آشنايي با صدمات ورزش شنا و توان بخشي آنها

[MOJTABA 77 8,304]

« شانه »

« زانو »

« ساق و پا »

فوايد ورزش شنا از ديرباز شناخته شده است . شنا از معدود ورزش هاي هوازي است که تأکيد آن بر قسمت هاي فوقاني بدن است و انعطاف پذيري کمتري براي آسيب به مفاصل ، عضلات و تاندون ها وجود دارد . مدت زيادي است که از آب درماني براي کمک به تعديل اختلالات روماتولوژي ، نورولوژي و اسکلتي استفاده مي شود .

ورزش شنا نياز به قدرت در محدوده وسيعي از حرکات مفصلي به ويژه در شانه دارد . اين ورزش ترکيبي از انعطاف پذيري ، کشش و تکنيک است . اگر يکي از اين سه عامل مختل گردد فرد مستعد اسيب مي شود . بکارگيري تکنيک خوب و حفظ آن در جلوگيري از ايجاد آسيب مهم است . يک مربي آگاه مي تواند از بروز مسائل و آسيب هاي مزمن بکاهد . ارتباط نزديک و مؤثر با پزشک مي تواند امکان بهترين درمان همراه با کمترين وقفه را در تمرينات شناگر فراهم سازد .

شانه ، زانو ، ساق پا ، آرنج و پشت به ترتيب محل هاي بروز آسيب در شناگران هستند که با برخي از اين صدمات و نحوه برخورد با آنها آشنا مي شويم .

« شانه »

« علل درد شانه »

« تصويربرداري »

« توان بخشي »

 

 

 

« علل درد شانه »

درد شانه در يک شناگر علل متعددي مي تواند داشته باشد که در جدول زير ذکر شده است .

علل درد کمربند شانه اي در شناگران گردن

شانه

ترقوه

ناهنجاري مادرزادي

بيماري ديسک

تومور ريه

تحت فشار بودن عصب

تومورهاي استخواني در آن ناحيه

آسيب نخاع

التهابي :

التهاب بورس - التهاب تاندون - التهاب سينوويوم

مکانيکي : نيمه در رفتگي - در رفتگي - عدم تعادل ماهيچه اي - چسبندگي کپسولي

ساختماني :

پارگي عضلات - تومورهاي استخواني

التهاب مفصل ترقوه - کتف

التهاب مفصل ترقوه - جناغ

 

سه مکانيسم مهم درد ، کشش ، نااستواري و آرتريت است . شانه شناگر اغلب به درد در جلوي شانه اطلاق مي شود که همراه با کشش است . در اين حنالت بافت هاي مجاور نيز دچار التهاب مي شوند .

براي درک مکانيسم آسيب ساختمان هاي شانه آشنايي با نحوه تغذيه خوني تاندون هاي گرد و پهن و تفاوت آنها مفيد است . برخلاف تاندون هاي گرد که عروق خوني مجاور تاندون در فواصلي آن را سوراخ کرده و به آن خون مي رسانند در تاندون هاي پهن اين عروق در داخل خود تاندون عبور مي کنند . اين تفاوت موجب آسيب و التهاب در موارد تحت فشار واقع شدن تاندون هاي پهن مي گردد . به عنوان مثال در حرکت نزديک کردن بازو به محور بدن ، اين عروق در سر استخوان بازو تحت فشار قرار مي گيرند . فشار ابتدا در مرکز تاندون اعمال مي شود . کاهش خونرساني به نواحي مرکزي تاندون ، مرگ سلولي و متعاقب آن واکنش التهابي را به دنبال خواهد داشت .

* مراحل ايجاد آسيب در مفصل شانه متعاقب کشش به سه مرحله تقسيم شده است :

مرحله اول : ورم و خونريزي درون عضلات گسترش مي يابد . درد مبهم ابتدا پس از فعاليت وجود دارد . ممکن است به سوي احساس درد حين ورزش پيشرفت نمايد . اين مرحله برگشت پذير است وعموماً در ورزشکاران زير ۲۵ سال ديده مي شود .

مرحله دوم : تداوم التهاب و تحريک که منتهي به ضخيم شدن بورس مفصلي مي شود . درد در تمام اوقات وجود دارد ولي شب ها شدت مي يابد . بين ۲۵ تا ۴۰ سالگي ديده مي شود .

مرحله سوم : پارگي عضلات رخ مي دهد . درد مداوم که ممکن است شب فرد را از خواب بيدار کند وجود دارد . درد مي تواند در خارج بازو به سمت آرنج انتشار يابد . ممکن است ضعف نيز وجود داشته باشد . در سنين بالاي ۴۱ ديده مي شود .

نکته ۱ : درد پشت خصوصاً اطراف استخوان کتف اغلب ناشي از خستگي است .

