Mohammad Aref 120,438 اشتراک گذاری ارسال شده در 7 آذر، ۱۳۹۴ هر فعالیتی که توسط انسان صورت می گیرد اساساً متکی به فرهنگ است و فرهنگ نتیجه مقررات مدون، عادات، آداب و رسوم، سنت ها، سبک ها و شیوه های متداول زندگی است. طراحی شهری با فضاهایی سر و کار دارد که انواع فعالیت ها در چهارچوب های متفاوت در آن ها اتفاق می افتد و در حقیقت به این فضاها معنی و مفهوم می دهد. این فعالیت ها تابع خصوصیات فرهنگی جامعه ای است که صاحبان این فعالیت ها بدان تعلق دارند. این امر در مورد فضاهای عمومی شهری به خصوص خیابان ها و میادین شهری بیشتر مطرح است. به عبارت دیگر فرهنگ الگوهای رفتاری را به وجود می آورد و سپس الگوهای رفتاری تعیین کننده و بیان کننده چگونگی استفاده مردم از فضاها می شوند. بر اساس این تعریف است که شخص رابطه فردی و اجتماعی خود را با فضاها و عناصر و اجزاء آن مشخص کرده و به استفاده از آن ها می پردازد. الگوهای رفتاری افراد بسته به محیطی که در آن زندگی می کنند و نیز متغیرهای دیگری نظیر سن، جنس، گروه های اجتماعی و اقلیت های قومی و نژادی بر چگونگی درک فضاهای شهری اثر می گذارد. به عنوان مثال درک یک فرد روستایی شهرنشین بسیار متفاوت است با فردی که شهر و شهرنشینی اساس تفکر او را تشکیل می دهد. حتی در مقیاس کوچک تر این امر را می توان با محل سکونت شخص و یا مکان هایی از شهر که بیشتر در تردد اوست در رابطه دانست. فردی که در منطقه خوب شهر به لحاظ منظر و کالبد زندگی می کند و تردد او برای انجام فعالیت و کارهای روزانه بیشتر در مناطق فرادست نشین شهر صورت می گیرد، مفهوم متفاوتی از شهر در ذهن دارد که بیشتر به تصویر یک آرمانشهر نزدیک است و مناطق پایین شهر برایش حکم مکانی را دارد گنگ و نامفهوم که ورود به آن برابر است با گم شدن، عدم امنیت و تشویش و نگرانی. این فرد را می توان با فرد دیگری مقایسه کرد که در مناطق حاشیه ای و نامناسب شهر زندگی می کند. فردی که در نامناسب ترین محدوده شهر سکنی دارد و هیاهو و ازدحام و شلوغی جز لاینفک زندگی روزانه او در این مکان هستند. چنین فردی به احتمال زیاد کمتر به مناطق بالای شهر رفت و آمد می کند زیرا به تصور او این ناحیه از شهر در اختیار طبقه به اصطلاح مرفه و بی خیال و آسوده است که هیچ گونه ارزشی برای او قایل نیستند، لذا او هیچ گاه دید خوبی نسبت به این نواحی و ساکنان آن ندارد و اغلب بزهکاری ها و نابهنجاری هایی که در این مناطق دیده می شود از چنین دیدگاهی ساطع می گردد. برای آنان زندگی در این نواحی چیزی جز خواب و خیال نیست زیرا به لحاظ شرایط مالی امکان دسترسی به امکانات و خانه های این منطقه وجود ندارد. بنابراین حس حسادت و عدم رضایت از وضع کنونی برای چنین فردی طبیعی است. به طور کلی ماهیت و چگونگی فعالیت هایی که در فضاهای شهری صورت می گیرد را می توان به دو عامل عمده و اساسی نسبت داد: یکی عامل فرهنگی و دیگری عامل محیط و یا خصوصیات کالبدی – فضایی، اما نحوه و میزان تأثیر این دو بر نحوه و وقوع فعالیت ها که همان رفتارها و یا به عبارت صحیح تر الگوهای رفتاری باشد، یکسان نیست. به این ترتیب که استفاده از فضا به خصوص توسط پیاده ها، عمدتاً ریشه و منشاء فرهنگی دارد و محیط (فرم و فضا) تنها نقش کمکی (حمایت کننده) یا نقش بازدارنده داشته و به هیچ وجه تعیین کننده رفتارها نمی باشد. فرهنگ در اشیا و محیط فیزیکی ظاهر می شود و طرح های عمومی، طرح خانه ها و ساختارهای عمومی به طور صریح بازتاب ارزش ها و اعتقادات یک جامعه هستند. لذا فضای شهری با محتوای عمیقاً اجتماعی به عنوان فضایی ساخته شده، محصولی فرهنگی به شمار می آید. بنابراین فرهنگ مستقیماً از طریق نظام فعالیت ها و با هدایت هنجاری و ارزشی آن، با ارائه دستور العمل های معین ناظر بر انجام فعالیت، مستقیماً بر فضا و محیط شهری تأثیر می گذارد و فضای شهری انسان ساخت نیز مولد محصولات فرهنگی متعددی است. در حالی که امکان هرگونه تغییر در فرهنگ و یا در الگوهای رفتاری به طور مستقیم