال ناگهانی تخم‌ها از محفظه ذخیره به دستگاه باعث افزایش شدید دما و درنتيجه کندانس رطوبت و وارد آمدن شوک خسارت‌بار به تخم‌ها می‌گردد.

 

دستگاه جوجه‌کشی

برای واحدهای بزرگ می‌توان دستگاه ستر و هچر را به صورت مجزا در نظر داشت و در مورد واحدهای مبتدی یا دارای ظرفیت محدود می‌توان از یک دستگاه جوجه‌کشی دارای شانه‌های ستر و سبدهای هچر استفاده نمود، به طوری که بعد از ۲۱ روز تخم‌ها از شانه‌های ستر برداشته شده و به سبد هچر انتقال مي‌یابد و داخل دستگاه قرار می‌گیرد. اما آن‌چه در این میان حايز اهمیت است محل استقرار دستگاه در فضای مسقف و بسته‌ و دارای سیستم تهویه مطلوب براي فراهم آوردن هوای تازه است. گذشته از تهویه نامطلوب، چرخش تخم و گندزدایی دستگاه و تخم‌ها، بيش‌تر مشکلاتی که در زمان هچ روی می‌دهد ناشی از بی‌دقتی در کنترل دما و رطوبت دستگاه است، به طوری که دما و رطوبت بیش از حد کم یا زیاد طی فاصله زمانی خاصی در رشد و وضعیت زیستی جنین تاثیر گذاشته و مشکلاتی نظیر مرگ جنین، ضعف یا خروج سخت جوجه از تخم را به بار مي‌آورد. در دستگاه‌های تمام اتوماتیک که دارای فن جریان هوا است، بهترین دما تا ۲۱ روز، ۹/۹۸ f با تلرانس ۵/۰ f است. باید در نظر داشت که گرمای بیش از حد دستگاه یا موجب مرگ جنین در اثر تبخیر زود هنگام رطوبت مي‌شود یا تولد زودرس جوجه‌ها پیش از زمان مقرر را باعث می‌گردد.

در مورد رطوبت دستگاه، تا روز ۲۱ باید آن را روی ۶۰-۵۸درصد رطوبت نسبی یا ۸۶-۸۴درصد f قرار داده و در ۳روز آخر آن را تا ۶۸درصد نسبی یا (۹۰f) افزایش داد. باید توجه داشت که میزان تهویه در روزهای آخر جوجه‌کشی و نیز در زمان هچ افزایش یابد. تنظیم شرایط تهویه بدین دلیل حايز اهمیت است که اکسیژن از روزنه‌های تخم وارد شده و از سوی دیگر دی اکسید کربن به همین روش از تخم خارج می‌گردد. لذا با افزایش حجم و رشد جنین باید به میزان تهویه افزود تا اکسیژن بیش‌تری به جوجه برسد.

[مجيد 56 856]

با تشكر از اين مطالب آموزنده اگر در مورد پرورش اردك اطلاعاتي داريد راهنمايي كنيد باتشكر فراوان:icon_pf (44):

در ابتدا باید توجه داشت که هرچند تجربه‌های حاصله طی چندین سال پرورش در جای خود مفید و موثر خواهد بود، اما همیشه ممکن است با مواردی متفاوت از قبل روبه‌رو شویم. چنان‌که کسب موفقیت طی یک دوره پرورش به معنی عاری از مشکل بودن سایر دوره‌ها و مراحل نخواهد بود. اما پیشگیری قبل از درمان توصیه‌ای است بسیار ارزنده که می‌تواند به‌عنوان عاملی بازدارنده در بروز هرگونه مشکل و رویداد مدنظر قرار گیرد.

 

فضای پرورش

 

بستر پرورش باید حتی‌المقدور سر پوشیده و دارای کف بتنی باشد. اما برای جوجه‌ها یا گله‌های محدود، کف چوبی هم مناسب به نظر مي‌رسد که متضمن شرایطی نظیر کیفیت چوب و فواصل تمییزکاری کف آن است. در صورتی که قبلا در بستر، ماکیانی از قبیل مرغ یا بوقلمون نگهداری می‌شده است، باید کاملا کف بستر را از هرگونه مواد ضایعاتی و کود زدوده و گندزدایی نمود. به هر حال پس از هر نوبت پرورش باید سالن را تمییز و ضدعفونی نموده و چند روزی قبل از جایگزین جوجه های جدید، دمای آن را به حد مطلوب رسانده و بستر را خشک و بدون رطوبت نگه داشت. زیرا بستر خیس یا مرطوب آغاز شیوع بیماری‌هایی نظیر کوکسدیوز بوده که درمان آن چندان سهل نيست.

