دانلود مقالات ششمین کنفرانس برنامه ریزی و مدیریت شهری

[Mohammad Aref 120,438]

برنامه ریزی توسعه ی پایدار با تاکید بر عوامل هویت شهری (نمونه ی موردی شهر دزفول)

 

با وجود ارتباط نزدیک و متقابل هویت شهری و توسعه ی پایدار، کمتر به تاثیرگذاری رابطه آنها در برنامهریزی شهری، توجه شده است. در عصر جهانی شدن، بیش از گذشته هویت ایرانی- اسلامی مورد تهدید قرار گرفته، لذا بررسی این موضوع برای شهرهای ایرانی حیاتی به نظر می رسد. در این مقاله به مطالعه و شناساییعوامل شکل دهنده هویت شهری دزفول به عنوان یکی از شهرهای مهم تاریخی و گردشگری کشور، پرداختهشده است و مهمترین عوامل هویت بخش و تاثیرات آن در رسیدن به توسعه پایدار مورد توجه قرار گرفتهاست. روش تحقیق به دو صورت مطالعات اسنادی و میدانی صورت گرفته است. نتایج بدست آمده از اینپژوهش نشان داد ضروری است برنامه ریزان شهری در دستیابی به توسعه ی پایدار شهر دزفول، حفظ عواملیچون رود دز ، پل تاریخی، بافت تاریخی، بناهای مذهبی تاریخی، صنایع دستی، اراضی کشاورزی و باغاتاطراف شهر را به عنوان مهمترین عوامل هویت بخش شهری، در اولویت برنامه های خود قرار دهند و بدوندر نظر گرفتن نقش و تأثیرات آنها نمیتوان به سمت شهری پایدار حرکت نمود. همچنین نتایج نشان دادهویت شهر تاریخی دزفول، به عنوان سرمایه ای ارزشمند و ماندگار، نقش ویژه ای در رونق گردشگری وارتقای شاخص های مختلف شهری داشته و در رسیدن به شهری انسان مدار و پایدار، با ارزشهای ایرانی -اسلامی نقشی شایان، ایفا می نماید.

 

کلیدواژه‌ها: هویت شهری، برنامه ریزی شهری، توسعه پایدار دزفول، برنامه ریزی توسعه ی پایدار، هویت ایرانی- اسلامی

با وجود ارتباط نزدیک و متقابل هویت شهری و توسعه ی پایدار، کمتر به تاثیرگذاری رابطه آنها در برنامهریزی شهری، توجه شده است. در عصر جهانی شدن، بیش از گذشته هویت ایرانی- اسلامی مورد تهدید قرار گرفته، لذا بررسی این موضوع برای شهرهای ایرانی حیاتی به نظر می رسد. در این مقاله به مطالعه و شناساییعوامل شکل دهنده هویت شهری دزفول به عنوان یکی از شهرهای مهم تاریخی و گردشگری کشور، پرداختهشده است و مهمترین عوامل هویت بخش و تاثیرات آن در رسیدن به توسعه پایدار مورد توجه قرار گرفتهاست. روش تحقیق به دو صورت مطالعات اسنادی و میدانی صورت گرفته است. نتایج بدست آمده از اینپژوهش نشان داد ضروری است برنامه ریزان شهری در دستیابی به توسعه ی پایدار شهر دزفول، حفظ عواملیچون رود دز ، پل تاریخی، بافت تاریخی، بناهای مذهبی تاریخی، صنایع دستی، اراضی کشاورزی و باغاتاطراف شهر را به عنوان مهمترین عوامل هویت بخش شهری، در اولویت برنامه های خود قرار دهند و بدوندر نظر گرفتن نقش و تأثیرات آنها نمیتوان به سمت شهری پایدار حرکت نمود. همچنین نتایج نشان دادهویت شهر تاریخی دزفول، به عنوان سرمایه ای ارزشمند و ماندگار، نقش ویژه ای در رونق گردشگری وارتقای شاخص های مختلف شهری داشته و در رسیدن به شهری انسان مدار و پایدار، با ارزشهای ایرانی -اسلامی نقشی شایان، ایفا می نماید.

 

کلیدواژه‌ها: هویت شهری، برنامه ریزی شهری، توسعه پایدار دزفول، برنامه ریزی توسعه ی پایدار، هویت ایرانی- اسلامی

 

نویسندگان: محمد آذرکیش، فرزانه افضلی نیا

 

دانلود مقاله

[Mohammad Aref 120,438]

تجسم هنر اسلامی در فرهنگ ایرانی در راستای هویت بخشی به شهر و فضاهای شهری با تاکید بر طراحی پروژه بوستان خورشید

 

در سال های اخیر ، شهرها در اثر توسعه ی بدون برنامه و بی توجه به مولفه های کیفی و هویتی در شهر دچارسردرگمی و بیگانگی با گذشته و هویت خود شده اند. توجه به الگوها ، شاخص های بومی و فرهنگی وجهان بینی مردم یکی از مهم ترین مولفه های تاثیرگذار بر هویت مند ساختن شهرها و تمایز آنها از یکدیگرمی باشد. از اصلی ترین وظایف مدیران و مسئولان شهری در تهیه برنامه ها و طرح های توسعه ی شهر بهرهگیری از ارزش های اصیل فرهنگ ایرانی ، روز آمد نمودن تجارب معماری و شهرسازی تمدن ایرانی- اسلامی و بومی کردن آنها متناسب با بستر ، اقلیم و سایر ویژگی های فرهنگی و اجتماعی در جهت شاخص سازی ،خودکفایی و هویت مند نمودن شهرها از یکدیگر می باشد. بنابراین هدف اصلی این پژوهش بررسی و تاثیربخشی کاربردی مولفه های هویت ساز در شهرسازی ایرانی- اسلامی به عنوان مهم ترین نکته و مورد تاکید از جانب مسولان و مدیران شهری در طراحی شهرها و فضاهای شهری می باشد. بنابراین به منظور دستیابی بههدف فوق ضرورت آگاهی از موازین دین اسلام ،ویژگی های معماری و شهرسازی تمدن اصیل ایرانی وروش های تجلی نمودن آن ها در محیط شهری به عنوان اهداف جزء تر و در گام بعدی قابل توجه می باشد.