و در کوتاه مدت وجود ندارد، لیکن می توان با استفاده از طراحی، فعالیت های مناسب را حمایت و فعالیت های نامناسب را تحدید نمود. بر این اساس می توان در طراحی فضاهای شهری با استفاده از عوامل و عناصر فضائی، کالبدی و ادراکی مناسب، فضاهائی به وجود آورد که انجام فعالیت های مطلوب را تسهیل و از انجام فعالیت های نامطلوب ممانعت به عمل آورد. رویکردهای نوین در طراحی شهری همچون ایجاد فضای قابل دفاع cpted از این دست می باشند. در جدول زیر نگرش فرهنگی به فضای شهری در طول تاریخ نمایش داده شده است. [table=class: Grid, width: 800, align: Center] [tr] [td] دوره تاریخی [/td] [td=width: 94] موقعیت و مکان قرارگیری [/td] [td=width: 94] عملکرد فضا [/td] [td=width: 94] شکل هندسی فضای شهری [/td] [td=width: 94] شاخص های طراحی فضا [/td] [td=width: 94] نمونه میادین در فضاهای شهری [/td] [td=width: 94] بناهای مهم در حاشیه میدان [/td] [/tr] [tr] [td=width: 94] یونان باستان [/td] [td=width: 94] – آگورا فضای اصلی و قلب تپنده شهر– مکان قرارگیری در حد فاصل دروازه شهر و آکروپلیس در کنار بندر [/td] [td=width: 94] – آگورا صحنه حیات اجتماعی،اقتصادی ،سیاسی [/td] [td=width: 94] – کاملا نظام یافته [/td] [td=width: 94] – احجام و ساختمان های منفرد و مجسمه [/td] [td=width: 94] – آگورا [/td] [td=width: 94] – آکروپلیس– یک یا چند محل تفریحی فرهنگی– منطقه مذهبی– بندر [/td] [/tr] [tr] [td=width: 94] رم باستان [/td] [td=width: 94] – میدان اصلی رومی مشابه آگورا-مکان قرارگیریدر تقاطع دو خیابان اصلی [/td] [td=width: 94] – فوروم مکان تبلور روابط اجتماعی – سیاسی شهر [/td] [td=width: 94] – مربع یا مستطیل (هندسی ومنظم) [/td] [td=width: 94] – صحن فضاهای شهری با ستون هایی در اطراف ان [/td] [td=width: 94] – فوروم [/td] [td=width: 94] – معبد اصلی– تئاتر– حمام عمومی [/td] [/tr] [tr] [td=width: 94] قرون وسطی [/td] [td=width: 94] – میدان در مرکز شهر-ارتباط از طریق خیابان با دروازه شهر [/td] [td=width: 94] – میدان مورد استفاده پیاده و تبادل نظر و ظهور روابط اجتماعی [/td] [td=width: 94] – نامنظم مانند مثلث، چند ضلعی ،دندان اره ای یا انحنا وار [/td] [td=width: 94] – فضاهای هم ارتفاع در پیرامون میدان– فضای باز مقابل کلیسا “پارویس” [/td] [td=width: 94] – پیاتزا دل کمپو ( شهر سیه نا )– پیاتزا دل پوپولو– پیاتزا سن پیتر– میدان تلک– میدان اگمورته– میدان شهر تاگور– میدان کامپینو ( شهر سیه نا ) [/td] [td=width: 94] – کاتدرال– کلیسای شهر– عمارت شهرداری– دادگاه ها– خانه های خطی [/td] [/tr] [tr] [td=width: 94] رنسانس و باروک [/td] [td=width: 94] – [/td] [td=width: 94] – فضای شهری مرکز تجمع و محل روابط اجتماعی، فرهنگی ،تجاری ،اداری و حکومتی [/td] [td=width: 94] – هندسیشطرنجی و کاملا منظم با توجه به تقارن و ترکیب موزون [/td] [td=width: 94] – فضای شهری محصور– تقارن و ترکیب موزون در جداره ها– خیابان اصلی مستقیم– شبکه شطرنجی– فضای بسته– استقرار مجسمه ها در وسط فضاهای شهری و میادین [/td] [td=width: 94] – پیاتزا کاپیتول– پلاس رویال– پلاس دوگال– میدان فورد لندن– میدان بلوفربری– میدان سن مارکو [/td] [td=width: 94] – [/td] [/tr] [/table] منابع: بحرینی، حسین: فرآیند طراحی شهری، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ دوم، تابستان 1382 پارسی، حمیدرضا: شناخت محتوای فضای شهری، مجله هنرهای زیبا، شماره 11 بحرینی، حسین: تحلیل فضاهای شهری در رابطه با الگوهای رفتاری استفاده کنندگان و ضوابطی برای طراحی، چاپ اول، انتشارات دانشگاه تهران، 1375 منبع: پژوهشکده شهرسازی و معماری سپیدار نقل قول لینک به دیدگاه
ارسال های توصیه شده
به گفتگو بپیوندید
هم اکنون می توانید مطلب خود را ارسال نمایید و بعداً ثبت نام کنید. اگر حساب کاربری دارید، برای ارسال با حساب کاربری خود اکنون وارد شوید .