 

منابع گرمازا

 

برای جوجه‌های ۱-۳۰ روزه می‌توان از منابع گرمازا نظیر لامپ یا هیترهای آویزان استفاده نمود. برای مثال از لامپ‌های حرارتی ۲۵۰ وات می‌توان برای ۲۵۰ جوجه استفاده نمود. اما گزینه ایده‌آل اين است که از لامپ‌های حرارتی پشت جیوه‌ای قرمز استفاده نمود. زیرا از مزیت‌هایی همانند مصرف کم‌تر برق (۶۰ وات)، نور قرمز (ضد قارچ و باکتری) و همچنین گرمای بیش‌تر برخوردار است. به‌منظور تنظیم فاصله منابع گرمازا تا کف سالن، باید وضعیت جوجه‌ها را بررسی نمود، به طوری که اگر جوجه‌ها در زیر منبع حرارتی تجمع کرده‌اند، باید فاصله را کاهش‌ (افزایش دما) و در صورتی که به اطراف پراکنده شده‌اند، فاصله را افزایش داد (کاهش دما). در اكثر موارد مشکلات ناشی از سرما است، اما باید توجه داشت که گرمای بیش از حد موجب خشکی عضلات جوجه‌ها و مرگ زودرس آن‌ها می‌گردد. در صورت استفاده از لامپ حرارتی باید در نظر داشت چنان‌چه هر یک از لامپ‌ها سوخته باشد یا اتصالی در مدار آن‌ها ایجاد گردد، منجر به افت دما مي‌گردد که در مواقع بحرانی جوجه‌ها روی هم ریخته و درصدی از تلفات ناشي از خفگی را در پی خواهد داشت.

 

گارد یا محافظ جوجه‌ها

این مبحث تنها مربوط به جوجه‌های ۱-۱۰ روزه است، به طوری که باید با ایجاد گارد از جنس توری یا سایر وسایل همانند مقوا یا بلوک سفال، جوجه‌ها را نزدیک منبع حرارتی نگه داشت. این عمل باید تا زمانی ادامه یابد که جوجه‌ها به طور کامل با فضا آشنا شده و در صورت رها شدن از داخل محفظه گارد، قادر به پیدا کردن منبع حرارتی باشند. ارتفاع گارد باید قریب به ۳۰ سانتی‌متر و شکل آن به صورت مدور باشد، به طوری که چهار گوشه بستر که محل اصلی جمع شدن جوجه‌هاست حذف گردد. گارد (محافظ) را باید زمانی برداشت که جوجه‌ها قادر به پریدن از روی آن باشند که اغلب ۱۰روزگی به بعد است. فضای گارد را باید همیشه تمییز نگه داشت و از خیس شدن یا کثیفی بیش از حد آن جلوگیری نمود.

 

ظروف آب‌خوری و دان خوری

 

ظروف آب‌خوری و دان‌خوری، حتی‌الامکان باید از جنس پلاستیک باشد، زیرا در برابر خمیدگی یا شکستگی مقاوم بوده و به سهولت می‌توان آن را تمییز نمود. ظروف دان‌خوری جوجه‌ها در چند روز اول باید پهن و سینی مانند باشد تا به راحتی بتوانند به خوراک دسترسی داشته و همچنین پنجه‌های خود را با به هم زدن دان تقویت نمایند. اما با بالا رفتن سن جوجه‌ها باید از ظروف کشیده و دهن باریک براي جلوگیری از ضایعات و هرز رفتن خوراک استفاده نمود. در کنار ظروف دان‌خوری، برای هر ۵۰ جوجه باید ۲ تا ۳ ظرف آبخوری تعبیه نمود.

 

تغذیه

 

خوراک مصرفی در دوره پرورش، بخش اعظمی از هزینه‌های این دوره را شامل می‌شود. لذا ترکیب و چگونگی تهیه آن بسیار حايز اهمیت است. باید توجه داشت که هرگز از خوراک سایر ماکیان، بالاخص مرغ، استفاده نگردد. دان مورد استفاده جوجه قرقاول‌ها باید دارای ۲۸درصد پروتئین و در سنین بالغ ۲۴درصد باشد. همچنین از تازه بودن و ترکیب ایده‌آل دان باید اطمینان حاصل نمود. زیرا اثر مطلوب اکثر مواد معدنی و ویتامین‌های موجود در خوراک پس از مدتی طولانی از بین رفته و فاقد ارزش غذایی می‌شود. گندم، سویا و ذرت از ترکیبات اصلی خوراک قرقاول به شمار مي‌آيند.

 

دارو و درمان

بهترین اقدامات درمانی برای دوره‌های پرورش، اعمال مدیریت صحیح است، به طوری که غذای مطلوب و آب تازه بهترین ر‍‍ژیم درمانی برای حصول نتایج ایده‌آل خواهد بود. از آن‌جا که ۸۰درصد خون را آب تشکیل می‌دهد، می‌توان در نظر داشت که آب مصرفی چه تاثیری در پی خواهد داشت. آب مصرفی گله هر صبح و هر شب باید تعویض و ظروف آن هر دو روز یک‌بار تمیز و ضدعفونی گردد. در صورت اصرار به مصرف محلول‌های درمانی، می‌توان از مخلوط ویتامین الکترولیت استفاده نمود.

