آشنایی با مبانی چاه پیمایی

[XMEHRDADX 7,514]

آشنايي با مباني چاه نگاري ـ نگار هاي الکتريکي، هسته اي، صوتي، الکترومغناطيسي، دما

● واژگان

▪ مقاومت ويژه الکتريکي:

ميزان مقاومت مواد در برابر جريان الکتريسيته (حرکت الکترون) در درون آن است. با بدست آوردن مقاومت ويژه مي توان برخي از اين خواص را شناسايي کرد. مقاومت ويژه الکتريکي مبناي محاسبه ميزان شوري سيال است. نوعي از مقاومت ويژه که در ادامه به آن پرداخته شده است، مبناي محاسبه تحرک پذيري سيال واقع مي شود. همچنين تشخيص نوع و حجم سيال درون سازند و پارامتر هاي مهم ديگري از طريق محاسبه مقاومت ويژه امکان پذير است.

▪ «گل کبره» و «filtrerاي گل»:

هنگامي که گل حفاري به درون سنگ وارد مي شود، ابتدا قسمت جامد گل در خلل و فرج بخشي از سنگ گير مي کند. به اين بخش از گل حفاري که در درون سنگ گير افتاده گل کبره گويند. اما بخش محلول گل که بيشتر در سنگ نفوذ مي کند و منطقه بيشتري از آن را تحت تأثير خود قرار مي دهد، *****اي گل گويند.

▪ «زون رخنه» و «زون دست نخورده»:

هنگام حفاري مقداري از گل حفاري به درون سازند نفوذ مي کند که زون هاي مختلفي را پديد مي آورد؛ زون رخنه بخشي از سازند است که تحت تأثير گل حفاري قرار گرفته است و گل حفاري در درون آن نفوذ کرده است. در بخشي از زون رخنه گل کبره و در بخش ديگر *****اي گل نفوذ مي کند.

زون دست نخورده بخشي از سازند است که تنها سيال واقعي خود سازند در درون است و گل حفاري در آن منطقه نفوذ نکرده است.

▪ آب سازند:

آبي که به طور طبيعي از ميليون ها سال پيش در درون سازند باقي مانده است.

▪ شعاع بررسي:

شعاع بررسي يک لاگ مشخص مي کند که دستگاه تا چه شعاعي پيرامون چاه مي تواند خصوصيات سنگ و سيال را مشخص کند.

▪ توانايي تحرک نفت (Mobility):

منظور توانايي تحرک نفت در درون سازند است که در يک فشار مشخص و در برابر فشار تزريق مشخص سيال ديگري محاسبه مي شود.

▪ مقاومت ظاهري :

مقاومتي است که توسط لاگ اندازه گيري مي شود، معمولاً با مقدار واقعي مقاومتي که قصد اندازه گري آن را داريم، متفاوت است. چرا که اثر لايه هاي مجاور نازک بودن لايه، دقت اندازه گيري لاگ، خطا در انجام عمليات لاگ _____ي و ... موجب مي شود، مقاومت مورد نظر به درستي اندازه گيري نشود. به همين دليل بايد تصحيحات لازم روي داده هاي لاگ انجام شود تا بر دقت کار افزوده شود.

۱) Rt

مقاومت ويژه زون دست نخورده

۲) Rmf

مقاومت ويژه گل حفاري *****ه شده داخل سازند

۳) Rw

مقاومت ويژه آب سازندي

۴)Rxo

مقاومت ويژه بخشي از سنگ که توسط گل حفاري *****ه شده اشغال شده است.

اين مقاومت در بررسي توانايي تحرک نفت در درون سازند (Mobility) کاربرد دارد که با روشن شدن آن ، مي توان پارامتر هاي ديگري همچون حجم درجاي نفت را محاسبه کرد.

۵) Rt

مقاومت ويژه زون دست نخورده

ـ نکته:

هنگامي که هدف ما بررسي Rt است، بايد توجه داشته باشيم، آنچه در واقع دستگاه اندازه گيري مي کند، مقاومت ظاهري محيط بررسي است و براي رسيدن به هدف بررسي يعني Rt بايد اثر بقيه پارمترها مثل مقاومت ويژه گل حفاري ، قطر چاه واثر Rs (مقاومت لايه هاي مجاور لايه مورد مطالعه است)را حذف کنيم.