 

کلیدواژه‌ها: هنر اسلامی ، فرهنگ ایرانی ، هویت

 

نویسندگان: سیدمسعود احمدی، ملیکا نفتی

 

دانلود مقاله

[Mohammad Aref 120,438]

تحلیل جامعه شناختی عدم تحقق اهداف شهرها ی جدید در ایران با تأکید بر مدیریت و برنامه ریزی سیستمی توسعه شهری

 

افزایش سریع و بی رویه شهر نشینی در ایران به علت تمرکز سرمایه گذاری ها، امکانات و ... در شهر های بزرگ موجب ماکروسفالی شهری شده است، که برای مهار رشد شهرهای بزرگ و مقابله با مسائل رشد شهرنشینی در آینده وزارت مسکن و شهرسازی در سال های اخیر سیاست احداث شهرهای جدید را مورد توجه قرار داده است. کشور ما الگوهای برنامه ریزی و طراحی شهری توجه یک طرفه به شهر نمی تواند پاسخگو باشد. در واقع حل بسیاری از مشکلات بایستی همزمان با توسعه موزون و یکپارچه کشور باشد. شهر یک سیستم مکانی- فضایی است که دارای اجزاء و عناصر کالبدی، اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، محیطی و ... می باشد. این اجزاء در ارتباط متقابل با هم نقش عمده ای در شخصیت کلی سیستم دارند. شهرهای جدید در نظام شهرنشینی ایران که با هدف حل مسائل و مشکلات شهری در ایران مطرح شدند با گذشت زمان اغلب دچار شکست شدند و دلایل زیادی در توجیه این عدم موفقیت و عدم تحقق اهداف شهرهای جدید در ایران بیان شده است. این مقاله به روش کتابخانه ای (اسنادی) انجام گرفته است. در این مقاله ضمن بررسی تحولات شهرهای جدید و دلایل عدم تحقق برخی از اهداف، مورد تجزیه تحلیل جامعه شناختی قرار گرفته است. و بررسی هایی در زمینه برنامه ریزی سیستمی در احداث و اداره امور شهرهای جدید انجام گردیده است. در آخر راهبردهایی در زمینه سیاست گذاری و برنامه ریزی در شهرهای جدید ارائه می شود.

 

کلیدواژه‌ها: مدیریت و برنامه ریزی شهری، فضای شهری، توسعه در شهر، شهرهای جدید، تفکر سیستمی

 

نویسندگان: پویا طوافی، زهرا اسکندری قوشچی، احسان منصور جمشید

 

دانلود مقاله

[Mohammad Aref 120,438]

تحلیل لایه های ادراکی معماری شهری ایرانی اسلامی در پایتخت معنوی ایران (محدوده مورد مطالعه –بدنه بالا خیابان و پایین خیابان در شهر مشهد)

 

معماری و شهرسازی در هر کشور بیانگر و تبلور کالبدی فرهنگ مردم آن است و هویت شهرها وابسته به مباحثکیفی و ادراکی در این عرصه میباشد در این راستا شهر مقدس مشهد به واسطه مجموعه حرم مطهر حضرت رضا (ع)در مرکز شهر ، پهنه ای از فضای قدسی زیارت، پیرامون و کل شهر را تحت تأثیر قرار داده است هدف از اینپژوهش بر رسی لایه های ادراکی معماری و شهرسازی در فضای شهری معنوی مطرح است که لایه اول ادراک ولایه دوم و سوم بر مبنای فرایند شناختی و داده های ذهنی است و به ارضای محیطی کمک میکند ؛این بررسی بهصورت موردی در شهر مشهد در محدوده بالا خیابان و پایین خیابان صورت گرفته و میتواند به ارائه تصویری کلیاز کیفیات فضایی و ادراکی محدوده مورد نظر بیانجامد و به بخشی از انتظارات از فضای شهری ایرانی اسلامی پاسخدهد روش این پژوهش مبتنی بر مطالعات کتابخانه ای است و رویکردی توصیفی دارد ؛ نتایج به دست آمده از اینپژوهش به درک اهمیت نقش لایه های ادراکی معماری بومی در ایجاد رویکرد پایداری در فضاهای شهری معنویمنجر میشود؛که نشان دهنده گونه بندی و ترکیب بندی عناصر معماری در بدنه سازی بالا خیابان و پایین خیابان کهعناصر معماری پنجره ، ستون، جان پناه (کتیبه بالایی)، رخبام (کتبیه میانی)، سایه به ان ، ... عوامل موثر در ترکیببندی آن قاب بندی و صفحه بندی پنجره ؛تراز بودن پنجره ها ؛تراز سایه به ان ؛ضرباهنگ عمودی و افقی ؛مقیاس ورودی ؛خطآسمان ؛تناسبات نما و ارتفاعها می باشدو حضور این عناصر در طراحی معماری شهری باعث میگردد که با طراحیشهری اسلامی اندیشه اسلامی را در ذهن تقویت نمایم اصول فکری معنوی میشود ودر آن زمان است که شهر ومعماری الهی و اسلامی با تمام مو لفه هایش شکل می گیرد .