 

کنیبالیسم (همخواری)

 

مسئله کنیبالیسم یا پرکنی در بین ماکیان پرورشی رایج تلقی مي‌گردد که می‌توان آن را با توجه به دو نکته تحت کنترل قرار داد. محرک اولیه عمل پرکنی (همخواری) و مراتب حاد آن شلوغی گله یا فضای کوچک و نامناسب بستر است. همچنین نور شدید، تهویه نامطلوب و فقر پاره‌ای از مواد تغذیه همچون نمک می‌تواند عاملی جهت شیوع کنیبالیسم تلقی گردد. در صورت شیوع کنیبالیسم باید آن را سریع در مراحل آغازین متوقف نمود. در غیر این صورت، کنترل آن دیگر میسر نخواهد بود. هنگام مشاهده عامل کنیبالیسم باید نور بستر را با پوشاندن پنجره‌ها و منافذ درب‌ها، کم و تاریک‌تر نمود، به حدی که تنها قادر به تشخیص و یافتن ظروف آب و غذا باشند. همچنین در صورت امکان باید بستر را گسترش داده یا تعدادی از گله را به مکانی دیگر انتقال داد. چنانچه هریک از راهکارهای فوق موثر واقع نگرديد، باید گله را نوک‌چینی نمود. این عمل بسیار حساس بوده و تبحر خاص خود را می‌طلبد. به طوری که تنها باید نوک بالا را تا قسمت استخوانی قطع نمود. در صورتی که پس از نوک‌چینی، خون‌ریزی مشاهده گردد، می‌توان از نیترات نقره به‌منظور جلوگیری از خون‌ریزی استفاده نمود. اما در مبحث کنیبالیسم بهترین راهکار جلوگیری از بروز آن است. بدین منظور باید به طور متناوب گله را چک نمود. با توجه به این که کنیبالیسم از قسمت پشت شایع است، لذا از ۱۵روزگی به بعد باید هر چند روز یک‌بار تعدادی را از گله جدا نموده و وضعیت پرهای پشت آن‌ها را بررسی نمود.

 

انتخاب تخم برای جوجه‌کشی

به‌منظور انتخاب بهترین تخم‌ها براي جوجه‌گیری باید به مشخصاتی از گله تخم‌گذار توجه داشت که در ذیل بیان می‌گردد:

- روند توسعه نرمال گله و همچنین حصول اطمینان از شرایط بهداشت و سلامت کامل آن

- سازگار با شرایط جفتگیری (جفت نر انتخاب شده) و تولید تخم با درصد بالای نطفه‌داری

- عدم اختلال در فرایند جفتگیری

- تغذیه شده با جیره مناسب گله مولد

- عدم همخونی گله به طوری که در حد (f1) باشد

- از ذخیره و نگهداری تخم‌های بیش از حد درشت یا ریز باید خودداری نمود، زیرا تخم‌های بیش از حد درشت درصد هچ پاییني دارند و تخم‌های ریز نیز جوجه‌هایی با جثه ضعیف و کوچک به بار می‌آورند.

- از ذخیره و نگهداری تخم‌های با پوسته نازک یا ترک خورده باید خودداری نمود. زیرا این گونه تخم‌ها رطوبت مورد نیاز جهت رشد جنین را به سختی در خود نگه داشته و از سوی دیگر احتمال وقوع بیماری‌های ارگانیسمی در تخم‌های ترک خورده افزایش می‌یابد.

باید از قرار دادن تخم‌های با شکل غیرمعمول در دستگاه خودداری و تنها از تخم‌های تمیز و سالم برای جوجه‌کشی استفاده نمود. شستن تخم‌ها یا تمیز کردن آن‌ها با پارچه مرطوب توصیه نمی‌گردد، زیرا با شستن تخم پوشش محافظ آن از بین رفته و منافذی برای ورود انواع باکتری که عامل بیماری‌های ارگانیسمی است، ایجاد می‌گردد.