۶) R۰

مقاومت ويژه سنگي که ۱۰۰ درصد فضاي خالي آن، ازآب اشباع شده است

▪ قدرت تفکيک قائم يا جداسازي قائم:

توانايي دستگاه در مشخص کردن مرز بين لايه هاست. هر چه قدرت جداسازي قائم بيشتر باشد، لايه هاي نازک بهتر قابل شناسايي هستند.

▪ بازه(AM):

فاصله ميان چشمه(فرستنده) و گيرنده را «بازه» گويند. هر چه اين فاصله بيشتر باشد شعاع بررسي بزرگ تر، اما جداسازي قائم کم ترمي شود.

▪ اثر کامپتون:

هنگامي که پروتوي گاما به الکتروني برخورد مي کند، مقداري از انرژي خود را صرف خارج کردن آن الکترون از اتمش مي کند و بخش ديگر انرژي آن در امتداد ديگري منتشر مي شود. به اين پديده اثر کامپتون مي گويند. پرتوهاي گاما ذرات بدون جرمي هستند که با سرعت نور منتشر مي شوند.

▪ دبي (Rate):

مقدار حجم سيالي که در واحد زمان (معمولا يک روز) از چاه توليد مي شود مانند متر مکعب در روز يا گالن در روز.

▪ غلظت وزني:

غلظت وزني کاني پرتوزا مشخص مي کند که از نظر وزني، چه مقدار از سازند از کاني هاي پرتوزا تشکيل شده است.

▪ چگالي:

چگالي نسبت جرم به حجم هر ماده است.

[XMEHRDADX 7,514]

● چاه نگاري

۱) نگار(logg):

نگار ابزاري است که اطلاعاتي درباره ي تغييرات خواص فيزيکي سازندهايي که چاه آن ها را قطع کرده و همچنين سيال (همچون نفت، گاز و آب) موجود در آن ها را در اختيار مهندسين نفت قرار مي دهد. هر لاگ شعاع بررسي مشخصي دارد.

۲) لوازم و وسائل مورد نياز در چاه نگاري:

مجموعه تجهيزات چاه نگاري از يک سوند(sound) و کاميون يا اتاقکي که تجهيزات الکترونيکي مرتبط با سوندها در درون آن جاي مي گيرد، تشکيل مي شود.

پارامتر هاي فيزيکي مورد بررسي در هرنوع عمليات چاه پيمايي ، از طريق سوند ها به سطح زمين انتقال داده مي شود. سوند محفظه ي استوانه اي شکلي است که فرستنده و در بعضي موارد گيرنده امواج نيز درون آن قرار مي گيرند. سوند به کمک کابل هاي ويژه اي به درون چاه فرستاده مي شود. کابل روي قرقره اي مي چرخد که همراه لوزام ديگر کنترل کننده و تجهيزات الکترونيکي مورد نياز در هر نوع عمليات چا هنگاري در کاميون آزمايشگاهي يا اطاقک ثابتي جاي مي گيرد.

▪ کاربرد چاه نگاري و اهميت آن در اکتشاف و مطالعه مخازن نفت و گاز

اطلاعات يک مخزن نفتي يا گازي از شيوه ههاي مختلفي به دست مي آيد. يکي از اين شيوه ها نمونه گيري يا مغزه گيري از سنگ مخزن است. نمونه گيري از يک سازند ابتدا از برون زد (out crops) آن سازند (قسمتي از سازند که در سطح زمين قابل رويت است و از زير زمين بيرون آمده است) آغاز مي شود، اما در زير سطح زمين يعني در چاه هاي نفت، نمونه گيري با گرفتن مغزه (Coring) (دستگاهي را به درون چاه مي فرستند و يک مغزه استوانه اي شکل از آن سازند مورد نظر کنده و به سطح مي آورند) و يا با استفاده از کنده هاي حاصل از حفاري (Cutting) انجام مي شود.