 

کلیدواژه‌ها: معماری ایرانی اسلامی ، هویت، لایه های ادراکی ،گونه بندی ؛ مشهد

 

نویسندگان: براتعلی خاکپور، مژگان پورعماد، نونا مسگرانی

 

دانلود مقاله

[Mohammad Aref 120,438]

تحلیل نظریات مخالف مفهوم شهر و شهرسازی اسلامی

 

ظهور اسلام، تحولی عظیم در شهرسازی ایجاد کرده و شهر اسلامی مفهومی کاربردی و اساسی در تکاملآرمانی تاریخ شهرسازی جهان و همواره یکی از نمونه ها و الگوهای مهم و مطرح شهرسازی بوده است. ازآنجا که از منظر متخصصین شهرسازی، مطالعه شهر اسلامی اهمیت خاصی داشته، در طی سالیان متمادیمحققان، مورخان و صاحبنظران مختلف شرقی و غربی پیرامون شهر اسلامی نظرات موافق و مخالف بسیاریبیان نمودهاند. از این رو حجم زیادی از کتابها و مقالات پیرامون شهر و شهرسازی اسلامی به رشته تحریردرآمده است. دراین مقاله، نظریات محققانی که با برخی از دیدگاه های پیرامون شهر و شهرسازی اسلامیموافق نیستند، ذکر شده و به روش اسنادی-تحلیلی، با توجه به آیات قرآن کریم، روایات معصومین (ع)،مستنداتی از تاریخ شهرسازی و همچنین نظریات دیگر صاحبنظران این حوزه، به نقد و تحلیل اظهارات آنهاپرداخته شده، و این نتیجه حاصل شد که برخلاف ادعای آنان، اولاً شهرنشینی پیوند مستحکمی با فرهنگاسلامی دارد، ثانیاً شهر اسلامی تقلیدی از دیگر شهرها نیست، بافت آن منظم و قاعدهمند است و مملؤ ازتأسیسات خدمات عمومی است، بنابراین لازم است برخی صاحبنظران این حوزه، در برخورد با عناصر وکارکردهای شهر اسلامی، قدری دقیقتر و سنجیده تر عمل نمایند.

 

کلیدواژه‌ها: شهراسلامی ، فرهنگ اسلامی ، نظریات مخالف شهر اسلامی ، تحلیل نظریات شهر اسلامی

 

نویسندگان: سیدعلیرضا موسوی نژاد، سیدمحمد سادات حسینی

 

دانلود مقاله

[Mohammad Aref 120,438]

تدوین راهکارهای عملیاتی برای تحقق گردشگری مجازی با تاکید بر محورهای شهر ایرانی اسلامی (نمونه موردی: شهر مشهد)

 

مراجعه به آیات قرآن کریم نشان از آن دارد که اصل مسأله گردشگرى، سیر و جهانگردى و نیز برداشت ودریافت ژرف و عمیق از این سیروسفر, مورد عنایت و توجه خداوند متعال است. این آیات ضمن تحریک وایجاد انگیزه در مسلمانان براى حرکت و گردش در جهان و سیروسفر در طبیعت، یادآور آن است که بایدهمت کرد و رنج سفر برخود هموار ساخت تا از تجارب و راز و رمز تمدن ها آموخت. امروزه پیشرفت هایتکنولوژیک در دنیای مجازی، سفر به دورترین نقاط دنیا را تحت تاثیر خود قرار داده است، به طوری که اگرفردی قصد دارد برای دیدن آثار تاریخی و طبیعی به شهر یا کشوری سفر کند، با مراجعه به سایت هایگردشگری آنلاین میتواند یک پیشسفری مجازی انجام دهد. نبود محدودیت زمانی، نبود محدودیت مکانیو سرعت دسترسی به اطلاعات کم هزینه، از ویژگیهای مهم این نوع گردشگری است که رفاه گردشگر راافزایش میدهد. و موجب می شود آن ها در هر نقطه از جهان که هستند با استفاده از این امکانات برای سفرخود برنامه ریزی کنند. در این تحقیق روش مورد استفاده از نوع توصیفی تحلیلی است؛ و هدف کلی آن -است که ضمن برقراری ارتباط بین محورهای شهر اسلامی و اصول گردشگری مجازی، این ارتباط را دروضعیت موجود گردشگری مجازی شهر مشهد بررسی کند؛ و سعی بر آن بوده که با در نظر گرفتن محورهایشهر اسلامی، در نهایت اصول و راهکارهایی برای بهبود وضعیت گردشگری مجازی در شهر مشهد ارائه گردد.