 

ذخیره و مراقبت از تخم

 

در بسیاری از موارد، توجهات تنها معطوف به دوره جوجه‌کشی بوده و مراقبت خاصی از تخم‌های ذخیره شده برای قرار گرفتن در دستگاه به عمل نمی‌آید. در حالی که مدت زمان ذخیره و نگهداری بیش از زمان جوجه‌کشی حايز اهمیت است. زیرا حتی در این زمان نطفه تخم به‌عنوان یک جنین، زنده و در حال زیست بوده و هرگونه غفلت و عدم رعایت نکات مربوط موجب هچ ناموفق و یا مشکلاتی اعم از مرگ جنین یا نقص عضو و مشکلات ارگانیسمی می‌گردد. لذا در مدت زمان نگهداری تخم‌ها باید نکات زیر را مد نظر قرار داد:

- تخم‌ها را باید حداقل روزی سه بار جمع‌آوری نمود. اما در صورتی که دمای روز به بالای ۸۵f رسید، باید دفعات جمع‌آوری را به پنج مرتبه افزایش داد. تخم‌ها را به طور کلی دو تا سه دفعه در صبح و يك تا دو دفعه در بعد از ظهر جمع‌آوری نمایید.

- تخم‌های دارای آلودگی اندک همانند لکه خون روی پوسته، ذرات کود چسبیده یا گرد و غبار بستر را می‌توان با ساب‌زنی توسط کاغذ سنباده نرم برای زمان جوجه‌کشی ذخیره و آماده نمود.

- تخم‌ها را باید در شرایط مرطوب و خنک (دمای ۱۵-۱۴ و رطوبت ۷۵-۷۳ درصد) نگهداری نمود.

- تخم را باید به حالتی در شانه‌های ذخیره قرار داد که انتهای کوچک تخم رو به پایین باشد.

- در صورت ذخیره تخم‌ها برای مدت زمانی بیش‌تر از ۶-۵ روز، باید آن‌ها را روزی ۲-۱ بار چرخاند و وضعیت آن‌ها را بررسی نمود. بهترین زمان برای نگهداری تخم‌ها ۸-۷ روز بوده و حداکثر تلرانس آن ۱۲-۱۱ روز است که توصیه نمی‌گردد. زیرا با گذشت زمانی بیش‌تر از آن، درصد هچ تخم‌ها افت می‌نماید. هنگام انتقال تخم‌ها از اتاق ذخیره به دستگاه، باید اندکی تامل نمود تا دمای تخم‌ها که تقریبا ۱۵ درجه است با دمای معمول هوا منطبق گردد. در غیر این صورت، انتقال ناگهانی تخم‌ها از محفظه ذخیره به دستگاه باعث افزایش شدید دما و درنتيجه کندانس رطوبت و وارد آمدن شوک خسارت‌بار به تخم‌ها می‌گردد.

 

دستگاه جوجه‌کشی

برای واحدهای بزرگ می‌توان دستگاه ستر و هچر را به صورت مجزا در نظر داشت و در مورد واحدهای مبتدی یا دارای ظرفیت محدود می‌توان از یک دستگاه جوجه‌کشی دارای شانه‌های ستر و سبدهای هچر استفاده نمود، به طوری که بعد از ۲۱ روز تخم‌ها از شانه‌های ستر برداشته شده و به سبد هچر انتقال مي‌یابد و داخل دستگاه قرار می‌گیرد. اما آن‌چه در این میان حايز اهمیت است محل استقرار دستگاه در فضای مسقف و بسته‌ و دارای سیستم تهویه مطلوب براي فراهم آوردن هوای تازه است. گذشته از تهویه نامطلوب، چرخش تخم و گندزدایی دستگاه و تخم‌ها، بيش‌تر مشکلاتی که در زمان هچ روی می‌دهد ناشی از بی‌دقتی در کنترل دما و رطوبت دستگاه است، به طوری که دما و رطوبت بیش از حد کم یا زیاد طی فاصله زمانی خاصی در رشد و وضعیت زیستی جنین تاثیر گذاشته و مشکلاتی نظیر مرگ جنین، ضعف یا خروج سخت جوجه از تخم را به بار مي‌آورد. در دستگاه‌های تمام اتوماتیک که دارای فن جریان هوا است، بهترین دما تا ۲۱ روز، ۹/۹۸ f با تلرانس ۵/۰ f است. باید در نظر داشت که گرمای بیش از حد دستگاه یا موجب مرگ جنین در اثر تبخیر زود هنگام رطوبت مي‌شود یا تولد زودرس جوجه‌ها پیش از زمان مقرر را باعث می‌گردد.

در مورد رطوبت دستگاه، تا روز ۲۱ باید آن را روی ۶۰-۵۸درصد رطوبت نسبی یا ۸۶-۸۴درصد f قرار داده و در ۳روز آخر آن را تا ۶۸درصد نسبی یا (۹۰f) افزایش داد. باید توجه داشت که میزان تهویه در روزهای آخر جوجه‌کشی و نیز در زمان هچ افزایش یابد. تنظیم شرایط تهویه بدین دلیل حايز اهمیت است که اکسیژن از روزنه‌های تخم وارد شده و از سوی دیگر دی اکسید کربن به همین روش از تخم خارج می‌گردد. لذا با افزایش حجم و رشد جنین باید به میزان تهویه افزود تا اکسیژن بیش‌تری به جوجه برسد.