منطقه گرایی در معماری و شهرسازی

[Mohammad Aref 120,438]

منطقه گرایی ،یکی از رویکردهای معماری است که در تعامل با فرهنگ و بستر فرهنگی قرارداشته و بر لزوم توجه به ویژگیهای فرهنگی، جغرافیایی، اقلیمی به منطقه خاص تأکید می کند.این خصوصیات در نهایت ،به معماری “حال وهوا” بخشیده وحس مکان را در مواجه با فضاها تقویت می کنند. جنبش زیست منطقه گرایی درمعماری، تحت شعاع جنبش های طراحی پایدار وطراحی بوم شناختی قرار گرفته است .این جنبش ،دربردارنده ی یک نظریه وعملی است که پیوند فرهنگ انسانی را به زیست بوم های منطقه ای در وضعیتی پایدار در نظر داشته و وابستگی های فرهنگی و بوم شناختی رابه هم مرتبط کرده ومنجر به خلق حساسیت های مکان محوری می شود که با دانش عمیقی از مناظر بومی طبیعی،اقلیم،جغرافیا،فرهنگ های بومی وتاریخ محیطی شان نمایش داده می شود.

 

منطقه

سالهاست که ایده منطقه هم مورداستفاده درست وهم سوء استفاده قرار گرفته است. در مورد تعریف منطقه اختلاف نظرهای فراوانی وجود داردکه احتمالاً بازتاب تنوع رشته های فکری موجود در مطالعات منطقه ای است. برای برخی، منطقه تمامیتی است که می تواند عنوان منطقه طبیعی به خود گیرد و برای برخی دیگر، منطقه صرفاً محصول تفکر و روشی است برای منطقه بندی.

 

منطقه گرایی

منطقه گرایی به عنوان رویکردی که ردپای آن حتی در اقدامات سیاسی و مدنی یونان ، روم و ایران باستان نیز قابل شناسایی است. از نیمه دوم قرن 18 بود که با اقبال زیادی در حوزه معماری و شهرسازی رو به رو گشت و توجه بسیاری از نظریه پردازان و معماران را به خود جلب نمود؛ چرا که در این دوران تحت تأثیر نگرش رمانتیک حاکم ، آرمان هایی همچون حفظ زبان و هنر فولکلور و بازگشت به ریشه ها رواج یافته و هویت ملی به ابزاری جهت مقاومت دول اروپایی در مقابل قدرت قاهر فرهنگی ، یعنی فرانسه بدل گشته بود، عاملی که سبب می شد حفظ ویژگی های منطقه ای و بومی معماریهر سرزمین بیش از پیش مورد توجه قرارگیرد. از دیدگاه فرامپتون منطقه گرایی به عنوان رویکردی که نیازمند سطوح بالایی از خود آگاهی و اجتناب از رویکرد های صحنه پردازانه و نوستالژیک است نه تنها بر ویژگی های دیداری مکان ، بلکه بر وجود کیفی آن از جمله شدت و کیفیت نور ، بافت و جنس مصالح و … توجه دارد.

 

منطقه گرایی انتقادی

منطقه گرایی انتقادی رویکردی است که نه تنها جریان های همسان ساز (جهانی گری) ، بلکه گرایشات نژادپرستانه ، ملی گرایانه، التقاط گرایانه و مقلدانه را نیز مورد نقد قرار می دهد. برخوردی انتقادی و و دو گانه که نیازمند سطوح بالایی از خود آگاهی و اجتناب از رویکرد های صحنه پردازانه و نوستالژیک بوده و نه تنها بر ویژگی های دیداری مکان ، بلکه بر وجوه کیفی معماری از جمله شدت و کیفیت نور ، بافت و جنس مصالح نیز توجه دارد. منطقه گرایی انتقادی به عنوان رویکردی که در تلاش برای میانجی گری میان دستاوردهای تمدن جهانی و تجربیات بومی و نیز ایحاد سنتری میان تئوری انتقادی مدرن و دیدگاه های پست مدرنیستی است، توجه بسیاری از پژوهش گران را در دهه 80و 90 قرن بیستم به خود جلب نمود و تاثیر بسزایی در تجربیات معماری اواخر قرن بیستم نهاد. جریانی که در قزن بعد نیز در قالب گرایشاتی همچون « منطقه گرایی احیاگر» ، «منطقه گرایی انعکاسی » ، منطقه گرایی سازنده » که خوانشی جدید از مفهوم منطقه گرایی محسوب می شوند به حیات خود ادامه می دهد.

 

زیست منطقه گرایی

واژه ی Bioregionalism ترکیبی از واژه های یونانی bios به معنای حیات و واژه ی فرانسوی region به معنای منطقه است که خود واژه ی لاتین regin به معنای محدود و regere ،به معنای قانون و حکومت استخراج شده است.به این ترتیب ازمنظر واژه شناسی ، Bioregionalism به معنای قلمروی حیات، مکان زندگی و در معنای وسیعتر به معنای اداره ی زندگی به کار می رود. جنبش زیست منطقه گرایی درمعماری، تحت شعاع جنبش های طراحی پایدار وطراحی بوم شناختی قرار گرفته است .این جنبش ،دربردارنده ی یک نظریه وعملی است که پیوند فرهنگ انسانی را به زیست بوم های منطقه ای در وضعیتی پایدار در نظر داشته و وابستگی های فرهنگی و بوم شناختی رابه هم مرتبط کرده ومنجر به خلق حساسیت های مکان محوری می شود که با دانش عمیقی از مناظر بومی طبیعی،اقلیم،جغرافیا،فرهنگ های بومی وتاریخ محیطی شان نمایش داده می شود.

 

منابع و مآخذ:

Canizaro, Vincent B.(2007), “Architectural Regionalism: Collected Writings on Place, Identity, Modernity, and Tradition”, New York: Princeton Architectural Press.

Coates , Gary J ,(2007) ,Biotechnology and Regional Integration , Architectural Regionalism ,Vincent Canizaro , ed, Princeton Architectural Press , New York:USA,350-361

Colquboun, Alan, (2007) ,Critique of regionalism , Architectural Regionalism , (collected Writing on Place,Identity,Modernity and Traditon) ,Vincent Canizaro , ed, Princeton Architectural

 

منبع: پژوهشکده شهرسازی و معماری سپیدار