شیوه های مداخله در مراکز شهرهای مذهبی

[Mohammad Aref 120,411]

اصلی‌ترین هدف در راهبرد اساسی اقدامات مداخله‌ای برای بهسازی بافت مرکز شهرها باز گرداندن این مجموعه ها به چرخه زندگی شهری است. زنده ماندن بافت مرکزی در گرو فعالیت و مشارکت آن در زندگی جاری شهر است و تنها از این راه می‌توان امیدوار بود که ارزشهای تاریخی- فرهنگی آن ماندگار شوند. در راستای دستیابی به هدف اصلی، اقدامات مداخله‌ای در بافت، به شکل دو گروه بهسازی کارکردی و بهسازی کالبدی تعریف می‌شود که به طور همزمان و موازی باید پیش بروند و حوزه‌های گوناگون بافت را در برمی‌گیرند که هریک از آنها اقداماتی در مقیاس و ماهیتی متفاوت را می‌طلبد که این امر لازمه وجود مدیریت متمرکز به منظور هماهنگ نمودن آنها با یکدیگر می‌باشد.

 

از آنجا که فرسودگی بافت ها طی دوران دستخوش رویدادهای بسیار شده است، به همین سبب در بیشتر موارد با اشکال ترکیبی از بافت های فرسوده مواجه می باشیم. اهمیت این موضوع در انست که در صورت عدم تشخیص گونه بافت، تشخیص گونه مداخله دچار مشکل شده و چه بسا افزون بر از میان رفتن سرمایه های شهری ( میراث درون بافت ها ) به ویزه مورفولوژی بافت های با ارزش (که اغلب نادیده انگاشته می شوند ) سرمایه های مادی نیز به هدر می رود. از اینرو با کمک شناسه های زیر می توان به گونه های مداخله در چارچوب مداخلات سه گانه ( بهسازی، نوسازی و بازسازی ) پی برد:

 

• اهداف مداخله
  
• محتوای مداخله
  
• زمینه مداخله
  
• بستر مداخله
  
• حد وفاداری به گذشته
  

 

مداخله شهری در بافت اطراف حرمین شریفین

 

بدلیل افزایش تعداد زایران در سال های اخیر مشکلاتی فراهم آمده که در توسعه ساختار های شهری و ابنیه شهری منعکس شده و بنابر این برنامه ریزان با سه مقوله اصلی مواجه بودند :

 

• توسعه موقت عملکرد های شهری ناشیه از اینکه شهر بایستی خود را با دو یا سه برابر جمعیت عادی، در طول چند هفته در سال تطبیق دهد.
  
• تأثیرات محیطی حرکت جمعی حجاج در سطح شهر و مرکز آن نیازمند وسایل نقلیه عمومی و تبادل وسایل حمل و نقل کار آمد از سواره به پیاده و عکس آن است.
  
• توسعه کلان ساختار قدیمی حرمین درمقابل حفظ و نگهداری شهر تاریخی اطراف قرار گرفته و حفظ محیط در مقیاس انسانی به تجربه و ایجادارتباط مذهبی کمک خواهد کرد.
  

 

افزایش تقاضای دسترسی سواره به منطقه مرکزی و مسجد مقدس همراه با آپارتمان سازی در مقیاس وسیع برای اقامت زایرین در فصل حج در چند دهه گذشته باغث تغییرات شدید در سیمای سنتی مکه و مدینه بوده است.

 

مداخله در بافت تاریخی بغداد

 

مطالعاتی که در منطقه تاریخی بغداد انجام شد نشان داد که ایزوله کردن منطقه تاریخی در شرایط کنونی راه حل قابل دوامی نیست. همانطور که نوسازی عمومی منطقه و نگهداری یک بنای تاریخی نا درست است. منطقه تاریخی با جمعیتی در حدود ۲۰۰ هزار نفر، مرکز تجاری و اداری شهر محسوب می کردد. بنا براین از مهاجرت فاجعه آمیز ساکن در منطقه باید جلوگیری می شد و شرایط کار و زندگی در آن ارتقا می یافت.

 

برای ایجاد هماهنگی بین مرکز تجاری شهر و شرایط کالبدی منطقه تاریخی دو ناحیه مشخص در بافت در نظر گرفته شد. بافت سنتی با کاربری های فرهنگی، تجاری و خدماتی با تأکید بر گذر پیاده از یک طرف و از طرف دیگر ایجاد مراکز مدرن شهری در بخش های قابل بازسازی در اطراف. به منظور تقلیل فشار ترافیک ب مرکز و شبکه معابر موجود باز نگری شد و بر استفاده از وسایل نقلیه عمومی تأکید گردید. تجدید حیات دوباره محله از طریق ارتقاء دسترسی محله ها، انتقال فعالیت های صنعتی زیان آور، تأمین تسهیلات و خدمات شهری، حفظ مرز محلات مسکونی و ضوابط مناسب مرمت و بازسازی ساختمان های مسک.نی قدیمی. به منظور افزابش ارتباط پیاده بافت با منطقه توسعه جدید، احیاء بازار سنتی شهر ( سوق) و تبدیل برخی معابر با محدودیت عبور سواره و نیز گذر پیاده و ارتباط آنها با کرانه رودخانه و دروازه ها و بطور کلی تداوم عبور پیاده در شهر قدیم در نظر گرفته شده است .

 

 

منبع: پژوهشکده شهرسازی و معماری سپیدار