جستجو در تالارهای گفتگو

ایران، گلخانه‌ترین‌کشور آسیا گرمایش جهانی غولی است که از بطن توسعه و پیشرفت سربرآورده و با سرمایه‌گذاری‌های هنگفت در بخش صنعت، بی‌توجه به ارزیابی‌های صحیح زیست محیطی پرورده شده است. گرچه سال‌ها صدای متخصصان و دلسوزان محیط‌زیست برای آگاهی بخشیدن به دولت‌ها و افکار عمومی جهان در به تصویر کشیدن و شرح خطرات گرمایش جهانی و آنچه در این بین بر سر ما و فرزندانمان خواهد آمد در میان هیاهو و شتاب جنون آسای توسعه یافتگی صنعتی و افزایش جمعیت جهان گم می‌شد اما اکنون بارقه‌هایی از امید برای رسیدن به یک اجماع جهانی به چشم می‌خورد. چرا که اکنون، مادر طبیعت در حال آماده شدن برای گرفتن انتقامی سهمگین از نوع بشراست. گرمایش جهانی غولی است که از بطن توسعه و پیشرفت سربرآورده و با سرمایه‌گذاری‌های هنگفت در بخش صنعت، بی‌توجه به ارزیابی‌های صحیح زیست محیطی پرورده شده است. تغییرات آب و هوایی مانندخشکسالی در بخش‌های زیادی از کره زمین، موج گرمایی، گردبادها و توفان‌ها و سیلابهای شدید، نابودی تنوع زیستی و بالا آمدن سطح آب‌های آزاد در نتیجه آب شدن یخ‌های قطبی اکنون وارد مرحله‌ای شده است که نجات از این بحران، همکاری گسترده جهانی همراه با التزام عملی به اجرای یک معاهده بین‌المللی جهان‌شمول را می‌طلبد. گرمایش جهانی چیزی نیست که اولین بار در این زمان اتفاق افتاده باشد. در طول عمر کره زمین حداقل یک بار دیگر این اتفاق روی داده است. برای شناخت بهتر خطرات این پدیده بهتر است نگاهی اجمالی به گذشته بیندازیم. تغییرات پیش‌بینی شده آب و هوایی توسط ipcc در بدترین حالت هنوز پایین‌تر از تغییراتی است که 10هزار سال گذشته در زمین روی داده است. در دوره «درایاس جوان» (دوره پایان عصر یخبندان) لایه‌های یخ کاملاً در حال عقب‌نشینی بودند و نسل بشر شاهد یک دوره آب و هوای مناسب بود که ناگهان آب و هوای کره زمین تغییرات عمده‌ای به خود دید. جنگل‌های اروپا تبدیل به مراتع توندرا شدند و متوسط دما در نزدیک‌های گرنیلند حدود 10 درجه کاهش پیدا کرد و یخچال‌های طبیعی آند حدود 1000 متر به طرف اقیانوس‌ها حرکت کرده و به آن نزدیک‌تر شدند. این اتفاقات تنها در 200 سال پیش آمد که زمان بسیار کوتاهی در دوره‌های زمین‌شناسی محسوب می‌شود. این دوران که 1000 سال به طول انجامید و از آن به عنوان یک ال نینوی 1000 ساله یاد می‌کنند با یک دوره 20 ساله شگفت‌آور دوباره تغییر کرد و جنگل‌ها دوباره سطح اروپا را پوشاند و انسان تولید محصولات کشاورزی را آغاز کرد. آن زمان در بعضی از نقاط جهان در هر 50 سال 7 درجه افزایش دما به وجود آمد که در قیاس با شرایط کنونی که ipcc در بدترین حالت پیش‌بینی کرده هوای زمین تا سال 2100، 6 درجه سانتیگراد گرمتر شود، تفاوتی کاملاً چشمگیر دارد اما امکان یخبندان‌های شدید در آینده مسئله‌ای است که نمی‌توان از آن به سادگی گذشت. نمایندگان 192 کشور جهان در اجلاسی مقدماتی که در محل مجمع عمومی سازمان ملل متحد، در رابطه با تغییرات جوی کره زمین برگزار شد دور هم جمع شدند و مراتب نگرانی و موافقت خود برای امضای یک توافقنامه بین‌المللی را مورد تأکید قرار دادند. این جلسه قرار بود طی 2 روز