اهميت گرفتن لاگ از اين جهت قابل توجه است که مي تواند اطلاعات حاصل از نمونه گيري و مغزه گيري را تکميل کند. لاگ يک فناوري مهم بررسي تکميلي براي تکميل اطلاعات حاصل از چاه محسوب مي شود که بدون آن هرگز مطالعاتي که تحت عنوان مطالعات جامع مخزني براي شبيه سازي مخزن انجام مي گيرد نمي تواند ضريب اطمينان قابل قبولي داشته باشد.

البته ممکن است اين پرسش مطرح شود که اگر مي توان به طور پيوسته از تمام سازندهاي موجود يک چاه مغزه گيري شود، در اين صورت اطلاعات چاه نگاري، چه نقشي مي تواند در مطالعات اکتشافي داشته باشد؛ چرا که در اين صورت زمين شناس و مهندس مخزن مي تواند تمام اطلاعات مورد نياز خود را از راه آزمايش مغزه به دست آورد. اما مسائل و مشکلاتي در اين زمينه وجود دارد که انجام عمليات چاه نگاري را گريزناپذير مي کند:

۱) بدست آوردن اطلاعات مشکل از طريق مغزه گيري مشکل تر و بسيار پرهزينه تر است.

۲) کافي نبودن حجم مغزه براي انجام آزمايش هاي مختلف روي آن.

۳) مطالعه کمي به وسيله کامپيوتر آن گونه که روي دادهاي چاه نگاري ميسر است، به ۲ دليل از طريق مغزه گيري امکانپذير نيست.

الف) پيوستگي اطلاعات چاه نگاري: به وسيله عمليات چاه نگاري مي توان به صورت پيوسته از سازند ها اطلاعات گرفت، در حالي که مغزه از تمام سازند هاي چاه گرفته نمي شود، بلکه تنها از برخي از نقاط چاه مغزه گرفته مي شود.

ب) داده هاي لاگ به طور مستقيم براي نرم افزار تحليل اطلاعات لاگ قابل استفاده است، در حالي که مغزه گيري به خودي خود اطلاعاتي به دست نمي دهد، بلکه ابتدا بايد روي مغزه ها آزمايشاتي صورت گيرد، پس از آن اطلاعات به دست آمده براي تحليل به نرم افزار وارد شود.

به اين ترتيب مي توان به راحتي دريافت که تنها تکيه بر اطلاعات حاصل از مغزه ها و ناديده گرفتن اطلاعات چاه نگاري از نظر اقتصادي و دقت علمي، منطقي نيست. علاوه بر آن به دلايل تکنيکي، از آن جايي که امکان شکستن، يا ريزش مغزه به داخل چاه وجود دارد، هميشه مغزه گيري از چاه در اندازه ي مورد نظر امکان پذير نيست.

آن چه که گفته شد برخي از مهمترين دلايلي بودند که باعث شدند در ۵۰ سال گذشته تکنيک هاي بررسي تکميلي براي رفع تنگناهاي موجود گسترش پيدا کنند.

بررسي هاي چاه نگاري يکي ازمهمترين اين تکنيک هاست. در سال هاي گذشته انواع نگارها با کارايي هاي مختلف و نيز روش هاي جديد تفسير به طور روز افزوني گسترش يافته اند. نگارها به تعبيري نقش چشم زمين شناس را پيدا کردند. چشمي که کامل نيست، اما نابينا هم نيست. اين دستگاه ها براي مهندسين مخزن جايگاه ويژه اي احراز کرده و نقش مهمي در تکميل اطلاعات حاصل از مخزن و کاهش هزينه هاي کسب اطلاعات ايفا مي کنند.

دسبراندز در سال ۱۹۸۶ طي بررسي هايي که انجام داد، هزينه ثبت چاه نگاري را در يک چاه باز برابر ۲ درصد هزينه ي کل چاه برآورد کرده است ، اين در حالي ست که اطلاعات حاصل از اين داده ها هزينه اي در حدود پنجاه تا شصت برابر کمتر را در مقايسه با مغزه گيري نشان مي دهد. اين تفاوت اهميت اقتصادي چاه نگاري را به خوبي نشان مي دهد.

