مباني مهندسي معماري و ساختمان

[H O P E 34,652]

 

سلام به همه ی شهرسازای عزیز

توی این تاپیک می خوایم با هم راجع به مبانی مهندسی معماری و ساختمان یه چیزایی یاد بگیریم .
این درس به صورت 2 واحد اختیاری توی واحد های دوره ی کارشناسی ثبت شده و ممکنه توی بعضی از دانشگاها ارائه نشه .
ما ترم گذشته این واحد رو گذروندیم و من تصمیم گرفتم چیزایی که استاد گفته بود رو در حد خلاصه اما جامع و قابل قبول برای شما تایپ کنم تا شاید به دردتون بخوره .
همینطور که من مطالب رو براتون می نویسم اگه به سوالی برخوردین می تونین تو همین تاپیک مطرحش کنین حتما جواب داده میشه
. منم اگه نتونم جواب بدم دوستای زیادی هستن که کمکتون کنن . تازه رییس هم هست . :w16:
نحوه ی تدریس این درس به ما اینطوری بود که استاد اول مباحثو تئوری مطرح می کرد و ما جزوه برداری می کردیم
، بعد هم برای درک بهتر موضوع یه سری اسلاید مرتبط نشونمون می داد . این روندی که گفتم مال حدودا 7 ، 8 جلسه ی اول کلاس بود ،
توی جلسات بعدی ، چون حجم مباحثی که استاد می گفت خیلی زیاد و فشرده شد ، استاد در همون حین که اسلاید ها رو نشون میداد مباحث تئوری رو هم می گفت
منتها انقد زیاد بود که حتی تند نویس ترین هامون هم نمی رسیدن بنویسن واسه ی همین استاد بسی لطف فرمودن (!!!) و واسه جلسات آخر پرینت اسلاید ها رو بهمون دادن !
نمی دونم چرا ، اما هرچی اصرار کردیم بهشون خود اسلاید ها رو ( CD ش رو ) ندادن بهمون !!! برای همین من مجبور شدم خودم براتون تایپ کنم خلاصه ی جزومو . :icon_pf (34):

 

[H O P E 34,652]

در ضمن ، ما توی بعضی از جلسات ( که خود استاد تعیینشون می کرد ) ، باید یه کار عملی به استاد تحویل می دادیم.

در کل فک کنم 5 تا کار عملی تحویل دادیم به استاد . البته کارای خفنی نبودن ها ، در حد این که به استاد نشون بدیم یه چیزایی حالیمون شد از درس جلسه ی قبل !!!

یکی از نکات مثبتی که نحوه ی ارائه ی این درس داشت این بود که استاد نهایت سعی ش رو می کرد که با بچه ها بره جلو و مباحث به صورت مشارکتی مطرح می شدن
البته من کلا خیلی از این درس خوشم نیومد ، عوامل متعددی داشت ، فک کنم یکی از مهمترین علت هاش این بود که روز و ساعت خیلی بدی ارائه می شد و ما همگی سر کلاس خواب بودیم و چون کلاس توی سالن اجتماعات برگزار میشد و عموما هم واسه نشون دادن اسلاید ها باید چراغا رو خاموش می کردیم ، رسما همه خواب بودیم !!! :icon_pf (34):
یه علت دیگه ش هم جزوه ی وحشتناکش بود . مثلا وارد یه مبحث می شدیم که این مبحث شامل سه بخش بود ، بعد دوباره هر کدوم از این 3 تا بخش به 10 بخش تقسیم می شدن و باز هر کدوم از این 10 تا بخش یه بلایی به سرشون می اومد !!! :icon_pf (34):
یه جورایی واسه ی امتحان بدبخت شدم ! البته نمره ش ( 5/19 ) که اومد خستگیم در رفت .
به هر حال امیدوارم چیزایی که میگم به دردتون بخوره .