 

کلیدواژه‌ها: گردشگری مجازی، شهر اسلامی، سفر، زیارت، شهر مشهد

 

مهسا عسگری قوامی، عاطفه صداقتی

 

دانلود مقاله

[Mohammad Aref 120,438]

تعادل اقتصادی در معماری اسلامی

 

در اسلام عدل به مثابه اصلی اساسی و بنیانی تلقی می گردد که خلقت هستی بر پایه آن صورت گرفته است وتدبیر امور عالم بر اساس آن تحقق یافته و کتب آسمانی و بیان شرع بر مبنای آن و در جهت تحقق آن می باشد.در نگاه اسلام و اندیشه قرآنی عدالت صرفاً مفهومی انتزاعی نیست بلکه مفهومی حقیقی بوده که قابلیت تحققدر تمام ابعاد فکری و عملی زندگانی انسان را دارا میباشد. عدالت در معماری اسلامی به عنوان یکی ازبخشهای زندگی انسان مسلمان در جامعه اسلامی محقق یافته و یکی از اساسیترین بنیادهای معماری اسلامیدستیابی به تعادلی ظریف بین عناصر عملکردی و معنوی است. با شناخت محیط و طبیعت و همچنین درکمناسب از مفهوم هماهنگی، معماران مسلمان دریافتند که در بین تمامی اضداد موجود در عالم نقاطی کانونیوجود دارند که در رسیدن به اعتدال و کمال جسم و روح حیاتی اند و از آن در معماری بناهای خویش بهرهجستند. از دیدگاه ایشان اعتدال به منزله دستیابی به تمامی ابعاد و عناصر بصورت همهجانبه برای رسیدن وتجربه تمام و کامل خویش در بنای معماری میباشد. این مقاله به بررسی و شناخت ابعاد مختلف این موضوعپرداخته و درک و دریافت معماران مسلمان از منابع دینی برای دستیابی و استفاده از آنها در معماری اسلامیرا مورد تحلیل قرار میدهد. در این میان مبحث اقتصاد از میان جنبه های دیگر بصورت دقیق تری مورد کنکاشواقع می شود. با بیان ویژگی ها و تجلی های مختلف آن در بناهای اسلامی، مفهوم تعادل اقتصادی در معماریاسلامی تبیین می گردد.

 

کلیدواژه‌ها: عدالت، تعادل اقتصادی، معماری اسلامی

 

نویسندگان: حامد محمدی خوش بین، محمدتقی پیربابایی

 

دانلود مقاله

[Mohammad Aref 120,438]

توسعه پایدار و شهر اسلامی

 

یکی از آرزوهای دیرینه انسان زندگی و زیستن در جامعه ای است که توام با طراوت و اینده ای بهتر است ، لذا تحققان در بستر مکانی شهراسلامی می تواند باشد و بیشتر تحقیقاتی که در باره نقش عامل مذهب در پیدایش شهرها به تحقیقپرداخته اند ، در میان ادیان بیش از همه بر ارتباط دین اسلام با توسعه شهری تاکید کرده اند و با توجه به اینکه یکی ازمباحث مهم و اولویت های اول برنامه ریزی کشورها و مناطق مختلف جهان رویکردها و استراتژیک های توسعه پایدارشهری بوده ، و در مجموع نزدیک به چهار پنجم از منابع جهان در شهرها که تنها یک پنجاهم سطح زمین را اشغال کرده اند،به مصرف میرسد. به همین دلیل هر گونه تمهیدات پایداری جهان در گروه پایداری شهری است. و چنانچه بخواهیم پایداریدر جوامع از حالت شعار به اهداف آرمانی تبدیل شود ، بایستی پایداری جامعه مشخص شود و این مقاله با هدف طرح وجمع بندی تعاریف شهر اسلامی وتوسعه پایدار و ویژگی های مطلوب آنها و نیز جایگاه توسعه و دستیابی به آن از منظر متوندینی به رشته تحریر در آمده و نهایتا نظرات به صورت پیشنهاد ارائه شده است.

 

کلیدواژه‌ها: شهر اسلامی ، توسعه شهری ، توسعه پایدار

 

نویسنده: محمد تخم کاری

 

دانلود مقاله

[Mohammad Aref 120,438]

جایگاه پیاده راه سازی در ارتقاء کیفیت منظرشهری (مطالعه موردی: خیابان مسجد جامع شهر یزد)

 

پیاده روی، ابتدایی ترین نوع حمل و نقل شهری است و میتواند ایمن ترین و راحت ترین آن نیز باشد.شهر ها در گذشته از قابلیت پیاده مداری بالایی برخوردار بودهاند و پیاده روی به عنوان اصلی ترین الگوی جابجاییمردم در داخل کانونهای زیستی مطرح بوده است . امروزه کیفیت و جذابیت فضاهای عمومی شهری به یکی ازمهمترین سنجه های توسعه یافتگی بدل گردیده است، همچنین به دنبال افزایش آلودگی هوا سیاستهای کنترلیمبنی بر کاهش استفاده از اتومبیل و سوختهای فسیلی در دستور کار قرار گرفته است. در این میان، پیاده راه ها بدلیلقابلیتهای خاص خود در ایجاد فرصت تعاملات اجتماعی و نیز به عنوان پهنه هایی چند عملکردی از نقشی اساسیبرخوردارند. هدف از انجام این پژوهش ، یررسی امکان ایجاد پیاده راه در محورهای شهری و سنجش تمایل حضورشهروندان از سه بعد کالبدی، کارکردی، ادراکی در محیط های پیاده مدار، بوده وهمچنین در پی پاسخگویی به اینسوال که چگونه میتوان با تنوع بخشی به کارکردهای موجود در محور مسجد جامع شهر یزد، امکان پیاده راه سازیآن را فراهم نمود، هستیم. این پژوهش از نوع کاربردی بوده و بر اساس روش توصیفی- تحلیلی و با استفاده از نرمافزار SPSS انجام شده است. نتایج بررسیها و یافته ها نشان میدهد که محور مسجد جامع شهر یزد به دلیل هویت تاریخی فرهنگی آن و وجود کاربریهای فعال دارای پتانسیل تبدیل به پیاده راه می باشد.