اولين مطالعات چاه نگاري منسوب به مارسل و کنواد شلومبوژه است که براي اولين بار در محلي بنام «شل برن» فرانسه، مقاومت ويژه طبقات را اندازه گيري و تحت عنوان «مغزه گيري الکتريکي» ارائه دادند، به دنبال آن، پيشرفت هاي علمي و تکنيکي باعث شد ثبت پارامترهاي مختلف با دستگاه هايي که هر روز پيشرفته تر مي شد امکان پذير شود، استفاده کنندگان عمده اين تکنيک هاي ژئوفيزيکي، مهندسين نفت هستند که از اين اطلاعات براي بدست آوردن تخلخل و درجه اشباع نفت... سود مي برند.

با اين توضيحات در پست بعدی به شرح ابزارهاي مورد نياز و انواع لاگ هايي مي پردازيم و تا حدودي با آنها و کاربردهايي که دارند آشنا مي شويم:

[XMEHRDADX 7,514]

● انواع نگار ها

۱) نگارهاي الکتريکي

۲) نگارهاي هسته اي

۳) نگارهاي صوتي

۴) نگارهاي الکترومغناطيسي

۵) نگار دماسنجي

۶) نگار شيب سنجي

۷) نگار تصويرساز

۸) تکنيک هاي جديد چاه نگاري

▪ نگار هاي اندازه گيري مقاومت ويژه الکتريکي

مقاومت ويژه الکتريکي، با استفاده از روش هاي مختلفي اندازه گيري مي شود، هريک از اين روش ها دستگاه هاي ويژه ي خود را دارند. البته اساس کار همه ي آن ها يکسان است که در زير توضيح داده مي شود:

يک انتشار دهنده (الکترود يا پيچه) جريان الکتريکي را به درون سازند مي فرستد. گيرنده که در فاصله مشخصي نسبت به چشمه انتشار جريان الکتريکي قرار دارد عکس العمل اين جريان را در درون سازند ثبت مي کند.

برمبناي بزرگي بازه، سوندهاي مختلفي قابل ارائه مي باشند:

دستگاه هاي بزرگ بازه شامل:

۱) سوندهاي نرمال و جانبي

۲) سوندهاي القائي (I L)

۳) سوندهاي لاترولاگ (LL)

۴) نگار کروي کانوني (SFL)

اين نگارها مقاومت ويژه اي، کم و بيش نزديک به RT (مقاومت ويژه زون دست نخورده)را محاسبه مي کنند.

هر چه شعاع بررسي سوند بزرگتر باشد، کمتر تحت تاثير گل حفاري در زون رخنه قرار مي گيرد.

دستگاه هاي کوچک بازه شامل:

۱) ميکرولاگ (ML)

۲) نگار پراکسي ميتي (proximity)

۳) نگار ريزکروي کانوني (MSFL)

با توجه به اين که شعاع بررسي اين نگار ها خيلي کم است، معمولاً اين نگارها تنها امکان محاسبه مقاومت ويژه اي، نزديک به RXO را دارند (مقاومت ويژه محدوده اي که توسط گل حفاري *****ه شده اشغال شده است).

ـ سوند هاي بزرگ بازه :

دستگاه هاي کوچک بازه و بزرگ بازه هريک به انواع متمرکز و غير متمرکز تقسيم مي شوند. در دستگاه هاي متمرکز، جرياني که به درون سازند فرستاده مي شود، در راستاي مشخصي گسيل مي شود، اما دردستگاه هاي غير متمرکز جريان مسير مشخصي ندارد و به صورت متمرکز وارد سازند نمي شود.

ـ غير متمرکز(بزرگ بازه) :

شيوه آرايش الکترود ها در دستگاه هاي بزرگ بازه به ۲ گونه نرمال و جانبي تقسيم مي شود:

ـ نرمال(Normal):

ـ آرايش الکترودها:

در اين روش الکترود گيرنده در نزديکي الکترود فرستنده(جريان) در درون چاه قرار دارد.