 

جاهایی که خیلی موردا قاطی میشن شماره ها رو مثل شماره تیتر ها ( بصورت فهرستی ) می نویسم براتون

[H O P E 34,652]

 

در مرحله ی اول ، استاد راجع به عوامل ایجاد کننده و شکل دهنده به معماری صحبت کرد ، مسلما عوامل زیادی توی این قضیه موثرن اما استاد به ذکر و شرح 6 مورد از اون ها پرداخت :

1 ) نیاز
2 ) اقلیم
3 ) تکنولوژی
4 ) فرهنگ
5 ) شرایط اجتماعی و اقتصادی
6 ) خلاقیت و هنر طراح
من فقط این عواملو به طور موردی گفتم واستون، اگه توضیح بیشتری خواستین راجع به نحوه ی تاثیر گذاری هرکدوم از این ها ، حتما بپرسین .
بعدش رفتیم سراغ بررسی نقش هایی که یه ساختمان ( یا حالا به طور رسمی تر یک بنا ) می تونه توی یه شهر داشته باشه :
1- لبه : مثل ساختمون های جداره ی بزرگراه نواب
2- نشانه
3- ارتباط دهنده
4- تشکیل دهنده ی بافت شهری
5- تعریف کننده ی فضای شهری
6- ورودی
7- هویت دهنده

 

[H O P E 34,652]

 

در مرحله ی بعد شروع کردیم به تحلیل یک بنا .

عواملی که توی تحلیل یک بنا باید در نظر گرفته بشن 3 موردن .
1- پوسته ی خارجی بنا
2- فضاهای درونی بنا
3- سازه و استراکچر بنا
هر کدوم از این سه عامل بالا به قسمت های ریز تری تقسیم میشن که در ادامه بحث به اونا اشاره می کنیم .
اول میریم سراغ پوسته ی خارجی بنا:
توی بررسی پوسته ی خارجی هر بنا باید به 7 مورد توجه کنیم .
1- 1- فرم
1- 2- محل قرار گیری
1- 3- رنگ
1- 4- اندازه ( مقیاس )
1- 5- بافت
1- 6- جهت
1- 7- میزان پویایی و ایستایی
حالا بررسی فرم ( یعنی مورد اول ) خودش از طریق توجه به چند نکته اتفاق می افته :
1- 1- 1- شکل
1- 1- 2- مرکزیت داشتن یا نداشتن فرم
1- 1- 3- تناسبات فرم
1- 1- 4- تعادل داشتن یا نداشتن فرم
1- 1- 5- جز به جز کردن فرم و تقسیم اون به فرم های ساده تر و کوچکتر
1- 1- 6- توجه به مفصل بندی ها و هم آمیزی های اعمال شده توی فرم

 

[H O P E 34,652]

 

توی مبحث پوسته ی خارجی بنا ، مورد دوم ( یعنی محل قرار گیری بنا ) هم خودش یه سری تقسیم بندی های دیگه داره که میگم بهتون فقط امیدوارم قاطی نکنید !

برای بررسی یک سایت ، به طور کلی 4 مورد رو مد نظر قرار میدیم :
1- نحوه ی جدا شدن سایت از زمین های اطراف
2- نحوه ی قرار گیری ساختمان ها نسبت به زمین ( میزان پر و خالی – توده و فضا )
3- نحوه ی قرارگیری ساختمان در رابطه با شیب و تراز زمین ( ردیف و دریک سطح – قطری – پشت هم روی شیب )
4- نحوه ی پراکنش ساختمان ها در سایت ( الگوی قرارگیری ساختمان ها در سایت )

 

[H O P E 34,652]

 

حالا این مورد سوم باز یه نموره جزیی تر میشه ، یعنی خودش شامل توجه به چند نکته میشه . :icon_pf (34):

اولی : بررسی ساختمان مورد نظر نسبت به ساختمان های مجاور :
1- ساختمان جدید می تونه هماهنگ با ساختمان های مجاورش ساخته بشه .
2- می تونه متفاوت با اون ها باشه .
3- می تونه به همراه ساختمان های مجاور ( بصورت مجموعه ای از ساختمان ها ) یک فضا رو تعریف کنه .
4- می تونه ابتدا و یا انتهای یک محور از ساختمان ها باشه و یا به مجموعه ای از ساختمان ها مرکزیت بده .
5- می تونه ارتباط دهنده ی سایر ساختمان ها به هم باشه ( بیشتر ارتباط از طریق مقیاس مطرحه ) .
دومی : نحوه ی جدایی ساختمان از آلودگی های سایت :
1- استفاده از آب و پوشش گیاهی در سایت
2- جهت گیری ساختمان علیه آلودگی
3- استفاده از دیوار حائل
4- استفاده از فضای سرویس دهنده در اطراف آلودگی
5- ایجاد مسیر ارتباطی ( راهرو ) در مجاورت آلودگی
( البته من خودم هنوز که هنوزه خیلی متوجه این آخریه نشدم ! اما فک می کنم منظورش یه مسیر اضطراری بوده )
سومی : نحوه ی دید و رسیدن به ساختمان مورد نظر در سایت :
1- از طریق قرارگیری ساختمان در محور دید ( دید ویستا )
2- دید از بالا به بنا