برگزار شود اما به علت درخواست سخنرانی نمایندگان نزدیک به 100 کشور جهان یک روز دیگر تمدید شد. وضعیت بحرانی افزایش گرمایش جهانی به سرعت در حال تثبیت و افزایش است و در این بین لطمه‌ای که از این پدیده ناگوار به کشورهای جنوب وارد خواهد شد اگر نگوییم که بیشتر از کشورهای توسعه یافته خواهد بود (که خواهد بود)، بی‌شک اثراتی همسان بر تمامی ساکنان کره زمین خواهد گذاشت. در حقیقت این اجلاس، نشست مقدماتی برای اجلاسی است که دبیر کل سازمان ملل متحد، بن گی مون خواستار برگزاری آن در 24 سپتامبر شده است. وی در مراسم افتتاحیه این مراسم اعلام داشت: «تغییرات آب و هوایی یک چالش بزرگ جهانی است. هم‌اکنون زمان اقدام جهانی فرا رسیده است و باید موافقتنامه مشروحی تحت چارچوب کنوانسیون سازمان ملل متحد برای تغییرات آب و هوا تصویب شود.» براساس دستور‌العمل این اجلاس، می‌بایست زمینه و بستر لازم برای رسیدن هب تفاهمی همه جانبه به منظور امضای توافقنامه جهانی مورد اشاره دبیر کل در این اجلاس حاصل شود. با توجه به آمادگی نسبی گروه 77 (گروهی از کشورهای درحال توسعه به همراه چین که 133 کشور جهان را در خود جای داده است)، دبیر کل برای امضای این توافقنامه در اجلاس بعدی ابراز امیدواری کرده و خواستار آن شده است که دولت‌های ملل جهان توافقنامه‌ احتمالی در جریان اجلاس بعدی را تا پایان سال 2009 میلادی در کشورهای خود تصویب و امضا کنند. کشورهای آمریکا و چین 2 کشور اصلی تولید کننده گازهای گلخانه‌ روی هم رفته 40 درصد از این گازها را تولید می‌کنند و از عمده مسببان اصلی این فاجعه زیست‌محیطی- بشری هستند و در صورت همکاری نکردن این2کشور با این اجلاس، همان‌گونه که در عدم پیوستن آمریکا به پیمان کیوتو و خودداری این کشور از امضای این معاهده شاهد بودیم، این همبستگی جهانی در توقف گرمایش جهانی و ساختن دنیایی سبزتر نیز به شکست خواهد انجامید. براساس پروتکل کیوتو کشورهای صنعتی (به غیر از آمریکا) موافقت کرده بودند در سال‌های 2008 تا 2012، مجموعه انتشار 6 گاز گلخانه‌ای را حداقل 5 درصد پایین‌تر از سطح انتشار این گازها در سال 1990 حفظ کنند. متأسفانه این پروتکل به گفته نماینده ژاپن تنها 3 درصد موفقیت داشته و به بیان دیگر این طرح 97 درصد با شکست مواجه شده است. پیمان کیوتو تنها تا سال 2012 قابلیت اجرا خواهد داشت لذا رسیدن به یک معاهده جهانی جدید و پیش‌بینی ابزارهای نظارتی دقیق‌تر بر کشورهای جهان امری اجتناب‌ناپذیر به نظر می‌رسد. این در حالی است که در مقایسه، انرژی آمریکا به تنهایی به اندازه کل مصرف انرژی ژاپن انرژی الکتریسیته هدر می‌دهد و همچنین co2 منتشره در آمریکا 2 برابر بیشتر از کل co2 منتشره از تمامی بخش‌های هندوستان که خود مقام دوم تولید این گاز را در قاره آسیا دارد، است. جالب اینجاست که هندوستان تقریبا 3 برابر کشور آمریکا جمعیت دارد. این در حالی است که چنین مقام‌دار تولید گاز co2 در جهان است، به گونه‌ای که این کشور در سال 2006 به تنهایی 6 میلیارد و 2میلیون تن گازکربنیک تولید کرده که این مقدار 8درصد از مقدار گاز کربنیکی که ایالات متحده در این سال تولید کرده، بیشتر است. واضح است که در این راه دشوار