بازه (AM) آرايش نرمال در دستگاه هاي شلومبرژه اين گونه تعريف مي شود:

۱.اگر بازه ۱۶اينچ("AM=۱۶) باشد به آن نرمال کوچک بازه گويند .

۲.اگربازه ۶۴ اينچ("AM=۶۴) باشد به آن نرمال بزرگ بازه گويند.

ـ شعاع بررسي:

تقريبا ۲ برابر بازه سوند

ـ جانبي يا انورس (Inverse):

ـ آرايش الکترود ها:

در اين آرايش الکترودها نسبت به نگار نرمال بسيار نزديک به هم هستند

ـ شعاع بررسي:

در روش (Inverse) شعاع بررسي تقريبا برابر با بازه سوند مي باشد.

ـ نکته:

در شرايط يکسان لاگ نرمال، شعاع بررسي بيشتري نسبت به لاگ انورس دارد.

همانطورکه گفته شد آنچه که در واقع دستگاه لاگ اندازه گيري مي کند مقاومت ظاهري محيط بررسي است و براي رسيدن به هدف بررسي يعني Rt بايد اثر بقيه پارامترها را حذف کنيم، اين تصحيحات درلاگ هاي جانبي با نمودارهاي تصحيح کننده انجام مي شود و همچنين نمودارهاي ساده تري هم به نام منحني هاي تصحيح کننده ساده شده وجود دارد که در بازه هاي مشخص کابرد دارند.

ـ ايرادات سوند هاي غير متمرکز:

چاه نگاري مقاومت ويژه از طريق سوندهاي غير متمرکز که در پيش توضيح داده شد داراي معايبي است که در زير به آن اشاره مي شود:

- عدم اندازه گيري هاي دقيق مقاومت ويژه حقيقي در طبقات نازک به دليل اثر لايه هاي فوقاني و تحتاني .

- مقدار مقاومت ويژه واقعي سازند مورد نظر حتي با استفاده از منحني هاي تصحيح کننده به سختي به دست مي آيد.

- ستون گل ،اغلب اندازه گيري ها را به شدت تحت تاثير قرار مي دهد.

- تعيين دقيق مرزبالا و پايين لايه هاي مختلف در بيشتر اوقات بسيار مشکل است.

ـ متمرکز(بزرگ بازه) :

محدوديت هاي پيش گفته باعث شد که به تدريج با کنار گذاشتن دستگاه هاي غير متمرکز از وسايلي استفاده شود که مي توانند جريان هاي الکتريکي تزريقي را در امتدادهاي مشخصي متمرکز کنند اين دستگاه ها به ۲ دسته تقسيم مي شوند:

الف) دستگاه هايي که از الکترود استفاده مي کنند: لاترولاگ (LL) و نگارکروي کانوني (SFL)

ب) دستگاه هايي که از پيچه استفاده مي کنند: سوند القايي (IL)

ـ نگار لاترولاگ (Latero Log)

در اين آرايش جريان را با الکترودهاي محافظ به طور متمرکز داخل سازند مورد نظر مي فرستند سيستم مورد استفاده در اين سوندها به گونه اي است که جريان به صورت سفره اي از خطوط موازي و عمود بر محور سنگ، به سنگ واقع در جدار چاه وارد مي شود.

جواب هاي حاصل از اين دستگاه ها نسبت به سوندهاي نرمال و جانبي بسيار کمتر تحت تاثير گل حفاري و سازندهاي مجاور است زيرا جريان به صورت متمرکز در ضخامت کمي از سازند اصلي وارد شده و در نتيجه جواب حاصل به واقعيت نزديک است چندين دستگاه از اين نوع وجود دارد:

الف) لاترولوگ ۳ (LL۳):

اين دستگاه براي سازندهاي رسانا کاربرد دارد.

ب) لاترولاگ ۷ (LL۷):

LL۷ نسبت به LL۳ براي اندازه گيري سازندهايي با مقاومت بيشتر طراحي شده است.

