آموزش نکاتی درباره ارائه پایان نامه

[soheiiil 24,250]

نكاتي كلي در مورد انتخاب موضوع پايان‌نامه

 

مهدي نصرتي *

تعداد قابل‌توجهي از دانشجويان در مقطع انتخاب موضوع پايان‌نامه دچار سردرگمي مي‌شوند و نحوه درست مواجهه با موضوع را نمي‌دانند و درك درستي نيز از هدف از انجام پايان‌نامه ندارند؛

 

بنابراين سعي كرده‌ام به طور خلاصه نكات پراكنده‌اي كه حاصل تجربيات و مشاهداتم بوده‌است را بيان نمايم. البته اين نكات بيشتر در مورد انجام پايان‌نامه در سطوح كارشناسي و كارشناسي ارشد است:

موضوع پايان‌نامه بايد كاملا شفاف و تا حد امكان جزئي (و نه كلي) باشد و مرزهاي آن مشخص شده باشد. البته تمايل ذاتي انسان ممكن است به سمت كلي نگري و عموميت در مسائل باشد ولي بايد از آن پرهيز كرد، چون باعث سردرگمي و اتلاف وقت و انرژي مي‌شود.

براي اين منظور پايان‌نامه شما بايد چند سوال محوري داشته باشد كه هدف از انجام پايان‌نامه پاسخگويي به اين سوالات باشد.

موضوع پايان‌نامه از ادبيات (literature) قوي برخوردار باشد؛ يعني در اينترنت يا كتابخانه‌ها كه مي‌گرديد كلي مطلب و مقاله در اين مورد موجود باشد.

حتي‌الامكان يك تحقيق كاملا مشابه در اين موضوع در خارج از ايران انجام شده باشد و مثلا شما آن را براي ايران اجرا كنيد. البته در صورتي كه تحقيقتان در مورد ايران است و مستلزم جمع‌‌آوري آمار و ارقام است ممكن است كارتان سخت شود. در ايران معمولا آمار درست و حسابي وجود ندارد. اول ببينيد آماري كه مي‌خواهيد وجود دارد بعد موضوع را انتخاب كنيد.

استاد مناسبي كه علاقه‌مند به موضوع باشد پيدا كنيد

استاد مناسب كسي است كه اگر سختگير است در عوض مطالب زيادي از او ياد بگيريد و در قبال سختگيري واقعا هم وقت و توجه براي كار شما صرف كند و هم براي آينده تحصيلي/شغلي شما مفيد و موثر باشد. مثلا بتواند براي ادامه تحصيل شما توصيه‌نامه (recommendation) مناسبي بدهد يا داراي ارتباطات كاري وسيعي در داخل باشد و براي آينده شغلي شما مفيد باشد و البته خودش هم بخواهد اين كار را بكند).

من شخصا اساتيد آسان‌گير و خوش برخورد را ترجيح مي‌دهم.

با در نظر گرفتن نكات فوق به عنوان معيارهاي اصلي، اگر شرايط زير نيز برآورده شود نور علي نور مي‌شود:

با استادي پايان‌نامه بگيريد كه براي آينده شغلي/تحصيلي شما مفيد باشد.

موضوع متناسب با محل كار فعلي يا احتمالي آينده‌تان باشد.

بتوانيد براي پايان‌نامه از جايي كمك هزينه و منابع مالي بگيريد (البته بايد ببينيد واقعا به دردسرش مي‌ارزد يا نه)

نيم‌نگاهي به برنامه‌هاي بين‌المللي داشته باشيد. بعضي نهادهاي بين‌المللي يا دانشگاه‌هاي خارج از كشور در برخي موضوعات، پروژه‌هاي در حال اجرا دارند و از برخي موضوعات حمايت مي‌كنند.

موضوع چندان هم مهم نيست:

ممكن است قدري توي ذوقتان بخورد، ولي هدف اصلي از انجام پايان‌نامه در سطح كارشناسي ارشد اين نيست كه خيلي دستاوردهاي علمي جديدي داشته باشيد و مرزهاي دانش را جابه‌جا كنيد يا به نتايجي برسيد كه عملي و كاربردي و مفيد باشد.

به نظر من هدف اصلي اين است:

1- شما با انجام يك تحقيق به روش علمي آشنا شويد و مهارت‌هاي زير را كسب كنيد:

* جست‌وجوي منابع (بدانيد دنبال چه مي‌گرديد و الا توي اينترنت گم مي‌شويد و ساعت‌ها وقت‌تان تلف مي‌شود.)

* مرور ادبيات موضوع: كارهاي قبلي انجام شده در ايران و جهان (چه مقالاتي را بخوانيد،‌ چقدرش را بخوانيد ممكن است فقط چكيده يا نتيجه‌گيري يا ديدن يك جدول كفايت كند.)

* دسته‌بندي (مطالبي را كه مي‌خوانيد چطور دسته‌بندي كنيد و نت برداري كرده از آن در پايان‌نامه خود استفاده كنيد)

* انتخاب روش و متدولوژي علمي و مشخص براي پاسخگويي به سوالات

* جمع‌آوري داده‌‌ها (data) در صورت نياز

2- توانايي شما در نوشتن يك تحقيق مطابق با استانداردهاي علمي افزايش يابد و هم به لحاظ محتوا و هم شكل (چكيده، مقدمه، فصل‌بندي،‌ جداول و...) شكل و شمايل علمي داشته باشد.

