جستجو در تالارهای گفتگو

آفلاتوكسيكوزيس بيماري است كه اكثر انواع ماهيان را تحت تاثير قرار مي دهد ونتايج وقتي حاصل مي شود كه غذاي آلوده به آفلاتوكسينها توسط ماهي خورده شود.آفلاتوكسينها مواد شيميايي هستند كه بوسيله انواع قارچها ( آسپرژيلوس فلاووس و آسپرژيلوس پارازيتيكوس ) توليد مي شوند كه بطور كلي بعنوان كپك شناخته مي شوند.آفلاتوكسينها بطور كلي دانه هاي روغني بمانند تخم پنبه،بادام زميني،ذرت ،گندم ،تخم آفتاب گردان ،غذاي ماهي و بطور كلي تمام غذاها مي توانند به آفلاتوكسينها آلوده شوند.چهار آفلاتوكسين اصلي شامل آفلاتوكسينهاي B1 ، B2 ، G1، G2مي باشند كه بطور مستقيم دانه هاي روغني و غذاي ماهي را آلوده مي كنند.عواملي كه باعث افزايش آفلاتوكسين در غذاها ميشوند شامل درجه حرارت محيطي بالاي 27 درجه سانتي گراد ،رطوبت محيطي بالاتر از 62درصد ورطوبت غذاي بالاي 14 درصد ميباشند. مقدار آلودگي با موقعيت جغرافيايي،روشهاي انبار كردن و عمل آوري مواد غذايي تغيير خواهد كرد. انبار كردن نامناسب مواد غذايي يكي از متداولترين عامل مستعد كننده براي رشد آفلاتوكسين وتوليد كپك مي باشدوآن عامل مي تواند توسط پرورش دهنده ماهي كنترل شود. مفهوم آفلاتوكسين در غذاي ماهي آفلاتوكسين B1 يكي از قويترين آفلاتوكسين عامل ايجاد كننده سرطان بطور طبيعي در حيوانات مي باشد.اولين شيوع آفلاتوكسيكوزيس ماهي در هچري ماهي قزل آلا در سال 1960 اتفاق افتاد.در قزل آلاي رنگين كمان پرورشي كه باپلتهاي آماده شده با تركيب تخم پنبه آلوده به آفلاتوكسينها تغذيه شده بودند تومور هاي كبدي گسترش يافت. اگرچه تخم پنبه آلوده بمدت طولاني بعنوان اجزاي اصلي در تركيب غذا استفاده نشده بود با وجود اين بيش از 85 درصد ماهيها در اين هچري تلف شدند.انباركردن نا درست همه مواد غذايي و تغذيه با غذا هاي آلوده باعث آلودگي به آفلاتوكسينها مي شود.آفلاتوكسيكوزيس اكنون در صنعت قزل آلاي رنگين كمان بخاطر مقررات سخت اداره دارو و غذا (F.D.A) بعلت غربالگري آفلاتو كسين در دانه هاي روغني،ذرت وساير اجزاي خوراكي محدود شده است. به هر حال اين سم ماهيان پرورشي گرمابي مانند تيلاپيا،گربه ماهي را بدليل افزايش فرمولاسيون جيره غذايي با اجزاي گياهي به مقدار بيشتر و اجزاي حيواني به مقدار كمتر،بيشتر تحت تاثير قرار مي دهد. دليل افزايش پتانسيل گسترش آفلاتوكسيكوزيس در اين انواع ( ماهيان گرمابي) سريع مورد توجه قرار گرفت كه اجزاي گياهي پتانسيل بالا تري نسبت به اجزاي حيواني براي آلودگي با آفلاتوكسينها را دارند.در شرايط گرمسيري و نيمه گرمسيري پتانسيل گسترش آفلاتوكسيكوزيس بعلت انبار كردن مواد غذايي تحت شرايط رطوبت پايين وحرارت بالا افزايش مي يابد . غذاي قرار گرفته در معرض سم آفلاتوكسين علاوه بر ضربه اقتصادي باعث تلفات شديد درحيوانات مي شود. وسعت بيماري كه بوسيله آفلاتوكسينها ايجاد مي شود به سن و نوع ماهي بستگي دارد.بچه ماهيها به آفلاتوكسين بيشتر از بالغين حساس هستند و بعضي از انواع ماهيها نسبت به سم آفلاتوكسين بيشتر حساسند.