نکته ۲ : بيماري هاي تب دار ، مثل آنفلوانزا يا ساير عفونت هاي ويروسي مي تواند موجب درد اطراف شانه شود که ۶-۳ هفته تا بهبودي کامل طول مي کشد .

 

« تصويربرداري »

در شناگران حرفه اي زير ۲ سال و سالم ، بررسي هاي راديولوژيک معمول ، ارزش اندکي در علت يابي درد شانه دارند . با اين وجود در صورت شک به آسيب استخواني يا در صورت سابقه ضربه حاد اخير انجام اين بررسي ها مفيد است . با توجه به محل احتمال آسيب از تکنيک هاي مختلف تصويربرداري نظير سونوگرافي ، آرتروگرافي آرتروسکوپي ، CT اسکن و MRI استفاده مي شود .

در يک ورزشکار با درد شانه بدون علامت و شکايت ديگر اغلب بررسي هاي اوليه راديولوژيک ضروري نيستند و پزشک معالج با شرح حال و معاينه دقيق مي تواند در تشخيص و درمان موفق باشد . در شرايط خاصي بررسي هاي راديولوژيک لازم مي شود .

 

« توان بخشي »

صدمات شانه در شناگران معمولاً حاصل ضربه هاي مکرر است . بنابراين در دوره حاد آسيب توجه و رسيدگي به آن در پيشگيري از آسيب هاي مزمن مؤثر است .

تقسيم بندي مورد استفاده در زانوي پرشگران ( Jumper, s knee ) براي شانه شناگران نيز کاربرد دارد :

 

• مرحله اول : بروز درد تنها پس از شنا
  
• مرحله دوم : درد همزمان و پس از شنا بدون ماهيت ناتوان کننده
  
• مرحله سوم : درد همزمان و پس از شنا ، با شدت ناتوان کننده
  
• مرحله چهارم : درد به حد کافي شديد که با شناکردن مغايرت داشته باشد . ( يا دردي که در فعاليت روزانه نيز وجود دارد )
  

اصول درمان در مراحل اول و دوم ،‌ استراحت ، تغيير برنامه تمريني ، اصلاح تکنيک و داروهاي ضد التهاب غيراستروئيدي است .

در مراحل سوم و چهارم ، استراحت مطلق شانه بايد در نظر گرفته شود .

 

* استراحت

در شناگران زير ۱۲ سال توصيه شده تا فروکش کردن کليه علايم از شناکردن بپرهيزند . انجام اين کار در شناگران حرفه اي سنين بالاتر مشکل است .

 

* برنامه تمرينات

برنامه تمرين مي تواند براي مراعات شانه آسيب ديده تغيير يابد . در اين رابطه همکاري مربي بسيار ارزشمند است . مسافت کل بايد کاهش يابد . پرهيز از حرکات برانگيزاننده درد و محدود کردن مسافت در صورت درد ، اجازه بهبود آسيب را بدون اين که موقعيت شناگر به خطر افتد مي دهد .

قبل از شنا وقت کافي براي پرداختن به تمرينات کششي بايد لحاظ گردد . تکنيک غلط و کشش بيش از حد در نقطه درد علايم را تشديد ميکند . گرم کردن ۳۰-۲۰ دقيقه اي در آب با حرکات مختلف و متنوع پيش از پرداختن به تمرينات سخت پيشنهاد مي شود .

* تکنيک حرکت

هر چه انعطاف پذيري بيشتر باشد چرخش بدن در مواردي مثل شناي کرال سينه يا پشت کمتر است . ميزان طبيعي گردش پهلو به پهلو ۱۰۰-۷۰ درجه است .

گردش بدن امکان حرکت آسان تر بازو را ضمن اين که از آب بيرون مي آيد و وضعيت بهتر بازوي مقابل را ضمن اين که به داخل آب مي رود ، فراهم مي سازد .با گردش کمتر بدن ، حرکت دور شدن بيشتري در شانه رخ مي دهد که احتمال آسيب را افزايش مي دهد چنان که در شناي پروانه که بدن گردشي پيدا نمي کند شيوع درد شانه بيشتر است .

 

* تدابير درماني

کاهش موقت فعاليت ، يک دوره کوتاهي داروي ضد التهاب غيراستروئيدي و استفاده از يخ ، يک شناگر علامت دار را در مدت کوتاهي قادر به بازگشت به تمرينات مي سازد .

ماساژ با يخ در ناحيه دردناک بايد محدود به ۱۰ دقيقه گردد . از طرفي کمپرس يخ تا ۲۰ دقيقه مي تواند ادامه يابد . اين کار پس از تمرين و چند بار در روز انجام مي گيرد . بلافاصله پس از استفاده از يخ حرکات کامل شانه بايد انجام گيرد .

