رفتن به مطلب

مورفولوژی شهری | ریخت شناسی شهری | مکتب های مورفولوژی شهری


ارسال های توصیه شده

مورفولوژی شهری | ریخت شناسی شهری

به طور سنتی، مورفولوژی شهری ، مطالعه نظام یافته (سیستماتیک) از فرم، شکل و طرح حوزه های شهری است که در بعضی موارد به این تعریف، رشد و کارکرد شهر نیز افزوده می شود.

به طور کلی کارکرد شهرها در مورفولوژی شهری ، نقش به سزایی دارد تا آن جا که هر کدام از کارکردهای شهری، مورفولوژی و چشم انداز خاصی می آفریند، برای مثال شهرهایی که دارای کارخانه های متعدد نساجی است، معمولاً با کارخانه های ریسندگی، انبارهای مخصوص به خود و خانه های کارگری، مورفولوژی شهری را شکل ویژه ای می بخشد، در حالی که شهرهای زیارتگاهی با گلدسته ها، مأذنه ها،‌ مساجد، کلیساها و مدارس مذهبی مورفولوژی خاصی به وجود می آورد.

do.php?imgf=154246695236951.jpg

مکتب های مورفولوژی شهری

در جغرافیای شهری ، بررسی درباره مورفولوژی شهری از سه ناحیه جغرافیایی تأثیر پذیرفته است که عبارتند از: سنت مورفوژنتیک آلمان، بریتانیا و آمریکای شمالی. در دیگر کشورها این موضوع، کمتر مورد توجه جغرافیدانان بوده است.

در سال ۱۸۹۹ در اروپای مرکزی ـ آلمان، مطالعات اشلوتر، جزو اولین مطالعات علمی درباره مورفولوژی شهری محسوب می شد. این محقق در بررسی های خود بر «مورفولوژی چشم انداز فرهنگی» تأکید می کرد. مکتب اشلوتر، بعد از جنگ جهانی اول، جنبش مطالعه مورفولوژی شهری را بنیان نهاد. در مکتب مورفولوژی شهری آلمان، بررسی های عمیقی در زمینه موقع شهر، طرح شهر ، سنخ ساختمان ها و شیوه های معماری شهرهای آلمان صورت گرفت.

در دهه ۱۹۱۰ و ۱۹۲۰، چون بیشتر جغرافیدانان، اطلاعات کافی درباره سازمان های اجتماعی ـ اقتصادی شهرها نداشتند، نمی توانستند شرایط اجتماعی ـ اقتصادی را در مورفولوژی شهری دخالت دهند. در سال ۱۹۲۷، بوبک، فرم چشم اندازهای شهری را که در نتیجه نیروهای سازنده جامعه شهری ایجاد می شود به شیوه علمی مطرح کرد و سرانجام در سال ۱۹۳۳، والتر کریستالر در جغرافیای شهری آلمان به جای توجه به فرم، بر کارکرد شهر تأکید کرد و مسیر تازه ای در مورفولوژی شهری ایجاد نمود.

در نیمه اول قرن بیستم در مکتب مورفولوژی شهری انگستان، دو مکتب مطرح می شود:

یکی مکتب وارداتی مورفولوژی که به طور مستقیم از مکتب مورفوژنتیک آلمان تأثیر می‌ ذیرفت و دیگری مکتب بومی انگلستان

بعد از دهه ۱۹۵۰، مورفولوژی شهری انگلستان، به شدت از ساخت متحدالمرکز شهر (نظریه ارنست برگس) ، ساخت قطاعی شهر (نظریه همرهویت) و نظریه چند هسته ای (نظریه چنسی هریس و ادوارد اولمن) تأثیر پذیرفت، بدین سان که در بررسی های مورفولوژی شهری ، تحلیل هایی نیز در زمینه کاربری زمین صورت گرفت.

امروزه به ویژه در شهرهای جهان سوم، به سبب افزایش سریع جمعیت و اوضاع خاص اقتصادی کشورهای جهان سوم، تغییرات کمربند حاشیه ای شهرها به سرعت انجام می گیرد و کاربری زمین در این کمربند، از در هم آمیختگی فعالیت های مختلف اجتماعی ـ اقتصادی تأثیر می پذیرد. گاهی کمربند حاشیه ای از هماهنگی و همسانی خاصی، به ویژه در محله های مسکونی برخوردار شده، یک هسته تازه و مستقل در حاشیه شهر تشکیل می شود.

