رفتن به مطلب

عمارت خسروآباد، سنندج


Mohammad Aref

ارسال های توصیه شده

عمارت خسروآباد در بلوار خسرو آباد «شبلی» شهر سنندج قرار دارد. این عمارت در نوع خود بی نظیر و مركز.حكومت اردلان به ویژه خسروخان اردلان بوده است. عمارت خسروآباد شاخص ترين بناى استان كردستان است كه به عنوان مقر حكومت واليان اردلان مورد استفاده قرار مى گرفت. از سال ۱۳۷۳ عملیات مرمت این بنای تاریخی آغاز گردید اگر چه در سال ۱۳۷۹ بیشترین مرمت و باز سازی این بنا انجام گردید. عمارت خسرو اباد با شماره ۱۴۹۱ در فهرست آثار ملی ایران ثبت گردیده است.

 

 

01.jpg

 

 

این بنای تاریخی به سال ۱۲۲۳ هجری قمری توسط امان ا... خان اردلان والی ، حاکم شهیر کردستان در مساحت ۶۰۰۰ متر مربع ساخته شده است.

نظریات گونا گونی در خصوص این بنای عظیم و مقر حکومتی کردستان وجود دارد بطوریکه بعضی صاحبنطران قسمت شرقی بنا را که قصر نامیده می شود مربوط به دوران زندیه می دانند و توسعه و تکمیل آن را توسط امان ا... خان اردلان می دانند. هنگام ساخت و تاسیس کاخ خسرو آباد دژ حکومتی سنه در مرکز شهر همچنان مقر حکومتی سیاسی و نظامی باقی ماند و اعتبار خود را از دست نداد.

 

 

02.jpg

 

 

اگر چه بعد از مدتی نیز خسرو آباد بعنوان مقر حکومت مورد استفاده قرار گردید اما بیشتر به عنوان محل تشریفات و استقبال از شاهان و محل اقامت والیان اردلان مورد استفاده قرار می گرفت بطوریکه مراسم عروسی با شکوه حُسن جهان خانم تنها دختر فتحعلی شاه قاجار با خسرو خان پسر امان ا... خان در سال ۱۲۳۲ هجری قمری در این کاخ صورت پذیرفت.هنگام ورود ناصرالدین شاه به کردستان در سال ۱۲۷۵ هجری قمری « ۱۲۳۳ هجری شمسی » در خسرو آباد برای وی خیمه دایر گردید.

 

 

03.jpg

 

 

در سال ۱۳۱۷ قمری « ۱۲۷۵ شمسی » علی اکبر خان شرف الملک اردلان نوه امان ا... خان والی و وارث باغ و کاخ خسرو آباد این مجموعه را به میرزا صادق خان اعزاز الملک فروخت و از آن تاریخ در اختیار خاندان وی « صادق وزیری » قرار گرفت از آن زمان تا حدود ۵۰ سال پیش چندین بنا با سبک های مختلف دوره قاجار و پهلوی در این مجموعه ساخته شد که در شمال شرقی و شمال غربی و جنوب شرقی و جنوب غربی واقع شده اند.(1)

 

 

04.jpg

 

 

با پی گیری مسیر آب به حوضی می رسیم مربع شکل و در پس آن سردری فاخر نمایان می شود و یادآور حوض و جوی آب باغ شازده ماهان می شود. آب این مجموعه جاری و شرب و از مجموعه قنات های تعبیه شده در روی کوه آبیدر نشات می گیرد.(1)

در مقابل عمارت و حوض مذکور مسیر آب و چهار ردیف دختان یادآور چهار باغ اصفهان است.

 

 

05.jpg

 

 

06.jpg

 

طاق بزرگ سر درب اصلی باغ خسرو اباد که روبروی مقبره شرف الملک قرار داشت تخریب گردیده است درب اصلی بنا رو به حوض مرمری مربع شکل عمارت واقع گردیده و از ۴ تکه بزرگ تنه درخت گردو به سبک دروازه های قلعه های حکومتی ساخته شده است.(1)

 

 

07.jpg

 

 

08.jpg

 

 

09.jpg

سنگ نوشته ورودی بنا:

در زمان دولت خاقان عهد کسری جم شوکت خیرونژاد

ظل حق فتحعلی شاه آنکه حق جابر اورنگ شهشنشاهیش داد

والی عالی امان الله خان آنکه شد با ملک و دین را اعتضاد

انکه شبهش دیده دوران ندید وانکه مثلش مادر گیتی نزاد

داد خاک خصم را روز نبرد آب تیغ آتش افشانش بباد

بهر فرزند عزیز نامیش کز قضای آسمانی دورباد

چارباغی ساخت کز لطف و صفا داغ حسرت بردل جنت نهاد

کرد در وی دلنشین قصری بنا کان چنان قصری ندارد چرخ یاد

چون بنام خسروش بنیاد کرد نام از آن رو خسروآبادش نهاد

باد یارب تا ز گلزارست انام خسرو ثانی درین گلزار شاد

الغرض چون این سرابستان تمام شد به حکم والی والا نژاد

خامه خرم بتاریخش تو شب این سرای خسروی آباد باد

سنه 1223

 

 

10.jpg

 

 

دو طبقه بنای سردر از بیرون قابل تشخیص است و طبقه سوم از داخل نیز به دلیل وجود درختان بلند به سختی دیده می شود. طبقه دوم سطح کمتری را اشغال می کند و در دو طرف دارای غلام گرد های ستوندار است با دیده به داخل و خارج باغ.