ج) لاترولاگ ۸ (LL۸):

اين دستگاه مشابه لاترولاگ ۷ است با اين تفاوت که بازه آن نسبت به لاترولاگ ۷ کوتاه تر است .

د) لاترولاگ دو تايي (DLL):

اين دستگاه دو لاگ با شعاع بررسي کم(LLs) و زياد(LLd) را به دست مي آورد.

ـ شعاع بررسي :

با توجه به آنچه گفته شد بيشترين شعاع بررسي با استفاده از LLd و به دنبال آن LLs و LL۷ که مشابه يکديگرند بدست مي آيد. در شرايط يکسان مقدار حاصل LLd بيشتر به Rt نزديک است دستگاه هاي داراي کمترين شعاع بررسي عبارتند از LLs و LL۸ اين دستگاه ها بيشتر تحت تاثير مقاومت زون رخنه(RXO )هستند. معمولا دستگاه هاي LL۳ و LL۷ به صورت مجزا در چاه به کار گرفته مي شوند، اما LLd و LLs به صورت همزمان در يک سوند به نام( DLL (Dual Latero Logاندازه گيري مي شوند.

ـ نگار( SFL(Spherical Focused Log :

اين دستگاه از آرايش هاي متمرکزجديد است که با آن اندازه گيري مقاومت ويژه، به خصوص در زونهاي مقاوم و محکم را انجام مي دهند اين نگار کمتر تحت تاثير چاه قرار مي گيرد و قدرت جداسازي بهتري نبست به نرمال "۱۶ دارد.

ـ نگارالقايي (I L) :

در اين دستگاه يک نوسانگر جريان متناوبي با فرکانس بالا را در يک پيچه فرستنده، ايجاد مي کند ميدان الکترومغناطيسي متناوب حاصل، سبب گسيل جريان هاي هم محور با چاه مي شود، جريان هاي مذکور به نوبه خود ميدان هاي الکترومغناطيسي ايجاد مي کنند، ميدان کلي حاصل توسط يک پيچه گيرنده، آشکار سازي مي شود.سيگنال هاي ايجاد شده در آشکار ساز تابع رسانايي زمين هاي اطراف سوند است. يکي از انواع اين لاگ ها DIL است که دو لاگ با شعاع بررسي کم و زياد به دست مي آورد.

ـ شعاع بررسي:

قسمت اعظم بررسي ميدان الکترومغناطيسي از زوني که در فاصله ي بين L/۴ تا L )L،همان بازه سوند است)قرار دارد به دست مي آيد و بطور خلاصه و بنابر آنچه گفته شد مي توان نتيجه گرفت که:

الف) سوندهاي القايي، دستگاهايي هستند که براي اندازه گيري Rt از چاه هايي که توسط هوا، گل شيرين و يا گل همراه نفت حفر مي شوند، و توسط لاگ هاي الکتريکي مقاومت الکتروددار قابل اندازه گيري نيستند، مناسبند.

ب)سوندهاي القايي براي حالت هايي که گل بسيار شور است و يا مقاومت ويژه زياد باشد مناسب نيستند و خطاي اندازه گيري زيادي دارند.

ج) اگر ضخامت لايه ها کم باشد سوند القايي امکان اندازه گيري دقيق مقاومت ويژه لايه ها را فراهم نمي سازد.

ـ غير متمرکز کوچک بازه:

ـ نگار ميکرولاگ (ML) :

اين سوند شامل يک بالشتک کائوچوئي است که توسط يک سيستم قوي مناسب به قسمتي از جدار چاه مي چسبد و به اين ترتيب بالشتک مستقيما روي سازند مورد بررسي قرار مي گيرد. دستگاه ميکرولاگ به طور همزمان از يک آرايش ميکرو نرمال("۲) و يک آرايش ميکرو انورس ("۱×"۱) تشکيل شده است.