 

کلیدواژه‌ها: خیابان، پیاده راه، محورهای شهری، محور مسجد جامع، یزد

 

نویسندگان: علیرضا طاقه باف، حسین حاتمی نژاد، فاطمه پسند

 

دانلود مقاله

[Mohammad Aref 120,438]

جایگاه معماری و شهرسازی اسلامی در سبک زندگی

 

بین معماری و شهرسازی با سبک زندگی رابطه عمیقی وجود دارد. معماری و شهرسازی از مظاهر مهم تمدنیمحسوب می شود. سیطره معماری مدرن بر جوامع مسلمانان سبب شد تا به تدریج سبک زندگی غربی نیز برزندگی آنان سایه افکند. معماری و شهرسازی اسلامی در فضای جهان بینی و فرهنگی اسلامی شکل می گیرد واساس این معماری را اتصال به غیب و الهام الهی تشکیل می دهد. معماری و شهرسازی اسلامی هم با سبکزندگی خود معمار در ارتباط است و علاوه بر این دارای ویژگی هایی است که هرکدام از این ویژگی ها زمینهشکل گیری و تقویت سبک زندگی اسلامی خانواده و افراد جامعه را فراهم می کند. تاثیر معنوی معماری برانسان، وسعت خانه، پوشیدگی و حفظ حیا، کم هزینه و همگانی بودن، گسترش عرضی شهرها، مرکزیت مکانهای مذهبی از جمله ویژگی های شهرسازی و معماری اسلامی است تاثیر بسیار زیادی بر ترویج سبک زندگیاسلامی در خانواده و جامعه دارد که در این نوشتار به تفصیل به آن پرداخته شده است.

 

کلیدواژه‌ها: معماری اسلامی، شهرسازی اسلامی، سبک زندگی ، معماری مدرن، عالم غیب

 

نویسنده: جواد پارسایی

 

دانلود مقاله

[Mohammad Aref 120,438]

چیستی «شهر اسلامی»، بررسی دیدگاه ها و رویکردهای متفاوت درادبیات فارسی زبان

 

«شهر اسلامی» مفهومی پیچیده، چند بعدی و میان رشتهای است که نظامهای علمی مختلف در پی معرفی و تبیین آن بودهاند و به تبع آن حجم قابل توجهی از دیدگاهها و رویکردها در این خصوص ارائه شده است، بااین وجود هنوز سوالات بسیاری در خصوص ماهیت، چیستی و ویژگیهای آن مطرح است. با توجه بهاهمیت این «مفهوم» در پژوهش ها و تلاش های مرتبط با سازماندهی محیطی مناسب زیست اسلامی مسلمانان و در تبیین ماهیت «شهرسازی اسلامی»، مقاله حاضر بر آن است تا در بستری میان رشته ای و با رویکردی کیفی، به تحلیل و دسته بندی نظریه های مختلف مرتبط با آن در ادبیات فارسی زبان بپردازد. نتایج حاصل ازپژوهش نشان میدهد که به تبع گستردگی نظام های علمی دخیل در این عرصه، نظریات و رویکردهای متنوع و گاه متضادی در خصوص این مفهوم ارائه شده که گرچه ارائه تعریفی مشخص از «شهر اسلامی» مبتنی بر ادبیات فارسی زبان را مشکل مینماید، اما میتوان آنها را ذیل هفت دسته اصلی طبقهبندی کرد که عبارتند از: شهر اسلامی به مثابه آرمانشهر، شهر اسلامی به مثابه واقعیت، شهر اسلامی به مثابه محصول (ماهیتی تبعی)، شهر اسلامی به مثابه موجودیتی متنی، شهر اسلامی به مثابه ماهیتی منحصر به فرد، شهر اسلامی به مثابه ماهیتیفراکالبدی و شهر اسلامی به مثابه موجودیتی حقوقی.

 

کلیدواژه‌ها: اسلام، رویکردها، شهر اسلامی، طبقه بندی

 

نویسندگان: احسان بابائی سالانقوچ، محمد مسعود

 

دانلود مقاله

[Mohammad Aref 120,438]

دگردیسی شهرهای جهان اسلام در فرآیند جهانی سازی مطالعه تطبیقی شهرهای ایرانی- اسلامی و عربی- اسلامی

 

ساختار و سیمای شهرهای جهان در گذر زمان و در فرآیند جهانی سازی دچار تحولات شگرفی شده انداما میزان تغییر و تحول در هر شهر به عوامل و مؤلفه های گوناگونی بستگی دارد. در این میان شهرهای ایرانی-اسلامی و عربی- اسلامی طی دهه های اخیر دچار نوعی دگردیسی گردیده اند. امواج مدرنیسم و بازتاب فیزیکی آن در شهرها و سپس جریانات پست مدرنیستی اثرات بسیار مهمی برساخت و بافت و فونکسیون اینشهرها به جای گذارده است. به بیانی دیگر مشخصه های مکانی شهرها که برخاسته از مجموعه عواملجغرافیایی و فرهنگی و متحول در بستر تاریخ بشمار می روند دچار استحاله شده و اثرات نامیمونی برروابط ومناسبات شهروندان بجای گذارده است و در نتیجه شهر بی هویت، انسان های بی هویت را در خود جای داده وبه این ترتیب معنا و معنویت را از فضای کالبدی شهر به دورساخته است. این مقاله با رویکردی تطبیقی و بهشیوه توصیفی- تحلیلی در پی کشف رمز و راز هویت زدایی از شهرهای جهان اسلام است. شیوه جمع آوری اطلاعات عموما به روش اسنادی (کتابخانه ای) است و تئوری هدایتگر آن مبتنی بر دیالکتیک فضایی وماتریالیسم فرهنگی می باشد. نتایج این تحقیق حاکی از آن است که فرآیند جهانی سازی اثرات شگرفی بر کلیهشهرهای جهان برجای می گذارد اما تحولات فیزیکی (کالبدی) و سیمای شهرها و همچنین روابط و مناسباتاجتماعی و اقتصادی در شهرهای ایرانی- اسلامی و عربی- اسلامی به یک میزان نبوده است و زمینه های جغرافیایی،تاریخی،اقتصادی و سیاسی نقش بسیار مهمی در این ناهمگونی داشته است.

