رفتن به مطلب

ارسال های توصیه شده

توموگرافی ترکیبی؛ نشر پوزیترون- سی تی اسکن یا PET/CT

PET/CT چیست؟petct.jpg

ترجمه:علی طریقت نیا کارشناس رادیولوژی

منبع: اینترنت سایت

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

توموگرافی نشر پوزیترون که تصویربرداری PET یا پت اسکن نیز نامیده می شود، نوعی تصویربرداری پزشکی هسته ای است.

پزشکی هسته ای؛ شاخه ای از تصویربرداری پزشکی است که با استفاده از مقدار کمی از مواد رادیواکتیو، تشخیص و درمان انواع مختلفی از بیماریها را امکان پذیر می سازد. این بیماریها شامل؛ انواع سرطان ها، بیماری قلبی و سایر موارد غیرطبیعی بدن انسان می باشد.

روش های تصویربرداری رادیونوکلوئید یا پزشکی هسته ای معمولاً روش های غیر تهاجمی، بی درد بوده، که در تشخیص بیماریها به پزشک کمک می کند. در این نوع روش تصویربرداری از مواد رادیواکتیو بنام رادیودارو یا رادیوتریسر استفاده می شود.

بستگی به نوع آزمون پزشکی هسته ای درخواستی، رادیودارو از راه تزریق وریدی، خوراکی ویا از راه استنشاق وارد بدن می شود ،سرانجام این رادیودارو در نواحی خاصی از بدن جمع آوری شده و انرژی آن به شکل اشعه گاما از بدن خارج می شود.

این انرژی گاما توسط دوربین گاما یا اسکنر پت یا پروب پت آشکار می شود.

لینک به دیدگاه

توموگرافی ترکیبی؛ نشر پوزیترون- سی تی اسکن یا PET/CT

PET/CT چیست؟

ترجمه:علی طریقت نیا کارشناس رادیولوژی

منبع: اینترنت سایت

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

توموگرافی نشر پوزیترون که تصویربرداری PET یا پت اسکن نیز نامیده می شود، نوعی تصویربرداری پزشکی هسته ای است.

پزشکی هسته ای؛ شاخه ای از تصویربرداری پزشکی است که با استفاده از مقدار کمی از مواد رادیواکتیو، تشخیص و درمان انواع مختلفی از بیماریها را امکان پذیر می سازد. این بیماریها شامل؛ انواع سرطان ها، بیماری قلبی و سایر موارد غیرطبیعی بدن انسان می باشد.

روش های تصویربرداری رادیونوکلوئید یا پزشکی هسته ای معمولاً روش های غیر تهاجمی، بی درد بوده، که در تشخیص بیماریها به پزشک کمک می کند. در این نوع روش تصویربرداری از مواد رادیواکتیو بنام رادیودارو یا رادیوتریسر استفاده می شود.

بستگی به نوع آزمون پزشکی هسته ای درخواستی، رادیودارو از راه تزریق وریدی، خوراکی ویا از راه استنشاق وارد بدن می شود ،سرانجام این رادیودارو در نواحی خاصی از بدن جمع آوری شده و انرژی آن به شکل اشعه گاما از بدن خارج می شود.

این انرژی گاما توسط دوربین گاما یا اسکنر پت یا پروب پت آشکار می شود.

این تجهیزات در ارتباط با کامپیوتر - پردازنده میزان رادیوداروی جذب شده بوسیله بدن -کار می کنند. پس از اندازه گیری و ارزیابی میزان رادیودارو، تصاویر مخصوصی از ساختار و عملکرد آن بافت یا اندام به دست می آید.

در برخی از مراکز، تصاویر پزشکی می توانند روی تصاویر سی تی اسکن یا ام آر آی قرار گیرند که نوعی تصاویر مخصوص از بهم آمیختگی یا رویهم قرار دادن این دو روش تصویر برداری به دست می آید.این نماها حاصل اطلاعاتی از دو نوع مطالعه بهم مرتبط است، که روی یک تصویر مورد ارزیابی قرار می گیرند. این کار منجر به ارائه اطلاعات دقیق و تشخیص درست خواهد شد.

