حفاظت و تدابیر ایمنی در برق

[am in 25,041]

موارد ایمن سازی در برق را میتوان به سه دسته کلی تقسیم نمود.

1-ایمنی در برابر حریق ناشی از برق

2-خطر برق گرفتگی و ایمنی فردی

3-ایمنی سیستم

[am in 25,041]

1-ایمنی در مقابل حریق:

بسیاری از آتش سوزی ها در اثر اشکالاتی که در سیم ها ایجاد می شود بوجود می آید که این عمل عمدتا در اثر:

الف:از بین رفتن عایق سیمها

ب:عبور جریان بیش از حد مجاز سیم ها

ج:شل بودن اتصال سیم ها ایجاد می شود.

برای جلوگیری از این گونه خطر موارد زیر را باید به دقت رعایت نمود:

1-قوانین و مقرارت و استاندارد های مربوطه در تاسیسات الکتریکی رعایت شود.

2-حتی المقدور سیم های برق در مجاورت مواد قابل اشتعال قرار نگیرند.

3-کلید های اصلی ، فیوزها و سایر لوازم برقی در جعبه های عایق حفاظت شوند

4-در هیچ نقطه ای از سیم های بدون رو پوش و سیم کشی روکار بدون حفاظ نباید استفاده کرد.

5-سیم های برق نباید در دسترس افراد باشد.

[am in 25,041]

2-خطر برق گرفتگی

اصولاً بدن انسان و حیوانات، هادی الکتریسیته بوده و جریان از آن عبور می کند. مقاومت بدن انسان می تواند بین100 تا 3000 اهم باشد که به این مقدار مقاومت،مقاومت محل تماس نیز باید اضافه شود البته این مقدار با نوع پوست و هم چنین جنس کفش ارتباط مستقیم دارد.پوست های مرطوب دارای مقاومت کم و پوست های خشک و زبر دارای مقاومت زیادی می باشند.

مقاومت متوسط بدن را می توان در حدود 1300 اهم دانست و با توجه به این که عبور جریان50MA برای اعضای بدن خطرناک می باشد.پس میتوان گفت ولتاژهای بیش از 65vیعنی (u=1300Ω.50MA=65V) برای انسان خطرناک می باشد.

البته ولتاژ زیادی به خودی خود برای انسان مضر نمی باشد و این جریان ایجاد شده در اثر ولتاژ و تداوم آن است که باعث خطر خواهد بود.

پس اگر ولتاژی نتواند این جریان را بوجود آوزد ضرری برای انسان نخواهد داشت.حتی اگر مقدار این قبیل ولتاژها در حد کیلو ولت باشد.

[am in 25,041]

3-حفاطت و ایمنی سیستم:

بطور کلی حفاظت و ایمنی سیستم بر دو نوع می باشد،زمین کردن تاسیسات الکتریکی و صفر کردن تاسیسات الکتریکی

زمین کردن تاسیسات الکتریکی عبارت است از ایجاد ارتباط بین جسم هادی و میله(میله ای که در زمین تعبیه شده است.)این هادی ممکن است جزءی از مدار الکتریکی باشد که زمین کردن الکتریکی می گویند و یا ممکن است در حالت عادی هیچ گونه ارتباط الکتریکی با مدار الکتریکی نداشته باشد که زمین کردن حفاظتی نامیده می شود.میل زمین عبارت است از هادی یا فلزی که به شکل های مختلف(صفحه ای ،لوله ای ، طنابی ، پروفیل) که در زمینچال می شود و با زمین ارتباط بر قرار می کند و به آن میل می گویند.

میل ها دارای انواع مختلفی می باشند مانند:

1- میل سطحی:

که تشکیل شده از یک یا چند مفتول یا تسمه یا طناب فولادی روی اندود که در عمق کم(در حدود5/ تا 1متر)در زمین چال می شود و ممکن است به صورت ساده(خطی)اشعه ای(پنجره ای)کمربندی، غربالی و یا ترکیبی از آنها باشد .میل سطحی بهتر است کاملاً صاف و افقی در زمین قرار گیرد.

2-میل عمقی:

که در اعماق زمین چال می شود و دو نوع است الف:میل میله ای ب:میل صفحه ای

الف: میل میله ای:تشکیل شده از یک میله یا هر پروفیل دیگر ازآهن سفید که به طور عمودی در زمین کوبیده می شود و طول و تعداد آن بستگی به مقاومت بین میل و زمین دارد در صورتی که خاک اطراف میل از نظر رطوبت و هدایت مساعد و مناسب نباشد بهتر است از لوله های سوراخ دار استفاده شود و سالی یک یا چند بار با محلول رقیق جوش شیرین پر شود.