 

3- دید مرحله ای به بنا

[H O P E 34,652]

 

حالا میریم سراغ بررسی فضا های درونی.

این قسمت خودش شامل 4 تا بخش اصلی میشه :
2- 1- سیرکولاسیون
2- 2- حوزه های عملکردی
2- 3- سازمان دهی فضایی
2- 4- خصوصیات تک فضا

حالا با اجازتون هر کدوم از این 4 تا به بخش های ریز تری تقسیم میشن !!! :icon_pf (34):
فکرشو بکنین ما واسه امتحان چی کشیدیم !

اول میریم سراغ انواع سیرکولاسین :
2- 1- 1- خطی ؛ مثل راهرو
2- 1- 2- نقطه ای ؛ مثل هال یا حیاط
2- 1- 3- شعاعی

 

[H O P E 34,652]

 

حالا مورد سوم ، یعنی سازمان دهی فضایی .

انواع سازماندهی فضایی :
2- 3- 1- خطی
2- 3- 2- مرکزی
2- 3- 3- شعاعی
2- 3- 4- خوشه ای
2- 3- 5- شطرنجی

اگه اصول ساخت یک محور رو بخوایم به صورت کلی دسته بندی کنیم ، میشه گفت یک محور از 3 طریق عمده ایجاد میشه :
الف ) از طریق مشخص کردن ابتدا و انتهای اون
ب ) از طریق ایجاد تقارن در اطراف محور
ج ) تعریف لبه در اطراف محور

اصول کلی نظم دهنده به هر فضایی هم ایناس :
الف ) تقارن
ب ) استفاده از عامل پیوند دهدنه مثل سقف
ج ) ایجاد ریتم و تکرار
د ) از طریق رعایت سلسله مراتب ( تغییر اندازه – تغییر شکل – قرارگیری در مکان با اهمیت تر )


مورد چهارم : خصوصیات تک فضا .
برای بررسی خصوصیات هر تک فضایی باید به این نکات توجه کنیم :
2- 4- 1- شکل فضا
2- 4- 2- کیفیت های فضایی
2- 4- 3- نحوه ی نورپردازی فضا
2- 4- 4- ورودی فضا
2- 4- 5- میزان انعطاف پذیری فضا
2- 4- 6- نحوه ی سازمان دهی درونی فضا
2- 4- 7- عناصر محدود کننده ی موجود در تک فضا
2- 4- 8- نحوه ی تعریف دید از داخل به بیرون
و ....

خب فضاهای درونی هم تموم شد .

 

[H O P E 34,652]

 

حالا میرسیم به سازه و استراکچر بنا .

5 نوع سازه داریم :

3- 1- قائم
3- 2- با فرم فعال
3- 3- با بردار فعال
3- 4- با اجزای فعال
3- 5- با سطوح فعال

 

[H O P E 34,652]

 

بعد از یاد گرفتن نحوه ی تحلیل یه بنا , دیگه وارد مکاتب و گونه های مختلف معماری شدیم .

اول از همه باید بدونیم که ما 4 شیوه ی معماری داریم :

1- معماری سبز
2- معماری پایدار
3- معماری اقلیمی
4- معماری خورشیدی

 

[H O P E 34,652]

 

ویژگی های معماری پایدار :

2- 1- صرفه جویی در منابع ( آب ، انرژی و مصالح )
2- 2- طراحی برای انسان و محیط زیست ( حفظ محیط زیست ، آسایش انسان ، طراحی شهری و سایت )
2- 3- طراحی برای دوره ی عمر ساختمان ( پیش از بنا ، حین استفاده از بنا ، پس از بنا )

 

[H O P E 34,652]