تحلیل مورفولوژیک حاشیه شهرها در دهه ۱۹۷۰ بیشتر مورد توجه جغرافیدانان تحت تأثیر اقتصاد نئوکلاسیک قرار گرفته است. در ایالات متحده، مکتب مورفولوژی شهری تأثیرپذیری خاصی از جغرافیای فرهنگی داشته و تحلیل پایگاه اجتماعی ـ اقتصادی شهر از طریق مدل‌های اکولوژیک کاربری زمین صورت گرفته است.

do.php?imgf=154246695247012.jpg

آن دسته‌ از عوامل که مورفولوژی شهری در مرحله تکاملی خود از آن ها شکل می پذیرد عبارتند از:

۱ـ در دسترس بودن قطعات بزرگ زمین در بیرون از شهرها

۲ـ ارزان بودن قیمت زمین در منطقه بیرونی شهر

۳ـ وسیع بودن قطعات زمین برای ایجاد کارخانه ها، ورزشگاه ها، پارک ها، ترمینال ها، فرودگاه ها و گورستان ها

۴ـ وجود چشم اندازهای زیبا و فضای سبز برای اقامت طبقه پردرآمد شهری

۵ ـ وجود مناطق مختلف در قسمت‌های مختلف شهر برای طبقات شهری

۶ ـ وجود بزرگراه‌ها و حمل و نقل منظم در قسمت‌های مشخص بیرون شهرها

۷ ـ دور بودن از انواع آلودگی‌ها و داشتن محیط زیست سالم

از نظر زمانی مورفولوژی شهری را می توان در سه دوره مطالعه کرد

  1. تکوین تاریخی : در این دوره، اوضاع جغرافیایی و زمینه های تاریخی، تولد شهر را سبب می شود. شهر به تدریج و تحت تأثیر عوامل مختلف درونی و بیرونی توسعه می یابد. قلب شهر یا مرکز آن دارایی جاذبه های اداری و مذهبی است.
  2. الگویابی و شکل گیری : در این دوره، خیابان ها و راه های ایجاد شده، اسکلت شهر را به وجود می آورد و هسته های مختلف شهر و کارکرد آن ها الگویابی خاصی به شهر می بخشد.
  3. پیکربندی : در این دوره، مشخصات مورفولوژیک شهر، رابطه میان کارکرد مورفولوژی شهر را به روشنی تبیین می کند. دوره پیکربندی شهر، تحت تأثیر نیروهای جاذبه و گریز از مرکز قرار می گیرد.

do.php?imgf=154246695248213.png

مورفولوژی شهری بر چند موضوع اساسی تأکید دارد

  1. تحلیل طرح شهری در مورفولوژی شهرها : در این قسمت، توسعه فیزیکی شهر، توسعه توپوگرافیک شهر، سیستم خیابان ها، مشخصات ساختمان ها، طرح توسعه شهر در دوره های تاریخی، مکان های بازاری (پیدایش و تکامل آن) سلول های شهری، تغییرات در بخش مرکزی شهرها، ساخت کاربری زمین و تأثیرات نیروهای جاذبه و گریز از مرکز، مورد مطالعه قرار می گیرد.
  2. برخورد دوره ای : در این قسمت، دوره های مختلف کاربری زمین، فرم ساختمان ها و وابستگی میان توسعه فرم حوزه های شهری و کمربند حاشیه ای با نوسانات اقتصادی و مکان گزینی طبقات اجتماعی، مورد تأکید واقع می شود.
  3. عوامل مؤثر در تغییرات مورفولوژیک شهر : در این زمینه، مطالعه تغییر فرم ساختمان ها با توجه به سازمان های شخصی، عمومی و تغییر عوامل اجتماعی و اقتصادی، تحلیل نقش مالکان زمین، برنامه ریزان و معماران در مورفولوژی شهری، حومه ها، شهرهای جدید، هم چنین وابستگی متقابل میان فرم و کارکرد از موارد مهم در شناخت مورفولوژی شهری محسوب می شود.

علاوه بر سه عامل مذکور، شرایط اقلیمی، توپوگرافیک و ارزش های ایدئولوژیک نیز سهم بزرگی در ساخت های مورفولوی شهری به عهده دارد.

منبع: کیمیافکر بزرگ

لینک به دیدگاه
  • 2 سال بعد...

این هم یه پاورپوینت درباره مورفولوژی شهری هست که با فرمت PDF در 51 صفحه از لینک زیر میتونید دانلود کنید.

تعریف مورفولوژی
تعریف مورفولوژی شهری
عناصر مورفولوژی شهری
کاربری اراضی
ساختار ابنیه
الگوی قطعات
الگوی خیابان
مورفولوژی شهر
گونه‌بندی شهری
اندازه بلوک‌ها
بررسی دانه‌بندی بافت شهر

دانلود پاورپوینت

لینک به دیدگاه

به گفتگو بپیوندید

هم اکنون می توانید مطلب خود را ارسال نمایید و بعداً ثبت نام کنید. اگر حساب کاربری دارید، برای ارسال با حساب کاربری خود اکنون وارد شوید .

مهمان
ارسال پاسخ به این موضوع ...

×   شما در حال چسباندن محتوایی با قالب بندی هستید.   حذف قالب بندی

  تنها استفاده از 75 اموجی مجاز می باشد.

×   لینک شما به صورت اتوماتیک جای گذاری شد.   نمایش به صورت لینک

×   محتوای قبلی شما بازگردانی شد.   پاک کردن محتوای ویرایشگر

×   شما مستقیما نمی توانید تصویر خود را قرار دهید. یا آن را اینجا بارگذاری کنید یا از یک URL قرار دهید.

×
×
  • اضافه کردن...