تلقیح مصنوعی در گاو

تلقیح مصنوعی برای پرورش دهنده گاوهای شیری مزایای فراوانی دارد که در این مطلب با تاریخچه این نوع تلقیح و مزایای آن و همچنین بهترین زمان‌های تلقیح برای گاو آشنا می‌شوید.

استفاده از تلقيح مصنوعي، براي نخستين بار در سال 1780، در ايتاليا به ثبت رسيده است كه براساس آن، ماده سگي با اين تكنيك آبستن شد و نوزاهايي نيز به دنيا آورد. از سال 1900 ميلادي، پژوهش در رابطه با توسعه تلقيح مصنوعي در چمانگان (حيوانات مزرعه‌اي) آغاز شد. اين پژوهش‌ها توسط ايوانف و همكارانش در شوروي انجام شد كه تا سال 1930، در زمينه تلقيح مصنوعي به صورت تجارتي، در آمريكا و انگليس به اجرا در آمد.

مزایای تلقیح مصنوعی

تلقيح مصنوعي براي پرورش دهنده گاوهاي شيري، مزاياي فراواني دارد، مشكلات مربوط به تشخيص فحلي، كاربرد آن در گاوهاي گوشتي را محدود مي‌كند. برخي از مزاياي تلقيح مصنوعي، نسبت به جفت‌گيري با گاو نر، در زير شرح داده خواهد شد.

1. بهره ژنتيكي

بهره ژنتيكي را مي‌توان مزيت اصلي تلقیح مصنوعی دانست كه همراه با كنترل بيماري‌ها، يكي از مهمترين علت‌هاي گسترش تلقيح مصنوعي به شمار مي‌رود. با استفاده از تكنيك تلقيح مصنوعي، مي‌توان ژن‌هاي برتر را در سطح گسترده‌اي در جمعيت گاوها منتشر كرد، هر گاودار مي‌تواند از ژن‌هاي گاوهاي نري استفاده كند كه به دنبال ارزيابي از يك جمعيت بزرگ برگزيده شده‌اند. بنابراين، هزينه‌هاي چنين برنامه‌هاي ارزيابي و گزينش كه براي يك دامدار بسيار گران تمام مي‌شود، بين استفاده‌كنندگان خدمات تلقيح مصنوعي تقسيم خواهد شد.

2. صرفه‌جويي

حتي در شرايطي كه گاودار با استفاده از گاوهاي نر برتر موجود توجهي به پتانسيل بهره ژنتيكي نداشته باشد، ممكن است اين نكته را دريابد كه مزاياي اقتصادي، استفاده از خدمات تلقيح مصنوعي را براي او با ارزش مي‌سازد، ممكن است خريد و نگهداري گاو نر گران تمام شود و از سويي، اين خطر وجود دارد كه گاو نر خريداري شده،رضايت‌بخش نباشد و ناچار پيش از موعد، از گله حذف شود. از سويي ناباروري و يا كم‌باروري گاو نر، تنها پس از چند ماه كه گاو نر با تعدادي ماده گاو همراه باشد مشخص مي‌شود و در اين زمان، فاصله گوساله‌زايي به شدت تحت تاثير قرار گرفت و به زيان‌هاي مختلف براي نگهداري آن است، در حالي كه در بيشتر شرايط، بهتر آن است كه سرمايه مصرفي را براي خريد ماده گاوي خرج كند كه مي‌تواند محصول قابل فروش داشته باشد.

3. كنترل بيماري‌ها

بيماري‌هاي دستگاه تناسلي نه تنها باعث ناباروري و يا كم‌باروري مي‌شوند، بلكه جفت‌گيري گاو نر با ماده گاوها، سبب آلودگي ماده گاوها نيز مي‌شود، براي نمونه، تريكوموناز و كامپيلوباكتريوز از بيماري‌هايي هستند كه از اين راه گسترش مي‌يابند. مراكز تلقيح مصنوعي ويلز با هدف كنترل اين بيماري‌ها ايجاد شدند. بروسلوز نيز، اگر چه در اصل يك بيماري تناسلي نيست، اما به دليل تماس جنسي گاو نر و ماده گاو منتشر مي‌شود. در صورتي كه از گاو نر به صورت اشتراكي استفاده شود و يا گاو نر از ديگر گاوداري‌ها اجاره شود، خطر گسترش بيماري‌ها افزايش مي‌يابد. توجه و دقتي كه در اجراي برنامه‌هاي تلقيح مصنوعي اعمال مي‌شود، احتمال گسترش بيماري‌ها را كاملا كاهش داده و استفاده از تلقيح مصنوعي، از بروز بيماري‌هاي تناسلي به طور محسوسي كاسته است. براي نمونه، در انگلستان با استفاده از تلقيح مصنوعي، بيماري تريكوموناز كنترل شده است.

4. ايمني

برخي عقيده دارند كه جنبه ايمني تلقيح مصنوعي، يكي از دلايل اصلي ايجاد خدمات تلقیح مصنوعی است. هر گاو نر مي‌تواند خطرناك باشد، اما از اين نظر بين نژادهاي مختلف، تفاوت‌هايي ديده مي‌شود. براي نمونه، احتمال حمله از سوي يك گاو نر هرفورد به مراتب كمتر از يك گاو نر نژاد فژيون و يا هولشتين است. صرف‌نظر از ظاهر آرام يك اگو نر، احتمال بروز حمله از سوي آن او، همواره وجود دارد. در بسياري از موارد، همين نكته به تنهايي، استفاده از تلقيح مصنوعي را توجيه مي‌كند.

5. انعطاف‌پذيري

يك گاودار ممكن است مايل نباشد كه همه گوساله‌هايش از گاوهاي نري با ويژگي‌هاي مشابه، يا حتي از يك نژاد به وجود آيند. گاهي گاودار مايل است كه بهترين گاوهاي شيرده خود را با يك گاو نر خوب نژاد شيري بارور كند و از يك گاو نر نژاد گوشتي براي جفت‌گيري با ماده گاوهاي مسئله‌دار و يا تليسه‌هايي استفاده كند كه از پتانسيل توليدي آنها مشكوك است. زماني نيز گاودار مي‌خواهد كه بهترين ماده گاوهاي خود را با گاوهاي نري تلاقي دهد تا صفات مورد نظر در گاو نر مكمل صفات ماده گاوها شود.

براي نمونه، چنانچه ماده گاوي، مقادير زيادي شير كم چربي توليد مي كند، با تلاقي دادن آن با گاو نري كه دخترهايش شير پرچربي توليد مي‌كنند، تليسه‌هايي توليد خواهد شد كه شير زياد با چربي مناسب خواهند داشت. از سوي ديگر، براي بهبود شكل پستان درگاوهايي كه چربي شير آن ها زياد است، مي‌توان براي جفت‌گيري از گاوهاي نري استفاده كرد كه دخترهايش شكل پستان مورد نظر را دارند. روشن است كه گاودار نمي‌تواند براي رفع تمامي نيازهاي احتمالي خود، تعداد كافي گاو نر نگهداري كند و به همين دليل، براي حل مشكلات خود مي‌تواند از تلقيح مصنوعي استفاده كند.

بهترين زمان هاي تلقيح مصنوعي درگاو