جستجو در تالارهای گفتگو

[h=4]ممنوعيت زنده گيري پرندگان شكاري سيروس كرمي*[/h] این موضوع را می توان از سه جنبه بررسی کرد: ‌1- علمي 2- حقوقي 3- شرعي 1- ممنوعيت زنده گيري پرندگان شكاري از لحاظ علمي:‌ پرندگان شكاري در رأس هرم غذايي چرخه طبيعت قرار دارند . در چرخه طبيعت كه بدون دخالت انسان در گردش است، موجودات علف خوار از گياهان و رستني ها تغذيه مي كنند و خود اين موجودات علف خوار غذاي موجودات گوشتخوار را تشكيل مي دهند. يكي از منابع غذايي پرندگان شكاري پرندگان دانه خوار هستند، ‌از جمله راسته گنجشك سانان، كبوتر سانان، بلبل ها، سارها و... ‌اگر جمعيت پرندگان شكاري كم شود در نتيجه جمعيت پرندگان دانه خوار افزايش يافته و تبديل به يك آفت مي شوند و به باغ ها، نخيلات و مزارع كشاورزي حمله مي كنند و باعث ضررو زيان هاي اقتصادي به كشاورزان، باغداران و دامداران مي شوند. يكي ديگر از منابع غذايي پرندگان شكاري، جوندگاني مثل موش ها و خرگوش ها هستند. اينها نيز در صورت كاهش جمعيت پرندگان شكاري تبديل به آفت شده و با خوردن ريشه غلات و صيفي جات خساراتي را به دنبال دارند. منبع ديگر تغذيه اي پرندگان شكاري مارها و مارمولك ها هستند كه افزايش جمعيت اين خزندگان در صورت كاهش جمعيت پرندگان شكاري بركسي پوشيده نيست. همچنين پرندگان شكاري از حشراتي مثل ملخ ها تغذيه مي كنند كه جمعيت اين گونه در سال هاي اخير رشد بي سابقه اي پيدا كرده و زيان هاي فراواني را به مزارع كشاورزي وارده كرده است . 2- ممنوعيت زنده گيري پرندگان شكاري از لحاظ حقوقي:‌ همه مي دانيم كه بالاترين قانون هر كشور قانون اساسي است. در قانون اساسي ايران طبق اصل پنجاهم اشعار مي دارد «در جمهوري اسلامي، حفاظت محيط زيست كه نسل امروز و نسل هاي بعد بايد در آن حيات اجتماعي رو به رشدي داشته باشند، وظيفه عمومي تلقي مي گردد. از اين رو فعاليت هاي اقتصادي و غير آن كه با آلودگي محيط زيست يا تخريب غير قابل جبران آن ملازمه پيدا كند ممنوع است» . لذا قانون اساسي، حفاظت از محيط زيست را وظيفه آحاد مردم مي داند. در قانون مدني ايران نيز كه در سال 1307 هجري شمسي به تصويب رسيده است در ماده 182، ‌قوانين شكار و صيد را طبق نظامنامه مخصوص شكار و صيد كه بعداً‌ به تصويب مي رسد مي داند. اين ماده به همراه ماده 179 قانون مدني اولين احكام قانوني در باب شكار محسوب مي شوند. آئين نامه ها و تصويب نامه هاي قانون شكار از اين سال شروع و اصلاحاتي در سال هاي 1327، 1335، 1338 در آن صورت گرفت و در سال 1346 قانون شكار و صيد شامل 31 ماده تصويب شد. اين قانون در سال هاي 53 و 75 اصلاح شد. طبق تبصره 2 ماده 13 قانون شكار و صيد «هر كس مبادرت به زنده گيري، ‌شكار، خريد، فروش، ‌حمل، ‌نگهداري و صدور پرندگان شكاري از قبيل شاهين، ‌بحري، بالابان و دليجه كند علاوه بر محكوميت به حداكثر مجازات مقرر در ماده 13 به جزاي نقدي از يك ميليون و 800 هزار ريال تا 20 ميليون ريال محكوم خواهد شد.» ماده 13 قانون شكار و صيد اشعار مي دارد هر كس مرتكب اعمال زير شود به مجازات حبس از 91 روز تا سه سال يا جزاي نقدي از يك ميليون و 800 هزار ريال تا 20 ميليون ريال و در صورت تكرار به هر دو مجازات محكوم مي شود. همچنين سازمان حفاظت محيط زيست طبق بند ت ماده 3 قانون شكار و صيد اقدام به تعيين انواع جانوران وحشي، حيوانات حمايت شده و حفاظت شده و در معرض خطر انقراض کرده است كه به استناد مصوبه 168 شورايعالي حفاظت محیط زیست، مورخ 3/6/78 راجع به تعيين گونه هاي جانوران وحشي مشمول قانون شكار و صيد و طبقه بندي آنها پرندگان شاهين، بحري و بالابان در فهرست گونه هاي در معرض خطر انقراض و همچنين كليه پرندگان شكاري در ليست گونه هاي حمايت شده و حفاظت شده قرار گرفته اند . همچنين سازمان طبق بند ج ماده 3 قانون مذكور اقدام به تعيين بهاي جانوران وحشي از لحاظ مطالبه ضرر و زيان کرده است كه به استناد مصوبه شماره 170 مورخ 11/3/79 