همچنین سازندگان در حال ساخت دستگاههای ترکیبی PET/CT و SPECT/CT هستند که قادر خواهند بود تصویربرداری همزمان از یک ارگان در آن واحد انجام شود.

پت اسکن عملکرد های مهم بدن را مورد ارزیابی قرار می دهد این موارد شامل؛ جریان خون، مصرف اکیسژن، متابولیسم گلوکز و ... می باشند که در ارزیابی عملکرد مناسب ارگان ها به پزشک کمک می کند.

در تصویربرداری به شیوه سی تی اسکن، از اشعه ایکس و گاهاً ماده حاجب استفاده می شود و تصاویر متعددی از ارگان های بدن تهیه شده که توسط رادیولوژیست مورد تفسیر قرار می گیرند.تصاویر بدست آمده می توانند چاپ شوند ویا روی مانیتور مورد ارزیابی قرار گیرند.سی تی اسکن در تهیه اطلاعات ساختاری از بدن بی نظیر است.

امروزه بیشتر آزمون های پت اسکن بر روی دستگاههای ترکیبی PET/CT انجام می شوند. اسکن های ترکیبی PET/CT به دقت، متابولیسم های غیر طبیعی بدن را مورد ارزیابی قرار داده و دقت بیشتری در تشخیص بیماریها در مقایسه با روش های سی تی اسکن و پت اسکن هر کدام به تنهایی را دارد.

موارد استفاده ازاین روش:

- آشکار سازی بیماری سرطان

- تخمین اینکه سرطان در بدن چقدرانتشار یافته است

- ارزیابی کارایی طرح درمان مانند رادیوتراپی

- تخمین اینکه سرطان بعد از درمان برگشته است یا نه

- ارزیابی جریان خون به عضله قلب

- ارزیابی اثر حمله قلبی( سکته میوکارد)

- ارزیابی عضله قلب پس از پروسیجرهای آنژیوپلاستی و عمل جراحی CABGs

- ارزیابی آبنرمالیهای مغزی؛ مانند : تومورها،اختلالات حافظه و تشنج ها و سایر بیماریهای سیستم عصب مرکزی

- ترسیم عملکرد قلب و مغز انسان

من چگونه برای این آزمون آماده شوم؟

- در آوردن لباس شخصی و پوشیدن لباس مخصوص بیمار(گان)

- دادن اطلاع به پزشک یا تکنولوژیست رادیولوژی در صورت احتمال حاملگی و یا دادن شیر به نوزاد

- دادن اطلاع به پزشک یا تکنولوژیست رادیولوژی در صورت مصرف داروها از قبیل؛ ویتامین ها و مکمل های گیاهی

- دادن اطلاع به پزشک یا تکنولوژیست رادیولوژی در صورت داشتن سابقه حساسیت و یا مبتلا بودن به بیماری اخیر و سایر شرایط دیگر پزشکی

- بستگی به نوع پت اسکن درخواستی به شما دستورات و آموزش های خاص داده می شود.

نکته:بیماران دیابتی دستورات خاصی برای آمادگی این آزمون دریافت می کنند.

- به منظور عدم تداخل زمان شیردهی با آزمون مورد نظر با پزشک و یا تکنولوژیست رادیولوژی هماهنگ شوید‌، شاید نیاز به تخلیه شیرازسینه مادر به منظور نگهداری آن در زمان بعد از انجام برای تغذیه کودک باشد و این به منظور رفاه حال وامنیت بیشتر نوزاد می باشد.

- فلزات شامل؛ جواهرآلات،عینک،دندان مصنوعی و گوشواره باید قبل از انجام آزمون از بدن خارج شوند و این به منظورعدم اثر منفی بر روی آزمون سی تی اسکن می باشد.

- عموماً از بیمار تقاضا می شود که چندین ساعت قبل از آزمون ناشتا باشد ،چون غذا خوردن باعث تغییر در انتشار ماده ردیابی کننده پت در بدن شما می شود و این منجر به تغییردر نتیجه اسکن می شود.در این موارد نیاز به انجام اسکن مجدد در روز بعد می شود.