ـ شعاع بررسي

در صورت ضخيم بودن گل کبره اثر آن بر اندازه گيري قابل توجه خواهد بود. اما از آنجايي که دستگاه مذکور ۲ نگار (ميکرونرمال و ميکروانورس) را بدست مي دهد با شناخت ضخامت گل کبره و مقاومت آن مي توان مقاومت ويژه زون شسته شده (RXO) را بدست آورد.

ـ متمرکز کوچک بازه:

ـ ميکرو لاترولاک (MLL) :

اين دستگاه کاملا مشابه لاتروگ ۷ است که روي يک بالشتک کائوچوئي و توسط فنر به ديواره چاه مي چسبد . جداسازي قائم آن معادل ۱/۷ اينچ است همانطور که گفته شد شعاع بررسي اين دستگاه کوچک است به طوري که اگر رخنه با گسترش کافي وجود داشته باشد زون دست نخورده تاثيري در اندازه گيري نخواهد داشت.

ـ نگار پراکسي ميتي (Proximity log) :

اصول کار اين دستگاه نزديک به لاترولاگ ۳ است ولي الکترودهاي آن مستطيلي شکل و هم مرکزاست. تاثير گل کبره بر اين دستگاه نسبت به دستگاه هاي ديگر(MLL) کاهش مي يابد، بنابراين تأثير *****اي گل حفاري روي آن بيشتر است، البته به دليل شعاع بررسي بزرگتر،تاثير Rt روي آن افزايش مي يابد.

ـ نگار ريز آرايش کروي کانوني (MSFL) :

سوند مذکور مشابه آرايش SFL است اما اکترودهاي آن روي بالشتک قرار داشته و به ديواره چاه مي چسبند. اين سوند داراي ۲ مزيت است:

الف) توانايي تلفيق با ساير دستگاه ها مانند DLL و DIL را دارد که به اين ترتيب مي توان در زمان اندازه گيري و ثبت ، صرفه جويي کرد.

ب) به دست دادن مقداري نزديک به Rxo حتي با وجود گل کبره ضخيم و رخنه ضعيف.

ـ شعاع بررسي:

شعاع بررسي اين دستگاه بين M LL وproximity log) PL)است.

ـ نگار پتانسيل خود زا (SP) :

براي اولين بار در سال ۱۲۲۸ شلومبرژه پديده پتانسيل خود زا را در درون چاه ها کشف کرد. بين الکترود ثابت واقع در سطح والکترود ديگري که در چاه جابه جا مي شود، يک اختلاف پتانسيل الکتريکي خود بخودي و طبيعي وجود دارد. اين پتانسيل که از سازندي به سازند ديگر متفاوت است، داراي تغييراتي در حدود چند ده يا چند صد ميلي ولت است.

در نمودارهاي حاصل از اين لاگ ،مقدار sp حاصل از رس را به عنوان پتانسيل صفر در نظر مي گيرند و مقدار جابجايي منحني را در زون هاي ديگر نسبت به خطي به نام «خط مبناي شيل يا رس» که همان صفر است مي سنجند.

ـ کاربردها :

به دنبال بررسي پارامترهاي زمين که موثر بر اندازه گيري sp است، مي توان گفت که منحني sp در موارد زير کاربرد دارد:

الف) آشکارسازي طبقات متخلخل و تراوا: عموما در اين طبقات جابه جايي sp از خط مبناي شيل قابل مشاهده است.

ب) تعين مقاومت ويژه آب سازند (Rw)

پ) تعيين ليتولوژي (شناخت افقهاي رسي يا ذغالي و ارزيابي مقدار رس موجود در يک مخزن)

د ) همبستگي چاه ها(به اين صورت که در چاه هاي مجاور سازند هاي مختلفي را که به وسيله لاگ مشخص شده اند، با هم مقايسه کرده و با وصل کردن لايه هاي مشابه به يکديگر مسير گسترش آن لايه را تشخيص مي دهند)

ه ) امکان بررسي هاي درجه اشباع نفت يا گاز در ماسه هاي شيلي

و) امکان بررسي محل تماس گاز و آب در ماسه هاي شيلي

منابع :

----------------------

aftab.ir

خبرگزاری ایسنا ( www.isna.ir )