شورايعالي حفاظت محيط زيست با اصلاحات بعدي راجع به بهاي جانوران وحشي از لحاظ مطالبه ضرر و زيان بهاي انواع شاهين، بحري، بالابان (چرخ)، طرلان و لاچين 120 ميليون ريال و بهاي دليجه ها، كوركورها، سنقرها، ‌انواع ترمتاي و ليل 16 ميليون ريال است. همچنين طبق ماده 680 قانون مجازات اسلامي «هركس بر خلاف مقررات و بدون مجوز قانوني اقدام به شكار يا صيد حيوانات و جانوران وحشي حفاظت شده {حمايت شده} نمايد به حبس از سه ماه تا سه سال و يا جزاي نقدي از يك و نيم ميليون ريال تا هجده ميليون ريال محكوم خواهد شد.» معاهدات بين المللي: طبق ماده 9 قانون مدني عقود و معاهداتي كه دولت ايران با دولت های خارجي منعقد مي كند، در صورت تصويب در مجلس در حكم قانون است. از مجموع معاهدات زيست محيطي حدود 18 كنوانسيون و پروتكل مورد پذيرش ايران قرار گرفته و سازمان حفاظت محيط زيست به عنوان مرجع ملي، اجراي اكثر اين معاهدات را برعهده گرفته است. براي نمونه مي توان به سه مورد اشاره کرد كه شامل پرندگان شكاري نيز هستند. 1- اتحاديه بين المللي حفاظت از طبيعت و منابع طبيعي (‌سازمان حفاظت جهاني) (IUCN)، ‌ايران در سال 1352 به موجب تصويب نامه هيأت وزيران به عضويت اين اتحاديه درآمد هدف آن ترغيب جامعه جهاني به حفاظت از طبيعت و استفاده معقولانه و پايدار از منابع طبيعي است. 2-كنوانسيون تجارت بين المللي گونه هاي جانوران و گياهان وحشي در معرض خطر انقراض و نابودي (CITES). مجلس ايران در سال 1351 ماده واحدهاي الحاق ايران به اين كنوانسيون را تصويب کرد. هدف اين كنوانسيون منع تجارت گونه هاي جانوران و گياهان وحشي است كه در معرض خطر انقراض قرار دارند. پرندگان راسته شاهين سانان در ضميمه 1 اين كنوانسيون قرار دارند. 3- كنوانسيون حفاظت از گونه هاي مهاجر وحشي: اين كنوانسيون در سال 1358 هجري شمسي منعقد شده است. دولت هاي طرف اين كنوانسيون متعهد شده اند كه از گونه هاي مهاجر وحشي كه قسمتي از دوره زندگي خود را به دليل شرايط آب و هوايي و تغذيه اي در قلمرو ملي آنها مي گذارنند، حفاظت کنند. پرندگان راسته شاهين در ضميمه 1 اين كنوانسيون قرار دارند. 3-ممنوعيت زنده گيري پرندگان شكاري از لحاظ شرعي (‌ديني):‌ در دين مبين اسلام دو نوع احكام داريم : 1- احكام اوليه يا تاسيسي كه شارع مقدس در كتاب (‌قرآن مجيد) و سنت به آنها اشاره كرده است . به عنوان مثال در قرآن آمده است كه مجازات شرابخوار 80 ضربه تازيانه است كه اين مجازات از صدر اسلام تا كنون وجود داشته و قابل تغيير نیست. 2- احكام ثانويه كه قانونگذار حكومت اسلامي با توجه به شرايط و مقتضيات زمان اقدام به تصويب اين قوانين مي کند. به عنوان مثال قوانين جرايم رايانه اي. در بحث ممنوعيت زنده گيري پرندگان شكاري نيز با توجه به كاهش جمعيت اين گونه ها كه در اثر زنده گيري آنها توسط صيادان و قاچاق آنها به كشورهاي حاشيه خليج فارس صورت مي گرفت، قانونگذار را بر آن داشت كه در جهت حمايت و حفاظت از نسل اين گونه ها اقدام به وضع قوانين شكار و صيد کند. سخن آخر: پرندگان مهاجر شكاري در فصل پاييز به دليل غريزه طبيعي كه دارند و نيز به دليل شرايط بد آب و هوايي (دماي زير صفر و يخبندان) ‌و كمبود غذا در مرزهاي شمالي مثل صحراي سيبري،‌ قفقاز، ارمنستان، تركمنستان و كشورهاي آسيانه ميانه چند ماهي را به ايران ما مهاجرت مي كنند و در زيستگاه هاي کشور حضور دارند و پس از طي اين دوره با سرد شدن هوا در زمستان و اواخر پاييز و شروع باران هاي پاييزي به مسير مهاجرت خود ادامه داده و به طرف مناطق گرمتر از جمله آفريقا حركت مي كنند و در نهايت در فصل بهار جهت زادآوري به شهرهاي شمالي و مرزهاي شمالي رفته و در آن جا زادآوري مي كنند و بازهم همين چرخه ادامه پيدا مي كند. پس بياييد طبق سنت هاي نياكان و اجداد جنوبي هاي خونگرم ميزبان هاي خوبي براي اين ميهمانان خسته و ناخوانده باشيم. * كارشناس محيط زيست استان بوشهر sirous_ka2004@yahoo.com