مطالعات انجام شده روي ماهي تيلاپياي نيل نشان داد كه وقتي ماهيها با جيره غذايي حاوي 8/1 ميلي گرم آفلاتوكسين B1 در هر كيلوگرم غذا بمدت 75 روز تغذيه شده بودند كاهش سرعت رشد بعلاوه ناهنجاريهاي بافتي يا زخم هايي در كبد را كه علامت شروع و گسترش سرطان بود نشان دادند.درمطالعه ديگرغلظتهاي مختلف آفلاتوكسين B1 را بر روي تيلاپياي نيل 7/2 گرمي انجام دادند.ماهي هايي كه با جيره غذايي محتوي 5/2، 10 يا 100 ميلي گرم آفلاتوكسين B1 در هر كيلوگرم غذا بمدت 8 هفته تغذيه شده بودند كاهش وزن و كاهش شمار سلولهاي خوني را نشان دادند.ماهيان تغذيه شده به ميزان 10 ميلي گرم آفلاتوكسين B1 در هر كيلو گرم غذا ناهنجاري كبدي را نشان دادند. وماهياني كه با100 ميلي گرم آفلاتوكسين B1 در هر كيلوگرم غذا تغذيه شده بودند كاهش وزن همراه باآسيب كبدي و60 درصد ماهيها نيز در پايان آزمايش تلف شدند.ساير مطالعات نشان دادند كه سطح تحمل آفلاتوكسين براي تيلاپيا با روش پرورش ماهي فرق ميكند. در آب سبز وجاري حضور مقدار 25 تا 39 ppb آفلاتوكسين در آب باعث كاهش رشد بدون تلفات ماهي مي شود.در پرورش قفس غلظت آفلاتوكسين بالاي 5 ppb در آب باعث افزايش سرعت مرگ ومير ميشود.قزل آلاي رنگين كمان در مقايسه با گربه ماهي به سم آفلاتوكسين B1 بيشتر حساس مي باشد.قزل آلاي رنگين كمان تغذيه شده با جيره حاوي 0004/0 ميلي گرم آفلاتوكسين B1 در هر كيلوگرم غذا (4/0ppb) بمدت 15 ماه احتمالآ بميزان 14 درصد تومور ها گسترش مي يابند.در قزل آلاي رنگين كمان تغذيه شده با جيره حاوي 02/0 آفلاتوكسين B1 در هر كيلوگرم غذا (20 ppb ) بمدت 8 ماه ميزان شيوع تومور هاي كبدي 58 درصد وبا ادامه تغذيه بمدت 12 ماه ميزان شيوع تومور ها به83 درصد رسيد. گربه ماهي تغذيه شده با جيره حاوي 10 ميلي گرم آفلاتوكسين B1 در هر كيلوگرم غذا (10000 ppb ) بمدت 10 هفته كاهش سرعت رشد وزخمهاي داخلي خفيف را نشان دادند. علائم آفلاتوكسيكوزيس در ماهي : علائم اوليه جدا شده از آفلاتوكسيكوزيس شامل پريدگي رنگ آبششها، آسيب توده خوني ،كاهش سرعت رشد و كاهش وزن اشاره كرد.تغذيه طولاني مدت با غلظتهاي پايين از آفلاتوكسين B1 باعث ايجاد تومورهاي كبدي مي شود كه بصورت زخمهاي پريده رنگ ظاهر مي شوند كه به كليه نيز انتشار پيدا مي كنند.افزايش مرگ و مير ماهيان (شمار بالايي از ماهيان مرده ) ممكن است مشاهده شود. آفلاتوكسينها مي توانند بصورت غير مستقيم و با اثر بر روي مواد غذايي موجود در جيره باعث ايجاد بيماري شوند.بعنوان مثال آنتي اكسيدانهاي محلول در چربي بمانند ويتامين A وآنتي اكسيدانهاي محلول در آب و ويتامينهايي بمانند ويتامين C ( ويتامين ضروري براي اعمال ايمني ) و تيامين (ويتامين ضروري براي اعمال متابوليكي و تغذيه اي ) موجود در غذاها بوسيله اين سموم غير فعال مي شوند. بنابراين تعجب آور نيست كه آفلاتوكسينها ايمنيت را كاهش مي دهند وماهي را نسبت بيماريهاي باكتريائي،ويروسي و انگلي بيشتر حساس مي كنند.