بانداژ اندام فوقاني نظير آنچه در آرنج تنيس بازان استفاده مي شود مفيد است . استفاده از اولتراسوند و در موارد مقاوم ، تحريک الکتريکي اعصاب سطحي مي تواند در التيام درد مؤثر باشد .

استفاده از استروئيدها مورد بحث است . خواص ضد التهاب آنها از درد و تورم بافت آسيب ديده مي کاهد . اما عوارض جانبي ناخواسته آنها و ضعف عضلات ، بسياري از پزشکان را در استفاده از آنها محتاط مي سازد .

* تمرينات درماني

ديده شده پس از يک برنامه تمرينات کششي ساده درصد قابل توجهي از شناگران نوجوان ، بدون علامت شدند . اين تمرينات در بزرگسالان موفقيت کمتري داشته است که احتمالاً ناشي از تغييرات وسيع دژانرتيو مفاصل است . هدف از تمرينات کششي ، انعطاف پذيري متعادل عضلات شانه است .

براي هر يک از عضلات درگير در شنا و مفصل شانه تمرينات به خصوصي وجود دارد .

در صورت وجود بي ثباتي در شانه ، از انجام تمرينات کششي بايد پرهيز شود .

 

« زانو »

زانو درد ، علل متعددي در شناگران دارد . به دليل ميزان قابل توجه خم شدن زانو در برخي از مانورها ،‌ تحريک بيشتري به اين مفصل وارد مي شود . در معاينه ممکن است حساسيت موضعي روي زانو وجود داشته باشد ، فشار روي کشکک ها باعث درد مي شود و کرپيتاسيون ممکن است وجود داشته باشد .

* توان بخشي

همانند شانه درمان مشکلات زانو نيز مشتمل بر تحميل و اصلاح تکنيک ، تعديل تمرينات و داروهاي ضد التهاب غير استروئيدي است . کاهش مسافت شنا توصيه مي گردد . پيش از پرداختن به تمرين اصلي بايد بدن را گرم کرد .

برخي حداقل ۲ ماه استراحت در سال را براي شناگران کرال سينه حرفه اي توصيه کرده اند . توجه به اصلاح حرکت گردش به داخل ران نيز مهم است .

يک دوره کوتاه داروي ضد التهاب غيراستروئيدي همراه با استفاده از يخ ، مفيد است . استفاده از يخ پس از فعاليت به مدت ۱۰ دقيقه توصيه مي شود .

درمان با دوره هاي اولتراسوند هر يکي دو ماه مي تواند صورت گيرد . تزريق استروئيد تنها در موارد خاصي توصيه شده است . براي موارد مقاوم درمان جراحي صورت مي گيرد .

 

« ساق و پا »

ساق و پا سومين ناحيه آسيب در شناگران است . معمولاً تاندون هاي بازکننده پا درگير مي شوند . ماهيت تکرار شونده حرکات پا اين تاندون ها را مستعد التهاب در زير غلاف خود مي سازد . درد همراه با کرپيتاسيون در يخ مشخصه آسيب تاندون هاي بازکننده است . کاهش موقت شدت لگدها مي تواند به بهبود آن کمک کند . يخ ، اولتراسوند ، داروهاي ضد التهاب غيراستروئيدي براي درمان علامتي مفيد است . بانداژ مچ پا در وضعيت طبيعي در شب روند بهبود را تسريع مي بخشد . تزريق استروئيد در اين مورد بيش از آسيب هاي شانه يا زانو موجه است .

شنا به عنوان يک ورزش رقابتي موجب رشد اجتماعي فرد مي شود . براي افراد در هر موقعيت سني فوايد و برتري هايي نسبت به ساير ورزش ها دارد . براي رقابت ،‌ مدت زياد و مسافت هاي طولاني تمرين در آب لازم است . برنامه هاي تمريني گاه ۱۰ ماه در سال را شامل مي شوند . بنابراين بيشتر آسيب هاي شنا اختلالات بيش مصرفي ثانويه به ضربه هاي مکرر مزمن است .

پيشگيري و تشخيص اوليه و به موقع آسيب ها اساس درمان است . هدف ، پيشگيري از تداوم يک مشکل مزمن است . افزايش تدريجي شدت تمرينات ، حفظ انعطاف پذيري و کشش مناسب و توجه به تکنيک صحيح در پيشگيري از آسيب اهميت دارد . شناخت زودرس علايم وکاستن از اثرات آن بر تمرينات شانس عود آسيب را کاهش مي دهد .

يک مربي آگاه اولين خط دفاعي در مقابل آسيب است .

ارتباط تزديک و مؤثر پزشک ، مربي و والدين در تشخيص و درمان سريع آسيب ها کمک کننده است .