 

کلیدواژه‌ها: شهر اسلامی،شهر ایرانی اسلامی، شهر عربی اسلامی، جهانی سازی،هویت مکانی

 

نویسنده: حسین حاتمی نژاد

 

دانلود مقاله

[Mohammad Aref 120,438]

راهبردها و علل عمران شهر در احادیث اهل بیت علیهم السلام

 

شناخت اسباب و علل عمران شهر ، برای برنامه ریزی و مدیریت شهری ضرورت دارد . معماری شهراسلامی ایرانی با معرفت همین راهبردها و عوامل امکان پذیر است . مسئله این تحقیق شناسایی عواملعمران شهر بر اساس نص و سخنان صریح پیامبر خدا حضرت محمد صلی الله علیه وآله وسلم و امامانمعصوم علیهم السلام است . مطمئن ترین و دقیق ترین منبع تبیین علل عمران شهری ، احادیث و سنتمعصومان علیهم السلام است . هدف تحقیق استنباط راهبردهای عمران شهر از درون احادیث معتبر ومورد اطمینان و بررسی و تحلیل علل عمران شهر و فهم قوانین و قواعد بنیادین عمران شهر براساسحدیث است.این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی با مطالعه کتب مرجع و منابع پذیرفته شده حدیثی در کتابخانه انجام شده است . محقق تلاش کرده است احادیثی را که در آن ها واژگان ماده «عمران» و هم خانواده آن وجود دارد و در آن ها علل عمران بیان شده است از درون کتب حدیثی استخراج کند و حقایق و راهبردهای نهفته در متن آن ها را استنباط نماید . بر اساس نص احادیث اهل بیت علیهم السلام «دانش و ایمان» و «عدالت» و «حسن الخلق» و «حسن الجوار» و «امر به معروف و نهی از منکر» و «حب الوطن» و «بر» و «رفق» و صله رحم» باعث عمران خانه ها و شهر و کشور می گردد. مفهوم عمران در لغت عرب و حدیث گسترده است ابعاد مادی و معنوی دارد.

 

کلیدواژه‌ها: علل عمران ، حدیث ، شهر اسلامی ایرانی،معصومان علیهم السلام ،دین اسلام

 

نویسنده: محمدرضا جواهری

 

دانلود مقاله

[Mohammad Aref 120,438]

رویکرد تحلیلی بر ساختار و هویت شهرسازی ایران – اسلامی (از دیدگاه توسعه پایدار شهری)

 

موضوع توسعه پایدار با الگوهای کهن اسلامی ایرانی از جمله مباحث مهم در معماری و شهرسازی است، که بخشی از تولیدات دانش بنیان مجامع علمی ایران و جهان را به خود معطوف ساخته است لذا شهر به عنوان بستری ریشه دار و در ارتباط با زندگی مردم جامعه، نمایانگر اندیشه های تمدن هر ملتی است و در واقع انسان امروزی را با پیشینه و ریشه های فرهنگی و اجتماعی خویش آشنا می سازد. معماری کهن سرزمین ایران، زنجیره ای به هم پیوسته از تجربیات و ارزش هایی است که سینه به سینه از هزاران سال پیش تاکنون توسط هنرمندان، معماران، شهرسازان و مردم این سرزمین استمرار یافته است. مقاله حاضر بر اساس اسناد و مطالعات کتابخانه ای تهیه شده است و هدف آن بررسی بررسی معماری و شهرسازی ایرانی- اسلامی و مقایسه آن با اصول توسعه پایدار شهری است تا مشخص کند که معماری و شهرسازی ایرانی- اسلامی باتوسعه پایدار همخوانی دارد یا خیر؟ همچنین توجه به ابعاد زیست محیطی در طراحی فضای شهری باتوجه به معماری و شهرسازی سنتی ایران اسلامی و بررسی و دستیابی به تمایز و ویژگی های مشترک بین این دو مقوله در اجرایی نمودن معماری و شهرسازی پایدار می باشد که با روش توصیفی و تحلیلی این اهداف را مورد بحث و بررسی قرار خواهیم داد.