ویژگی های معماری اقلیمی :
3- 1- استفاده از امکانات مثبت اقلیم برای تامین گرمایش ، سرمایش و تهویه ی ساختمان
3- 2- توجه به تابش خورشید
3- 1- کاهش اتلاف حرارتی ساختمان
3- 1- توجه به باد های مطلوب و نامطلوب
3- 1- استفاده از خازن حرارتی برای ذخیره گرما و سرما

 

ویژگی های معماری خورشیدی :
4- 1- استفاده از سیستم های خورشیدی 
4- 2- استفاده از گرمای خورشید در زمستان
4- 3- استفاده از سایبان های مصنوعی و طبیعی در اوقات گرم سال
4- 4- استقرار فضاهای دارای ساکن دائم در بخش رو به آفتاب

 

سیستم های خورشیدی 2 نوع اند :
4- 1- 1- فعال : آب گرم کن های خورشیدی – هواگرم کن های خورشیدی – آیینه های متمرکز کننده – فتوولتاییک 

4- 1- 2- غیر فعال : ترموسیفون – دیوار ترومب – دیوار خازن حرارت – پنجره ی آفتابی – بام حوضچه ای – گلخانه

[H O P E 34,652]

 

حالا میریم سراغ سبک های معماری.

اول عصر مدرن .
می دونیم که جریان مدرن رو به سه دوره ی مختلف تقسیم کردن که این تقسیم بندی اینطوریه :
1- مدرن اولیه : 1914- 1885 : شیکاگو ، هنر نو ، ارگانیک
2- مدرن : 1939 – 1918 : ارگانیک ، لوکور بوزیه ، میس ون دروئه ، گروپیوس
3- مدرن متاخر : 1972 – 1945 : ارگانیک ، تندیس گرایی ، بروتالیسم ، مینیمالیسم
.
توضیحاتی که در ادامه از جریان مدرن میگم ، دیگه مثل بالا تفکیک شده نیست و فقط به ترتیب زمانی میگم براتون .
.
خیلی ها آغاز عصر مدرن رو با پیدایش انسان گرایی در رنسانس در قرن 15 میلادی مصادف می دونن . رنسانس در اصل یه نهضت هنری ادبی و فلسفی بود که با ظهورش ، اون باور ها و تصورات ذهنی قرون وسطی و سنت مورد شک و تردید قرار گرفتن !
ما توی دوران رنسانس شاهد حیات و زندگی مجدد نماد های رم باستان بودیم ، ط.ری که فرم سر در ها و نماد های رم و یونان روی کلیسا ها دیده می شد .
خصوصیات اصلی رنسانس رو میشه به طور کلی انسان گرایی ، واقع گرایی و خرد گرایی دونست .
توی دوران رنسانس اتفاقای زیادی افتاد ، مثلا پرسپکتیو توی نقاشی مطرح شد ، اولین کالبد شکافی توسط داوینچی انجام شد و ... .
کلیساهای دوران رنسانس کاملا توی نما و پلان متقارن هستن .
اولین ساختمان با اسکلت فلزی هم توی همین دوران ساخته شد که یک کارخونه ی ریسندگی بود .

 

کریستال پالاس ( پالیس ) هم اولین معماری ترکیبی شیشه و آهن بود که ساخته شد . ( و البته بعد ها توی آتیش سوخت )

[H O P E 34,652]

مکتب شیکاگو

یکی از مکتبایی بود که از شیکاگوی آمریکا مطرح شد و به جاهای دیگه هم رفت .

لویی سولیوان یکی از افرادی بود که پیرو این مکتب بود و اصولا اعتقاد داشت که : فرم از عملکرد پیروی میکنه .

منشور اولیه ی مکتب شیکاگو :

1- تزیینات کم

2- عدم تقلید از سبک های گذشته

3- استفاده از اسکلت فولادی

4- پنجره های عریض

5- نمایش ساختار بنا در نما

دلایل اهمیت پیدا کردن مکتب شیکاگو :

الف ) استفاده از تکنیک ها و مصالح جدید

ب ) احداث ساختمان های جدید با اسکلت فولادی

ج ) برای اولین بار بود که یک مکتب جدید از آمریکا با گسترش جهانی روبرو شده بود .