بنابراین به دستورات آمادگی مربوط به ناشتا بودن زیردقت فرمایید؛

- قبل از انجام اسکن از نوشیدن مایعات دارای شکر یا کالری دار به مدت چندین ساعت اجتناب فرمایید.

- اگر شما دیابت دارید،ممکن است به شما دستورات خاصی داده شود

- شما باید مصرف هرگونه دارو را به پزشک اطلاع دهید.

- هرگونه سابقه حساسیت مخصوصا به ماده حاجب، ید و غذاهای دریایی را به پزشک اطلاع دهید.

- ممکن است در مورد هرگونه شرایط و مواردی که باعث افزایش خطر در استفاده از ماده حاجب وریدی می شود، از شما سوالات بیشتری پرسیده شود.

تجهیزات این روش شبیه چیست؟

اسکنر توموگرافی نشر پوزیترون( PET) دستگاه بزرگ مدوری است به شکل شیرینی دونات، که در قسمت وسط آن سوراخ بزرگی وجود دارد،این دستگاه خیلی شبیه دستگاه سی تی اسکن و ام آر آی است.

در قسمت وسط این دستگاه چندین ردیف دتکتور(آشکارساز) جهت ضبط انرژی خروجی منتشره از رادیوتریسرهای موجود در بدن، وجود دارد.

اسکنر سی تی یک دستگاه جعبه مانند بزرگ با یک سوراخ یا یک تونل کوتاه در وسط است.شما باید روی تخت کم عرض دستگاه بخوابید که این تخت به داخل ویا خارج تونل سر می خورد.با چرخش تیوب اشعه ایکس و آشکارساز به دور شما که هر کدام در یک طرف حلقه قرار دارند،تصویربرداری انجام می گیرد. حلقه مربوطه گانتری نام دارد.

دستگاه کامپیوتر که در اتاق جداگانه ای قرار دارد مسئول پردازش اطلاعات تصاویر مربوطه است.این اتاق همان جایی است که تکنولوژیست رادیولوژی کار اپراتوری اسکنر و مانیتورها را برعهده دارد.

پت/سی تی؛ ترکیبی از هر دو اسکنر سی تی و پت است و دستگاه مربوطه مشابه دستگاه سی تی و پت می باشد.

دستگاه کامپیوتر با استفاده از اطلاعات خام بدست آمده از دوربین و اسکنر، تصاویر پزشکی خلق می کند.

کارکرد این روش چگونه است؟

در آزمونهای معمولی رادیوگرافی، تصویر از عبور اشعه ایکس از بدن شما که در منبع خارج قرار دارد بدست می آید.

برعکس، در پروسیجرهای پزشکی هسته ای از مواد رادیواکتیو به نام رادیوفارمسی یا رادیوتریسر که از راه تزریق وریدی،استنشاق هوایی و یا بلع وارد بدن می شود،تصویربرداری انجام می شود.این مواد رادیواکتیو در ارگان یا نواحی مورد نظر در بدن شما جمع شده و به صورت انرژی در مقیاس کوچک به فرم اشعه گاما خارج می شوند.دوربین گاما(اسکنر پت) یا پروب گاما این انرژی گاما را آشکار می کند وبا استفاده از کامپیوتر تصاویربا جزییات بالا از بافت ها وارگان های بدن شما از نظر ساختاری و عملکردی بدست می آید.

برخلاف سایر تکنیک های تصویربرداری، مطالعات تصویربرداری با استفاده از پزشکی هسته ای کمتر به جزییات آناتومی و ساختاری می پردازد، ولی پروسه های فیزیولوژی را خوب بررسی می کند واین موارد شامل؛میزان متابولیسم و سطوح مختلفی از فعالیت های شیمیایی و ... می باشد.

نواحی با شدت بالا،نقاط گرم نامیده می شوند واین نشان می دهد که مقدار زیادی از ماده رادیواکتیو در آن ناحیه جمع شده و سطح فعالیت شیمیایی در آنجا بالاست.

نواحی با شدت پایین(نقاط سرد) نشان دهنده میزان غلظت پایین تر ماده رادیواکتیو در آن ناحیه و کاهش سطح فعالیت شیمایی در آن ناحیه است.