تنها همکاری این 2کشور و کشورهای توسعه یافته کافی نبوده و بدون مشارکت هم کشورهای جهان هیچ امیدی به موفقیت این توافقنامه نمی‌توان داشت. اکنون کشورهایی همانند برزیل و اندونزی نیز به علت تخریب جنگل‌ها و منابع طبیعی، در معرض اتهام جهانی قرار دارند. دانشمندان عقیده دارند که شرایط امروز تغییرات آب و هوایی به سمتی پیش می‌رود که تا 10 الی20 سال آینده در صورت ادامه روند کنونی وارد وضعیت غیرقابل بازگشتی خواهد شد که آن را نقطه بی‌بازگشت می‌نامند و نشانه‌های آن از هم اکنون قابل مشاهده است. نشانه‌های تغییرات الگوهای آب و هوایی در نقاط مختلف جهان، مانند ریزش برف بعد از100 سال در آرژانتین یا سرما و زمستان بی‌سابقه در نیمکره جنوبی و هم زمان اوج گرفتن گرمای تابستانی در نیمکره شمالی، باران‌های سیل‌آسا و طولانی مدت ووقوع سیل‌ها و طغیان‌های بی‌سابقه در جای جای جهان تنها نشانه‌های کوچکی از بحرانی است که نسل بشر در صورت ادامه رویه فعلی با آن دست به گریبان خواهد بود. ناپدید شدن یک دریاچه در شیلی یکی دیگر از این نشانه‌های هشدار برانگیز است. اگرچه دانشمندان در مورد علل این واقعه هنوز جواب قانع‌کننده‌ای پیدا نکرده‌اند و نظر اصلی آنها پس از تحقیقات کامل در ماه ژوئیه اعلام خواهد شد، اما 2 تئوری اصلی در این زمینه ارائه شده که یکی از آنها به گرمایش جهانی مربوط است. عده‌ای‌ از دانشمندان ناپدید شدن ناگهانی این دریاچه را که به گفته مسئول سازمان ملی جنگل‌های شیلی یک کیلومتر مربع مساحت داشته را وقوع زلزله‌ای که چندی پیش در شیلی اتفاق افتاد می‌دانند و عقیده دارند این زلزله که در ماه آوریل سال جاری اتفاق افتاد، باعث ایجاد شکاف‌هایی در بستر این دریاچه شده است. اما عده دیگری از دانشمندان بر این عقید‌ه‌اند که گرمایش جهانی عامل پدید آمدن این فاجعه زیست‌محیطی بوده است. براساس این نظریه آب شدن یخ‌های این دریاچه باعث بالا رفتن سطح آب و افزایش فشار بر بستر این دریاچه شده و در نتیجه این فشار شکاف‌هایی در زمین زیرین دریاچه ایجاد کرده که موجب فرو رفتن آب در این شکاف‌ها شده است. باتوجه به اینکه ایران از نظر سرانه تولید‌گازهای گلخانه‌ای رتبه اول آسیا را به خود اختصاص داده و از نظر میزان گازهای تولید شده در آسیا بعد از چین و هند در مقام سوم جای گرفته است بررسی و تصویب طرح ملی مبارزه با گرمایش زمین در کنار برنامه‌های پیش‌بینی شده، به منظور توسعه کشور بسیار ضروری به نظر می‌رسد. این در حالی است که چندی پیش طرح پیوستن داوطلبانه کشورمان به پروتکل کیوتو در مجلس و هیات دولت مطرح شد و به تصویب نیز رسید اما توسط شورای محترم نگهبان رد و مغایر قانون اساسی شناخته شد. البته پیوستن به این پروتکل یا پروتکل‌هایی از این دست که احتمالا الزام‌آور خواهند بود نیازمند داشتن زیرساخت‌های اصلی برای تولید انرژی پاک است؛ زیر ساخت‌هایی که ما را از استفاده از سوخت‌های فسیلی بی‌نیاز کند و انرژی مطلوب و مورد نیاز کشور را تأمین کند و در عین حال غرب باید دست از انحصاری کردن انرژی هسته‌ای برداشته و به کشورهای در حال توسعه فرصت دهد تا امکانات لازم برای پیوستن به این معاهدات بین‌المللی را برای کشور خود فراهم آورند.