در سال 1893 نمایشگاه کلمبیا در شیکاگو برگزار شد و بازگشت به سبک نئو کلاسیک در آنجا شکل گرفت و این امر پایانی بر مکتب شیکاگو محسوب می شود .

شخص سولیوان هم جزو کسانی بود که با طراحی قوس رومی در ساختمان به این امر دامن زد .

[H O P E 34,652]

سبک هنر نو .
همزمان با مکتب شیکاگو نهضت هنر نو هم سبکی بود که توی اروپا ر ایج شد .
این سبک اول توی هنر های تزیینی پارچه ، کتاب و مبلمان از سال 1880 شروع شد و بهد توی گرافیک ، نقاشی ، طراحی داخلی و ... ادامه پیدا کرد . 
هنر نو اسم مغازه ای بود که در سال 1885 توی پاریس ، توسط معمار بلژیکی ( ون دو ولد ) ایجاد شد .
توی این مغازه اشیا و اجناس جدید و نو ظهور فروخته می شد .
پیروان این سبک بینش جدیدی را در معماری پایه گذاری کردند که به جای الهام از گذشته ، توجه به آینده و تگنولوژی جدید داشت و از اصول زیر تبعیت می کرد :
1- استفاده از تولیدات صنعتی
2- ابداع فرم های جدید
3- بکارگیری هنر مناسب زمان
4- جدایی از گذشته
5- استفاده از فرم های طبیعی و رمانتیک

 

ویکتور اورتا معمار بلژیکی معروف این سبک است و چارلز رنه مکینتاش در انگلستان هم از معمارای به نام این سبک به شمار میره . 
توی این سبک چزییات ساختمان مثل نرده ی بازشو ها و حتی مبلمان داخلی با الهام از طرح های طبیعی و گیاهی طراحی می شود .
خلاق ترین فرد این سبک آنتونی گائودی است که کارهای او در بارسلون اسپانیا اجرا شده . 
او عقیه داشت در طبیعت هیچ خط مستقیمی وجود ندارد . با این که از گذشته توی طرح هاش الهام می گرفت اما تقلید صرف از گذشته رو درست نمی دونست .
در ایران بهترین نمونه های هنر نو در کارهای وارطان آوانسیان ( هوانسیان ) در دوره های پهلوی اول و دوم دیده میشه .

[H O P E 34,652]

 

سبک هنر تزیینات

توی دهه های 20 و 30 قرن بیستم سبکی توی اروپا و آمریکا طرفدار پیدا کرد که به سبک هنر تزیینات معروف شد و ادامه ی هنر نو بود
. علاوه بر الهام از طبیعت و گیاهان در تزیینات از مصالح جدید مثل صفحه های براق فلزی توی نمای ساختمان ها بود ( مثل برج امپایر استیت ) .

معمارای معروف این سبک سعی داشتن حرفه ی معماری رو به صنعت مدرن نزدیک کنن .

از بین معمارای این سبک ، پره بود که برای اولین بار بتن مسلح رو به صورت مصالح معماری به کار گرفت به شکلی که بخش از نمای خارجی بنا رو تشکیل می داد .

جنبش فتوریسم که از ایتالیا شروع شد هم متعلق به همین دورانه که به پیش بینی شهر های جدید و آینده می پرداختن .
طراحی شهر ها به صورت تصورات خلاقانه مطرح میشد و این جنبش توی زمان جنگ جهانی اول به پایان رسید اما در دهه های 60 و 70 بعضی از اون تصورات شکل واقعی گرفت و ساخته شد .

 

[H O P E 34,652]

 

سبک مدرن

با پایان جنگ جهانی اول و نیاز شدید مردم به ترمیم خرابی ها و تولید انبوه ساختمان ، گرایش به سمت معماری مدرن افزایش یافت .

استفاده از تکنولوژی روز ، مصالح مدرن ، پیش ساختگی ، عملکرد گرایی و دوری از سبک های پر زرق و برق مورد توجه قرار گرفت .

معماران معروف این سبک همچون گروپیوس ، میس ون دروئه و لوکور بوزیه خواهان جایگزینی تکنولوژی و عملکرد به عنوان منبع الهام معماری شدند .

