نواندیشان | بهترین سایت علمی آموزشی کشور
راهنمای پایش بیولوژیکی محیط کار که توسط مرکز سلامت محیط و کار در سال 1395 تهیه شده است را به صورت PDF از لینک زیر می‌توانید دانلود کنید.
مخاطبان اصلی این راهنما، متخصصین بهداشت حرفه‌ای و سایر افراد درگیر در طراحی و اجرای برنامه‌های پایش بیولوژیک در عرصه‌های مختلف از جمله صنعت، معدن، کشاورزی و خدمات میباشند. از این راهنما، حتی درصورت عدم اطلاع از غلظت‌های محیطی آلاینده‌ها در هوا نیز می‌توان جهت پیش‌بینی ریسک مواجهات شغلی استفاده نمود.
پایش، طراحی یکسری فعالیت‌های تکراری، منظم و پیشگیرانه به‌منظور انجام اقدامات اصلاحی بوده، که نباید با روش‌های تشخیصی اشتباه گرفته شود. واژه پایش بیولوژیک برای اولین بار در سمیناری با عنوان اندازه‌گیری و ارزیابی ترکیبات شیمیایی و متابولیت‌ها در بافت‌ها، ترشحات، مدفوع و هوای بازدم، برای ارزیابی مواجهه و ریسک سلامتی در مقایسه با یک مرجع مناسب که در سال 1980 به‌صورت مشترک توسط انجمن اقتصاد اروپا (EEC)، موسسه ملی بهداشت و ایمنی شغلی (NIOSH) و اداره ایمنی و بهداشت شغلی آمریکا (OSHA) در لوکزامبورگ برگزار شد، مطرح گردید. مطابق با تعریف، پایش بیولوژیک سنجش غلظت یک ترکیب شیمیائی یا متابولیت‌های آن در ماتریکس‌های بیولوژیک بوده و امکان ارزیابی مواجهه کارگران با مواد شیمیایی موجود در محیط کار را از طریق اندازه‌گیری نشانگرهای مناسب در نمونه‌های بیولوژیک (شامل ادرار، خون و هوای بازدم) در زمان‌های مشخص، فراهم می‌نماید.
فهرست مطالب پایش بیولوژیکی محیط کار :
فصل اول: کلیات
- مقدمه
- تعریف پایش بیولوژیک
- اهداف پایش بیولوژیک
- نقش پایش بیولوژیک در ارزیابی مواجهات شغلی
- مزایا و محدودیت‌های پایش بیولوژیک
- کاربردهای عملی شاخص‌های بیولوژیک
- پایش فردی کارگران به صورت دوره‌ای
- پایش گروهی کارگران
- ارزیابی اپیدمیولوژیکی
- زمان نمونه‌برداری
- عوامل مداخله‌گر
- مواجهه هم‌زمان باچند ماده سمی در محیط کار
- شاخص‌های بیولوژیکی مواجهه
- نمادهای ملاحظات
- تغییرات تحت بررسی در شاخص‌های بیولوژیکی مواجهه
- ارتباط مواجهه با دوز داخلی و اثرات
فصل دوم: طراحی و اجرای برنامه پایش بیولوژیک در محیط کار
- مراحل اصلی برنامه پایش بیولوژیک
- مرحله اول: تعریف اهداف برنامه
- مرحله دوم: انتخاب اشخاص ذیصلاح برای اجرای برنامه
- مرحله سوم: تعریف استراتژی پایش
- توسعه استراتژی‌های عمومی
- مرحله چهارم: مشورت با شاغلین و مسئولین
- مرحله پنجم: بحث و توافق با ذی‌نفعان
- مرحله ششم: تدوین دستورالعمل برای جمع‌آوری، ذخیره‌سازی، حمل و تجزیه نمونه و ضمانت کیفی
- جمع‌آوری نمونه
- ذخیره نمونه
- حمل نمونه
- تجزیه نمونه و ضمانت کیفی
- مرحله هفتم: مقایسه با مقادیر مرجع و تفسیر نتایج
- عوامل موثر بر تفسیر نتایج پایش بیولوژیک
- مرحله هشتم: اطمینان از انجام به‌موقع عملیات، ارزیابی نتایج و اثربخشی برنامه
فصل سوم: جمع‌آوری، نگهداری و حمل نمونه‌های بیولوژیک
- زمان نمونه‌برداری
- عوامل مداخله‌گر
- روش‌های نمونه‌گیری
- نمونه ادرار
- نمونه خون
- نمونه هوای بازدم
- مقبولیت نمونه ادرار
- جنبه‌های اخلاقی
فصل چهارم: روش‌های تجزیه و تعیین مقدار
- اندازه‌گیری فلزات سنگین
- مقدمه
- خلاصه‌ای از توکسیکوتوکسیکوکینتیک فلزات
- اندازه‌گیری حلال‌های آلی
- خلاصه‌ای از توکسیکوکینتیک حلال‌ها
- روش‌های ارزیابی بیولوژیکی مواجهه با حلال‌های آلی
- آفت‌کش‌ها
- حشره‌کش‌های ارگانوفسفره
- متابولیت‌های آلکیل فسفات
- بقایای هیدرولیتیک
- کاربامات‌ها
- دی‌تیوکاربامات‌ها
- پیرتروئیدهای صناعی
- ارگانوکلره‌ها
- تریازین‌ها
- مشتقات کومارین
- چرخه ویتامین K
- علف‌کش‌های فنوکسی
- ترکیبات آمونیوم چهارتایی
- سایر آفت‌کش‌ها
- دی‌نیترو ارتوکروزول
- پنتاکلروفنل
- نتیجه‌گیری
فصل پنجم: ضمانت کیفی و محاسبات
- انتخاب روش
- کنترل کیفی داخلی
- ارزیابی کیفی خارجی
- کنترل کیفی قبل از تجزیه
- کنترل کیفی بعد از تجزیه
- محاسبات
- اصلاح نتایج از طریق رقیق نمودن ادرار
پیوست‌ها
- پیوست 1: شاخص‌های بیولوژیکی مواجهه
- پیوست 2: تغییرات تحت بررسی در شاخص‌های بیولوژیکی مواجهه
- پیوست 3: نمونه فرم رضایت‌نامه شرکت در برنامه پایش بیولوژیک
- پیوست 4: مدیریت نمونه‌های بیولوژیک
- پیوست 5: روش‌های تجزیه سموم شیمیایی در ماتریکس‌های بیولوژیک
- پیوست 6: جدول تبدیل واحدها