اين اثرات اغلب مورد توجه واقع نمي شود وبخاطر كاهش بازده توليد (كاهش رشد،كاهش وزن و افزايش مقدار غذا براي رسيدن به وزن بازاري و افزايش هزينه هاي بهداشتي) منفعت حاصل نمي شود. مديريت و كنترل بايستي غذاهايي كه بتازگي آماده شده وبصورت صحيح انبار شده اند براي مراكز پرورش خريداري شوند.خار وخاشاك بايد بدور از مواد غذايي باشند ودانه ها بايستي در ساختمانهاي تميز انبار شوند.در حد امكان غذاهاي ماهي بايستي در ساختمانهايي كه درجه حرارت و رطوبت آنها كنترل مي شود انبار شوند.غذاهاي ماهي را روي پالتها وبفاصله يك قدمي ديوار (پرهيز از بهم فشردگي ) ودر جاي خنك و خشك بمدت طولاني تر از 3 ماه نبايستي انبار كرد و غذارا خارج از انبار بمدت بيش از 2 هفته نبايستي نگهداري كرد.وقتي كه غذا ها بمدت طولاني وتحت شرايط بهداشتي فقير انبار شوند مشكلات بهداشتي ازقبيل رشد كپكها، كاهش ويتامينها و فساد روغنهاي موجود در مواد غذايي بوجود مي آيد.كنترل جوندگان و حشرات درنگهداري كيفيت غذاها وبدور از آفلاتوكسينها مهم است.با دقت در تاريخ توليد از خريداري غذاهاي كهنه اجتناب شود. همچنين موقعي كه غذا را خريداري مي كنيم بايستي از روشهاي انبار كردن غذا بوسيله فروشنده اطلاع كافي داشته باشيم.غذاهايي كه بمدت طولاني انبار مي شوند احتمال آلودگي با كپكها وجود داشته و تغيير رنگ داده وبصورت قلنبه وبهم چسبيده و بوي كپك زده ميدهند.غذاهاي كهنه از رطوبت اشباع بوده و خيس هستند.هر ظرفي كه براي انبار كردن غذا استفاده ميشود بايستي كاملآ تميز بوده و عاري ازرشد كپكها بر سطوحشان باشند(ظروف غذا و غذاده اتوماتيك).آزمايش منظم غذا ها از لحاظ حضور آفلاتوكسين عقيده خوبي مي باشد.بازرسي ساده بر روي فارم انجام مي شود (جستجوي كپكهاي آبي –سبز روي غذا )بطور مثال نور سياهي با تشعشع سبز مايل به زرد ممكن است در حضور آسپرژيلوس فلاووس ايجاد شود.در صورتيكه نور سياه يك روش تشخيصي سريع بوده و شاخص آسپرژيلوس فلاووس مي باشد ودر تمام موارد نيز موثر واقع نمي شود. اگر به آفلاتوكسيكوزيس مشكوك شويم كيتهاي تجارتي براي تشخيص غلظت آفلاتوكسين در غذاها بمانندVertox وAlfa BTM وجود دارند.ابن كيتها اكنون به آساني از شركتهايي بمانند شركت Neogon وشركت VICAM قابل تهيه مي باشند. با اين كيتها فقط مدت كمتر از20دقيقه جداسازي آفلاتوكسين انجام مي گيرد گران نيستند و به آساني در فارم مي توانيم استفاده كنيم. روش قديمي تشخيص غلظت آفلاتوكسينها شامل جداسازي با روشهاي شيميايي بوسيله كروماتوگرافي با لايه نازك يا كروماتوگرافي با مايع با فشار بالا مي باشند ولي اين روشها اغلب طولاني ،پر هزينه و پيچيده و مشكل ميباشند.استفاده از غذاي آلوده به آفلاتوكسينها خطراتي را بدنبال دارد كه توليدكننده بايستي به آنها توجه كند كه در بالا تشريح شد.بخاطر داشته باشيم كه ماهيهاي جوان نسبت به بالغين بيشتر حساس هستند. اگر مشكوك شديم كه غذا مقدار اندكي آلوده به كپكها ست بهتر است غذاي آلوده جدا و بدور انداخته شود واز غذا دهي به نوزادان و ماهيان پرواري خودداري كنيم.