این روش چگونه انجام می شود؟

تصویربرداری پزشکی هسته ای معمولاْ هم بر روی بیماران بستری و هم برای بیماران سرپایی انجام می شود.

شما برروی تخت آزمون پوزیشن داده می شوید، در صورت لزوم پرستار یا تکنولوژیست رادیولوژی در داخل رگ ساعد یا بازوی شما لاین IV تعبیه می کند.(رگ گیری انجام می دهد.)

بستگی به نوع آزمون درخواستی پزشکی هسته ای، میزان کمی از رادیودارو به ورید شما تزریق خواهد شد یا از طریق بلع ویا استنشاق هوایی وارد بدن شما می شود.

زمان گردش دارو در داخل بدن شما تا زمان جذب آن توسط ارگان ها یا بافت های بدن حدوداً 60 دقیقه طول خواهد کشید.در طول این دوره از شما خواسته می شود کاملا در حالت استراحت باشید و از حرکت و صحبت کردن پرهیز نمایید.

ممکن است از شما تقاضا شود مقداری کمی ماده حاجب میل بفرمایید و این کار به منظور تجمع این ماده در سیستم روده ای و به دنبال آن کمک به پزشک رادیولوژی در تشخیص بیماریها می باشد.

از شما خواسته می شود بر روی تخت اسکنر پت/سی تی منتقل شوید تا تصویربرداری شروع شود.موقع تصویربرداری باید کاملاً بی حرکت بمانید.اول تصویر برداری سی تی اسکن انجام می شود وبه دنبال آن اسکن پت انجام می پذیرد،گاهاً تصویربرداری دوم سی تی اسکن با تزریق ماده حاجب نیز پس از پت اسکن انجام می شود.

زمان واقعی انجام سی تی اسکن 2 دقیقه و زمان واقعی پت اسکن 30-20 دقیقه طول می کشد.

طول مدت زمان کل اسکن 30 دقیقه می باشد.

بستگی به نوع ارگان وبافت مورد آزمون درخواستی، ممکن است آزمونهای اضافی که مسلتزم مصرف مواد رادیواکتیو ویا سایر دارو باشد،انجام شود واین باعث به درازا کشیدن طول مدت اسکن باشد گاهاً این کار 3 ساعت زمان نیاز دارد، به عنوان مثال در بررسی بیماری قلبی، شما هم قبل و هم بعد از تزریق دارو وهم زمان قبل وبعد از ورزش(استرس تست) مورد آزمون پت اسکن قرار می گیرید تا جریان خون قلب شما به خوبی مورد بررسی قرار گیرد.

زمان اتمام آزمون از شما خواسته می شود منتظر بمانید تا تکنولوژیست رادیولوژی تصاویر راکنترل کند ودر صورت لزوم، تصویربرداری بیشتری از شما به عمل آورد. این تصاویر اضافی گرفته شده از شما به منظور نمایش وترسیم بهتر ساختار و نواحی مورد نظر می باشد واین لزوماً به این معنی نمیباشد که برای آزمون تصویربرداری شما، مشکلی بوجود آمده ویا احیاناً شما مورد غیر طبیعی دارید واین نباید باعث نگرانی شما شود.در هر حال شما درطول این پروسه در معرض تابش اشعه یونیزان اضافی قرار نخواهید گرفت.

اگر بروری دست شما لاین وریدی باقی مانده باشد، از آنجا خارج خواهد شد مگر اینکه شما برای جای دیگری مانند اتاق عمل در همان روز نوبت داشته باشید.

در طول آزمون وبعد از آن من چه چیزی را تجربه می کنم؟

بیشتر پروسیجرهای پزشکی هسته ای بدون درد بوده و به ندرت دارای عوارض جانبی می باشند.

اگر رادیودارو داده شده به شما به شیوه تزریق وریدی باشد، به میزان کمی احساس سوزن رفتن در محل رگ گیری ناحیه دست شما خواهید داشت.همچنین موقع تزریق رادیودارو در ناحیه ساعد وبازو احساس سردی جریان دارو خواهید داشت واین موارد جزو عوارض جانبی محسوب نمی شود.

