بحث مشارکت افراد در جامعه مدرن توجه بیشتری را در دهه اخیر به خود جلب کرده است. در این زمینه عمده تأکید بر بررسی رابطه و نسبت جامعه مدرن (جامعه مدنی، جامعه سیاسی و جامعه شهری)، شهروندی (حقوق، وظایف، تکالیف، مسئولیت ها) و مشارکت (اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، فرهنگی) گذاشته شده است. صورت بندی کلاسیک این بحث به اندیشه فلسفی سیاسی یونان باستان، به ویژه ارسطو، و اندیشه سیاسی اجتماعی جامعه مدرن، خصوصاً لاک و روسو، بر میگردد. اما صورت بندی نظام یافته و گسترش یافته تر آن را باید در حوزه اندیشه سیاسی اجتماعی معاصر (نظریه اجتماعی، نظریه سیاسی، نظریه حقوقی و تا اندازه ای نظریه شهری) سراغ گرفت.
با توجه به اهمیت نظری این بحث و سودمندی آن برای دانش پژوهان سیاسی اجتماعی جامعه ما، در این مقاله به صورت فشرده به بررسی رابطه و نسبت جامعه مدرن، شهروندی و مشارکت آن هم با استناد به پژوهش های اندیشه سیاسی اجتماعی معاصر، پرداخته می شود. به لحاظ فشردگی مطلب، این بحث در چهار محور ارائه خواهد شد:
- فضای مفهومی شهروندی
- جامعه مدرن و جامعه مدنی، شهروندی و مشارکت
- جامعه سیاسی مدرن، شهروندی و مشارکت
- جامعه شهری مدرن، شهروندی و مشارکت
نویسنده: سید محمود نجاتی حسینی