 

کلیدواژه‌ها: معماری و شهرسازی، توسعه پایدار، شهرسازی ایران- اسلامی

 

نویسندگان: نعمت حسین زاده، نبی اوهانی زنوز، حسن قربانلو، کاوس بابائی

 

دانلود مقاله

[Mohammad Aref 120,438]

ساخت فضایی شهر در ایران قبل و بعد از اسلام

 

شهرحامل روح و بستر جغرافیایی پا گرفته در آن و تبلور تمدن و فرهنگ جامعه خود است.تفاوت های مکان جغرافیایی سبب ظهور تمدنهای مختلف شهری شده است. شهرنشینی در ایران که دردوران اشکانیان و ساسانیان شکل ویژهای به خود گرفت، نقش مهمی در روند تمدن ایران زمین داشته است.بررسی روند تغییرات شهرهای ایران بیانگر دو شکل متمایز از سازمان فضایی شهر در دوران قبل از اسلامو پس از آن است. در این مقاله حیات و ساختار فضای زندگی شهری در دو دوره قبل و بعد از وروداسلام در ایران با استفاده از روش های تحلیلی و با استفاده از منابع مورد مطالعه و بررسی قرار می گیرد.جمع بندی مطالعات نشان می دهد که علیرغم تفاوت چهره شهر در دوره قبل و بعد از اسلام، ساختار سیاسی اجتماعی شهر ایرانی در هر دو دوره با نهاد دین ارتباط مستقیمی دارد و این عامل تأثیر جدی بر ساختار وحیات شهری داشته است، و کارکردهای سیاسی اداری در هر دو دوره قبل از اسلام و پس از آن وجه غالبشهرهای ایران بوده است.

 

کلیدواژه‌ها: شهر ایرانی، شهر اسلامی، ساختار شهر، فضای شهر

 

نویسنده: احمد پوراحمد

 

دانلود مقاله

[Mohammad Aref 120,438]

ساخت فضایی و کالبدی شهر ایرانی- اسلامی

 

شهر از جمله بارزترین و ملموس ترین جلوه های فرهنگ بشری است که با ارائه فضاهای عینی و قابل ادراک،زمینه ساز حضور شهروندان در عرصه زندگی اجتماعی است. درک و شناخت سازمان فضایی شهر، سنگ زیربنای وضعیت موجود است و تخمین دگرگونی های شهر فردا را ممکن می سازد. در شناخت سازمان فضایی وکالبدی شهر، علاوه بر بررسی عناصر کالبدی آن، نحوه ارتباط این عناصر در یک مجموعه منسجم و هدف مندمورد نظر است. این پژوهش با استفاده از روش توصیفی و مطالعه کتابخانه ای، در پی تحلیل ساختار فضایی وکالبدی شهر ایرانی در دوره اسلامی و پیش از آن است و در راستای دستیابی به این هدف، فضاهای شهری وعناصر دخیل در ساخت فضایی شهر، از حکومت ماد تا عصر پهلوی مورد بررسی قرار گرفته است. در تبیینساخت کالبدی و فضایی شهر، با طرح بعد اجتماعی و کیفیت تعامل اجتماعی بین دولت و مردم در دورهزمانی ذکر شده و نمود آن در بافت شهر، اصل پیوستگی فضایی در سازمان فضایی شهر مورد تأکید قرار گرفته است.

 

کلیدواژه‌ها: فضای عینی، سازمان فضایی، فضای شهری، تعاما اجتماعی، پیوستگی

 

نویسندگان: وحید محمدیان، بهزاد وثیق

 

دانلود مقاله

[Mohammad Aref 120,438]

شناسایی نقش وجایگاه صنعت گردشگری مذهبی درآرمان شهر ایرانی- اسلامی از منظر مدیریت ساخت (مطالعه موردی: حوزه خدماتی شهرداری منطقه سه مشهد)

 

با توجه به اینکه صنعت گردشگری مذهبی در بسیاری از کشورها نمودی از هویت فرهنگی آنکشور و یکی از منابع مهم کسب ارز می باشد و در این راستا شهر مشهد به دلیل جذب تعدادگردشگران و زائران داخلی و خارجی قطب اقتصادی شرق کشور محسوب می شود. از این رو بررسینقش و جایگاه صنعت گردشگری مذهبی در آرمان شهر ایرانی- اسلامی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. لذا هدف اصلی تحقیق بررسی حوزه تاثیر صنعت گردشگری مذهبی در آرمان شهر ایرانی-اسلامی در مناطقی از مشهد که دارای بافت مذهبی می باشند است. روش پژوهش، توصیفی از نوعپیمایشی و جامعه آماری شامل خبرگان کسب و کارهای گردشگری منطقه که شامل سرمایه گذاران،ارائه دهندگان خدمات در بخش گردشگری، کارشناسان و مدیران مرتبط با حوزه کسب و کارگردشگری و نیز صاحبان صنعت ساخت و ساز میباشد. برای اجرای پژوهش تعداد 286 نفر نمونه ازطریق نمونه گیری تصادفی انتخاب شده اند. به منظور گردآوری دادهها از پرسشنامه محقق ساختهاستفاده شدهاست. ضریب پایایی پرسشنامه 0/89 و روایی همزمان آن 0/78 گزارش شده است. تجزیهو تحلیل داده ها در دو سطح آمار توصیفی و استنباطی و از طریق نرم افزار SPSS انجام پذیرفته است.نتایج نشان میدهد توجه به ایجاد فرصت های جدید در کنار فرصت های طبیعی و موجود در شهرمنجر به اشتغالزایی ، افزایش سرمایه گذاری داخلی، افزایش سرمایه گذاری خارجی بسیار کمک کردهو در نهایت به رشد اقتصادی و رشد ساختمان های مدرن و افزایش توریست نسبت به سایر کشورهای منطقه منجر می گردد.