اگر شیوه مصرف بلع باشد،رادیودارو کمی مزه دارد ویا بدون مزه خواهد بود.در استفاده از رادیودارو به شیوه استنشاقی فرقی بین نفس کشیدن هوای اتاق و استنشاق رادیودارو وجود ندارد.

در برخی از پروسیجرهای پزشکی هسته ای، تعبیه فولی کاتتر در مثانه شما لازم خواهد بود واین کار باعث کمی ناراحتی موقتی شما می شود.

خیلی مهم است که موقع تصویربرداری بی حرکت بمانید.خود آزمون تصویربرداری پزشکی هسته ای، بدون درد می باشد، شاید ناراحتی که شما ممکن است احساس کنید دراثر بی حرکت ماندن و باقی ماندن شما در یک پوزیشن خاص باشد.

اگر شما کلاستروفوبیا(ترس از مکان بسته دارید) ممکن است موقع اسکن مقداری حالت اضطراب به شما دست دهد.

شما بعد از اتمام اسکن می توانید به فعالیت های روزمره خود برگردید مگر اینکه پزشک به شما دستور دیگری داده باشد.در این مورد اطلاعات بیشتری توسط تکنولوژیست، پرستار ویا پزشک قبل از ترک دپارتمان رادیولوژی در اختیار شما قرار می گیرد.

با توجه به پروسه تجزیه ماده رادیواکتیو،فعالیت ماده رادیواکتیو به تدریج کم خواهد شد،ممکن است مقدار کمی از رادیودارو در بدن شما باقی بماند.

در چند ساعت اول ویا در روز نخست آزمون، بیشتر رادیودارو از طریق ادرار ومدفوع از بدن شما دفع می شود.

موقع دستشویی رفتن(تخلیه ادرار یا ماده دفعی) دستورات خاصی به شما داده می شود.این دستورات خاص مربوط به احتیاطات موقع تخلیه ادرار، شستشوی دوباره توالت وشستشوی دست و همچنین استفاده از مایعات به میزان فراوان در جهت کمک به تسریع دفع رادیودارو از بدن شما می باشد.

چه کسی نتیجه آزمون را تفسیر می کند و من چگونه می توانم به آن دسترسی داشته باشم؟

رادیولوژیست-پزشک آموزش دیده در شاخه پزشکی هسته ای - تصاویر را تفسیر کرده و گزارش آن را به پزشک بالینی شما ارجاع می دهد.

اگر برای شما آزمون سی تی اسکن تشخیصی درخواست شده باشد، پزشک رادیولوژی متخصص در شاخه سی تی اسکن نتیجه آزمون راتفسیر کرده وگزارش آن را به پزشک بالینی شما ارجاع می دهد.

مزایای این آزمون در مقابل مضرات آن چیست؟

- اطلاعات بدست آمده توسط آزمون های پزشکی هسته ای بی نظیر و اغلب غیر قابل حصول با استفاده از سایر روش های تصویربرداری است.

- برای بسیاری از بیماریها، اسکن های پزشکی هسته ای مفیدترین اطلاعات مورد نیاز در تشخیص و یا تخمین درمان بیماریها ارائه می کند.

- آزمون های پزشکی هسته ای از لحاظ قیمت ارزان بوده واطلاعات دقیق تری در مورد نیاز به جراحی های تهاجمی ارائه می کند.

- تصاویر پت با شناسایی تغییرات در بدن در سطح مولکولی، بیماری را خیلی زودتر از سایر مدالیته های سی تی اسکن و ام آر آی تشخیص می دهد.

مزایای آزمون ترکیبی پت/سی تی شامل؛

- جزییات بیشتر با سطح دقت بهتر،چرا که هر دو اسکن سی تی و پت همزمان بدون تغییر پوزیشن بیمار انجام می شوند.

- راحتی بیشتر بیمار، چرا که در یک جلسه هردو آزمون سی تی و پت برروی آن انجام می شود.