3- با مسائل اجرايي يك تحقيق (از پرسشنامه و تحقيق ميداني گرفته تا كار با نرم‌افزار و نهايتا سفارش تايپ و صحافي و...) درگير شويد. خواهيد ديد كه حتي كارهاي پيش پا افتاده هم كلي از شما وقت خواهد گرفت البته چيزهاي جديدي هم ياد مي گيريد.

4- تحقيق خود را به نحو مطلوبي ارائه كنيد و با مهارت‌هاي گفتاري و سخنراني و ارائه آشنا شويد.

5- در معرض نقد و داوري قرار گيريد و بتوانيد از كارتان دفاع كنيد و واكنش منطقي به انتقادات داشته باشيد.

و نكته مهم: همه كارهاي فوق را در يك مدت زمان معين و با يك كيفيت معين (و با صرف انرژي معين) انجام دهيد. مثلا شما شايد با خود فكر كنيد اگر 10 سال وقت داشته باشم مي‌توانم يك تحقيق خيلي عالي انجام دهم... كسي از شما چنين چيزي نمي‌خواهد. انتظار اين است كه در همان مدت زمان تعيين شده كارتان را با كيفيت مورد قبول ( و نه عالي) ارائه دهيد.

به عبارت ديگر با مفهوم مديريت زمان، هزينه و انرژي به طور عملي درگير شويد. معمولا (تقريبا هميشه!) كارها بيشتر از آن چيزي كه فكرش را مي‌كنيد طول مي‌كشد؛ بنابراين از همين ابتدا در نظر داشته باشيد كه اگر آخرين مهلت ارائه پايان‌نامه شش ماه ديگر است شما تا چهار ماه ديگر كارتان تمام شده باشد.

[vahid321 2,013]

ممنون سهیل. تاپیک بسیار خوبیه. برای موضوع سمینار هم میشه استفاده کرد ازش

 

منم یه سری بهش اضافه میکنم. البته برا فوق. برا کارشناسی خیلی ساده تر میشه به صورت یه تحقیق کار رو تموم کرد.

 

-استاد خیلی مهم است. با استادی بگیرید که حتی الامکان منظمتر باشد و برای دانشجو ارزش قائل باشد(استاد باشد نه مدیر یا کاسب!). اگر این موارد را ندارد برای اینکه دنیا و آخرت خودتون رو خراب نکرده باشید از خیرش بگذرید چون غیر از این باشه خیرش به شما نمیرسه. حتی اگر وزیر و معاون وزیر و ... باشه. کلا خطرناکه حسن! خدای ناکرده با استاد درستی نگیرید ممکن است معتاد شوید و گوشه پارکها بیفتید.

 

-سعی کنید موضوعتان دقیقا مشخص و بسته به انتظارات و تواناییهایتان باشد.

 

• اگر میخواهید سروتهش را سریع هم آورید! خوب روشش مشخص است. اگر میخواهید مطلب جدیدی باشد که به قول دوستمون مرزهای علم را یک تکان هرچند کوچک بدهید باز هم کاملا روشش مشخص است و اصلا هم غیر ممکن نیست. خلاصه اینکه هدفتان را مشخص کنیدو در راستای آن حرکت و برنامه ریزی کنید.
  
• حتما دقت کنید توان و لوازم انجام کار در دسترس باشد یا قابل تهیه.
  
• از ساخت یک وسیله که در صنعت موجود است خودداری کنید. مگر اینکه هدف پروژه ساخت آن وسیله باشد!(؟)
  
• سعی کنید تاریخچه تان کامل باشد. یعنی تحقیقات انجام شده را پیگیری کنید و اگر استاد با این موضوع مخالفت کرد شما اینقدر مطمئن باشید که کم نیاورید و اورا مجاب کنید
  
• دست آخر هم اینکه خیلی نگذارید کسی(استاد یا ...) در کار شما دخالت کند و کار را آنطور که خودتان میدانید پیش ببرید
  

[vahid321 2,013]

اینم خیلی مهمه که تو پست اول گفته شده. من بعدا فهمیدم:icon_pf (34):

و نكته مهم: همه كارهاي فوق را در يك مدت زمان معين و با يك كيفيت معين (و با صرف انرژي معين) انجام دهيد. مثلا شما شايد با خود فكر كنيد اگر 10 سال وقت داشته باشم مي‌توانم يك تحقيق خيلي عالي انجام دهم... كسي از شما چنين چيزي نمي‌خواهد. انتظار اين است كه در همان مدت زمان تعيين شده كارتان را با كيفيت مورد قبول ( و نه عالي) ارائه دهيد.

به عبارت ديگر با مفهوم مديريت زمان، هزينه و انرژي به طور عملي درگير شويد. معمولا (تقريبا هميشه!) كارها بيشتر از آن چيزي كه فكرش را مي‌كنيد طول مي‌كشد؛ بنابراين از همين ابتدا در نظر داشته باشيد كه اگر آخرين مهلت ارائه پايان‌نامه شش ماه ديگر است شما تا چهار ماه ديگر كارتان تمام شده باشد.