 

کلیدواژه‌ها: شناسایی فرصت کارآفرینی، صنعت ساختمان، گردشگری مذهبی، آرمان شهر ایرانی- اسلامی

 

نویسندگان: حسین آل سیدان، حامد حسن زاده رحمانی

 

دانلود مقاله

[Mohammad Aref 120,438]

شهر اسلامی و چشم انداز آینده آن از دیدگاه مکتب های جغرافیایی

 

مقایسه شهرهای جهان اسلام با گذشته ، نشان می دهد در ایام حاکمیت اسلام ، شهرهای اسلامی نیزبازتابی از روابط اقتصادی- اجتماعی و ارزش های فرهنگی اسلامی بوده اند و خصوصیات کالبدی شهر نیز نمایشگر این ارزش ها بوده است . لیکن در زمان حاضر ، کمتر شهری را می توان یافت که بتواند به عنوانیک شهر اسلامی تلقی شود . بعضی محققان در این ارتباط اظهار داشته اند که امروزه باید به عوض شهراسلامی از شهر مسلمانان سخن بگوئیم . در تحلیل چگونگی این تغییر عمده در هویت شهرهای اسلامی ،مکاتب و دیدگاه های جغرافیایی ، هر کدام نقطه نظرهای خاصی دارند که می تواند به راهکارهای خاصی نیزمنجر گردد . از آنجا که در میان محققانی که شهر اسلامی را موضوع تحقیق خود قرارداده اند ، کمتر به اینمسئله پرداخته اند ، در این مقاله سعی شده است دیدگاه برخی مکاتب جغرافیایی در ارتباط با عوامل اصلیتاثیر گذار در تحولات شهری و راهکارهای تحقق ایده ی شهر اسلامی ، مورد بررسی قرار گیرد . در اینتحقیق ، شهر اسلامی به عنوان متغیر وابسته ، و نظام اقتصاد لیبرالیستی به عنوان مهمترین متغیر مستقل در نظرگرفته شده است.

 

کلیدواژه‌ها: شهر اسلامی- مکتب های جغرافیایی- برنامه ریزی شهری- جهانی شدن اقتصاد

 

نویسنده: محمدعلی احمدیان

 

دانلود مقاله

[Mohammad Aref 120,438]

کمی سازی شاخص های کیفی شهر اسلامی: مطالعه موردی شاخص صداقت

 

در خصوص شهر اسلامی، می توان از جنبه های مختلف به بررسی ابعاد و مولفه های آن پرداخت. بسیاریبر آن بوده اند تا با ارائه تعریفی از شهر اسلامی به تبیین چیستی آن بپردازند، اما این مقاله تلاش دارد تا ازمنظر شاخص هایی که یک شهر اسلامی می تواند از آن برخوردار باشد، به بررسی شهر اسلامی بپردازد. بر اینمبنا، آنچه که یک شهر را به اسلامی یا غیر اسلامی تبدیل می نماید، نه کالبد و فیزیک حاکم بر آن شهر بلکهروح حاکم بر تعاملات انسانی آن شهر می باشد. در این زمینه، با توجه به تبیین شاخص کیفی صداقت بهعنوان یکی از مولفه های مهم شهر اسلامی، که درذیل الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت (توسط مرکز بررسیهای استراتژیک و موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) ) تدوین گردیده بود، تلاش گردید تا به بهکمی سازی آن در شهر مقدس مشهد، پرداخته شود. در این تغییر، جهت سنجش شاخص و نماگرهای صداقتدر بازار صنایع لبنی، از ابزارهای مختلفی همانند پرسشنامه، مصاحبه و همچنین بررسی اسنادی، استفاده گردید.

 

کلیدواژه‌ها: الگوی اسلامی ایرانی، شهر اسلامی، شاخص صداقت، اخلاق کسب و کار

 

نویسندگان: حمید عصمتی، سعید خدیوی رفوگر، صادق کاظمیان

 

دانلود مقاله

[Mohammad Aref 120,438]

مبانی اندیشه ی اسلامی در شکل گیری فضای کالبدی آرمان شهر

 

آرمان گرایی و اندیشهی شهر آرمانی قدمتی به طول تاریخ دارد؛ این اندیشه با کتاب جمهوری افلاطون آغازشد و دیگر اندیشمندان با دیدگاه های مختلف به ادامه ی این راه پرداختند. دین اسلام با توجه به رویکردهایخاص و ویژه ی خود، دو آرمان شهر آسمانی و زمینی را به اهل صالح زمین وعده داده و به بیان ویژگیهایآنها پرداخته است. در این میان، اندیشمندان اسلامی کمتر به ویژگیهای کالبدی شهر مطلوب اسلام والمانهای ساخت این شهر پرداخته اند. در این مقاله، با بررسی معیارهای کالبدی مورد نظر اسلام در زمینه یساخت شهر و با توجه به اصول مورد پذیرش دانش شهرسازی امروز، با استفاده از مطالعات کتابخانه ای واسنادی، به مقایسه و تحلیل این معیارها و اصول پرداخته و پیشنهاداتی در زمینه ی ساخت و ساختار فضاییشهر آرمانی مطرح شده است؛ این پیشنهادات در هفت بخش مکانیابی شهری، مساجد، راه ها و معابرعمومی، واحدهای همسایگی، بنای مسکونی، محیط زیست و فضای سبز و زیباسازی شهری، مورد بررسیقرار گرفته اند.

 

کلیدواژه‌ها: شهر آرمانی، آرمان شهر اسلامی، فضای کالبدی، ساخت شهر

 

نویسنده: سیدهادی حسینی

دانلود مقاله