جزوه تغذیه دام و طیور

جزوه تغذیه دام و طیور

فهرست مطالب

فصل اول : مقدمه

فصل دوم : هضم مقايسه‌ای در نشخوارکنندگان و غيرنشخوارکنندگان

فصل سوم : آب

فصل چهارم : ویژگیهای شیمیایی خوراک ها

مقدمه

نقش تغذيه در موجودات زنده بر هيچ‌کس پوشيده نيست. هر موجود جاندار دارای ويژگی دريافت انرژی از محيط اطراف خود و تغيير و تبديل و مصرف انرژی مي‌باشد. چگونگی دريافت انرژی و مواد‌ مغذی مورد نياز جهت مصرف انرژی و ادامه حيات موضوع علم تغذيه مي‌باشد. علم تغذيه ترکيبی از دانش بيوشيمی و فيزيولوژی در جهت بررسی ويژگي‌های مواد خوراکی و چگونگی استفاده از آنها توسط دستگاه گوارش موجود زنده مي‌باشد.

   تغذيه فرآيندی است که در طی آن سلول‌های بدن حيوان قابليت استفاده از مواد شيميايی مورد نياز خود را جهت انجام مطلوب واکنش‌های متابوليکی و شيميايی برای رشد، نگهداری(Maintenance)، کار و توليد دريافت مي‌نمايد. شناخت روابط بين مواد موجود در خوراک‌ها و نياز سلول‌های موجود زنده قبل از استفاده عملی و خوراک دادن، ضروری مي‌باشد. در آغاز بررسی علم تغذيه نياز به شناخت کليه اين روابط از نظر بيوشيمی و فيزيولوژی داريم.

   بطور کلی مواد خوراکی، تشکيل دهنده غذا هستند و غذا ماده‌ای است که موجود زنده قادر به‌خوردن آن و سپس انجام مراحل هضم و جذب بر روی آن باشد. در اغلب غذاها، کليه مواد شيميايی موجود در غذا جهت موجود زنده قابل استفاده نيستند و مقداری از آن از طريق دستگاه گوارش دفع مي‌گردد.

 در علوم دامی با توجه به هدف ما از پرورش دام‌ها که ايجاد منابع غذايی با کيفيت جهت انسان مي‌باشد، ديدگاه‌های اقتصادی نيز در آن حائز اهميت مي‌باشند و ضرورت شناخت فرآيندهای غذايی آشکار مي‌باشد. در پرورش حيوانات اهلی قسمت اعظم هزينه توليد مربوط به هزينه تغذيه مي‌باشد که در برخی از شاخه‌های دامپروری تا 80% از کل هزينه پرورش دام را هزينه تغذيه شامل مي‌شود. بنابراين در شرايط متعارف مديريت تغذيه بالاترين اهميت اقتصادی را در پرورش دام به خود اختصاص مي‌دهد.

   هدف ما در بخش دامپروری تکميل مواد موجود در خوراک جهت پاسخگويی دقيق به مجموع احتياجات غذايی بدن دام مي‌باشد. امروزه علاوه بر خوراک‌های طبيعی جهت تکميل جيره‌های غذايی به آنها مواد مصنوعی افزودنی مانند ويتامين‌ها، نمک و اسيدهای‌آمينه مصنوعی نيز اضافه مي‌کنيم اما هيچ‌کس نمي‌تواند اطمينان داشته باشد که غذايی کاملاً مطابق با نياز حيوان تهيه نموده است بلکه تلاش ما در جهت نزديک کردن هرچه بيشتر ترکيب خوراک به نياز دام مي‌باشد. ويژگی يک متخصص تغذيه موفق، شناخت دقيق مواد خوراکی و اثرات متقابل بين مواد خوراکی و نيز شناخت دقيق ساختار فيزيولوژيک و آناتوميک دستگاه گوارش دام مي‌باشد. پس از شناخت مواد خوراکی و نحوه پاسخ دام به ماده خوراکی، متخصص تغذيه بايد قادر باشد غذايی با کاملترين ترکيب و با حداقل هزينه جهت توليد با کيفيت و اقتصادی، تهيه نمايد. روش‌های تهيه خوراک و تنظيم جيره غذايی در ادامه دروس تغذيه مورد بررسی قرار خواهند گرفت.

   مواد مغذی(Nutrients)، ترکيبات شيميايی آلی و معدنی هستند که حاصل از فعاليت‌های کاتابوليسم و آنابوليسم در موجودات زنده هستند و درصورتی که موجودی قادر به ساخت آن در بدن خود نباشد، جهت ادامه حيات نياز به دريافت آن ماده مغذی از طريق خوراک دارد. از جمله مواد مغذی مي‌توان از آب، کربوهيدراتها، چربي‌ها، پروتئين‌ها، املاح معدنی و ويتامين‌ها نام برد. در درس اصول تغذيه دام به بررسی كليه اين مواد مغذی خواهيم پرداخت.

   بطور کلی بخش زراعت با هدف توليد مواد خوراکی جهت مصرف مستقيم توسط انسان و مصرف توسط بخش دامپروری به فعاليت توليد کشاورزی مي‌پردازد. بخش عمده خوراک‌های مورد استفاده در پرورش دام با منشاء گياهی مي‌باشند. گياهان با استفاده از انرژی خورشيد و فتوسنتز قادر به ساختن مواد مغذی مورد نياز خود هستند و مواد مغذی توليد شده را در جهت ايجاد اندام‌های گياهی و به منظور توليدمثل جهت توليد دانه ها استفاده مي‌نمايند. اين مواد مغذی ذخيره شده در بافت‌های گياهی، مورد استفاده دام قرار مي‌گيرد. معمولاً تراکم مواد مغذی موجود در دانه بيش از مواد مغذی ذخيره شده در ساير اندام‌های گياهی مي‌باشد و دانه ها ارزش بيشتری در تغذيه دام دارند.

   مواد مغذی دريافتی توسط دام‌ها جهت رفع نيازهای رشد، نگهداری و توليد مورد استفاده قرار مي‌گيرد. پروتئين‌ها نقش ساختمانی و نقش تنظيمی و نقش کاتاليتيک را در بدن برعهده دارند و از اسيدهای‌آمينه تشکيل شده اند که برخی از اسيدهای‌آمينه توسط بدن دام‌ها قابل سنتز نيستند و بايد از طريق خوراک وارد بدن شوند (اسيدهای‌آمينه ضروری).

   کربوهيدرات‌ها در بدن نقش ذخيره انرژی شيميايی (گليکوژن) و نيز انتقال انرژی شيميايی در درون بدن را برعهده دارند. ليپيدها وظيفه ذخيره انرژی شيميايی جهت بدن و نقش تنظيمی و نيز نقش در فراهم نمودن ويتامين‌های محلول در چربی دارند. معمولاً عمده مواد خوراکی مورد مصرف در دامپروری دارای منشاء گياهی هستند و بخش اندکی از منابع خوراکی از بقايای جانوران و محصولات فرعی تغذيه انسان فراهم مي‌گردند. اما در هر دو بخش ترکيب مواد تشکيل دهنده خوراک‌ها يکسان مي‌باشد و به شکل زير قابل طبقه بندی هستند. اين نوع طبقه بندی در شناخت دقيق انواع مواد شيميايی موجود در خوراک‌ها حائز اهميت است.

میتوانید متن کامل این جزوه را در 34 صفحه از لینک زیر دانلود کنید.

ادامه مطلب