مضرات:

- بدلیل اینکه میزان دوز تجویز شده به بیمار کم است، درنتیجه آزمون های پزشکی هسته ای دارای دوز پرتودهی پایینی بوده و این روش در تشخیص بیماریها در مقایسه با سایر روش های تصویربرداری پزشکی مقبول تر می باشد، پس میزان خطر ناشی از پرتوگیری بیمار در مقایسه با منافع آن خیلی کم است.

- آزمون های پزشکی هسته ای به مدت 5 دهه است که مورد استفاده قرار می گیرند ودر این مدت، هیچ عوارض جانبی شناخته شده ای از کاربرد دوز پایین از آن بدست نیامده است.

- واکنش های حساسیتی ناشی از استفاده رادیودارو به ندرت اتفاق می افتد که اغلب آنها در سطح خفیف یا ملایم هستند.با این حال باید بیمار قبل از انجام آزمون، وجود حساسیت قبلی خود را به پرسنل بخش پزشکی هسته ای اعلام کند.

- تزریق ماده حاجب ممکن است هنگام رگ گیری به میزان خیلی جزیی احساس درد ویا قرمزی به شما دست بدهد واین موقتی است وخود به خود حل خواهد شد.

- زنان باید همیشه هر گونه احتمال حاملگی وشیردهی خود را به پزشک یا تکنولوژیست رادیولوژی اطلاع دهند

محدودیت های آزمون پت/سی تی:

- این آزمون وقت گیر می باشد، ممکن است چند ساعت یا روز نیاز باشد که رادیودارو در ناحیه مورد نظر تجمع یابد تا تصویربرداری از آن ناحیه انجام شود.

- گرچه اخیراً در برخی موارد،با کمک تجهیزات جدیدتر طول زمان این پروسیجر را به شدت می توان پایین آورد.به شما اطلاع داده می شود که چند وقت به چند وقت و چه زمانی برای انجام پروسیجر به بخش پزشکی هسته ای برگردید.

- نمایش ساختار بدن با استفاده از آزمون پزشکی هسته ای به وضوح سایر روش های تصویربرداری مانند سی تی اسکن یا ام آر آی نیست.گرچه اسکن های پزشکی هسته ای حساسیت بیشتر در نمایش عملکرد برخی از بیماریها را دارند.اطلاعات عملکردی بدست آمده توسط پزشکی هسته ای در اغلب موارد توسط سایر روش های تصویربرداری قابل حصول نیست.

- پت اسکن ممکن است نتایج غیر واقعی بدست آورد واین در مواردی است که تعادل شیمیایی در داخل بدن درحالت نرمال نباشد.مخصوصاً این موارد در نتایج تست بیماران دیابتیک یا بیمارانی که چند ساعت قبل از آزمون غذا خورده باشند، بدست آمده است.رعایت نکردن این موارد باعث اثر ناخواسته برروی نتایج قند خون ویا سطح انسولین خون می شود

- چون مواد رادیواکتیو به سرعت تجزیه می شوند وفقط برای مدت کوتاهی موثر هستند، بنابراین مهم است بیمار سر موقع در بخش حضور داشته باشد وماده رادیواکتیو را در زمان معین دریافت کند.پس تاخیر بیمار باعث عدم انجام آزمون و نوبت دهی برای روز بعد می شود.

- بیمار خیلی چاق که نتواند از سوراخ گانتری اسکنر رد شود، ممکن است برای انجام این آزمون محدودیت داشته باشد.

لینک به دیدگاه

به گفتگو بپیوندید

هم اکنون می توانید مطلب خود را ارسال نمایید و بعداً ثبت نام کنید. اگر حساب کاربری دارید، برای ارسال با حساب کاربری خود اکنون وارد شوید .

مهمان
ارسال پاسخ به این موضوع ...

×   شما در حال چسباندن محتوایی با قالب بندی هستید.   حذف قالب بندی

  تنها استفاده از 75 اموجی مجاز می باشد.

×   لینک شما به صورت اتوماتیک جای گذاری شد.   نمایش به صورت لینک

×   محتوای قبلی شما بازگردانی شد.   پاک کردن محتوای ویرایشگر

×   شما مستقیما نمی توانید تصویر خود را قرار دهید. یا آن را اینجا بارگذاری کنید یا از یک URL قرار دهید.

×
×
  • اضافه کردن...