 

 

11.jpg

 

 

جهت اصلی مجموعه یعنی راستای ورودی به عمارت اصلی شرقی به غربی است و حوضی صلیبی شکل در وسط باغ قرار دارد نکته جالب توجه اینست که برخلاف دیگر باغ های ایرانی که معمولا محور حوض دقیقا بر محور ورودی و عمارت اصلی منطبق می شود این حوض از این محور فاصله دارد.

 

 

12.jpg

 

 

عمارت اصلی نیز سه طبقه دارد و ورود به طبقه دوم مستقیما از حیاط بوسیله ورودی ای رفیع و ستون دار با 18 پله بلند (حدود 30 سانتی متر، متغییر) صورت می گیرد. 7 پله اول منحنی ( نیم دایره) زیر سقف بیرون زده با 6 ستون احاطه می شوند و باقی بطور مستقیم در فضای داخلی عمارت قرار می گیرند. با ورود به طبقه دوم عمارت فضای باز مستطیل شکلی وجود دارد که دیگر اتاق ها و فضا ها حول آن شکل گرفته اند. حوضی عمیق با شکلی چشم مانند در وسط این فضا قرار دارد و پس از گدشتن از اتاق های مجاور در راست و چپ به بام طبقه اول دسترسی می یابیم و بوسیله پلکانی از درون مجموعه به بام طبقه دوم و از پشت دیوار ورودی ای به طبقه سوم که گویا بسته شده است. این سه طبقه از للاظ اندازه با بالا رفتن کوچکتر می شوند و نمایی پلکانی را به نمایش می گذارند که البته بخاطر ارتفاع زیاد و بلندی درختان (بخصوص در فصل تابستان) قابل دیدن نیست.

 

 

13.jpg

 

 

14.jpg

 

 

15.jpg

 

 

فضای مجاور عمارت اصلی (شمال غربی) خود دارای حیاط کوچک مرکزی با پنج دری های گشوده با آن دارد و حوضی 8 ضلعی کوچکی که بوسیله چهار باغچه کوچک مثلثی در 4 ضلع محاط شده است.

 

 

16.jpg

 

 

 

17.jpg

 

بیرون این حیاط کوچک در فضای اصلی باغ حوض دیگر مربع شکلی دیده می شود که در پلان ارائه شده دیده نمی شود که علت آن می تواند جدید بودن آن باشد.

 

 

18.jpg

 

مجموعه عمارت و باغ آن افزون بر دو بخش اصلی یعنی قصر سلطنتی با ورودی ستون دار در بخش غربی و ساختمان شرقی با غلام گردش ها و ایوان ستون دار مشرف بر صحن عمارت و فضای بیرونی بنا دارای فضاهای دیگری چون حمام ، اتاق قاپچیان « یا قاپوچی یعنی حاجب و دربان » و خدمتكاران است. (1)

 

 

19.jpg

 

تزئینات معماری این بنا شامل گچبری ، آجركاری ، اروسی های زیبا است. آنچه که بر اساس وضعیت ظاهری و ترکیب بنای خسروآباد قابل تامل است هم به نوع بودن بافت و ترکیب مصالح و سبک مشترک قصر،آشپزخانه ،حمام و اسطبل به انضمام دیوارهای حفاظ شرقی غربی و جنوبی می باشد که مربوط به یک دوره می باشد. سبک ارسی های موجود در قصر تفاوت قابل توجهی با قسمت شرقی بنای خسروآباد دارد و همچنین تزئینات بنای غربی با آجر و در قسمت شرقی و سر درب بیشتر از گچ بری استفاده شده است. نمای شرقی بنا از آجر و گچ بری های زیبا تزیین شده است اما دیگر بخش ها از آجر و به شکل ساده تری ساخته شده اند. (1)

 

منابع:

1. ویکی پدیا. عمارت خسروآباد.

2010; Available from:

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

2. tosnawzar.blogfa.com

3. سازمان میراث فرهنگی

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.
[in=/w2webspace/iranmiras/ichodoc/ichodoc.ir/www/miras/brows/brows.in

 

 

هدا کاملی / دانشجوی کارشناسی ارشد معماری منظر دانشگاه تربیت مدرس / نشریه اینترنتی معماری منظر

لینک به دیدگاه

به گفتگو بپیوندید

هم اکنون می توانید مطلب خود را ارسال نمایید و بعداً ثبت نام کنید. اگر حساب کاربری دارید، برای ارسال با حساب کاربری خود اکنون وارد شوید .

مهمان
ارسال پاسخ به این موضوع ...

×   شما در حال چسباندن محتوایی با قالب بندی هستید.   حذف قالب بندی

  تنها استفاده از 75 اموجی مجاز می باشد.

×   لینک شما به صورت اتوماتیک جای گذاری شد.   نمایش به صورت لینک

×   محتوای قبلی شما بازگردانی شد.   پاک کردن محتوای ویرایشگر

×   شما مستقیما نمی توانید تصویر خود را قرار دهید. یا آن را اینجا بارگذاری کنید یا از یک URL قرار دهید.

×
×
  • اضافه کردن...