گروهی مانند فرانک لوید رایت و آلوار آلتو و هوگو هرینگ خواهان استفاده از امکانات مدرن برای رسیدن به یک معماری همگون با طبیعت بودند .

ساختمان های ساخته شده در این سبک اغلب به صورت مکعب مستطیل ساده عاری از هر گونه تزیینات با شیشه یا فلزات ( کارهای میس ون دروئه ) می باشند .

فرم از عملکرد پیروی می کند از شعار های اصلی گروپیوس معمار این سبک است که آن را تبعیت از تکنولوژی و عملکرد ماشین می دید .

5 اصل معماری مدرن :

1- جدایی از زمین از طریق ستون ها
2- پلان آزاد
3- باغ روی بام
4- پنجره های سراسری
5- نمای آزاد ( کنسول شدن کف ها )

 

[H O P E 34,652]

 

معماری ارگانیک

در همین زمان که معماری مدرن اولیه در حال اوج گیری بود گروهی از معماران بینش معماری ارگانیک را توسعه دادند که ریشه در فلسفه رومانتیک دارد .

معماری ارگانیک در امریکا از قرن 19 شکل گرفت و اوج آن در قرن بیستم در نوشته ها و طرح های رایت مشاهده می گردد .

اگرچه رایت با تکنولوژی مخالفتی نداشت ولی آن را هدف نهایی و غایت تلقی نمی کرد .

تعریف معماری ارگانیک در موارد زیر خلاصه می شود :

1- طبیعت فقط محیط خارج بنا نیست بلکه شامل اجزا و مصالح بنا نیز هست .
2- شکل تابع عملکرد : منظور این است که فرم از عملکرد پیروی می کند .
3- لطافت تفکر و خلاقیت باید از مصالح سخت فرم های دلپذیر و انسانی ایجاد کند .
4- تبعیت از سنت ، نه تقلید از آن
5- ارگانیک به معنای همگونی و تلفیق اجزا است نسبت به کل و بلعکس .
6- تزیینات بخش جدایی ناپذیر معماری است مثل نسبت گل به بوته .
7- روح به ساختمان القا نمی شود ، در درون آن جای دارد و از داخل به خارج گسترش می یابد .
8- فضا عنصری است که باید دائما در حال گسترش باشد و ریتم های ساختمان از آن منبعث می شوند .

 

[H O P E 34,652]

 

معماری مدرن متاخر

برخی پیشتازان معماری مدرن ، در اواخر دوران کاری خود تغییر روش دادند از جمله لوکور بوزیه که به سمت تندیس های احساس گرایانه ( سبک تندیس گرایی ) گرایش پیدا کرد
و اثر معروف کلیسای رونشان و ساختمان های شاندیگار در هند است .

کارهای معروف دیگر در این دوره ترمینال twe ، فرودگاه نیویورک و طرح اپرای سیدنی می باشد .

رایت در ادامه ی سبک ارگانیک آخرین اثر مهمش موزه گوگنهایم می باشد .

در این دوره عمدتا علاوه بر طراحی ساختمان های استفاده از بتن مسلح در طراحی و به خصوص نمایش بتن در نما و درون ساختمان دیده می شود .

بتن های شیار داده شده که زبری آن بیشتر دیده شود ( سبک بروتالیسم ) در این دوره به کار می رود .

میس ون دروئه معمار صاحب نام تا آخر عمر سبک خود را ادامه داد .

مکعب های شیشه ای و فولادی ایده او به عنوان " کمتر بیشتر است " را نمایش می دهد و باعث گسترش سبک بین الملل شد که به عنوان سبک مینیمالیسم معروف است .

 

[H O P E 34,652]

 

معماری پست مدرن

در دهه ی 60 میلادی ، پست مدرن در معماری به عنوان یک سبک مطرح شد و انتقادات زیر بنایی به اندیشه منطق گرا و تکنو مدار معماری مدرن وارد گردید .

آغاز گر این جنبش معماری بود به نام رابرت ونچوری .
ونچوری در کتابش ( complexity and contradiction in Architecture ) اصول فلسفی و جهان بینی مدرن را به زیر سوال می برد . بینش تکنو مدار را رد کرده و معماری انسان گرا و انسان مدار را مطرح می نماید .
ونچوری سبک بین الملل را مردود می داند و به جای آن معتقد به زمینه گرایی است .