اصلاح غذاهايي كه مقدار كمي آلوده به كپكها ميباشند شامل اضافه كردن سم غير فعال شده به غذاهاي انبار شده مي باشد.شركتي بنام Nutriad International در توليد اين مواد اختصاص دارند. سم غير فعال شده بنام Toxy-nil براي كنترل گسترش كپكها بوسيله اتصال به آفلاتوكسينهاي موجود در غذا آنها را غير فعال ساخته و از رشد كپكها در غذا جلوگيري مي كند.اگر غذا آلودگي سنگيني به آفلاتوكسينها داشته باشد بايستي از غذا دهي خودداري كرده و غذاي جديد خريداري كرد.افزايش آگاهي و نظارت مداوم به حضور آفلاتوكسينها در غذا خطر ابتلا به آفلاتوكسينها را كاهش خواهد داد. كنترل منظم سطوح آفلاتوكسين در غذاي ماهي با توجه به اينكه آفلاتوكسينها اغلب در جنوب شرقي آمريكا اتفاق مي افتد.محصولات كشاورزي بطور عادي از لحاظ حضور آفلاتوكسيها بررسي مي شوند. FDA براي غربالگري آفلاتوكسين در دانه هاي روغني ،ذرت و ديگر اجزاي غذايي مقررات سختي را اجرا مي كند.سطوح قابل تحمل آفلاتوكسين در غذاهاي ماهي وجود ندارد ولي FDA حداكثر مقدار 20 ppb را در تركيب غذايي براي حيوانات اهلي مجاز دانسته است. خلاصه آفلاتوكسينها سمومي هستند كه بطور عادي بوسيله كپكها توليد مي شوند. اين كپكها اغلب روي دانه ها وغذاهاي آماده اي كه در درجه حرارت 27 درجه سانتي گراد يا بالاتر ودر رطوبت بيش از 14 درصد نگهداري شده اند يافت مي شوند. اين شرايط اغلب دراستخرهاي پرورشي نواحي گرمسيري و نيمه گرمسيري ديده مي شوند.براي جلوگيري از بروز آفلاتوكسيكوزيس ، بايد از تاريخ توليد وتاريخ انقضاء غذاهاي خريداري شده ونيز از روشهاي انبار كردن غذاها اطلاع كافي داشته باشيم .از بكار بردن غذاهايي كه تغيير رنگ داده ،بصورت قلمبه و بهم چسبيده اند و بوي كپك مي دهند پرهيز كنيم.بطور منظم ظروف غذا،انبارمواد غذايي وغذاده هاي اتوماتيك را نظافت كنيم. آفلاتوكسينها با كاهش سرعت رشد،آسيب رساندن به سيستم ايمني و در برخي موارد با تلفات در استخرهاي پرورشي، باعث كاهش توليد مي شوند.انبار كردن غذا بصورت صحيح ( در مكان خنك، خشك،روي پالتها وبفاصله حداقل يكقدمي ديوار) مي توانند از ضربات اقتصادي بيش از حد جلوگيري كنند. منابع : 1- [Hidden Content] 2- [Hidden Content] 3- [Hidden Content] 4- [Hidden Content] 5-Ashley, L.M. 1970.Pathology of fish fed aflatoxins and other antimetabolites In: A symposium on diseases of fishes and shellfishes. American Fisheries Society Special Publication 5, 366-379. 6-Jantrarotai, W. and R.T. Lovell.1990. Subchronic toxicity of dietary aflatoxin B1 to channel catfish. Journal of Aquatic Animal Health 2: 248-254. 7-Tuan, N.A., J.M. Grizzle, R.T. Lovell, B.B. Manning, and G.E. Rottinghaus. 2002. Growth and hepatic lesions of Nile tilapia (Oreochromis niloticus) fed diets containing aflatoxin B1. Aquaculture 212: 311-319. ترجمه : دكتر پرويز روائي