ب:میل صفحه ای:تشکیل شده است از ورق آهنی روی اندود به ضخامت 3میلیمتر و بطور عمودی در زمین چال می شودکه ابعاد آن متناسب با مقاومت بین میل و زمین می باشد. در مواقع قرار دادن صفحه در زمین باید دقت کرد که لبه بالای صفحه حداقل یک متر زیر سطح زمین قرار گیرد.

 

زمین کردن تاسیسات بر در نوع است:

1-زمین کردن حفاظتی:

عبارت است از زمین کردن کلیه قطعات فلزی تاسیسات الکتریکی که در ارتباط مستقیم با مدار الکتریکی قرار ندارند.

این زمین کردن به خصوص برای حفاظت اشخاص در مقابل اختلاف سطح زیاد به کار بردی میشود و بدین منظور در پست های فشار قوی باید تمام قسمت های فلزی که در نزدیکی و همسایگی با فشار قوی قرار گرفته اند و امکان تماس عمدی یا سهوی با آنها وجود دارد با تاسیسات زمینی که برای این منظور احداث شده است متصل و مرتبط گردند.

2-زمین کردن الکتریکی:

یعنی زمین کردن نقطه ای از دستگاه های الکتریکی و ادوات برقی که جزءی از مدار الکتریکی می باشند و مثل زمین کردن مرکز ستاره سیم پیچی ترانسفورماتور و یا زمین کردن سیم وسط یا سیم مشترک دو ژنراتور جریان داءم سری شده.

زمین کردن الکتریکی دستگاهها به خاطر کار صحیح دستگاهها و جلوگیری از ازدیاد فشار الکتریکی فازهای سالم نسبت به زمین در موقع تماس یکی از فازها به زمین می باشد.

صفر کردن تاسیسات الکتریکی

یکی از روش های حفاظتی صفر کردن است که فقط در شبکه های با سیم صفر(نول)ممکن است.در این نوع حفاظت بدنه فلزی اسباب و ادوات و ماشین آلات برقی از راه سیم صفر به شبکه برق وصل می شود.در نتیجه چنانچه یکی از دستگاهها اتصال بدنه پیدا کند و مدار الکتریکی توسط سیم صفر بسته میشود جریان شدیدی از محل اتصال شده عبور می کند و باعث قطع کلید خود کار و یا فیوز مدار می شود.جهت قطع سریع فیوز باید جریان اتصال کوتاه حداقل 5/2برابر جریان نامی فیوز باشد.

[am in 25,041]

صدمات ناشی از عبور جریان از بدن انسان متفاوت است و ممکن است به صورت های زیر باشد:

1)تماس دست راست با سیم های برق که در این حالت مسیر جریا ن از انگشتان دست راست،شانه راست،ریه راست،کبد،ران و پای راست به زمین می رسد.در این حالت بیشتر قسمت راست بدن مورد شوک و تشنج قرار می گیرد.

2)تماس دست چپ با سیم های برق که در این حالت مسیر جریان از انگشتان دست چپ ،ریه چپ،قلب و طحال به پای چپ و از آنجا به زمین می رسد. چون قلب در مسیر جریان قرار می گیرد در اثر انقباض شدید از کار باز می ماند،لذا کار کردن با دست چپ خطر بیشتری دارد.

3)تماس هر دو دست با سیم های برق، در این حالت جریان بین دو دست و از طریق هر دو ریه و قلب برقرار می شود.در این صورت هم تنفس قطع می شود و هم قلب از کار می افتد،بنابراین هرگز نباید با هر دو دست به سیم های برق دست زد.

4)اتصال سیم های برق به سر انسان،این نوع اتصال ضمن داشتن خطرات فوق الذکر دارای خطرات زیاد دیگری نیز می باشد.

5)اگر سیم برق به پشت دست یا قسمتی از بدن و بازوها برخورد کند در اثر شوکی که وارد می شود احتمال پرت شدن زیاد است.

6)اتصال سیم برق به کف دستها،باعث انقباض شدید عضلات انگشتان و قفل شدن آنها می شودو اتصال سیم با کف دستها را محکم تر می کند و خطر بیشتر می شود.

7)عبور جریان برق با فرکانس زیاد بیشتر از پوست بدن عبور میکند و خطری متوجه اعضاء بدن نمی شود اما باعث سوختگی می شود.

8)نزدیک شدن به شبکه های فشار قوی نیزباعث بروز حوادث و خطر برای انسان می باشد.

9)مسیری که جریان از بدن عبور می کند گرم می شود و در جریان های زیاد باعث پختگی عضلات و سوختگی پوست می شود.

10)عبور جریان متناوب 50 هرتز باعث تحریک اعصاب می شود.